pobierz plik - Ewaluacja

2011 

Raport końcowy z badania pt.: 

„Ocena stanu realizacji 1. i 2. Priorytetu Programu 

Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka w połowie 

okresu programowania”. 

Przygotowany przez EGO s.c. 

Paweł Kościelecki 

Agnieszka Tokaj-Krzewska 

Adam Miller 

Wojciech Pander 

Zamawiający: 

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 

Departament Zarządzania Programami 

Konkurencyjności i Innowacyjności 

Raport powstał w ramach projektu współfinansowanego 

z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. 

Warszawa, 2011-10-05 

1

SPIS TREŚCI 

1. Wprowadzenie........................................................................................................... 4 

1.1 Cele i założenia badania. ................................................................................................................... 4 

1.2 Metodologia badania. ....................................................................................................................... 5 

2. Założenia na temat 1. i 2. Priorytetu PO IG. ................................................................. 10 

2.1 Diagnoza.......................................................................................................................................... 10 

2.1.1 Proces powstawania diagnozy w zakresie Priorytetów 1. i 2. PO IG........................................ 10 

2.1.2 Przebieg prac nad diagnozą..................................................................................................... 11 

2.1.3 Ocena diagnozy zawartej w ostatecznej wersji PO IG. ............................................................ 12 

2.2 Analiza kontekstu programowania.................................................................................................. 14 

2.2.1 Efekty projektów realizowanych w ramach funduszy 2004-2006............................................ 14 

2.2.2 Zakładane cele interwencji....................................................................................................... 15 

2.2.3 Cele PO IG a dokumenty strategiczne. ..................................................................................... 18 

2.3 Cele PO IG a diagnoza sytuacji......................................................................................................... 21 

2.3.1 Logika interwencji Programu. .................................................................................................. 21 

2.3.2 Działania a sformułowane cele. ............................................................................................... 24 

3. Analiza potrzeb beneficjentów.................................................................................... 27 

3.1 Potrzeby jednostek naukowych. ..................................................................................................... 27 

3.1.1 Potrzeby jednostek naukowych w zakresie finansowania badań naukowych a działania 1.1 i 

1.3 PO IG ........................................................................................................................................... 28 

3.1.2 Najważniejsze wyzwania w zakresie budowania potencjału kadrowego polskiej nauki – 

działanie 1.2...................................................................................................................................... 30 

3.1.3 Potrzeby infrastrukturalne jednostek naukowych. .................................................................. 32 

3.2 Potrzeby przedsiębiorstw................................................................................................................ 35 

3.2.1 Innowacyjność polskich przedsiębiorstw.................................................................................. 35 

3.2.2 Działalność B+R w polskich przedsiębiorstwach. ..................................................................... 37 

3.2.3 Potrzeby przedsiębiorstw w zakresie działalności badawczo-rozwojowej............................... 37 

3.3 Potrzeby instytucji naukowych a potrzeby przedsiębiorstw........................................................... 40 

3.3.1 Diagnoza współpracy sektora nauki z przedsiębiorstwami. .................................................... 40 

3.3.2 Nawiązywanie współpracy w ramach I Priorytetu PO IG......................................................... 41 

3.3.3 Działania skierowane do instytucji naukowych a potrzeby przedsiębiorstw. .......................... 42 

3.4 Założenie na temat zmiany w 1. i 2. Priorytecie PO IG.................................................................... 43 

3.5 Podsumowanie, czyli w jakim stopniu instrumenty wsparcia w ramach 1. i 2. Priorytetu PO IG 

odpowiadają na potrzeby beneficjentów.............................................................................................. 44 

4. Aktualny stan realizacji 1. i 2. Priorytetu PO IG oraz kontekst realizacji Programu ........ 46 

4.1. Stan realizacji 1. i 2. Priorytetu PO IG............................................................................................. 46 

4.2. Dotychczasowe oraz przewidywane efekty realizacji projektów – analiza wskaźnikowa.............. 48 

4.3. Przestrzenne ujęcie realizowanych projektów............................................................................... 56 

4.3.1. Rozmieszczenie przestrzenne projektów realizowanych w ramach innych programów 

operacyjnych. .................................................................................................................................... 56 

4.3.2. Rozmieszczenie przestrzenne projektów realizowanych w ramach PO IG.............................. 60 

4.3.3. Udział jednostek w międzynarodowych projektach badawczych ........................................... 68 

4.4. Wydatki na działalność badawczo – rozwojową w Polsce na tle innych krajów............................ 70 

4.5. Podsumowanie. Stan realizacji działań a osiąganie założonych celów. ......................................... 73 

5. Efekty osiągnięte w wyniku realizacji 1. i 2. Priorytetu PO IG ....................................... 75 

5.1. Efekty na poziomie działań............................................................................................................. 75 

2

5.2. Efekty na poziomie 1. osi priorytetowej......................................................................................... 84 

5.2.1. Efekty w sektorze nauki........................................................................................................... 84 

5.2.2. Efekty w sektorze przedsiębiorstw.......................................................................................... 90 

5.2.3. Współpraca pomiędzy sektorem nauki a przedsiębiorstwami................................................ 94 

5.2.4. Poziom nowoczesności i innowacyjności rozwiązań stosowanych w projektach.................... 97 

5.3. Efekty na poziomie 2 osi priorytetowej........................................................................................ 102 

5.3.1. Poprawa stanu infrastruktury oraz wyposażenia polskich ośrodków badawczych .............. 102 

5.3.2. Transfer technologii oraz rozszerzenie i wzbogacenie oferty jednostek naukowych............ 105 

5.3.3. Wzrost konkurencyjności polskich ośrodków badawczych. ................................................. 109 

5.4. Realizacja projektu systemowego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego ......................... 112 

5.5. Podsumowanie............................................................................................................................. 117 

6. Wpływ mechanizmu wdrażania na skuteczność i efektywność realizacji 1. i 2. Priorytetu 

PO IG.............................................................................................................................124 

6.1 Koordynacja i komplementarność wsparcia. ................................................................................ 124 

6.2 System wyboru projektów ............................................................................................................ 132 

6.3 Ocena trybu wyboru projektów .................................................................................................... 139 

7. Sugestie na przyszłość ................................................................................................143 

7.1 Sugestie strategiczne dotyczące przyszłej perspektywy finansowej............................................. 143 

7.2 Sugestie wynikające z doświadczeń innych państw członkowskich.............................................. 147 

8. Wnioski z badania. .....................................................................................................152 

9. Rekomendacje, czyli co możemy zrobić lepiej. ...........................................................160 

10. Aneksy.....................................................................................................................165 

3

1. Wprowadzenie. 

Badanie ewaluacyjne dotyczące Oceny stanu realizacji 1. i 2. Priorytetu Programu 

Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka w połowie okresu programowania prowadzone było 

w momencie, gdy rozdysponowano już większość środków w ramach analizowanych 

priorytetów Programu. Miało ono charakter typowej ewaluacji mid-term, gdzie podejmuje 

się próbę oceny pierwszych efektów jak również identyfikuje potencjalne zmiany, które 

można jeszcze wprowadzić w Programie, aby usprawnić jego realizację. 

W ramach badania położono nacisk na ujęcie ram interwencji w szerszym kontekście, 

zarówno na poziomie kraju, jak i w ujęciu międzynarodowym. Taka dwupoziomowa 

perspektywa daje czytelnikowi szerszy obraz i pełniejszą ocenę efektów interwencji. 

Dodatkowo, wnioski płynące z badania bazują na analizie instrumentów wsparcia 

wdrażanych w różnych krajach europejskich. 

Biorąc pod uwagę stopień zaawansowania realizacji działań w ramach dwóch analizowanych 

priorytetów Programu, badanie koncentrowało się nie tylko na bieżącym okresie, ale 

również na formułowaniu wniosków odnoszących się do przyszłego okresu programowania. 

Badanie było realizowane w okresie czerwiec – październik 2011r. 

1.1 Cele i założenia badania. 

Przedmiotem badania był 1. i 2. Priorytet Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. 

Celem osi priorytetowej 1 – Badania i rozwój nowoczesnych technologii - jest zwiększenie 

znaczenia sektora nauki w gospodarce poprzez realizację prac B+R w kierunkach uznanych za 

priorytetowe dla rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. W ramach pierwszej osi 

realizowane są następujące działania: 

1.1 Wsparcie badań naukowych dla budowy gospodarki opartej na wiedzy 

1.1.1 Projekty badawcze z wykorzystaniem metody foresight 

1.1.2 Strategiczne programy badań naukowych i prac rozwojowych 

1.1.3 Projekty systemowe 

1.2 Wzmocnienie potencjału kadrowego nauki. 

1.3 Wsparcie projektów B+R na rzecz przedsiębiorców realizowanych przez jednostki 

naukowe 

1.3.1 Projekty rozwojowe 

1.3.2 Wsparcie ochrony własności przemysłowej tworzonej w jednostkach naukowych w 

wyniku prac B+R 

1.4 Wsparcie projektów celowych. 

4

Celem osi priorytetowej 2 – Infrastruktura sfery B+R - jest wzrost konkurencyjności polskiej 

nauki dzięki konsolidacji oraz modernizacji infrastruktury naukowo-badawczej i 

informatycznej najlepszych jednostek naukowych działających w Polsce. W ramach 

powyższej osi realizowane są trzy następujące działania: 

2.1 Rozwój ośrodków o wysokim potencjale badawczym. 

2.2 Wsparcie tworzenia wspólnej infrastruktury badawczej jednostek naukowych. 

2.3 Inwestycje związane z tworzeniem infrastruktury informatycznej nauki. 

Zamawiający w ramach niniejszego badania postawił przed Wykonawcą szereg zadań, które 

ująć można w główny cel badania. Celem tym była ocena stanu realizacji Programu 

Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka w obszarze wsparcia rozwoju badań naukowych oraz 

infrastruktury B+R w połowie okresu programowania, w szczególności w odniesieniu do: 

1. adekwatności instrumentów wsparcia do potrzeb grup docelowych; 

2. stopnia osiągnięcia zakładanych celów interwencji; 

3. funkcjonowania systemu wdrażania. 

1.2 Metodologia badania. 

Koncepcję badania postanowiono oprzeć na zastosowaniu podejścia zwanego Ewaluacją 

Wspieraną Teorią (ang. Theory Driven Evaluation). Zakres Modelu Ewaluacji Wspartej Teorią 

pozwala na ocenę 3 kluczowych elementów interwencji, które przesądzają o skuteczności, 

efektywności oraz użyteczności jej wdrażania, w tym: 

1. ocenie trafności przyjętych założeń i inspiracji twórców 1. i 2. Priorytetu PO IG, 

2. faktycznych i perspektywicznych osiągnięciach 1. i 2. Priorytetu PO IG, 

3. identyfikacji czynników, które wyjaśniają osiągnięte bądź nie osiągnięte efekty. 

Model badawczy opierał się na ciągu logicznym czterech bloków badawczych. Zawartość i 

kolejność bloków wynikała z zastosowania Ewaluacji Wspieranej Teorią omówionej w 

poprzednim podrozdziale jak również z kluczowych pytań ewaluacyjnych, które 

przyporządkowano do poszczególnych bloków badania. Schemat modelu prezentuje Rycina 

1. 

Rycina 1. Model badawczy. 

5

Blok pierwszy służy opisaniu kontekstu, tj. sytuacji, w której powstawały i w której operują 

Priorytet 1. i 2. PO IG, ponadto, odtworzono w nim teorię Programu identyfikując założenia, 

prognozy i inspiracje jego twórców. Blok drugi weryfikuje teorię Programu konfrontując ją z 

prognozą jak i dotychczas zaobserwowanymi zmianami w PO IG (osiągniętymi wskaźnikami 

produktów i rezultatów oraz efektami). Blok trzeci wyjaśnia przyczyny rzeczywistych zmian 

w obszarze Priorytetu 1. i 2. PO IG. Wreszcie ostatni, blok czwarty, służy przedstawieniu 

sugestii pod kątem przyszłych działań. Należy zaznaczyć, że każdemu z bloków przypisano 

szczegółowe pytania. Jednocześnie każdy z bloków badawczych powiązany był z kluczowymi 

pytaniami ewaluacyjnymi, sformułowanymi przez Zamawiającego w SOPZ. Poniższy schemat 

przedstawia powiązanie kluczowych pytań badawczych oraz bloków badawczych. 

Rycina 2. Powiązanie kluczowych pytań badawczych z blokami badawczymi. 

Odpowiedzi na powyższe pytania zidentyfikowane zostały na podstawie przeprowadzonych 

analiz i badań, przy czym odpowiedzi te sformułowano na poziomie Priorytetów. Z kolei dla 

szczegółowych pytań ewaluacyjnych, odpowiedzi odnoszą się w większości przypadków do 

poziomu poszczególnych działań PO IG. Poniżej prezentujemy krótki opis metodologii 

badania, zaś jej szczegółową charakterystykę zawiera Aneks do raportu. 

Analiza instrumentów wsparcia 

Analiza instrumentów wsparcia nakierowanych na wspieranie rozwoju badań naukowych, 

infrastruktury B+R oraz wzmacnianie współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi a 

przedsiębiorstwami pozwoliła na wskazanie dobrych praktyk w tym zakresie. Badanie 

składało się z dwóch części. W części ogólnej uwzględnione zostały wszystkie kraje UE (27 

państw), natomiast w części szczegółowej przeprowadzone zostały pogłębione analizy pięciu 

państw UE. Części szczegółowe miały formę studiów przypadków. Ich opis znajduje się w 

Aneksie do raportu. 

6

Analiza danych zastanych 

Metoda została wykorzystana w następujących obszarach badania: 

1. Analizie kontekstu interwencji; 

2. Analizie wskaźników realizacji priorytetów 1. i 2. PO IG; 

3. Innych analizach (studia przypadku, analiza przestrzenna, ranking jednostek, a także 

analiza instrumentów wsparcia). 

Analiza danych zastanych obejmowała przede wszystkim następujące źródła: 

- dokumentację programową: Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013, 

Szczegółowy Opis Priorytetów Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 

Kryteria wyboru finansowanych operacji oraz Przewodnik po kryteriach wyboru, 

Sprawozdania z realizacji PO IG, dane z systemu monitoringu Programu; 

- dokumentację projektową wybranych projektów: wybrane wnioski o dofinansowanie 

(konkursowe), opisy projektów indywidualnych, opis projektu systemowego; 

- dotychczas realizowane ewaluacje w obszarach zbieżnych z niniejszą ewaluacją (w 

szczególności dotyczące komplementarności projektów realizowanych w ramach PO 

IG, systemu wskaźników oraz kryteriów wyboru projektów); 

- informacje o udziale polskich jednostek w 6 i 7 Programie Ramowym Badań UE, 

informacje o projektach realizowanych w poprzedniej perspektywie finansowej oraz 

obecnej perspektywie w ramach innych programów operacyjnych o podobnym 

charakterze; 

- dane dotyczące nakładów na B+R w Polsce, literatura nt. innowacyjności sektora MSP 

oraz literatura nt. sektora B+R, a także procesów transferu innowacji i technologii w 

Polsce. 

Pogłębione wywiady indywidualne 

Pogłębione wywiady indywidualne były obok studiów przypadku podstawową metodą 

badawczą. Wywiady zostały przeprowadzone z następującymi grupami osób: 

• z przedstawicielami instytucji odpowiedzialnych za realizację poszczególnych działań 

PO IG oraz całego Programu; 

• z wybranymi beneficjentami, w tym: 

– ze wszystkimi beneficjentami dużych projektów; 

– z beneficjentami projektów konkursowych; 

• z podmiotami, które nie składały wniosków o dofinansowanie w ramach PO IG; 

• z przedstawicielami Instytucji Zarządzających Regionalnymi Programami Operacyjnymi, 

Programem Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko, Programem Operacyjnym 

Rozwój Polski Wschodniej oraz z przedstawicielem Krajowego Punktu Kontaktowego 

Programów Badawczych UE. 

7

Wywiady grupowe 

Wywiady grupowe zostały przeprowadzone z ekspertami z zakresu funkcjonowania sektora 

nauki w Polsce oraz infrastruktury B+R. Wywiadami objęci zostali eksperci z uczelni 

wyższych, instytutów badawczych, firm doradczych oraz administracji publicznej, w tym 

Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. 

Techniki prognostyczne 

W celu wykonania oceny szacunków i możliwości osiągnięcia wskaźników poszczególnych osi 

priorytetowych, wykorzystane zostały techniki projekcyjne. Metody te bazują na predykcji 

przyszłości w oparciu o wiedzę dotyczącą stanu istniejącego. 

Analiza przestrzenna 

W analizie przestrzennej projektów realizowanych w ramach badanych priorytetów PO IG 

wykorzystano metody kartograficzne. Pozwoliło to prześledzić zróżnicowania regionalne 

interwencji, także w poszczególnych priorytetach Programu. Analizowano zarówno liczbę 

projektów, jak i ich wartość. Wyniki analizy przestrzennej zostały wykorzystane w rozdziale 

poświęconym efektom realizowanych projektów. 

Analiza przestrzenna objęła: 

• projekty realizowane w ramach 1. i 2. priorytetu PO IG, 

• projekty o podobnym charakterze do projektów realizowane w ramach 1. i 2. 

priorytetu PO IG realizowane w ramach innych programów operacyjnych z 

perspektywy 2007-2013, 

• projekty o podobnym charakterze do projektów realizowane w ramach 1. i 2. 

priorytetu PO IG realizowane w ramach innych programów operacyjnych z 

perspektywy 2004-2006, 

• projekty realizowane w ramach 6 i 7 Programu Ramowego Badań UE. 

Ranking ośrodków B+R wykorzystujących środki PO IG 

Jako, że część pytań w badaniu dotyczyła potencjału ośrodków B+R w Polsce w ramach 

badania przygotowano ranking jednostek naukowych, które pozyskały środki z PO IG. 

Celem przygotowania rankingu ośrodków B+R wykorzystujących środki PO IG było określenie 

wpływu pozyskanych środków na pozycję konkurencyjną ośrodka B+R. Ranking miał wskazać, 

które jednostki są najbardziej skuteczne w pozyskiwaniu środków dostępnych w ramach PO 

IG oraz z innych źródeł, jak również zidentyfikować czynniki, które determinują wysoką 

aktywność jednostek. W rankingu wykorzystano metodykę kategoryzacji jednostek 

naukowych stosowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego do 2010 r. (ocena 

parametryczna). 

8

Panele ekspertów 

W ramach badania przeprowadzone zostały dwa panele ekspertów w najważniejszych 

obszarach merytorycznych obu Priorytetów, zbieżnych z poszczególnymi osiami 

priorytetowymi Programu. 

Studia przypadku 

Studia przypadku zostały przeprowadzone w oparciu o dane pierwotne i dane wtórne. Na tej 

podstawie każdorazowo przeprowadzono analizę ekspercką, w tym również analizę 

porównawczą (analiza instrumentów wsparcia). Obok wspomnianej analizy instrumentów 

wsparcia, studia przypadku wykorzystane zostały w części dotyczącej badania beneficjentów 

Programu. 

9

2. Założenia na temat 1. i 2. Priorytetu PO IG. 

2.1 Diagnoza. 

2.1.1 Proces powstawania diagnozy w zakresie Priorytetów 1. i 2. PO IG. 

Za datę rozpoczęcia prac ukierunkowanych stricte na opracowanie programów operacyjnych 

pod perspektywę finansową 2007-2013 należy uznać styczeń 2005 r., kiedy to Rada 

Ministrów przyjęła Wstępny Projekt Narodowego Planu Rozwoju 2007-2013 i powierzyła 

właściwym ministrom opracowanie programów operacyjnych. NPR miał być dokumentem 

spajającym całość przedsięwzięć i działań o charakterze rozwojowym, podejmowanych w 

kraju, którego realizacja opierać się miała na programach operacyjnych. Wszystkie Programy 

Operacyjne, a początkowo zakładano, że będzie ich 14, miały realizować tzw. programy 

horyzontalne (kierunki rozwoju) określone w Narodowym Planie Rozwoju. Program 

Operacyjny ,,Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo informacyjne” wraz z 

Programem Operacyjnym ,,Innowacja- inwestycje- otwarta gospodarka” miał służyć realizacji 

programu horyzontalnego: ,,Innowacje, inwestycje, badania i rozwój” koordynowanego 

przez ministra właściwego ds. gospodarki. Celem Programu Operacyjnego ,,Nauka…” 

określonym we wstępnym projekcie NPR 2007- 2013 miało być zwiększenie roli wiedzy i 

innowacyjności w procesie trwałego i zrównoważonego rozwoju. Cel ten miał być 

realizowany przez 3 priorytety operacyjne: wzmocnienie potencjału nauki dla budowy GOW, 

wzmocnienie współpracy nauki z gospodarką, wsparcie rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego. Priorytety miały być doprecyzowane w Programie Operacyjnym. 

Wstępny, datowany na sierpień 2005 r., projekt Programu Operacyjnego Nauka, nowoczesne 

technologie i społeczeństwo informacyjne zachowywał tą systematykę. Na przełomie lat 

2005/2006 podjęto decyzję o zespoleniu w jeden Program Operacyjny omawianego 

Programu oraz Programu ,,Innowacja- inwestycje-otwarta gospodarka”. Połączone Programy 

zaczęły od roku 2006 funkcjonować pod nazwą Program Operacyjny Innowacyjna 

Gospodarka. 

Kalendarium prac na Programem 

styczeń 2004 - początek prac nad Narodowym Planem Rozwoju. Koordynacja prac została powierzona 

Międzyresortowemu Zespołowi ds. narodowego Planu Rozwoju na lata 2007- 2013 pod przewodnictwem 

wicepremiera Jerzego Hausnera. 

styczeń 2005 - przyjęcie przez Radę Ministrów wstępnego projektu Narodowego Planu Rozwoju 2007-2013 i 

powierzenie właściwym ministrom opracowanie programów operacyjnych. Opracowanie Programu ,,Nauka, 

nowoczesne technologie i społeczeństwo informacyjne” powierzono Ministrowi Nauki i Informatyzacji. 

Koordynacja prac została powierzona Departamentowi Funduszy Strukturalnych. 

13 stycznia 2005 - powołanie w ramach Międzyresortowego Zespołu do przygotowania NPR 2007-2013 

podzespołu ds. programów operacyjnych 

23 marca 2005 - powołanie zarządzeniem ministra nauki Zespołu Interdyscyplinarnego do spraw 

przygotowania wstępnego projektu Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 "Nauka, nowoczesne 

technologie i społeczeństwo informacyjne". W skład zespołu wchodziło 35 osób. 

Sierpień 2005 - wstępny projekt Programu Operacyjnego ,,Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo 

informacyjne 2007-2013” 

6 września 2005 - przyjęcie przez Radę Ministrów Narodowego Programu Rozwoju 

24 października 2005 - rozpoczęcie konsultacji społecznych Programu Operacyjnego 

Listopad 2005 – Decyzja Rady Ministrów w sprawie ograniczenia liczby programów operacyjnych, 

10

6 lutego 2006 - akceptacja przez Komitet Rady Ministrów wstępnego projektu Narodowych Strategicznych 

Ram Odniesienia. 

17 lutego 2006 - spotkanie konsultacyjne z Komisją Europejską dotyczące wypracowania ostatecznego 

kształtu Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia oraz realizujących je Programów Operacyjnych. 

17 maja 2006 - przyjęcie wstępnego projektu Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013 

wrzesień 2006 – początek konsultacji społecznych PO IG 

kwiecień 2007 - początek konsultacji społecznych kart działań Programu Operacyjnego Innowacyjna 

Gospodarka 2007-2013, organizowane z partnerami społeczno-gospodarczymi. 

1 października 2007 – decyzja Komisji Europejskiej w sprawie przyjęcia Programu Operacyjnego Innowacyjna 

Gospodarka 2007-2013. 

30 października 2007 - Rada Ministrów przyjmuje uchwałę w sprawie przyjęcia Programu Operacyjnego 

Innowacyjna Gospodarka. 

2.1.2 Przebieg prac nad diagnozą. 1 

Początki prac nad diagnozą należy wiązać z powołaniem Zespołu Interdyscyplinarnego do 

spraw przygotowania wstępnego projektu Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 

"Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo informacyjne". W skład liczącego 35 osób 

zespołu wchodzili przedstawiciele trzech sektorów: administracji, nauki i biznesu. Rolą 

zespołu było opracowanie diagnozy oraz na jej podstawie określenie kształtu interwencji w 

oparciu o 3 priorytety wskazane w NPR. W trakcie prac nad diagnozą korzystano z 

dostępnych danych, w tym przede wszystkim: 

• Statystyki GUS. 

• Danych Eurostatu. 

• Danych pochodzących z badań Banku Światowego. 

• Danych monitoringowych SPO WKP. 

• Wyników dotychczasowych prac foresightowych. 

• Cyklicznych raportów stowarzyszeń i organizacji branżowych. 

• Raportów dotyczących gospodarki i przemysłu opracowywanych przez Ministerstwo 

Gospodarki. 

• Wyników diagnoz opracowywanych na użytek innych dokumentów strategicznych. 

• Innych ekspertyz i badań prowadzone na użytek opracowywania Narodowego Planu 

Rozwoju lub innych dokumentów strategicznych. 

Systematyka diagnozy zaprezentowanej we wstępnym projekcie Programu Operacyjnego 

Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo informacyjne 2007- 2013 polegała na 

prezentacji danych w podziale na trzy obszary: działalności badawczo-rozwojowej, 

działalności innowacyjnej oraz społeczeństwa informacyjnego. Obszary te zbieżne były z 

Priorytetami nakreślonymi w dokumencie. Zakres przedmiotowy diagnozy zawartej we 

wstępnej wersji Programu z sierpnia 2005 r. w znacznym stopniu pokrywał się z zakresem 

diagnozy zaprezentowanej w zatwierdzonym przez Komisję Europejską Programie 

Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka. Główną różnicą jest uwzględnienie (co było również 

sugerowane w ewaluacji ex-ante PO IG) danych za rok 2005. Nieco inna jest również 

1 Część raportu poświęcona diagnozie i celom dotyczy równocześnie dwóch Programów: Programu Nauka, 

nowoczesne technologie i społeczeństwo informacyjne oraz Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. 

Analiza musi dotyczyć obu Programów z uwagi na to, iż 1. i 2. Priorytety PO IG zostały opracowane w oparciu o 

zapisy Programu Nauka a w warstwie diagnostycznej są z nim niemal identyczne. 

11

systematyka diagnozy co wynika przede wszystkim z tego, iż Program Operacyjny Nauka 

stanowił osobny dokument. W ostatecznej wersji dokumentu zrezygnowano z 

przedstawienia regionalnego potencjału B+R. 

2.1.3 Ocena diagnozy zawartej w ostatecznej wersji PO IG. 

Na wstępie należy uznać, iż na etapie diagnozy dysponowano szerokim zbiorem danych, 

które pozwalały na dokonanie rzetelnej oceny sytuacji w większości obszarów, których 

Program Operacyjny miał dotyczyć, a tym samym właściwe zaprojektowanie działań. 

Podobne wnioski płyną z opinii profesora Wojciecha Cellarego o Sektorowym Programie 

Operacyjnym „Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo informacyjne” 2 : ,,Diagnoza 

sytuacji nauki …jest właściwa”. Opis jest zwarty i konkretny. Najważniejsze problemy są 

uwzględnione i dobrze naświetlone; jak również ewaluacji ex-ante Programu Operacyjnego 

Innowacyjna Gospodarka: Diagnozę zaprezentowaną w PO IG należy określić jako 

kompleksową i w wielu obszarach trafną. 3 

Diagnoza w części dotyczącej sektora nauki, jej kondycji i współpracy z sektorem biznesu, jak 

również w części dotyczącej ogólnie działalności badawczo-rozwojowej, nie jest jednak 

pozbawiona wad. Podstawowe zastrzeżenia dotyczą następujących zagadnień: 

• Na etapie diagnozy w najszerszym stopniu korzystano z danych zastanych w 

szczególności danych dostępnych w statystyce publicznej: Głównego Urzędu 

Statystycznego i Eurostat-u. Do podstawowych statystycznych opracowań GUS 

należały: ,,Nauka i Technika” oraz ,,Działalność innowacyjna przedsiębiorstw”. 

Jakkolwiek korzystanie z danych GUS należy uznać za oczywiste, tak należy zdawać 

sobie sprawę z ich niedoskonałości. W kontekście wspierania innowacyjności za takie 

należy uznać fakt, iż pochodzą one wyłącznie od podmiotów gospodarczych o liczbie 

pracujących powyżej 9 osób 4 . Prowadzi to do sytuacji, w której stanowiące 96% 

wszystkich polskich przedsiębiorstw mikroprzedsiębiorstwa nie są ujęte w 

statystykach dotyczących innowacyjności i działalności badawczo rozwojowej. 

• Należy zgodzić się z zawartą w raporcie z ewaluacji ex-ante Programu Operacyjnego 

Innowacyjna Gospodarka uwagą, iż słabością diagnozy jest to, iż bazuje ona przede 

wszystkim na danych ilościowych i w niewystarczającym stopniu odwołuje się do 

badań o charakterze jakościowo-ilościowym i jakościowym 5 . Statystyka publiczna 

dostarcza wielu istotnych z punktu widzenia decydentów danych i trudno wyobrazić 

sobie jakąkolwiek diagnozę dotyczącą interwencji o krajowym zasięgu, która by na 

nich nie bazowała. Z drugiej strony należy być świadomym, iż nie każde zagadnienie 

znajdzie odzwierciedlenie w danych gromadzonych przez urzędy statystyczne. Z kolei 

wiele danych, spośród tych, które są dostępne z punktu widzenia projektowania 

2 Cellary Wojciech, Opinia o Sektorowym Programie Operacyjnym „Nauka, nowoczesne technologie i 

społeczeństwo informacyjne” w ramach Narodowego Planu Rozwoju 2007-2013, str. 2. 

3 CASE-Doradcy Sp. z o.o. „Ocena szacunkowa projektu Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na 

lata 2007-2013”, str. 29. 

4 Pełen obowiązek statystyczny dotyczy jedynie firm powyżej 50 pracowników. Podmioty zatrudniające powyżej 

9 osób ujęte są w cyklicznym (odbywającym się co 2 lata) badaniu Community Innovation Survey. Wyniki z 

badania przedstawiane są w opracowaniu: Działalność innowacyjna przedsiębiorstw przemysłowych. 

5 CASE-Doradcy Sp. z o.o. „Ocena szacunkowa projektu Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na 

lata 2007-2013”, str. 30. 

12

określonej interwencji może cechować się niską użytecznością (np. z uwagi na brak 

ujęcia branżowego, brak danych przekrojowych, niedostateczną aktualność). 

• Z punktu widzenia określania kształtu interwencji w ramach 1. i 2. Priorytetu PO IG za 

niedostatecznie rozwinięty należy uznać fragment diagnozy dotyczący kooperacji 

jednostek naukowych z sektorem gospodarki. Z danych statystycznych zawiera on 

wyłącznie informacje o liczbie ośrodków wspierania innowacyjności. Warto 

rozszerzyć zakres diagnozy opracowywanej pod kątem przyszłego okresu 

programowania o następujące dane ze statystyki publicznej: 

Dane 

1 Przedsiębiorstwa, które współpracowały w zakresie 

działalności innowacyjnej w latach 2007-2009 w % 

przedsiębiorstw aktywnych innowacyjnie według 

województw 

2 Przedsiębiorstwa przemysłowe, które posiadały w 

latach 2007-2009 porozumienia (umowy) o 

współpracy z innymi jednostkami dotyczące 

działalności innowacyjnej według instytucji 

partnerskich, z którymi współpracę oceniły jako 

najbardziej korzystną 

3 Struktura środków na finansowanie badań i prac 

rozwojowych według źródeł ich pochodzenia w 

2009 r. w tym: nakłady na działalność B+R w 

sektorze szkolnictwa wyższego finansowane przez 

przedsiębiorstwa 

4 Przedsiębiorstwa, które wprowadziły w latach 

2006-2008 innowacje. 

Źródło danych 

Działalność 

przedsiębiorstw 



Nauka i Technika 



przemysłowych 

innowacyjna 

innowacyjna 

innowacyjna 

• Za pewną ułomność diagnozy należy uznać brak szczegółowej analizy sytuacji w 

branżach/obszarach, których rozwój mógłby stanowić o sile gospodarczej i 

przewagach konkurencyjnych kraju. Podobne zastrzeżenie zostało sformułowane 

przez profesora Cellarego w ,,Opinii…”: Zasadniczym mankamentem jest brak analizy 

dziedzinowej 6 . Brak ten wynika jednak przede wszystkim z samej logiki interwencji w 

ramach PO IG, która w niewielkim stopniu jest zorientowana na branże/kierunki 

priorytetowe z punktu widzenia gospodarki jako całości (kwestia ta zostanie 

rozwinięta w dalszej części raportu). 

• Należy zwrócić uwagę również na fakt, iż niezwykle ważnym elementem każdej 

diagnozy jest wskazanie nie tylko stanu zastanego, lecz również identyfikacja jego 

przyczyn. Ograniczanie się do prezentacji danych z poziomu makro o liczbowym 

charakterze bez próby ich interpretacji znacząco spłyca diagnozę. Biorąc pod uwagę, 

6 Cellary Wojciech, ,,Opinia o Sektorowym Programie Operacyjnym „Nauka, nowoczesne technologie i 

społeczeństwo informacyjne” w ramach Narodowego Planu Rozwoju 2007-2013”, str. 2. 

13

iż pierwszy i drugi priorytet skoncentrowane są przede wszystkim na pracach 

badawczo-rozwojowych oraz współpracy sektora nauki z gospodarką, należy 

spoglądać na te zagadnienia również przez pryzmat uwarunkowań natury prawnej, 

organizacyjnej czy mentalnej i próbować analizować ich znaczenie z punktu widzenia 

diagnozowanych obszarów. Był to mankament analizowanej diagnozy. 

2.2 Analiza kontekstu programowania. 

2.2.1 Efekty projektów realizowanych w ramach funduszy 2004-2006 

Za analogiczne w stosunku do 1. i 2. Priorytetu PO IG (ze względu na zakres tematyczny i 

krajowe a nie regionalne oddziaływanie) należy uznać projekty realizowane w ramach 

działania 1.4 Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności 

Przedsiębiorstw: „Wzmocnienie współpracy między sferą badawczo-rozwojową a 

gospodarką”. Działanie stanowiło jedno z działań Priorytetu I „Rozwój przedsiębiorczości i 

wzrost innowacyjności”, a jego celem była poprawa konkurencyjności gospodarki poprzez 

podnoszenie poziomu innowacyjności, w tym zwiększenie transferu nowoczesnych 

rozwiązań technologicznych, produktowych i organizacyjnych do przedsiębiorstw i instytucji. 

W jego ramach realizowanych było 5 poddziałań: 

• Poddziałanie 1.4.1 – projekty celowe obejmujące badania stosowane i prace 

rozwojowe wyłącznie w zakresie badań przemysłowych i przedkonkurencyjnych 

prowadzonych przez przedsiębiorstwa lub grupy przedsiębiorstw samodzielnie albo 

we współpracy z instytucjami sfery B+R. 

• Poddziałanie 1.4.2 – inwestycje związane z budową, modernizacją i wyposażeniem 

laboratoriów świadczących specjalistyczne usługi dla przedsiębiorstw realizowane 

przez jednostki naukowe. 

• Poddziałanie 1.4.3 – inwestycje związane z budową, modernizacją i wyposażeniem 

specjalistycznych laboratoriów działających w priorytetowych dziedzinach polskiej 

nauki. 

• Poddziałanie 1.4.4 – projekty celowe realizowane przez CZT. 

• Poddziałanie 1.4.5 - Projekty badawcze i celowe w obszarze monitorowania i 

prognozowania rozwoju technologii (foresight). 

W ramach działania zrealizowano łącznie 246 projektów. Efekty projektów zostały 

zaprezentowane w raporcie z ewaluacji ex-post zatytułowanej: ,,Efekty wsparcia sfery 

badawczo-rozwojowej w Sektorowym Programie Operacyjnym Wzrost Konkurencyjności 

Przedsiębiorstw w kontekście rozpoczęcia realizacji Programu Operacyjnego Innowacyjna 

Gospodarka” opracowanej przez konsorcjum Resource - Pracownia Badań i Rozwoju oraz 

Poznański Park Naukowo Technologiczny. Badanie zostało przeprowadzone w roku 2009 co 

umożliwiło uchwycenie przynajmniej części efektów interwencji. Niniejsza część raportu 

opierać się będzie na wynikach przedmiotowego badania. 

Zgodnie z raportem podstawowym efektem wsparcia w ramach Działania 1.4 SPO - WKP 

wśród instytucji naukowych była poprawa warunków prowadzenia działalności badawczo- 

14

ozwojowej 7 . Poprawie uległa jakość aparatury naukowo badawczej, która w wielu 

wypadkach osiągnęła poziom światowy. Równolegle w badaniu wykazano, iż co dziesiąta 

jednostka naukowa w bardzo niewielkim stopniu wykorzystuje zakupioną aparaturę 

badawczą. 

Na skutek realizacji projektów wzrósł potencjał poszczególnych instytucji w zakresie 

nawiązywania współpracy z innymi podmiotami, jak również ubiegania się o środki ze źródeł 

zewnętrznych. Większości realizujących projekty jednostek naukowych udało się zacieśnić 

współpracę z sektorem biznesu. Działanie przyniosło umiarkowany wzrost zatrudnienia i 

wzrost konkurencyjności wśród jednostek naukowych. Największy wzrost w przypadku tej 

grupy podmiotów odnotowano w zakresie wzrostu nakładów na prace B+R. Efekt 

mnożnikowy wystąpił u 85% jednostek naukowych, polegając najczęściej na kolejnych 

inwestycjach (w przypadku przedsiębiorstw odsetek dotyczył 75% z nich). Najczęściej podjęły 

one dodatkowe działania prorozwojowe. W grupie przedsiębiorstw zanotowano wyraźny 

wzrost nakładów na prace badawczo-rozwojowe. 2/3 beneficjentów udało się wdrożyć do 

praktyki gospodarczej całość uzyskanych rezultatów badawczych. W przypadku 93% 

przedsiębiorców wzrósł poziom innowacyjności. Badania na grupie kontrolnej wykazały, iż 

wzrost ten był efektem udzielonego wsparcia. 

Jeżeli chodzi o efekty interwencji w zakresie stymulowania nawiązywania współpracy między 

sektorem nauki a sektorem gospodarki to należy stwierdzić, iż efekty te w większej mierze 

wystąpiły po stronie przedsiębiorców. W momencie ubiegania się o dofinansowanie 40% z 

nich nie miało wcześniejszych doświadczeń w zakresie takiej współpracy. W przypadku 

jednostek naukowych kooperowało aż 91,9% z nich, co oznacza, iż w tym przypadku efekt 

interwencji polegał przede wszystkim na zacieśnieniu współpracy a nie jej nawiązaniu. Z 

pewnością efektem interwencji na co zwracają uwagę autorzy raportu było przełamywanie 

negatywnych stereotypów, barier mentalnych i świadomościowych w zakresie wzajemnej 

współpracy nauki z gospodarką. Adekwatność interwencji w stosunku do potrzeb pozytywnie 

oceniło 78,8% badanych. Najwyższa ocena adekwatności wystąpiła w przypadku 

poddziałania 1.4.3, najniższa w przypadku podziałania 1.4.1. W przypadku działania 1.4 w 

niewielkim stopniu wystąpił efekt zdarzenia niezależnego, co wskazuje na wysoką trafność 

interwencji. W raporcie nie została przedstawiona ocena wpływu działania 1.4 ogółem na 

sektor nauki, sektor przedsiębiorstw czy gospodarkę jako całości. 

2.2.2 Zakładane cele interwencji 

2.2.2.1 Przebieg procesu formułowania celów w zakresie Priorytetów 1. i 2. PO IG. 

Jak wspomniano wcześniej Programy Operacyjne w perspektywie lat 2007- 2013 miały 

realizować programy horyzontalne, określone w Narodowym Planie Rozwoju. NPR posiadał 

status dokumentu strategicznego o horyzontalnym i przekrojowym charakterze. NPR określał 

cel główny Programu Operacyjnego Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo 

informacyjne. Program miał służyć ,,zwiększeniu roli wiedzy i innowacyjności w procesie 

trwałego i zrównoważonego rozwoju. Jego realizacja miała odbywać się przy pomocy trzech 

wymienionych wcześniej priorytetów operacyjnych. Program wraz z Programem Innowacja- 

7 Efekty wsparcia sfery badawczo-rozwojowej w Sektorowym Programie Operacyjnym Wzrost konkurencyjności 

przedsiębiorstw w kontekście rozpoczęcia realizacji Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, str. 7. 

15

inwestycje-otwarta gospodarka wpisywał się w program horyzontalny: Innowacje, 

inwestycje, badania i rozwój. 

Zasadnicze cele interwencji zostały więc określone w dokumencie wyższego rzędu. Rolą 

Zespołu Interdyscyplinarnego miało być doprecyzowanie określonych w NPR priorytetów, 

między innymi poprzez określenie działań, jakie w ramach nich będą realizowane. 

Rozwiązania wypracowywane w ramach Zespołu były weryfikowane przez Międzyresortowy 

Zespół kierowany przez wicepremiera Jerzego Hausnera. 

Jedna z pierwszych i najważniejszych decyzji, jakie podjęto przygotowując się do 

projektowania kształtów interwencji w ramach perspektywy finansowej 2007- 2013 

dotyczyła ustalenia czym wsparcie na poziomie regionalnym będzie różnić się od wsparcia na 

poziomie centralnym tak, by podejmowane na obu poziomach działania nie pokrywały się a 

były względem siebie komplementarne. Wstępne określenie linii demarkacyjnej było 

warunkiem sine qua non przystąpienia do dalszych prac. W tym celu została między innymi 

opracowana ,,Wariantowa analiza podziału priorytetów na część regionalną i horyzontalną 

(sektorową) w ramach Narodowego Planu Rozwoju”. Skupiając się stricte na celach pierwszej 

i drugiej osi priorytetowej PO IG, z przeprowadzonych rozmów wynika, iż od samego 

początku decydenci byli świadomi, iż Program musi być ukierunkowany na stymulowanie 

współpracy między sektorem nauki a sektorem gospodarki. Zakładano ponadto, że Program 

stanowić będzie uzupełnienie finansowania budżetowego przez co należy rozumieć, po 

pierwsze, wspieranie tych typów projektów, które nie były przewidziane w budżecie 

państwa, pod drugie, wspieranie projektów (przede wszystkim infrastrukturalnych) o dużej 

wartości. Dodatkowo oczywistym było, iż Program musi stanowić kontynuację SPO WKP w 

interesującym nas kontekście jego działania 1.4. 

W pracach nad Szczegółowym Opisem Priorytetów uczestniczyło oprócz Ministerstwa Nauki i 

Informatyzacji 8 , Ministerstwo Gospodarki. Było to w pełni uzasadnione z uwagi na założenie 

o konieczności stymulowania poprzez przygotowywany Program Operacyjny współpracy 

sektora nauki i sektora gospodarki. W pracach nad kształtem działań w ramach Priorytetów 

uczestniczyli pracownicy poszczególnych departamentów obu ministerstw, których 

przedmiotowy zakres działalności związany był z przewidywanymi obszarami wsparcia. Ze 

strony Ministerstwa Nauki i Informatyzacji kluczowymi były: Departament Badań na Rzecz 

Gospodarki, Departament Funduszy Strukturalnych oraz Departament Strategii Nauki. W 

wyniku prac departamentów: udało się wypracować zasadniczy zręb diagnozy programu, 

który w zasadzie w późniejszym okresie był już tylko szlifowany oraz zręb kształtu dwóch 

pierwszych osi priorytetowych. Ustalono, że I oś ma służyć wsparciu badań, a II wsparciu 

infrastruktury nauki. 9 

Niewątpliwie pozytywny wpływ na przebieg prac nad Programem Operacyjnym miał fakt, iż 

wiele spośród osób zaangażowanych w prace posiadało doświadczenie wyniesione z prac 

nad dokumentami poprzedniego okresu programowania. W ramach przygotowań osoby te 

uczestniczyły między innymi w wyjazdach studyjnych do krajów UE, gdzie zapoznawały się 

m.in. z procesem opracowywania tego typu programów. Wiedza i kompetencje wtedy 

nabyte były bezcenne na etapie prac nad programowaniem nowej perspektywy 2007-2013. 

8 Obecnie Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. 

9 Fragment wywiadu z przedstawicielem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. 

16

2.2.2.2 Problemy na etapie określania kształtu interwencji. 

Za jeden z głównych problemów należy uznać ograniczony czas na opracowanie 

dokumentów. Wstępna wersja Programu Nauka powstała w niespełna 5 miesięcy. Duża 

presja czasu miała wpływ przede wszystkim na przebieg prac nad diagnostyczną częścią 

dokumentu, co między innymi skutkowało brakiem możliwości zlecania dodatkowych 

ekspertyz czy badań, jak również wymuszało ograniczenie katalogu danych, z którymi 

zapoznawały się osoby przygotowujące diagnozę. 

Niestety nie udało się utrzymać harmonii procesu określania kształtu interwencji Programu 

,,Nauka…”. Zmiana ekipy rządzącej w roku 2005 spowodowała, iż doszło do zmian 

personalnych w kręgu osób odpowiedzialnych za opracowywanie Programu. Przerwanie 

ciągłości kadrowej nie pociągnęło za sobą jednak radykalnych zmian, jeżeli chodzi o kształt 

interwencji. Wypracowana pod rządami poprzedniej ekipy diagnoza w dalszym ciągu 

stanowiła punkt odniesienia przy formułowaniu zapisów konkretnych działań. Jak wskazał 

jeden z rozmówców: Priorytety zostały te same tylko trochę inaczej rozłożono akcenty. 

Zmiany ekipy rządzącej podczas opracowywania kształtu interwencji skutkowały 

każdorazową koniecznością ponownego zdobywania uprawnień (np. dostęp do informacji 

niejawnych) do określonych dokumentów, co również nie pozostawało bez wpływu na 

przebieg prac. Niewątpliwym utrudnieniem na etapie formułowania celów interwencji i 

szczegółowego określania jej kształtu był także, na co wskazywał jeden z rozmówców, 

zmieniający się zakres właściwości Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, który 

znajdował odzwierciedlenie w samym nazewnictwie urzędu. 10 

2.2.2.3 Różnice między Programem Nauka a PO IG. 

Wstępny projekt Programu Nauka, na bazie którego opracowane zostały 1, 2 i 8 Priorytet PO 

IG, za cel główny przyjmował zwiększenie roli wiedzy i innowacyjności w procesie trwałego i 

zrównoważonego rozwoju gospodarczego i społecznego. Do celów szczegółowych należały: 

poprawa poziomu jakościowego kadry naukowej oraz ukierunkowania jej działalności 

na potrzeby gospodarki i społeczeństwa, 

wzrost międzynarodowej konkurencyjności polskiej nauki, 

wzmocnienie współpracy nauki z gospodarką, 

wsparcie rozwoju społeczeństwa informacyjnego. 

Cele te miały być realizowane przez 3 priorytety operacyjne wymienione na wstępie 

rozdziału. Spośród jedenastu działań wpisujących się w priorytety większość znalazła 

odzwierciedlenie w Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka (aczkolwiek pod 

zmienionymi nazwami i o nieco zmodyfikowanej strukturze). 

Porównując szczegółowe zapisy Programu Nauka (z pominięciem części dotyczącej 

społeczeństwa informacyjnego) z zapisami 1. i 2. Osi Priorytetowej PO IG można dostrzec 

szereg zmian, jednak pozbawionych charakteru fundamentalnego. Do najważniejszych (poza 

terminologicznymi i dotyczącymi systematyki) należy zaliczyć całkowitą rezygnację z 

10 Ministerstwo Nauki i Informatyzacji (zlikwidowane 31 X 2005r.), Ministerstwo Edukacji i Nauki, Ministerstwo 

Nauki i Szkolnictwa Wyższego. 

17

dofinansowywania w PO IG określonych typów projektów, przykładowo: projektów 

badawczych zamawianych w ramach Krajowego Programu Ramowego, projektów 

badawczych zamawianych w ramach programów wieloletnich, projektów dotyczących 

promocji i upowszechniania wyników badań oraz działań informacyjno-promocyjnych 

dotyczących nauki poprzez dofinansowanie działań o charakterze informacyjnym, 

promocyjnym i upowszechniającym działalność i osiągnięcia naukowe, kształtowania 

umiejętności marketingowych i zarządczych w zakresie komercjalizacji wyników badań w 

jednostkach naukowych. 11 

Zmianą innej rangi była zmiana o systemowym charakterze polegająca na redukcji liczby 

Programów Operacyjnych. W wyniku tej zmiany Program Nauka i Program Innowacje zostały 

połączone w Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka. 

2.2.3 Cele PO IG a dokumenty strategiczne. 

Za jeden z istotniejszych mankamentów w zakresie opracowywania kształtu interwencji, jaką 

miał być Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka należy uznać brak odpowiednio 

ukształtowanego otoczenia rozumianego jako długofalowa polityka rozwoju kraju. Z 

opracowanego przez Rządowe Centrum Studiów Strategicznych dokumentu ,,Strategiczne 

Programowanie Rozwoju w Polsce i Unii Europejskiej. Przegląd głównych dokumentów 

programowych” wynikało, iż dokumenty strategiczne obowiązujące w momencie tworzenia 

Programu nie składały się na kompleksową wizję. Poszczególne strategie miały najczęściej 

resortowy a nie sektorowy charakter. Opracowywane przez poszczególne ministerstwa, 

pozbawione horyzontalnego podejścia do rozwiązywania istotnych z punktu widzenia kraju 

problemów lub osiągania celów rozwojowych nie stanowiły właściwych ram odniesienia dla 

opracowywanych Programów Operacyjnych: System strategicznego programowania rozwoju 

w Polsce jest ciągle jeszcze w fazie tworzenia. Powstające dokumenty programowe bywają 

niespójne i poddawane są zbyt częstej weryfikacji. W wielu przypadkach brakuje ciągłości i 

monitoringu prowadzonych działań. Nie wszystkie strategie zawierają informacje dotyczące 

finansowania, odnosi się wrażenie, iż część dokumentów programowych na poziomie 

strategii sektorowych opracowywana była w oderwaniu od innych strategii, choć niektóre 

zagadnienia w nich zawarte były spójne 12 . 

Patrząc na harmonogram prac nad Programem Operacyjnym Nauka łatwo zauważyć, że 

konstruowany był on niejako w ,,strategicznej próżni”. Oczywiście twórcy interwencji 

bazowali na zapisach istniejących dokumentów, takich jak Strategia Lizbońska, jednak biorąc 

pod uwagę strategie wewnętrzne (krajowe) brakowało dokumentu, który w kompleksowy 

sposób traktowałby o wizji państwa, jego potencjalnych przewagach konkurencyjnych, 

kierunkach, w których powinien się rozwijać. Dokumentu z solidną diagnozą stanu 

zastanego, identyfikującego przyczyny pewnych niekorzystnych, wymagających interwencji 

zjawisk, określającego cele, sposoby ich realizacji, źródła finansowania, z wbudowanym 

systemem monitoringu i ewaluacji. W perspektywie średniookresowej rolę taką miał spełniać 

Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007- 2013: NPR na lata 2007-2013, czyli na kolejny okres 

11 Ostatni typ projektów finansowany jest obecnie w ramach Działania 4.2 PO KL. 

12 

Rządowe Centrum Studiów Strategicznych ,,Strategiczne Programowanie Rozwoju w Polsce i Unii 

Europejskiej. Przegląd głównych dokumentów programowych” Warszawa, sierpień 2004, str 70. 

18

udżetowy UE, spaja wszystkie przedsięwzięcia i działania o charakterze rozwojowym 

podejmowane w kraju. To kompleksowy program rozwoju społeczno-gospodarczego, 

finansowany przy współudziale środków unijnych oraz ze środków krajowych 13 . Dokument 

został przyjęty dopiero we wrześniu 2005r. czyli w momencie gdy gotowy już był wstępny 

projekt Programu Nauka. Zasadniczym mankamentem NPR było to, iż nie był ,,obudowany” 

strategiami sektorowymi, jak również nie był podporządkowany żadnej strategii 

długookresowej. Dodatkowo NPR zakładał rozwój kraju praktycznie wyłącznie w oparciu o 

środki unijne (środki krajowe zaangażowane w realizację NPR przeznaczone na działania i 

priorytety niewspółfinansowane przez UE określono na poziomie 5,3 mld euro (zakładano 

udział środków unijnych w wysokości 80 euro mld euro + 25,5 mld wkładu krajowego) 14 , co 

również pozwala mieć zastrzeżenia w kwestii jego strategicznego charakteru. 

W momencie tworzenia kształtu interwencji Programu Operacyjnego Nauka, Nowoczesne 

technologie i społeczeństwo informacyjne praktycznie nie istniała spójna wizja tego na czym 

ma polegać innowacyjność kraju i jaką rolę w tym obszarze mają odegrać fundusze unijne. 

Pierwszym dokumentem o strategicznym charakterze, w którym tematyka innowacyjności 

została potraktowana w sposób kompleksowy były: „Kierunki zwiększania innowacyjności 

gospodarki na lata 2007-2013”. Dokument został jednak przyjęty dopiero w sierpniu 2006r. 

czyli wtedy, gdy prace nad Programem Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka były już na 

ukończeniu. Jedynie w niewielkim stopniu punktem odniesienia dla twórców programu 

mogła być przyjęta w listopadzie 2006 roku Strategia Rozwoju Kraju do roku 2015, której 

priorytet 1 dotyczy wzrostu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki. Biorąc pod uwagę 

inne dokumenty dotyczące szeroko obszaru innowacyjności lub obszaru nauki to Strategia 

rozwoju nauki do roku 2015 została przyjęta w grudniu 2005r; Krajowy Program Reform na 

lata 2005-2008 będąc pozbawionym części diagnostycznej, wskaźnikowej i dotyczącej źródeł 

finansowania de facto nie spełniał wymogów dokumentu strategicznego. Program 

Operacyjny Innowacyjna Gospodarka w swoich zapisach odwołuje się również do Krajowego 

Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych, stanowiącego kontynuację Krajowego 

Programu Ramowego ogłoszonego jesienią 2005 roku. Program określa priorytetowe 

obszary badawcze i w ramach tych obszarów proponuje Priorytetowe Kierunki Działań. 

Dokument zawiera jedynie enigmatyczną wzmiankę, iż obszary priorytetowe zostały 

wybrane metodą rozważań eksperckich. 

Prezentacja szczegółowych informacji na temat zakresu tematycznego i charakteru 

poszczególnych dokumentów strategicznych stanowi potwierdzenie tezy, iż twórcy kształtu 

interwencji Programu Operacyjnego Nauka, Nowe technologie i społeczeństwo informacyjne 

pozbawieni byli także istotnego zaplecza w postaci dokumentów o strategicznym, 

przekrojowym charakterze, które określałyby wizję rozwoju kraju i poszczególnych sektorów. 

Dokumentów, które wskazywałyby kierunki rozwoju jak również precyzowały na czym ma 

polegać innowacyjność gospodarki. Programowanie wykorzystania funduszy publicznych, w 

tym środków unijnych, powinno być poprzedzone precyzyjnym określeniem celów 

rozwojowych kraju. 15 

13 Narodowy Plan Rozwoju 2007- 2013, str. 3. 

14 Na realizację projektów krajowych w ramach PO Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo 

informacyjne przeznaczono kwotę 500 mln zł.). 

15 Por. Matusiak K., Guliński J., Rekomendacje zmian w polskim systemie transferu technologii i komercjalizacji 

wiedzy, Warszawa, PARP 2010, str. 69. 

19

Konsekwencją braku strategicznych ram jest również obecna konstrukcja Programu 

Operacyjnego, w szczególności jego pierwszej i drugiej osi priorytetowej, która praktycznie 

nie przewiduje wspierania konkretnych branż, czy też dziedzin istotnych z punktu widzenia 

gospodarki jako całości, mogących stanowić o jej sile, nowoczesności i przewadze 

konkurencyjnej. Co prawda w PO IG wskazane zostały grupy tematyczne bio, techno, info 16 

jednak ich opis jest na tyle mało szczegółowy, że zdecydowana większość projektodawców 

nie ma problemu z uzasadnieniem swojego projektu w kontekście powyższych. Sam wybór 

tych grup również nie został nigdzie uzasadniony (jeden z respondentów w badaniu wskazał, 

iż do ich wyodrębnienia doszło podczas prowadzonych prac foresightowych) a dokonana 

diagnoza nie uwzględnia ich specyfiki i aktualnego stanu. Problemu świadomi byli również 

sami twórcy Programu Operacyjnego. W opisie Działania 1.1 znalazła się następująca 

informacja: Obecnie w Polsce niezbędne jest zidentyfikowanie kierunków badań naukowych i 

prac rozwojowych. Wybór takich priorytetów pozwoli na racjonalne wykorzystywanie 

wyników badań w praktyce i stworzenie dla nich preferencji w przydziale środków 

budżetowych, co posłuży zracjonalizowaniu wykorzystania tych środków. (…) Wyniki 

projektów z wykorzystaniem metody foresight będą w szczególności podstawą do 

aktualizowania obecnych priorytetów badawczych wskazanych w opisie priorytetu 1 PO IG, 

wpisujących się w Krajowy Program Badań Naukowych i Prac Rozwojowych. Wydaje się, że 

właśnie działania foresightowe stanowić mogą skuteczne narzędzie pozwalające na 

precyzyjne określenie priorytetów rozwojowych gospodarki jako całości, jak również jej 

poszczególnych branż lub sektorów. 

Spodziewać się można, iż problem dotyczący braku spójnej wizji rozwoju kraju i wyznaczenia 

priorytetów będzie przynajmniej częściowo rozwiązany w momencie opracowywania 

Programów Operacyjnych przyszłego okresu programowania. W dniu 24 listopada 2009 roku 

Rada Ministrów przyjęła dokument „Plan uporządkowania strategii rozwoju”, którego celem 

jest porządkowanie priorytetowych dokumentów w postaci opracowanych dotychczas 

strategii i programów rozwoju. Powyższy dokument zawiera koncepcję zoptymalizowania 

liczby obowiązujących dokumentów polegającą m.in. na ograniczeniu ich ilości oraz 

systemowym uporządkowaniu. Celem optymalizacji jest zwiększenie przejrzystości procesu 

planowania, bardziej efektywnego wydatkowania środków z budżetu państwa oraz w 

konsekwencji skuteczniejszej realizacji celów rozwojowych kraju w perspektywie średnio i 

długoterminowej. 17 

W dokumencie zaproponowano ograniczenie liczby strategii rozwoju i polityk - z obecnie 

obowiązujących 42 dokumentów tego typu - do 9 nowych strategii rozwoju, realizujących 

średnio i długookresową strategię rozwoju kraju, do których zaliczają się: 

1. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki. 

2. Strategia rozwoju zasobów ludzkich. 

3. Strategia rozwoju transportu. 

16 

Do grupy tematycznej info zostały zaliczone: technologie informacyjne i telekomunikacyjne, sieci 

inteligentne, telekomunikacyjne i teleinformatyczne nowej generacji, optoelektronika, nauki obliczeniowe. Do 

grupy tematycznej techno: nowe materiały i technologie, nanotechnologie, projektowanie systemów 

specjalizowanych, mechatronika, technologia i inżynieria chemiczna. Do grupy bio: biotechnologia 

i bioinżynieria, postęp biologiczny w rolnictwie i ochrona środowiska, nowe wyroby i techniki medyczne. 

17 Plan uporządkowania strategii rozwoju, str. 2. 

20

4. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko. 

5. Sprawne państwo. 

6. Strategia rozwoju kapitału społecznego. 

7. Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010-2020. Regiony, miasta, obszary 

wiejskie. 

8. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej. 

9. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi i rolnictwa. 

W ramach 9 nowych strategii rozwoju znajdują się części operacyjne, które uzyskają status 

programów rozwoju i będą instrumentami realizacji ww. strategii. Strategia innowacyjności i 

efektywności gospodarki ma charakter strategii średniookresowej (do roku 2020). Za główny 

cel stawia ,,wysoce konkurencyjną gospodarkę (innowacyjną i efektywną) opartą na wiedzy i 

współpracy” 18 . Realizacji celu służyć ma 5 celów operacyjnych oraz 9 przyporządkowanych 

im obszarów priorytetowych wraz z priorytetami. Za najbardziej związany z zakresem 

przedmiotowym 1. i 2. Priorytetu PO IG należy uznać obszar nr 5: Wzrost efektywności 

wiedzy (wspieranie rozwoju sfery B+R i transferu wiedzy). Fragment poświęcony obszarowi 

odwołuje się do wyników Narodowego Programu Foresight Polska 2020. Strategia zawiera 

obszerną część diagnostyczną poświęconą m.in. działalności badawczo-rozwojowej oraz 

działalności innowacyjnej. Porusza również kwestię niedostatecznej współpracy sektora 

nauki z przedsiębiorstwami zawierając stwierdzenie, iż wzajemna nieufność pomiędzy 

podmiotami gospodarczymi, sektorem nauki i władzami publicznymi jest podstawową 

barierą rozwoju innowacyjności gospodarki 19 . Źródłami finansowania realizacji celów 

Strategii mają być środki krajowe, środki unijne oraz środki prywatne. 

Dodatkowo, należy wspomnieć, że 16 sierpnia 2011 Uchwałą Rady Ministrów przyjęty został 

Krajowy Program Badań. Założenia polityki naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa. 

Dokument ten został opracowany na podstawie Ustawy o zasadach finansowania nauki i 

formułuje strategiczne kierunki badań naukowych i prac rozwojowych, określające cele i 

założenia polityki naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa. 

2.3 Cele PO IG a diagnoza sytuacji. 

2.3.1 Logika interwencji Programu. 

Obszary tematyczne Priorytetu 1. i 2. PO IG zostały zawarte w Diagnozie wybranych 

obszarów służących budowie i rozwojowi gospodarki opartej na wiedzy. Stanowi ona 

pierwszą część Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013. Zakresy 

interwencji Priorytetu 1. i 2. PO IG objęte są zwłaszcza podrozdziałami 1.13: Kooperacja 

jednostek naukowych z sektorem gospodarki, 1.14 Diagnoza działalności badawczorozwojowej, 

1.15 Potencjał kadrowy zaangażowany w działalność naukową oraz badawczorozwojową, 

1.16 Aparatura naukowo-badawcza, 1.17 Infrastruktura informatyczna nauki, 

1.18 Współpraca naukowa i naukowo-techniczna z zagranicą. 

Analiza wykazała, iż wspomniana Diagnoza zawiera przede wszystkim opisy statystyczne, bez 

wskazywania zasadniczych problemów w sektorze innowacyjności i sektorze B+R, 

18 Ministerstwo Gospodarki, ,,Strategii innowacyjności i efektywności gospodarki”, str. 49. 

19 Ibid., str. 26. 

21

definiowania ich przyczyn oraz długotrwałych następstw. Podobnie jest w wymienionych 

wyżej podrozdziałach. Jedynie w przypadku podrozdziałów 1.13 i 1.14 udało się 

zidentyfikować pełną strukturę drzewa problemów (logicznej zależności między przyczynami 

problemów, problemami i ich następstwami), które powinno stanowić zasadniczy szkielet 

diagnozy. W przypadku podrozdziału 1.16 i 1.17 zidentyfikowano problem oraz przyczynę 

takiego stanu rzeczy, jednak bez możliwości wskazania ich długofalowych negatywnych 

efektów. Aby prawidłowo ocenić przystawalność diagnozy do celów, należy ocenić ich 

strukturę. Drzewa problemów dla zidentyfikowanych celów pokazuje rycina 3. 

W przypadku PO IG sformułowano jeden cel główny oraz sześć celów szczegółowych 

programu, a także trzeci poziom celów – cele poszczególnych priorytetów. Ich układ 

pokazano w prawej części schematu na rycinie 3. 

Rycina 3. Logika interwencji Programu. 

22

Problemy 

Przyczyny problemów Negatywne następstwa 

23

Analizując powyższe schematy należy na początku stwierdzić, iż wprowadzenie celów 

szczegółowych na poziomie PO IG, które nie są tożsame (równorzędne) z celami 

poszczególnych priorytetów zakłóciło klasycznie pojmowaną logikę interwencji programów, 

finansowanych ze środków publicznych, w tym środków z UE, które składają się z czterech 

poziomów: 

Poziom 1) Rodzaje lub grupy projektów, skoncentrowane w poszczególnych działaniach, 

realizowanych w ramach danego programu 

Poziom 2) Efekty wdrażanych grup projektów, które powinny odnosić się do likwidacji lub 

minimalizacji przyczyn zidentyfikowanych problemów 

Poziom 3) Cele priorytetów, które powinny być odpowiedzią na zidentyfikowane problemy 

Poziom 4) Cel lub cele całego programu, którego osiąganie powinno powodować niwelację 

negatywnych następstw problemów, określonych w diagnozie sytuacji wyjściowej 

interwencji. 

Ze schematu wynika, iż zachowano ciągłość przyczynową wewnątrz poszczególnych drzew 

problemów (po lewej stronie). Natomiast fakt, iż w standardową logikę interwencji 

wprowadzono dodatkowy poziom – celów szczegółowych PO IG skomplikował sytuację: 

każdy z celów praktycznie realizowane jest przez wszystkie priorytety, co nie jest właściwe 

pod względem metody tworzenia konstrukcji całej interwencji. 

Analiza powiązań pomiędzy drzewami problemów a strukturą logiczną celów ujawnia, iż 

zdefiniowane problemy w diagnozie mają w obszarze Priorytetu 1 .i 2. PO IG słaby związek z 

celami. Nastąpiło wymieszanie poziomów odniesienia między ustaleniami, wynikającymi z 

diagnozy oraz zaproponowanymi celami. Tym samym należy stwierdzić, iż rozeznanie co do 

stanu wyjściowego w sektorze w momencie formułowania programu pozostaje niejako w 

oderwaniu (a przynajmniej nie jest w pełni powiązana logicznie) z zaproponowanymi celami 

PO IG i jego dwóch pierwszych priorytetów. 

2.3.2 Działania a sformułowane cele. 

Kolejne pytanie ewaluacyjne dotyczyło powiązań między działaniami, a wyznaczonymi w 

programie celami PO IG. W badaniu pominięto kwestię, czy cele zostały poprawnie 

sformułowane (to jest: czy definiują stan pożądany, czy też opisują proces), skoncentrowano 

się natomiast na kwestiach powiązań logicznych i semantycznych między celami obu 

priorytetów, celami poszczególnych działań, realizowanych w ich ramach oraz rodzajami 

projektów, które mogą być realizowane w poszczególnych działaniach i poddziałaniach. Na 

rycinie 4 zawarto schemat ilustrujący zależności między tymi elementami (uwzględniono 

podział grup projektów na poziomie działań, ze względu na fakt, iż poszczególne 

Poddziałania w ramach Działania 1.1 PO IG nie mają wyodrębnionych celów). 

Analiza wykazuje, iż wszystkie rodzaje projektów (poziom dolny, zaznaczony kolorem 

ciemnozielonym) odpowiadają w swej istocie celom działań (pola na poziomie środkowym, 

oznaczony kolorem zielonym). Zostały one dobrze, logiczne pogrupowane i stanowią spójną 

całość. Widać wyraźnie podział na wsparcie o charakterze „miękkim” w Priorytecie 1 i na 

„twarde” projekty infrastrukturalne w Priorytecie 2. Podobnie wygląda relacja między celami 

24

działań a celami priorytetów. Pewne wątpliwości budzi powiązanie przyczynowo-skutkowe 

między celami Działania 1.2 PO IG a celem Priorytetu 1. Bowiem samo zachęcenie młodych 

ludzi do podjęcia kariery naukowej przy jednoczesnym stymulowaniu rozwoju jakościowego 

kadry naukowej, jak i współpracy międzynarodowej nie ma, jak się wydaje bezpośredniego 

wpływu na zwiększenie znaczenia sektora nauki w gospodarce przez realizację prac B+R w 

kierunkach uznanych za priorytetowe dla rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Pomijając 

kwestię, czy zachęcanie może być celem samym w sobie, nie widać bezpośredniego 

przełożenia między zasilaniem instytucji B+R w młodą kadrę a zwiększeniem roli nauki w 

gospodarce. Związki te wydają się być pośrednie. Wzmacnianie kadrowe instytucji naukowobadawczych 

wpływa natomiast bezpośrednio na wzrost konkurencyjności polskiej nauki. 

Podsumowując, mimo powyższych zastrzeżeń, należy uznać, iż zaprogramowane działania 

odpowiadają wyznaczonym celom. 

Rycina 4. Zależności pomiędzy działaniami i celami. 

25

Cel Priorytetu I 

zwiększenie znaczenia sektora nauki w 

gospodarce przez realizację prac B+R w 

kierunkach uznanych za priorytetowe dla 

rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. 

Cel Priorytetu II 

wzrost konkurencyjności polskiej nauki dzięki 

konsolidacji oraz modernizacji infrastruktury 

naukowo-badawczej i informatycznej 

najlepszych jednostek naukowych 

działających w Polsce 

Identyfikacja 

kierunków badań 

naukowych i prac 

rozwojowych poprzez 

zastosowanie metody 

foresight w 

zakresie wsparcia 

Narodowego Programu 

Foresight Polska 2020 i 

kolejnych, 

przygotowania 

regionalnych strategii 

rozwoju 

Cel Działania I.1 

ukierunkowanie badań 

naukowych na dziedziny i 

dyscypliny naukowe, które 

mogą 

mieć duży wpływ na szybki 

rozwój cywilizacyjnogospodarczy 

kraju i budowę 

gospodarki opartej na wiedzy 

Zarządzanie badaniami 

naukowymi i ich 

wynikami poprzez 

realizację projektu 

systemowego MNiSW 

projekty badawcze w 

ramach strategicznych 

programów badań 

naukowych i prac 

rozwojowych – 

Indywidulane projekty 

badawcze w obszarach 

tematycznych 

określonych w PO IG, 

Projekty 

realizowane przez 

młodych 

naukowców 

przyjeżdżających do 

Polski z zagra 


zachęcenie młodych ludzi do 

podjęcia kariery naukowej 

przy jednoczesnym 

stymulowaniu rozwoju 

jakościowego kadry 

naukowej, jak i współpracy 

międzynarodowej 

Projekty 

aplikacyjne 

realizowane przez 

studentów, 

absolwentów i 

doktorantów, 

mające 

zastosowanie w 

gospodarce 

Projekty badawcze 

realizowane w trakcie 

studiów doktoranckich 

w Polsce w ramach 

współpracy 


jednostek naukowych 

Projekty, w których 

uczestniczą 

studenci, 

doktoranci i 

uczestnicy staży 

podoktorskich, 

zgodne z 

priorytetami 

wskazanymi w PO 

IG, 

Projekty realizowane przez 

wybitnych uczonych z zagranicy, 

zgodnie z priorytetami 

wskazanymi 

w PO IG, tworzących zespoły 

badawcze w polskich jednostkach 

naukowych 

Projekty realizowane 

przez naukowców 

powracających do 

pracy naukowej po 

przerwach 

związanych z opieką 

nad dzieckiem oraz 

wsparcie w trakcie 

realizacji projektów 

naukowych dla 

kobiet w ciąŜy 


zdobywanie oraz zwiększenie skali 

wykorzystywania nowych 

rozwiązań niezbędnych 

dla rozwoju gospodarki i poprawy 

pozycji konkurencyjnej 

przedsiębiorców oraz rozwoju 

polskiego 

społeczeństwa 

uzyskanie w Polsce i 

za granicą ochrony 

patentowej własności 

przemysłowej 

powstałej w 

jednostkach 

naukowych mających 

siedzibę w Polsce w 

wyniku prac 

badawczo - 

rozwojowych 


podniesienie 

innowacyjności 

przedsiębiorców dzięki 

wykorzystywaniu 

rezultatów prac 

B+R, 

projekty celowe 

projekty badawcze o 

charakterze 

aplikacyjnym, 

ukierunkowane na 

bezpośrednie 

zastosowanie w 

praktyce na potrzeby 

branży / gałęzi 

gospodarki lub o 

szczególnym 

wymiarze społecznym 

Cel Działania II.1 

rozwój 

infrastruktury 

jednostek 

naukowych w 

ośrodkach o 

wysokim 

potencjale 

badawczym, 

zakup lub 

wytworzenie 

aparatury 

naukowo-badawczej 

zaliczanej do 

środków trwałych, 

inwestycje 

budowlane, a także 

zakup obiektów 

budowlanych. 


rozwój obiektów 


badawczej słuŜących 

budowaniu 

współpracy 

naukowej 

między róŜnymi 

krajowymi 

ośrodkami 

badawczymi 

przenoszenie lub zakup 

wspólnej 


badawczej 


zapewnienie 

środowisku 

naukowemu w 

Polsce stałego i 

bezpiecznego 

dostępu do 

zaawansowanej 


informatycznej, 

Rozwój infrastruktury 

informatycznej i 

informacyjnej nauki 

oraz zasobów 

cyfrowych 

26

3. Analiza potrzeb beneficjentów. 

3.1 Potrzeby jednostek naukowych. 

Potrzeby beneficjentów sektora nauki są pokłosiem jednych z najniższych w Europie 

nakładów na naukę w relacji do PKB (0,68%) 20 . Średnie wydatki na jednego studenta 

wynoszą w Polsce około 5576 USD, co zalicza je do jednych z najniższych wśród wszystkich 

krajów OECD 21 . Podobnie sytuacja wygląda w przypadku nakładów wewnętrznych na 

badania i prace rozwojowe: wartość wskaźnika GERD wynosi 0,67% w relacji do PKB przy 

średniej unijnej nieco ponad 2%. Progu 1% nie przekroczyły obok Polski jedynie Bułgaria, 

Słowacja, Litwa, Łotwa, Cypr i Malta. Z drugiej strony określony w Strategii Lizbońskiej 3% 

próg osiągnęły tylko Finlandia i Szwecja. Należy równocześnie zauważyć, że stopa wzrostu 

wskaźnika w latach 2005-2009 była w przypadku Polski 2,5 krotnie większa niż średnia 

unijna. Niekorzystna jest również struktura finansowania badań naukowych. Obecnie w 

Polsce na prace rozwojowe przeznacza się 42,7% ogółu bieżących nakładów na badania i 

prace rozwojowe. W dalszym ciągu bardzo duży udział w wydatkach przypada na badania 

podstawowe - 38,4%. W szkołach wyższych aż 80% przychodów przeznaczana jest na 

działalność dydaktyczną. Taką strukturę finansowania uznaje się za przejaw niedorozwoju 

strukturalnego sytemu B+R. 

Niewątpliwie jedną z największych bolączek polskiej nauki jest stan i poziom nowoczesności 

aparatury naukowo-badawczej. Zgodnie z danymi GUS stopień zużycia tej aparatury w 

publicznych szkołach wyższych wynosi 79,7%, w JBR-ach 22 77,6%, a w placówkach 

naukowych 82%. Jakość aparatury, na której pracują polscy naukowcy wpływa na 

konkurencyjność i potencjał sektora nauki. W budżecie państwa na rok 2011 na inwestycje 

budowlane oraz zakup lub wytworzenie aparatury naukowo - badawczej zaplanowano kwotę 

149 mln zł, która pozwala na sfinansowanie jedynie niewielkich inwestycji/zakupów, bardziej 

o bieżącym niż perspektywicznym charakterze. Należy mieć ponadto na uwadze szybkie 

starzenie się aparatury specjalistycznej, gdzie parametry poszczególnych urządzeń są 

praktycznie z każdym rokiem polepszane. Prowadzenie badań na światowym poziomie 

wymaga jej okresowej całkowitej wymiany lub wymiany jej poszczególnych komponentów. 

Biorąc pod uwagę wysoki koszt tego typu urządzeń jest to wydatek, na który mogą pozwolić 

sobie tylko nieliczne jednostki naukowe lub uczelnie wyższe w Polsce. 

Analizując wymiar kadrowy funkcjonowania sektora nauki Polska należy do krajów o jednej z 

najniższych w Europie liczbie zatrudnionych w działalności badawczo-rozwojowej na 1000 

zatrudnionych ogółem: 7,6 przy średniej unijnej wynoszącej 16,4. Nie najlepiej wypadają 

międzynarodowe porównania Polski z liderami innowacyjności jeżeli chodzi o liczbę 

publikacji na liście filadelfijskiej. Według bazy Web of Knowledge, stworzonej przez Institute 

of Scientific Information (ISI), w 2008 r. autorzy podający jako miejsce afiliacji Polskę 

20 Jeżeli nie wskazano inaczej dane statystyczne pochodzą z opracowań GUS: ,,Nauka i Technika”, ,,Działalność 

innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2006-2009” oraz ,,Mały rocznik statystyczny 2010”. 

21 OECD, ,,Education at a glance 2010”, str. 202. 

22 Zgodnie z ustawą o instytutach badawczych z 30 kwietnia 2010 roku (Dz. U nr 96 poz 618) od 1 października 

2010 wszystkie jednostki badawczo-rozwojowe zostały przekształcone w instytuty badawcze. 

27

opublikowali w sumie 14 785 artykułów w czasopismach indeksowanych w ISI (dla 

porównania: Niemcy – ponad 58 000 artykułów, Wielka Brytania - ponad 55 000, Hiszpania - 

ponad 34 000) 23 . 

Jeżeli chodzi o aktywność patentową to wymowną jest w tym zakresie informacja, iż Polska 

nie została przez EPO sklasyfikowana pod względem patentów udokumentowanych przez 

szkoły wyższe - ze względu na ich zbyt niską liczbę. W 2007 kraje europejskie średniorocznie 

składały do EPO około 100 wniosków patentowych na milion mieszkańców, Polska składała 

jedynie dwie aplikacje na milion obywateli. Dla porównania: Niemcy 257 wniosków na milion 

mieszkańców na rok, Finlandia- 242, Szwajcaria- 369 24 . Jakkolwiek część różnic można 

tłumaczyć niższymi nakładami na prace badawczo-rozwojowe, tak wyniki analiz 

przeprowadzonych przez Derlacz i Partekę wskazują, iż stopa zwrotu z nakładów na B+R jest 

w Polsce zdecydowanie poniżej średniej unijnej: (57 wniosków patentowych na miliard EUR 

wydanych na B+R, w porównaniu do średnio 295 w UE27). 25 

3.1.1 Potrzeby jednostek naukowych w zakresie finansowania badań naukowych a działania 1.1 i 1.3 PO IG 

Prezentowane wyżej dane dotyczące finansowania działalności badawczej wskazują na 

niekorzystną strukturę nakładów, w której dominują badania podstawowe i stosowane oraz 

niewielką w porównaniu z innymi krajami UE wysokość nakładów na prace badawczo 

rozwojowe (wskaźnik GERD). Biorąc pod uwagę, iż działalność B+R jest działalnością 

obarczoną niejednokrotnie wysokim ryzykiem niepowodzenia a także odroczonym stopniem 

zwrotu zainwestowanych środków i generowaniem zysku, istnieje niewielka skłonność 

podmiotów prywatnych do angażowania środków finansowych w tego typu przedsięwzięcia. 

Dodatkowo za niedostateczne należy uznać zdolności marketingowe, promocyjne i 

organizacyjne instytucji naukowych w zakresie pozyskiwania zewnętrznego kapitału od 

inwestorów. Te czynniki powodują, iż brak wystarczających środków finansowych na 

działalność badawczo-rozwojową w sektorze nauki należy uznać za jeden z poważniejszych 

problemów, nie tylko samego sektora ale i gospodarki jako całości. W tym kontekście 

ukierunkowanie strumienia środków publicznych na ten obszar należy uznać za właściwe i w 

danej chwili konieczne. Co prawda takie działanie stoi w sprzeczności z postulatem 

odwrócenia proporcji źródeł finansowania działalności B+R ku przewadze sektora 

prywatnego, jednak w obecnej sytuacji, gdy na niskie zaangażowanie finansowe 

przedsiębiorców wpływ ma wiele czynników (również natury systemowej) niezbędne jest 

wspieranie działalności B+R ze środków innych niż prywatne. W szczególności za stanowiące 

największe wsparcie należy uznać poddziałanie 1.1.2, poddziałanie 1.3.1 oraz poddziałanie 

1.3.2. Dwa pierwsze poddziałania dotyczą realizacji projektów badawczych. W działaniu 1.1.2 

mają to być projekty w ramach strategicznych programów badań naukowych i prac 

rozwojowych w obszarach tematycznych określonych w PO IG i zgodne z Krajowym 

Programem Badań Naukowych i Prac Rozwojowych oraz projekty indywidualne. W działaniu 

1.3.1 mowa jest o projektach badawczych o charakterze aplikacyjnym, ukierunkowanych na 

23 

Wolszczak-Derlacz J., Parteka A., Produktywność naukowa wyższych szkół publicznych w Polsce. 

Bibliometryczna analiza porównawcza. str. 28. 

24 Ibid., str 29. 

25 Ibid, str 30. 

28

ezpośrednie zastosowanie w praktyce na potrzeby branży / gałęzi gospodarki lub o 

szczególnym wymiarze społecznym. 

O adekwatności wsparcia do potrzeb beneficjentów świadczy poziom zainteresowania 

ogłaszanymi naborami. W działaniu 1.1.2 łącznie w trybie konkursowym i w trybie 

indywidualnym złożono 147 projektów na łączną kwotę 3 mld 660 mln złotych, z czego 

dofinansowanie uzyskało 54 a kwota wsparcia wyniosła niemal 1 mld 700 mln zł. Alokacja w 

działaniu została wyczerpana. W działaniu 1.3.1 w trybie konkursowym złożono 366 

wniosków o całkowitej wartości 2 mld 395 mln złotych. Dofinansowanie uzyskał co trzeci z 

nich. 26 Dodatkowo warto wspomnieć, iż respondenci w zdecydowanej większości 

wskazywali, iż projektów nie udałoby się zrealizować w sytuacji braku dofinansowania. 

Warto natomiast rozważyć czy krąg beneficjentów odpowiedników działania 1.1.2 i 1.3.1 w 

przyszłym okresie programowania nie powinien być poszerzony o przedsiębiorstwa, co 

wymagałoby oczywiście zmian w zakresie działania i regułach udzielania pomocy (zgodnie z 

zasadami udzielania pomocy publicznej). 

Immanentnym elementem prac badawczo-rozwojowych jest późniejsza ochrona prawna 

uzyskanych w ich trakcie wyników. Gwarantuje ona późniejszą możliwość uzyskiwania 

przychodów z wypracowanych rozwiązań. Polska nauka boryka się z dużymi deficytami 

zarówno natury finansowej, jak i świadomościowej w kwestii ochrony własności 

intelektualnej. Jedną z głównych barier jest niedostateczna wysokość środków finansowych, 

jakie instytucje naukowe mogą przeznaczyć na procedury związane z szeroko pojętym 

patentowaniem. Proces patentowy jest procesem wysoce kosztochłonnym (dotyczy to w 

szczególności patentowania za granicą, gdzie środki finansowe wymagające zaangażowania 

liczone są w dziesiątkach tysięcy dolarów bądź euro- w zależności od sposobu i zakresu 

terytorialnego ochrony). Jednostki naukowe są w stanie najczęściej pokryć koszty krajowego 

zgłoszenia patentowego. Wszyscy rozmówcy będący beneficjentami działania 1.3.2 

potwierdzali, iż ich jednostki naukowe nie dysponują środkami na procedury patentowe. 

Powyższe czynniki prowadzą do sytuacji, w której ochrona własności intelektualnej w 

polskich jednostkach naukowych nie jest pojmowana w kategoriach naturalnej części 

składowej procesu badawczego, co znajduje odzwierciedlenie w danych statystycznych. 

W kontekście przedstawionych informacji za w pełni słuszne rozwiązane należy uznać 

dofinansowywanie projektów polegających na ochronie własności przemysłowej tworzonej 

w jednostkach naukowych w wyniku prac B+R. Z drugiej jednak strony nie można nie zwrócić 

uwagi na najniższe procentowe spośród wszystkich działań pierwszej i drugiej osi 

priorytetowej PO IG wykorzystanie alokacji w poddziałaniu 1.3.2 (jedynie 28% na łączną 

kwotę 23,5 mln zł 27 ). Niski poziom wykorzystania alokacji wynika z równoległego 

funkcjonowania ministerialnego Programu Patent Plus, ale również niskiego zainteresowania 

działaniem, jak również w mniejszym stopniu, promocją działania 1.3.2. Celem 

ustanowionego rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego 28 Programu Patent 

Plus jest unowocześnienie procesu transferu technologii z jednostek naukowych do 

gospodarki poprzez wsparcie uzyskiwania ochrony patentowej wynalazków powstających w 

jednostkach naukowych. Na realizację programu przeznaczono kwotę 5 mln zł rocznie. 

Zakres przedmiotowy Programu jest bardzo zbliżony do zakresu działania 1.3.2, a prostsze 

26 Dane z Monitora funduszowego MNiSW z dnia 19.08.2011. 

27 Stan na dzień 19.08.2011, wskazane dane dotyczą poziomu kontraktacji. 

28 Rozporządzenie z dnia 12.08.2008. 

29

eguły aplikowania i rozliczania powodowały, iż część beneficjentów ubiegała się o wsparcie 

z tego właśnie źródła. Istnieje w związku z tym zagrożenie, iż kwota 97 mln zł jaka została 

alokowana na działanie nie zostanie wykorzystana w 100%. Potwierdzeniem obaw są zmiany 

dokonane we wskaźnikach, gdzie obniżono wartość docelową wskaźnika liczby uzyskanych 

patentów. Wydaje się, iż równoległe funkcjonowanie dwóch bardzo zbliżonych do siebie 

typów interwencji publicznej nie jest rozwiązaniem trafionym, ponieważ prowadzi do 

sytuacji swoistego ,,dublowania wsparcia”. Warto również pamiętać, iż do wydatków 

kwalifikowanych w ramach działania 1.1, 1.2, 1.3 zalicza się ,,wydatki na ochronę patentową 

i doradztwo w zakresie ochrony własności intelektualnej wraz z opłatami za pierwsze 

zgłoszenie patentowe będące bezpośrednim wynikiem realizowanego projektu” 29 . 

Dodatkowo, należy rozważyć, jaki jest rzeczywisty potencjał polskiego środowiska 

naukowego w zakresie patentowania, tak by środki publiczne alokowane na tego typu 

interwencje były dopasowane do zapotrzebowania beneficjentów. W tym kontekście warto 

przytoczyć wypowiedź jednej z osób zajmujących się wdrażaniem działania: 

„chyba zbyt optymistycznie ocenialiśmy możliwości patentowania wynalazków przez polskie 

jednostki naukowe (…) Potrzeba jeszcze pewnych zmian mentalnych i pokoleniowych żeby 

dbać o tą wiedzę, która gdzieś się tworzy, żeby dbać o kapitał intelektualny”. 

3.1.2 Najważniejsze wyzwania w zakresie budowania potencjału kadrowego polskiej nauki – działanie 1.2. 

Zgodnie z zapisami Programu celem działania 1.2 jest zachęcenie młodych ludzi do podjęcia 

kariery naukowej przy jednoczesnym stymulowaniu rozwoju jakościowego kadry naukowej, 

jak i współpracy międzynarodowej. Działanie ma w założeniu stanowić odpowiedź na szereg 

problemów polskiej nauki dotyczących jej wymiaru kadrowego. Z uzasadnienia działania 

można wnioskować, iż problemami tymi są: 

• niekorzystna struktura wiekowa w grupie pracowników naukowych, 

• niedostateczna współpraca polskiej nauki z zagranicznymi ośrodkami badawczymi, 

• słaba współpraca sektora nauki z gospodarką, w szczególności w zakresie 

prowadzenia działalności B+R. 

Wdrażanie działania zostało powierzone Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, która realizuje w 

tym zakresie 6 projektów indywidualnych. Pierwotnie Fundacja realizowała 4 projekty jednak 

z uwagi na duże zainteresowanie beneficjentów i wysoką ocenę działalności samej FNP w 

zakresie wdrażania środków unijnych podjęto decyzję o wprowadzeniu zmian w Programie i 

rozszerzenie od 2010r. oferowanego przez Fundację wsparcia o dwa kolejne typy projektów 

(Homing + i Pomost). 

Obecnie realizowane projekty FNP 

Program TEAM: Wsparcie projektów z udziałem studentów, doktorantów i uczestników 

staży podoktorskich realizowanych w najlepszych zespołach badawczych w Polsce. Celem 

programu jest zwiększenie zaangażowania młodych uczonych w prace badawcze 

realizowane w najlepszych zespołach i laboratoriach naukowych w Polsce. 

Program WELCOME: Wsparcie projektów realizowanych przez wybitnych uczonych z 

zagranicy tworzących zespoły badawcze w polskich jednostkach naukowych. Celem 

programu jest zaangażowanie wybitnych uczonych z zagranicy w tworzenie zespołów 

naukowych w Polsce i zintensyfikowanie współpracy międzynarodowej polskich jednostek 

29 Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach PO IG. 

30

naukowych. 

Program POMOST: Granty dla rodziców ułatwiające powrót do pracy naukowej oraz 

wspierające kobiety w ciąży pracujące naukowo. Celem programu jest umożliwienie 

najlepszym naukowcom wychowującym małe dzieci powrót do zaawansowanej pracy 

naukowej oraz ułatwienie kobietom w ciąży prowadzenia projektów badawczych 

finansowanych ze źródeł zewnętrznych. 

Program HOMING PLUS: Subsydia dla młodych uczonych zachęcające do podjęcia pracy 

badawczej w Polsce. Celem programu jest zachęcenie młodych uczonych do powrotu (w 

przypadku uczonych polskich) lub przyjazdu do Polski (w przypadku uczonych z zagranicy). 

Program MPD Międzynarodowe Projekty Doktoranckie: Wsparcie jednostek 

współpracujących z partnerem zagranicznym przy realizacji studiów doktoranckich. Celem 

programu jest podniesienie poziomu badań naukowych realizowanych w Polsce przez 

młodych naukowców w okresie przygotowywania przez nich prac doktorskich oraz 

zintensyfikowanie współpracy międzynarodowej polskich jednostek badawczych. 

Program VENTURES: Wsparcie projektów mających zastosowanie w gospodarce, 

realizowanych przez studentów, absolwentów i doktorantów. Celem programu jest 

podniesienie atrakcyjności pracy naukowej w Polsce, zainteresowanie młodych uczonych 

pracą naukową, a także zwiększenie liczby projektów, których wyniki mogą być wdrożone w 

działalności gospodarczej. 

Jak udało się ustalić w trakcie prowadzonych rozmów określenie zakresu przedmiotowego 

poszczególnych programów Fundacji nie było poprzedzone formą kompleksowej diagnozy a 

jedynie bazowano na dotychczasowych doświadczeniach instytucji, intuicji i wiedzy ogólnej. 

Niemniej jednak Programy cieszyły się i cieszą dużym zainteresowaniem ze strony 

beneficjentów a wsparcie należy uznać za adekwatne do ich potrzeb. Jednym z czynników 

przesądzających o trafności wsparcia było z pewnością korzystanie z doświadczeń 

zagranicznych i podpatrywanie rozwiązań stosowanych w innych krajach, a ukierunkowanych 

na kadrowy wymiar funkcjonowania nauki 30 . Programy z pewnością będą przyczyniały się do 

wzmocnienia potencjału kadrowego polskiej nauki. Szczególnie istotne jest, iż przewidują 

finansowanie prac badawczych studentów, absolwentów i doktorantów (Ventures), którzy 

mają bardzo ograniczone możliwości pozyskiwania środków na własne badania. Wymiernych 

efektów należy oczekiwać po działaniach stymulujących współpracę międzynarodową 

(Welcome), również tych zachęcających do podjęcia pracy badawczej w Polsce (Homing). 

Mobilność naukowców sprzyjająca transferowi wiedzy, doświadczeń, dobrych praktyk jest 

pod każdym względem warta wspierania, szczególnie jeżeli weźmie się pod uwagę jej niski 

stopień w Polsce i wszelkie wynikające z niego negatywne konsekwencje 31 . Dobrym 

rozwiązaniem było wspieranie w programie Ventures projektów mających zastosowanie w 

praktyce, co w pełni wpisuje się w cele PO IG. Docenić należy dodatkowe efekty wsparcia 

polegające na wprowadzeniu czynnika rywalizacji o środki finansowe między naukowcami. 

Przydzielanie środków na badania w drodze konkursów jest najefektywniejszym sposobem 

ich wydatkowania. Służy wybieraniu projektów najlepszych i najbardziej perspektywicznych. 

Istotne jest także to, że w działaniu mogą być finansowane również duże, wielomilionowe 

projekty badawcze. 

Działanie 1.2 z pewnością przyczynia się do podnoszenia potencjału kadrowego polskiej 

nauki niemniej jednak należy mieć na uwadze, iż wsparciem została objęta do tej pory 

30 Stosowany jest również system oceny wniosków wzorowany na rozwiązaniach zagranicznych. 

31 Patrz: ,,Diagnoza mobilności osób ze stopniem naukowym doktora”. 

31

niewielka liczba zespołów badawczych (276) 32 . Trudno oczekiwać, istotnego przełożenia 

efektów działania na wzrost konkurencyjności polskiej nauki jako takiej, natomiast w pełni 

można spodziewać się pozytywnego wpływu na poziomie poszczególnych zespołów 

badawczych lub jednostek organizacyjnych instytucji naukowych. 

Sukces działania będzie również uzależniony od szeregu innych czynników, takich jak np. 

jakość aparatury naukowo-badawczej pozostającej w dyspozycji naukowców, rozwiązania 

organizacyjne poszczególnych jednostek naukowych w kwestii komercjalizacji wyników 

badań, środki finansowe jednostek na ochronę własności intelektualnej, rozwiązania natury 

prawnej z poziomu makro wspierające prowadzenie prac B+R i ich rolę w osiąganiu kolejnych 

szczebli kariery naukowej. Niemniej jednak działanie 1.2 w obecnym kształcie należy uznać 

za w pełni uzasadnione i wymagające kontynuacji w kolejnym okresie programowania. 

3.1.3 Potrzeby infrastrukturalne jednostek naukowych. 

Zgodnie z zapisami PO IG celem drugiej osi priorytetowej jest wzrost konkurencyjności 

polskiej nauki dzięki konsolidacji oraz modernizacji infrastruktury naukowo-badawczej i 

informatycznej najlepszych jednostek naukowych działających w Polsce. Realizacji celu osi 

służą trzy działania: Działanie 2.1, Działanie 2.2 oraz Działanie 2.3. 

Odpowiadając na pytanie o to czy działania drugiego priorytetu PO IG odpowiadają na 

potrzeby jednostek naukowych należy stwierdzić, iż działania w ramach drugiej osi 

priorytetowej są adekwatne do potrzeb beneficjentów, aczkolwiek nie w równym stopniu. 

Najbardziej trafnym z punktu widzenia odbiorców wsparcia jest Działanie 2.1, którego celem 

jest rozwój infrastruktury jednostek naukowych w ośrodkach o wysokim potencjale 

badawczym, umożliwiający prowadzenie wysokiej jakości badań. Słusznie w opisie działania 

zauważono, iż aparatura naukowo-badawcza, jaką dysponują jednostki nie pozwala na 

prowadzenie prac badawczych na najwyższym, światowym poziomie. Zgodnie z 

zaprezentowanymi w diagnozie PO IG danymi stopień jej zużycia w roku 2006 wyniósł 78%. 

Jednostki naukowe nie dysponują również wystarczającymi środkami finansowymi na zakup 

nowej aparatury i modernizację istniejącej. Wystarczy przypomnieć, że 80% przychodów 

uczelni przeznaczanych jest na działalność dydaktyczną, a kwota zaplanowana w budżecie 

państwa na rok 2011 na inwestycje w aparaturę to nieco ponad 149 mln zł. Zły stan 

aparatury badawczej niesie za sobą szereg negatywnych konsekwencji. Obniża przede 

wszystkim potencjał polskiej nauki w zakresie prowadzenia badań. Ma to bezpośrednie 

przełożenie na zdolność polskich jednostek sektora nauki do uczestnictwa w 

międzynarodowych projektach badawczych. Dysponujące nie najnowocześniejszym 

sprzętem jednostki nie są atrakcyjnym partnerem w prowadzeniu badań. Równolegle 

nowoczesna aparatura jest warunkiem sine qua non efektywnej współpracy z sektorem 

gospodarki, który oczekuje zarówno odpowiedniej oferty, jak i wysokiej jakości 

prowadzonych prac. Dodatkowo jak słusznie zauważono w opisie działania postępująca 

specjalizacja, również w dziedzinie badań naukowych i prac rozwojowych, wymaga 

inwestowania w coraz bardziej specjalistyczny sprzęt. 

32 Laureatami zostało odpowiednio: w programie Team 58 osób, Welcome: 11, Homing Plus: 48, Pomost: 89 w 

tym 64 dla kobiet w ciąży pracujących naukowo, MPD: 23, Ventures: 47. 

32

Przedstawione pokrótce związki między zapleczem laboratoryjnym jednostek naukowych a 

różnymi wymiarami ich działalności dowodzą, iż stan i jakość infrastruktury naukowobadawczej 

należy zaliczyć do jednych z najważniejszych czynników determinujących szeroko 

rozumianą konkurencyjność polskich jednostek naukowych. W tym kontekście wsparcie 

oferowane w ramach działania 2.1 należy uznać za w pełni adekwatne do potrzeb 

beneficjentów. O adekwatności w dużej mierze świadczy również wysokość łącznej 

wnioskowanej kwoty dotacji. W przypadku działania 2.1 kwota ta wyniosła niemal 13 mld 

złotych przewyższając wysokość alokacji ponad czterokrotnie (374 złożone wnioski). 

Dofinansowanie uzyskało 47 projektów (37 konkursowych i 10 indywidualnych) na łączną 

kwotę 3 mld zł, czyli kwotę równą wysokości alokacji. Najwięcej projektów złożyły regiony 

dysponujące silnymi ośrodkami akademickimi – mazowieckie: 49, następnie śląskie: 23, 

wielkopolskie i małopolskie po 20, dolnośląskie: 13, pomorskie: 9. Jak widać działanie 

cieszyło się bardzo dużym zainteresowaniem, co również potwierdza potrzeby w zakresie 

zakupu nowoczesnej aparatury badawczej. Jak stwierdził jeden z rozmówców, przedstawiciel 

Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego: 

,,Każda większa kwota zostałaby skonsumowana. Wynika to ogólnie z potrzeb środowiska 

naukowego, które mogłoby pochłonąć każdą kwotę czy to na sprzęt informatyczny, czy 

badawczy”. 

Respondenci deklarowali, iż w sytuacji braku dofinansowania projektu nie udałoby się 

zrealizować w ogóle lub jego zakres byłby mocno ograniczony. Dofinansowane w działaniu 

projekty są bowiem projektami zakładającymi kompleksowe inwestycje w aparaturę 

badawczą w danej jednostce. Średnia wartość projektu konkursowego to 40 mln zł (przy 

minimalnej wysokości wydatków kwalifikowanych na poziomie 4 mln zł). Jest to kwota 

przekraczająca roczny budżet wielu jednostek naukowych. Istotnym jest, iż beneficjenci nie 

muszą zapewniać wkładu własnego do projektów, który jest pokrywany ze środków części 28 

budżetu państwa. Nawet zaangażowanie środków finansowych jednostki naukowej na 

poziomie 15% wartości projektu mogłoby być dla wielu beneficjentów barierą nie do 

pokonania. Jednocześnie niezwykle ważne oprócz zakupu aparatury jest nabycie 

umiejętności w zakresie jej obsługi oraz w zakresie umiejętności zarządzania infrastruktury 

celem pełnego wykorzystania jej potencjału (zarówno naukowego, jak i komercyjnego). Za w 

pełni słuszne należy uznać możliwość przeznaczenia do 10% wydatków kwalifikowanych 

projektu na działania szkoleniowe z wyżej wymienionych zakresów. Podsumowując, można z 

całą pewnością stwierdzić, iż działanie 2.1 stanowi ważny instrument wsparcia dużych 

inwestycji w infrastrukturę badawczą sektora nauki. 

Komplementarne wobec działania 2.1 jest działanie 2.2, które ukierunkowane jest w 

założeniu na stymulowanie nawiązywania współpracy między jednostkami naukowymi. 

Zgodnie z zapisami Uszczegółowienia PO IG celem działania jest rozwój obiektów 

infrastruktury badawczej służących budowaniu współpracy naukowej między różnymi 

krajowymi ośrodkami badawczymi, a także lepsze wykorzystanie środków finansowych i 

infrastruktury technicznej dzięki synergii działań. 

Działanie polegające na tworzeniu wspólnej infrastruktury badawczej cieszyło się 

zdecydowanie mniejszą popularnością od działania 2.1 niewymagającego kooperacji. W 

trybie konkursowym złożonych zostało 48 wniosków na kwotę nieprzekraczającą 

dwukrotności alokacji. Dofinansowanie uzyskało zaledwie 15 projektów na kwotę 1 mld 297 

33

mln zł, z czego aż 950 mln zł konsumują trzy projekty indywidualne: Dolnośląskie Centrum 

Materiałów i Biomateriałów Wrocławskie Centrum Badań (EIT+), Centrum Badań 

Przedklinicznych i Technologii (CePT), Rozwój bazy badawczej specjalistycznych laboratoriów 

uczelni publicznych regionu świętokrzyskiego. 

Samą ideę działania należy uznać za słuszną. Jak trafnie wskazano w jego uzasadnieniu 

jednym z problemów z jakimi boryka się Polska nauka, mających wpływ na jej 

konkurencyjność jest brak konsolidacji jednostek naukowych i ich infrastruktury badawczej. 

Zauważalny jest brak wiodących centrów prowadzenia prac naukowo-badawczych 

dysponujących rozbudowanym, nowoczesnym zapleczem infrastrukturalnym oraz 

skupiających więcej niż jedną jednostkę naukową. Działanie 2.2 ma w założeniu służyć 

tworzeniu wspólnej infrastruktury a równocześnie nawiązywaniu i zacieśnianiu współpracy 

między jednostki naukowymi, której stopień instytucjonalizacji jest na chwilę obecną 

niewystarczający. 

Podejmując się próby oceny adekwatności wsparcia do potrzeb beneficjentów, biorąc w 

pierwszej kolejności pod uwagę fakt, iż cała alokacja na działanie została już wykorzystana, 

nie można nie zauważyć znaczącej różnicy w liczbie złożonych wniosków między działaniami 

2.1 a 2.2. Trudno jednoznacznie przesądzać o przyczynach takiego stanu rzeczy (z pewnością 

jest ich kilka), jednak za jedną z istotniejszych można uznać brak rozwiniętej w Polsce tradycji 

zinstytucjonalizowanej współpracy jednostek naukowych. Uczelnie wyższe i instytuty 

naukowe rzadko tworzą konsorcja lub angażują się w inne formy kooperacji dla realizacji 

określonych przedsięwzięć. Brak tradycji w tym zakresie skutkuje brakiem wypracowanych 

reguł współpracy (określeniem praw i obowiązków stron, unormowaniem kwestii podziału 

zysków, czy partycypacji w kosztach utrzymania infrastruktury). Do pewnego stopnia 

współpracę może utrudniać istnienie zjawiska rywalizacji występującego zarówno na 

poziomie całych jednostek naukowych, jak i zespołów badawczych. Niestety jest ona 

niejednokrotnie równoznaczna z brakiem nawiązywania kontaktów i wymianą doświadczeń. 

Niedostateczna współpraca skutkuje również niewielkim poziomem interdyscyplinarności 

prowadzonych badań. Wydaje się, że wszystkie czynniki, o których mowa mogą do pewnego 

stopnia stanowić wytłumaczenie relatywnie niskiego zainteresowania wsparciem w ramach 

działania 2.2. Biorąc pod uwagę zbliżony przedmiotowo zakres wsparcia w działaniach 2.1. i 

2..2 beneficjenci wybierali to, które w większym stopniu odpowiadało ich dotychczasowemu 

trybowi realizacji większych projektów. Brak doświadczeń w sformalizowanej współpracy 

przy realizacji dużych przedsięwzięć skutkował tym, że instytucje naukowe decydowały się na 

ubieganie się o dofinansowanie takiego projektu, który mogły zrealizować indywidualnie. 

Kwestia z pewnością wymaga bardziej dogłębnej analizy niemniej jednak pozytywnie należy 

ocenić wszelkie działania podejmowane na szczeblu publicznym stwarzające możliwości i 

zachęty dla podmiotów sektora nauki w zakresie nawiązywania współpracy i w oparciu o nią 

tworzenia silnych ośrodków badawczych. 

Ostatnim z działań drugiej osi priorytetowej jest Działanie 2.3. Celem działania jest 

zapewnienie środowisku naukowemu w Polsce stałego i bezpiecznego dostępu do 

zaawansowanej infrastruktury informatycznej, umożliwienie prowadzenia nowoczesnych 

badań z zastosowaniem technologii społeczeństwa informacyjnego oraz zapewnienie 

jednostkom naukowym mającym siedzibę w Polsce łączności z międzynarodowymi 

naukowymi sieciami teleinformatycznymi. W działaniu wydzielono trzy poddziałania jednak 

34

nie posiadają one oddzielnej alokacji ani kryteriów oceny i jak udało się ustalić motywem ich 

wydzielenia było wskazanie beneficjentom, jakie typy projektów będą wspierane w 

działaniu. Podział ma więc mimo formalnego umieszczenia w Uszczegółowieniu bardziej 

charakter umowny i informacyjny. Trudno nie zgodzić się z uzasadnieniem działania, zgodnie, 

z którym dostęp do nowoczesnej infrastruktury superkomputerowej i sieciowej, 

szerokopasmowego Internetu oraz zaawansowanych aplikacji i baz danych jest niezbędnym 

warunkiem prowadzenia działalności badawczej na poziomie odpowiadającym normom 

światowym i europejskim. 33 Obecnie nie sposób sobie wyobrazić prowadzenie jakichkolwiek 

badań naukowych bez posiadania odpowiedniego zaplecza informatycznego. Jednocześnie 

nakłady instytucji na ten cel były dotychczas niewystarczające. 

Działanie zakłada wspieranie przede wszystkim trzech rodzajów projektów: inwestycyjnych 

związanych z zakupem rozwiązań informatycznych lub rozwojem infrastruktury sieciowej, 

bazodanowych i badawczych dotyczących rozwoju zaawansowanych aplikacji i usług 

teleinformatycznych dla środowiska naukowego. Posługując się przyjętym wcześniej 

miernikiem adekwatności wsparcia do potrzeb beneficjentów, czyli stopniem 

zainteresowania uzyskaniem dofinansowania mierzonym liczbą złożonych wniosków należy 

stwierdzić, iż adekwatność jest wysoka. W działaniu złożono 194 wnioski o dofinansowanie 

na łączną kwotę 3 mld 600 tys. zł. Kwota prawie czterokrotnie przewyższała wysokość 

alokacji. Dofinansowanie uzyskało 59 projektów na kwotę prawie 899 mln zł. Jednostki 

naukowe, jak już wspomniano, dysponują bardzo ograniczonymi budżetami na zadania 

inwestycyjne. Zazwyczaj realizowane są niewielkie projekty wynikające bardziej z bieżącej 

konieczności niż perspektywicznego planowania. Powyższa konstatacja dotyczy również, a 

może przede wszystkim, inwestycji w infrastrukturę informatyczną. W sytuacji braku 

wsparcia unijnego trudno byłoby znaleźć w Polsce jednostkę, która z innych źródeł 

finansowałaby projekt informatyczny o wartości 15 mln złotych, a taka jest średnia wartość 

projektu w działaniu 2.3. Jak stwierdził jeden z rozmówców wsparcie jest konieczne bo 

wyższe uczelnie [ale również i inne instytucje sektora nauki] nie mają żadnych innych 

środków, które mogłyby sfinansować duże inwestycje w infrastrukturę informatyczną, granty 

ministerialne są za małe. Powyższe okoliczności przesądzają o adekwatności wsparcia w 

działaniu 2.3 do potrzeb beneficjentów. 

3.2 Potrzeby przedsiębiorstw. 

3.2.1 Innowacyjność polskich przedsiębiorstw. 

Jednym z najczęściej stosowanych wskaźników do oceny innowacyjności przedsiębiorstw jest 

odsetek podmiotów wdrażających innowacje produktowe lub procesowe. Polska znajduje się 

na jednym z ostatnich miejsc w rankingu krajów UE-27 pod względem udziału 

przedsiębiorstw prowadzących działalność innowacyjną w ogólnej liczbie firm w przemyśle. 

Według najnowszych dostępnych danych Eurostat za lata 2006–2008 wskaźnik ten 

odnoszący się do przedsiębiorstw o liczbie pracujących powyżej 9 osób dla Polski spadł w 

porównaniu z ubiegłym okresem i ukształtował się na poziomie 27,9%, co stanowiło drugi 

najniższy wynik w Unii Europejskiej (ostatnie miejsce zajmowała Litwa) 34 . Ogromna przepaść 

33 Uszczegółowienie PO IG, str 43. 

34 Eurostat, ,,Science, technology and innovation in Europe”, str. 80. 

35

dzieli Polskę w stosunku do czołówki UE. Dla przykładu najlepszy pod tym względem kraj w 

UE – Niemcy – zanotował odsetek przedsiębiorstw innowacyjnych w populacji firm na 

poziomie 79,9%. 

W 2009 r. nakłady poniesione na działalność innowacyjną były niższe niż w 2008 r. W grupie 

przedsiębiorstw przemysłowych nakłady te zmalały o 8,2% do 22652,1 mln zł (w 2008 r. 

wyniosły 24684,0 mln zł). W sektorze usług nakłady na działalność innowacyjną zmalały o 

22,5% i wyniosły 8260,1 mln zł (w 2008 r. - 10664,8 mln zł). 

Rozpatrując strukturę nakładów na działalność innowacyjną pod względem liczby 

pracujących, największe nakłady w przedsiębiorstwach poniosły jednostki zatrudniające 

powyżej 499 osób. Nakłady na działalność innowacyjną stanowiły w tej grupie 64,7% 

wszystkich nakładów. 

Głównym źródłem finanowania nakładów na działalność innowacyjną są środki własne 

przedsiębiorstw. W 2009r. środki te pokrywały w przedsiębiorstwach przemysłowych 68,4% 

wszystkich wydatków poniesionych na działalność innowacyjną, w przedsiębiorstwach z 

sektora usług- 84,2%. Innowacyjność przedsiębiorstw w Polsce jest ściśle skorelowana z ich 

wielkością co pokazuje tabela 1. 

Tabela 1. Przedsiębiorstwa, które wprowadziły innowacje produktowe i/lub procesowe w % ogółu 

przedsiębiorstw według klas wielkości. 

Liczba pracujących 

Przedsiębiorstwa 

przemysłowe 

Przedsiębiorstwa z sektora 

usług 

2006-2008 2007-2009 2006-2008 2007-2009 

Ogółem 21,4 18,1 16,1 14,0 

10-49 14,5 10,9 13,1 11,6 

50-249 33,3 30,1 25,3 20,0 

> 249 60,9 59,0 48,2 45,0 

Źródło: GUS, ,,Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2006-2009”. 

Największa różnica na niekorzyść polskich firm w zakresie odsetka firm innowacyjnych dzieli 

małe przedsiębiorstwa europejskie i polskie. Polskie małe firmy znalazły się na ostatnim 

miejscu w rankingu badanych krajów z wynikiem 15%. Odsetek mikroprzedsiębiorstw 

wprowadzających innowacje wynosi jedynie 26%. 35 Co ciekawe poziom innowacyjności tej 

grupy podmiotów gospodarczych zmniejszył się w porównaniu z rokiem 2005. Wśród dużych 

przedsiębiorstw innowacyjne stanowią 83,19%. Duże przedsiębiorstwa mają jednak 

nieporównywalnie większe możliwości w zakresie finansowania przedsięwzięć 

innowacyjnych. Dodatkowo ich zakres działalności (rzadko kiedy lokalny) wymaga - celem 

utrzymania pozycji rynkowej - inwestycji w innowacje. 

W strukturze nakładów na działalność innowacyjną dominują wydatki inwestycyjne (zakup 

maszyn, urządzeń, linii technologicznych- 62,4% w przedsiębiorstwach przemysłowych i 

43,8% w usługowych). Najczęściej wprowadzanymi innowacjami były innowacje procesowe 

(17,2% ogółu przedsiębiorstw) i produktowe (15,6%). 

35 Juchniewicz M., Grzybowska B., ,,Innowacyjność mikroprzedsiębiorstw w Polsce”, str. 11. 

36

3.2.2 Działalność B+R w polskich przedsiębiorstwach. 

Z danych Eurostat wynika, że działalność badawczo-rozwojowa była prowadzona przez 

niewielki odsetek innowacyjnych przedsiębiorstw. Jedynie 33% polskich firm innowacyjnych 

z sektora przemysłu zdecydowało się na wewnętrzną działalność B+R, co dało Polsce 22 

miejsce w zestawieniu wybranych krajów europejskich 36 . 

Nakłady na działalność badawczo-rozwojową stanowią jedynie 8,1% nakładów na innowacje 

wśród przedsiębiorstw przemysłowych i 9,1% wśród przedsiębiorstw usługowych. Wśród 

innowacyjnych przedsiębiorstw przemysłowych wielkość nakładów na działalność B+R jest 

ściśle skorelowana z wielkością przedsiębiorstwa: w przedsiębiorstwach liczących od 10 do 

49-ciu pracowników stanowią one 6,9% nakładów ogółem na innowacje, w zatrudniających 

od 50 do 249, od 250 do 499 i liczących powyżej 500 pracowników odpowiednio 7%, 7,7% i 

8,9%. 37 Najsłabiej pod względem udziału firm prowadzących działalność B+R w populacji 

badanych przedsiębiorstw wypadły małe firmy, z których jedynie 4% podjęło działalność 

wewnętrzną w tym zakresie, a 2% zewnętrzną. Udział przedsiębiorstw w finansowaniu 

działalności B+R ogółem jest zdecydowane niższy niż średnia unijna. W Polsce 60% nakładów 

na działalność B+R jest finansowanych z budżetu państwa, podczas gdy w UE jest to 40%. 

Udział prywatnych nakładów na B+R od 2007r. utrzymuje się na zbliżonym poziomie. 38 

3.2.3 Potrzeby przedsiębiorstw w zakresie działalności badawczo-rozwojowej. 

Celem działania 1.4 jest podniesienie innowacyjności przedsiębiorców dzięki 

wykorzystywaniu rezultatów prac B+R. Uzasadnieniem działania była zdiagnozowana bardzo 

niska skłonność przedsiębiorców do inwestowania w innowacje, w szczególności oparte na 

działalności badawczo-rozwojowej. Działanie 1.4 było połączone z działaniem 4.1, w ramach 

którego dofinansowywane było wdrożenie prowadzonych prac B+R (beneficjent składał 

jeden wniosek obejmujący zarówno część badawczą, jak i część wdrożeniową). Działania 

cieszyły się jednym z największych zainteresowań spośród wszystkich typów wsparcia 

oferowanych w ramach PO IG. Ponad dwukrotnie większa średnia wielkość części 

wdrożeniowej projektu (3 mln 149 tysięcy w działaniu 4.1 porównaniu do 1mln 417 tysięcy w 

działaniu 1.4), przy identycznej alokacji na oba działania spowodowały, iż alokacja na 

działanie 4.1 została całkowicie wykorzystana już w roku 2009. Skutkiem wyczerpania 

środków w działaniu 4.1 było ogłaszanie konkursów wyłącznie do działania 1.4, czyli 

obejmujących jedynie fazę badawczą projektu - przeprowadzono dwa takie nabory (obecnie 

trwa ocena projektów w ramach trzeciego naboru). 

Aktualne dane GUS zaprezentowane we wcześniejszej części raportu potwierdzają trafność 

diagnozy i zasadność wspierania typów projektów przewidzianych w działaniu 1.4. Dobrym 

miernikiem adekwatności wsparcia do potrzeb beneficjentów jest liczba złożonych wniosków 

o dofinansowanie. W analizowanym działaniu beneficjenci złożyli 2390 wniosków 39 na łączną 

kwotę ponad 10 miliardów złotych. Dofinansowanie uzyskały 564 projekty na łączną kwotę 


37 GUS, ,,Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2006-2009”. Tabl. 4.1, wyliczone na podstawie cen 

bieżących. 


http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do 

39 Stan na 19.08.2011, bez projektów indywidualnych. 

37

prawie 800 mln zł. Beneficjenci działania tak uzasadniali swoją decyzję dotyczącą 

aplikowania o środki: 

„Był też w tamtym momencie jedynym takim programem w Polsce. Był to program 

najbardziej pasujący do tego czym firma chciała się zajmować.” 

„Poza tym niewiele jest działań skierowanych na badania i rozwój – większość programów 

wspiera zadania inwestycyjne.” 

Należy jednak uznać, iż sytuacja, w której wartość projektu badawczego jest ponad 

dwukrotnie niższa od części wdrożeniowej projektu nie jest sytuacją pożądaną. Twórcy 

działania określając identyczną alokację na oba działania i wiążąc je ściśle ze sobą zakładali, iż 

wartości obu typów projektów będą do siebie zbliżone. Praktyka okazała się być odmienna. 

Warto zastanowić się czy źródło tego stanu rzeczy tkwi w samej konstrukcji działania 1.4 czy 

może ma charakter bardziej strukturalny i wynika generalnie z niskiej skłonności polskich 

przedsiębiorców do prowadzenia prac badawczo-rozwojowych (mowa jest o tym zresztą w 

samym opisie działania). 

Wydaje się, że niższe od zakładanego wykorzystywanie alokacji w działaniu 1.4 wynika z 

mocnej orientacji beneficjentów nie na komponent badawczy, lecz na komponent 

wdrożeniowy projektu (dofinansowanie z działania 4.1), który stanowi okazję do zakupu 

środków trwałych wykorzystywanych przy prowadzeniu działalności innowacyjnej. 

Dodatkowo wdrożenie nie niesie ze sobą takiego ryzyka jak część badawcza projektu. 

Znalazła tutaj również swoje odzwierciedlenie dotychczasowa, potwierdzona danymi 

statystycznymi, panująca wśród polskich przedsiębiorców tendencja do inwestowania przede 

wszystkim w środki trwałe (zakup maszyn, urządzeń, linii produkcyjnych) niezwiązane z 

działalnością B+R, niż w działalność badawczą. Z pewnością działanie 1.4 służy zmianie 

orientacji postaw przedsiębiorców w kwestii podejmowania prac badawczych, niemniej 

jednak opisywana sytuacja pokazuje jak na chwilę obecną rozkładają się priorytety 

przedsiębiorców. 

W kontekście działania 1.4 należy zauważyć, iż ograniczona jest dostępność przedsiębiorców 

do zewnętrznych komercyjnych źródeł finansowania działalności innowacyjnej. Dotyczy to w 

szczególności działalności badawczo-rozwojowej, która ze względu na swoją specyfikę 

cechuje się dużym poziomem ryzyka i długim okresem zwrotu zainwestowanych środków. Z 

tych względów sektor bankowy nie jest skłonny do finansowania tego typu przedsięwzięć, w 

szczególności jeśli są one podejmowane w MSP. Jak pisze Klonowski „Sektor MSP jest 

postrzegany przez polskie banki jako wysoce ryzykowny, bez odpowiedniej kadry 

managerskiej czy stosownych zabezpieczeń. Wnioski kredytowe są często odrzucane ze 

względu na niską płynność czy niewielkie zyski, które są charakterystyczne dla sektora 

MSP” 40 . Dla wielu firm rozwiązaniem mogą być alternatywne źródła finansowania w postaci 

np. funduszy venture, private equity, seed czy aniołów biznesu. Jakkolwiek zauważalny jest 

dynamiczny rozwój tego typu instrumentów wspierania działalności innowacyjnej, tak 

zaangażowany przez inwestorów kapitał nie jest w stanie pokryć rzeczywistego 

zapotrzebowania przedsiębiorców. Istotnym problemem jest zjawisko tzw. luki kapitałowej, 

które wg szacunków Komisji Europejskiej dotyka 20% MSP. Jak piszą Matusiak, Guliński: 

40 Klonowski D., ,,Innowacyjność sektora MSP w Polsce. Rządowe programy wsparcia a luka finansowa”. str. 22. 

38

Dynamikę przedsiębiorczej fazy procesu innowacyjnego w szczególny sposób utrudniają 

ograniczenia finansowe, określane pojęciem „luki finansowej”. Na rynku finansowym brak 

jest instrumentów zasilania kapitałowego dobrych projektów na początkowych etapach 

rozwoju (near market), gdy wychodzą z fazy badań finansowanych ze środków publicznych, a 

jeszcze nie osiągnęły etapu komercyjnego. 41 Szczególnie niekorzystnie wygląda sytuacja w 

zakresie finansowania działalności innowacyjnej (w tym B+R) mikroprzedsiębiorstw. 

Stanowiące 96% przedsiębiorstw w Polsce mają bardzo nikłe szanse na uzyskanie 

jakiegokolwiek, niepochodzącego ze środków publicznych wsparcia finansowego. Co prawda 

wsparciem dla najmniejszych firm był program Bon na Innowacje jednak maksymalna 

wysokość wsparcia (15 000zł) była nieporównywalna ze wsparciem, jakie 

mikroprzedsiębiorcy mogą uzyskać z PO IG. Istotne ograniczenia w dostępie do 

zewnętrznego kapitału występują również w przypadku firm o relatywnie krótkim okresie 

działalności. Tak swoją decyzję o ubieganiu się o środki z Działania 1.4 uzasadniała część 

beneficjentów: 

„Raczej trudno jest młodej firmie zdobyć fundusze na innowacyjne pomysły. W pewnym 

momencie było łatwiej, bo były dostępne fundusze na zalążkowe pomysły. Obecnie, głównie 

ze względu na kryzys jest to trudne”. 

„Jeśli chodzi o banki, to w przypadku młodych ludzi startujących z nowym pomysłem, 

absolutnie nie są one skłonne do finansowania.” 

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka stanowi tym samym doskonałą, a często i 

jedyną drogę do sfinansowania projektu o innowacyjnym, a w szczególności badawczorozwojowym 

charakterze. Jakkolwiek można zakładać, że duże przedsiębiorstwa również 

będąc pozbawionymi tego typu wsparcia zrealizowałyby zaplanowane projekty, tak istnieje 

wysokie prawdopodobieństwo, iż nie było by to możliwe w przypadku MSP, a w 

szczególności mikroprzedsiębiorstw. W tym kontekście za w pełni zasadne należy uznać 

uzależnianie intensywności wsparcia na prace badawczo-rozwojowe od wielkości 

przedsiębiorstwa (co wynika z Rozporządzenia 800/2008) oraz przyznawanie premii 

punktowej za status MSP- obecnie 10 punktów. Dla mikroprzedsiębiorców i małych 

przedsiębiorców intensywność wynosiła w ostatnim konkursie 70% wydatków 

kwalifikujących się do objęcia wsparciem, w przypadku badań przemysłowych oraz 45% 

wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem, w przypadku prac rozwojowych; dla 

przedsiębiorcy innego niż mikroprzedsiębiorca, mały lub średni przedsiębiorca - 50% 

wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem, w przypadku badań przemysłowych 

oraz 25% wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem, w przypadku prac 

rozwojowych. Niekorzystnie natomiast należy ocenić obniżenie maksymalnego poziomu 

wsparcia w przypadku prac rozwojowych (dla średnich przedsiębiorstw z 45% do 35%): 

„Dużą kwotę musi zapewnić sam beneficjent – jest to bardzo duży wysiłek dla firmy. Prace 

badawcze są bardzo istotne dla projektu, dlatego zwiększenie finansowania byłoby istotnym 

wsparciem. To najbardziej doskwiera młodej firmie”. 

41 Matusiak K., Guliński J., ,,System transferu technologii w Polsce”, str. 17. 

39

Dobrym rozwiązaniem było ogłoszenie osobnego konkursu wyłącznie dla MSP, które 

niewątpliwie mają mniejszy potencjał aplikacyjny niż duże przedsiębiorstwa. 42 Co prawda 

większość beneficjentów (74%) w działaniu 1.4 stanowią MSP jednak najmniej umów 

zawartych jest z mikroprzedsiębiorcami. Można przypuszczać, iż wynika to zarówno samej 

procedury aplikowania o środki wymagającej poświęcenia określonych zasobów kadrowych i 

czasowych, a również i finansowych (usługi firmy doradczej). Dodatkowo sama realizacja 

projektu wymaga poniesienia określonych nakładów finansowych, które dla 

mikroprzedsiębiorstw często są barierą nie do pokonania. Sytuacji z pewnością nie ułatwia 

niedostateczny dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania projektów innowacyjnych. 

3.3 Potrzeby instytucji naukowych a potrzeby przedsiębiorstw. 

3.3.1 Diagnoza współpracy sektora nauki z przedsiębiorstwami. 

Skłonność przedsiębiorców do nawiązywania współpracy z uczelniami wyższymi lub 

jednostkami naukowymi jest niska. Szczególnie dotyczy to współpracy w obszarze 

innowacyjności i działalności badawczo-rozwojowej. W latach 2007-2009 w zakresie 

działalności innowacyjnej współpracowało 33,7% przedsiębiorstw przemysłowych i 28,2% 

przedsiębiorstw z sektora usług. Wśród tej grupy głównym partnerem we współpracy byli 

dostawcy wyposażenia, materiałów, komponentów i oprogramowania (odpowiednio 28,9% i 

47,1%). Współpraca z uczelniami wyższymi była zdecydowanie rzadsza: zadeklarowało ją 

13,3% przedsiębiorstw przemysłowych i 6,3% przedsiębiorstw z sektora usług. Podobnie 

kwestia wygląda w przypadku jednostek badawczo-rozwojowych: odpowiednio 10,7% i 3,5%. 

Z placówkami naukowymi PAN współpracował 1,1% przedsiębiorstw przemysłowych i 0,2% z 

sektora usług 43 . 

Wśród przedsiębiorstw, które posiadały w latach 2006-2008 porozumienia (umowy o 

współpracy) jako najbardziej korzystna została oceniona współpraca z dostawcami 

wyposażenia, materiałów, komponentów i oprogramowania (39,1% wskazań). Na szkoły 

wyższe wskazało 8,1% badanych, na JBR - 9,8%, na placówki naukowe PAN- 1%. Jeżeli chodzi 

o przedsiębiorstwa z sektora usług to wartości te wyniosły odpowiednio 51,1%, 3,2%, 1,3% 

oraz 0,2%. 

Największym popytem ze strony sektora prywatnego cieszą się ekspertyzy i analizy 

wykonywane z użyciem sprzętu będącego własnością uczelni/jednostek naukowych. 

Współpraca ta ma najczęściej charakter doraźny a i jej wymiar kwotowy nie pozwala uznać 

jej za istotne źródło przychodów uczelni. 

Niezmiernie rzadko innowacje wprowadzane w przedsiębiorstwach pochodzą z krajowych 

jednostek naukowych. Dane GUS dla przedsiębiorstw przemysłowych i przedsiębiorstw w 

sektorze usług, które wdrożyły innowacje w latach 2006-2008 pokazują, iż jedynie co setna 

innowacja była opracowana przez szkołę wyższą, jednostkę badawczo rozwojową lub PAN. 

Najczęściej (11,7%) innowacje były opracowywane przez samo przedsiębiorstwo. Większość 

przedsiębiorstw nie prowadzi i nie jest zainteresowana współpracą z uczelniami. Głównymi 

wymienianymi barierami utrudniającymi współpracę obu środowisk są: brak odpowiednich 

zachęt (np. podatkowych) ze strony władz, zbyt wysoka cena współpracy oferowana przez 

42 Przykładowo w Działaniu 2.3 SPO WKP dofinansowanie uzyskało co 20 mikroprzedsiębiorstwo i co trzecie 

zaliczane do grona średnich, patrz: Juchniewicz M., Grzybowska B., ,,Innowacyjność mikroprzedsiębiorstw w 

Polsce”, str. 62. 

43 GUS, ,,Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2006-2009”. 

40

naukowców, brak konkretnych ofert ze strony środowisk naukowych, brak informacji na 

temat konkretnych możliwości nawiązania współpracy oraz nieznajomość przez naukowców 

/ ośrodki naukowe realiów biznesowych 44 . 

Wiele o kondycji polskich uczelni w zakresie generowania zysku i źródeł tego zysku mówią 

dane o strukturze przychodów z działalności operacyjnej w szkołach wyższych. Ogółem 

przychody te w roku 2009 wyniosły 18 miliardów 400 milionów złotych z czego aż 15 

miliardów stanowiły przychody z działalności dydaktycznej. Przychody z działalności 

badawczej stanowiły 2 mld 330 tys. zł z czego jedynie 296 milionów pochodziło ze sprzedaży 

prac i usług badawczo-rozwojowych. Aż 72,4% środków przeznaczanych na finansowanie 

prac badawczo-rozwojowych w sektorze szkolnictwa wyższego pochodzi z budżetu państwa. 

Porównania międzynarodowe potwierdzają, iż współpraca sektora nauki z gospodarką jest w 

Polsce słabo rozwinięta. W publikowanym przez Światowe Forum Ekonomiczne raporcie 

dotyczących konkurencyjności państw kraj znalazł się na 65 miejscu (na 134 możliwe) w 

rankingu współpracy uczelni z przemysłem w zakresie działalności B+R 45 . 

Zaprezentowane dane dowodzą, iż na dobrą sprawę podmioty sektora nauki i sektora 

przedsiębiorstw w dużym zakresie funkcjonują w izolacji. Doświadczenia zagraniczne 

potwierdzają, iż swoista symbioza nauki i gospodarki jest stanem niezwykle pożądanym a w 

obecnych warunkach wręcz naturalnym. Korzyści z niej płynące, różnorakiej natury 

(finansowej, merytorycznej- związanej z wymianą doświadczeń, know-how, organizacyjnej) 

wzmocniłyby kondycję zarówno sektora nauki, jak i sektora gospodarki. Wydaje się, że we 

współpracy obu sektorów przeszkadzają nie różne potrzeby lecz szereg barier (natury 

prawnej, fiskalnej, organizacyjnej, mentalnej), których zniesienie byłoby katalizatorem 

pozytywnych zmian w omawianym obszarze. W tym kontekście wsparcie obu sektorów w 

ramach 1. i 2. Priorytetu PO IG należy uznać za priorytetowe. 

W kontekście przedstawionych danych należy stwierdzić, iż diagnoza w zakresie 1. i 2. 

Priorytetu PO IG właściwe identyfikuje najważniejsze potrzeby poszczególnych grup 

beneficjentów. Aktualne dane, jak również szereg opracowań potwierdzają, iż jednym z 

kluczowych z punktu widzenia rozwoju kraju, podnoszenia konkurencyjności i 

innowacyjności gospodarki obszarów jest współpraca sfery nauki z gospodarką. Wszelkie 

deficyty w tym zakresie, których skala i natężenie na gruncie polskim jest znacząca, 

powodują wymierne straty (wielorakiej, nie tylko finansowej natury) zarówno po stronie 

pojedynczych podmiotów sektora nauki czy sektora przedsiębiorstw, jak również wywierają 

negatywne oddziaływanie na poziomie makro. Generalnie za właściwą (pomijając aspekty 

opisane we wcześniejszych podrozdziałach niniejszego raportu) należy uznać identyfikację 

potrzeb sektora nauki (infrastrukturalnych, dotyczących ochrony własności intelektualnej, 

współpracy z innymi jednostkami naukowymi, czy w końcu współpracy z 

przedsiębiorstwami). Diagnoza poprawnie przedstawia również potrzeby przedsiębiorców 

(związane przede wszystkim z działalnością innowacyjną, w tym badawczo-rozwojową). 

3.3.2 Nawiązywanie współpracy w ramach I Priorytetu PO IG. 

Istotne w działaniach pierwszej osi priorytetowej oprócz ich adekwatności do potrzeb 

jednostek naukowych w zakresie finansowania badań naukowych jest również to, iż 

44 MNISW, ,,Bariery współpracy przedsiębiorców i ośrodków naukowych”, str. 14. 

45 World Economic Forum 2010. The Global Competitiveness Report 2011-2012, str. 297. 

41

stymulują nawiązywanie współpracy z sektorem przedsiębiorstw. Dużą rolę w tym zakresie 

odgrywają kryteria wyboru projektów, w tym np. kryterium dotyczące nawiązywania 

współpracy z krajowymi i zagranicznymi zespołami badawczymi i przedsiębiorcami (1.1.2), 

czy kryterium odnoszące się do bezpośredniej możliwości zastosowania wyników w praktyce. 

Ważny wymiar, w szczególności w odniesieniu do działania 1.3.1, dotyczy kreowania popytu 

wśród przedsiębiorców na nowe, innowacyjne rozwiązania, w tym będące rezultatem prac 

badawczo-rozwojowych. Doświadczenie wyniesione ze współpracy z jednostką naukową, 

praktyczna użyteczność otrzymanych wyników prac i ich przełożenie na przychody firmy 

może przyszłości zaowocować zmianą nastawienia przedsiębiorców zarówno w kwestii 

współpracy z sektorem nauki, jak i inwestowania własnych środków w prace B+R. Nie należy 

również zapominać o dodatkowych, tzw. miękkich efektach projektu, które mogą wystąpić 

po stronie jednostki naukowej, takich jak wymiana doświadczeń, poszerzenie kręgu 

kooperantów, przyjęcie projektowego trybu pracy, większa orientacja na wdrożeniowy 

aspekt prowadzonych prac. 

Za powiązane z potrzebami przedsiębiorców należy uznać również działanie 1.3.2. Tylko 

chronione prawem rezultaty prac badawczych mają realne szanse na zainteresowanie ze 

strony sektora prywatnego i komercjalizację. Jak wskazał jeden z rozmówców: Uzyskanie 

patentu na wczesnym etapie badań, jest jedynym czynnikiem gwarantującym wyłączność do 

wynalazku dla przedsiębiorcy, który w przyszłości chciałby nabyć do niego prawa od uczelni. 

Jest to czynnik, do którego w praktyce, ogromną wagę przywiązują przedsiębiorcy. 

3.3.3 Działania skierowane do instytucji naukowych a potrzeby przedsiębiorstw. 

Rozpatrując kwestię adekwatności wsparcia w ramach drugiej osi priorytetowej do potrzeb 

beneficjentów (jednostek naukowych) nie sposób abstrahować od kwestii jego powiązania z 

potrzebami przedsiębiorców. 

Celem wszystkich trzech działań jest podnoszenie potencjału jednostek naukowych w 

zakresie prowadzenia badań naukowych, w szczególności prac badawczo-rozwojowych. Cel 

ma być osiągany za pomocą inwestycji w infrastrukturę sfery B+R - zarówno w infrastrukturę 

laboratoryjną (aparatura + konieczne inwestycje budowlane), jak i infrastrukturę 

informatyczną. Zakładanym rezultatem projektów ma być wyposażenie jednostek w zaplecze 

naukowe, dzięki któremu będą w stanie prowadzić prace badawcze na światowym poziomie. 

Niewątpliwie zwiększy to konkurencyjność instytucji, ich potencjał w zakresie współpracy w 

międzynarodowych projektach czy potencjał patentowy. Należy jednak oczekiwać, iż 

dysponujące nowoczesną aparaturą uczelnie, instytuty naukowe, etc. staną się atrakcyjnym 

partnerem dla sektora gospodarki. Modernizacja powinna podnieść potencjał instytucji w 

zakresie nawiązywania współpracy z podmiotami prywatnymi. To one niejednokrotnie będą 

dysponować sprzętem nowszym, nowocześniejszym i bardziej zaawansowanym 

technologicznie, dzięki któremu ich oferta rynkowa będzie zdecydowanie atrakcyjniejsza niż 

obecnie. Oprócz prowadzenia prac badawczo-rozwojowych we współpracy z sektorem 

gospodarki jednostki naukowe będą mogły świadczyć szereg usług o odpłatnym charakterze. 

Wiele ze zmodernizowanych lub tworzonych laboratoriów będzie laboratoriami 

certyfikowanymi / akredytowanymi, co stworzy szereg możliwości ich komercyjnego 

wykorzystania. Jednostki będą dysponowały sprzętem pozwalającym na przeprowadzanie 

różnego rodzaju pomiarów, testów i ekspertyz, czyli świadczeniem usług, na które jest duże 

42

zapotrzebowanie rynkowe. Dla podmiotów prywatnych korzystniejsze będzie zlecanie tego 

typu prac niż inwestowanie we własną aparaturę. 

Realizacja optymistycznej wizji współpracy sektora nauki i gospodarki rozpatrywana z punktu 

widzenia projektów realizowanych w ramach drugiej osi priorytetowej PO IG wymaga 

spełnienia trzech warunków: 

• Beneficjenci muszą uwzględniać oprócz naukowego również rynkowy wymiar 

realizowanych przez siebie projektów. Niezwykle ważne jest by dokonywane 

inwestycje nie służyły wyłącznie danej jednostce, jako takiej, lecz miały również 

potencjał w zakresie generowania przychodów. Pożądane jest by beneficjenci na 

etapie przygotowywania aplikacji badali zapotrzebowanie sektora gospodarki na 

możliwe do wykonania z wykorzystaniem planowanej do zakupienia aparatury prace. 

• Istotne jest podnoszenie świadomości i kompetencji pracowników naukowych w 

zakresie zarządzania dużą infrastrukturą badawczą i jej wykorzystania do celów 

innych niż naukowe. Beneficjenci powinni korzystać z przewidzianej w PO IG 

możliwości dofinansowywania w ramach projektów działań szkoleniowych we 

wskazanych obszarach. 

• Pełnej przejrzystości wymaga kwestia generowania w okresie trwałości projektu 

dochodu z poczynionych, współfinansowanych ze środków unijnych inwestycji. 

Obawy zgłaszane przez beneficjentów wskazują, iż obecne rozwiązania w tym 

zakresie mogą stanowić barierę w komercyjnym wykorzystywaniu aparatury, 

pomieszczeń, etc. 

3.4 Założenie na temat zmiany w 1. i 2. Priorytecie PO IG. 

Założenia na temat zmiany w 1 i 2 Priorytecie należy utożsamiać z oczekiwanymi w skali 

makro w odniesieniu do efektów projektów realizowanych w ramach dwóch pierwszych 

Priorytetów PO IG. Oczekiwania z kolei wynikają z celów osi, oraz ich kwantyfikacji za 

pomocą zestawu wskaźników a konkretnie różnicy między ich wartością bazową a wartością 

docelową. 

Cele obu osi priorytetowych dotyczą stricte sektora nauki, przede wszystkim takich aspektów 

jego funkcjonowania jak współpraca z sektorem gospodarki oraz działalność badawczorozwojowa 

46 . W założeniu pierwszy i drugi Priorytet miały wywierać pozytywny wpływ na 

każdy ze wskazanych wymiarów. Intencją projektodawców była kompleksowość wsparcia, 

której głównymi efektami miało być zacieśnienie współpracy jednostek naukowych z 

przedsiębiorstwami oraz intensyfikacja prac badawczo-rozwojowych, w szczególności tych 

ukierunkowanych na wdrożenie oraz, zgodnie z celem pierwszego Priorytetu, prowadzonych 

w kierunkach uznawanych za priorytetowe dla rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. 

Jednym z istotnych czynników służących osiągnięciu tych efektów miała być nowoczesna 

aparatura naukowo-badawcza oraz informatyczna, której finansowanie przewidziano w 

drugim Priorytecie. Zgodnie z zapisem celu tego Priorytetu inwestycje w infrastrukturę mają 

46 Cel 1 Priorytetu: Celem osi priorytetowej jest zwiększenie znaczenia sektora nauki w gospodarce poprzez 

realizację prac B+R w kierunkach uznanych za priorytetowe dla rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Cel 2 

Priorytetu: Celem osi priorytetowej jest wzrost konkurencyjności polskiej nauki dzięki konsolidacji oraz 

modernizacji infrastruktury naukowo-badawczej i informatycznej najlepszych jednostek naukowych 

działających w Polsce. 

43

przyczynić się do wzrostu konkurencyjności nauki jako takiej. Wskaźniki (przede wszystkim 

rezultatu) obu Priorytetów odzwierciedlają założenia projektodawców na temat pozytywnej 

zmiany. Wskaźniki pierwszej osi koncentrują się na efektach wsparcia natury finansowej, a 

konkretnie na wzroście nakładów na działalność B+R. Wskaźniki drugiej osi stanowią 

ilustrację oczekiwań dotyczących przede wszystkim stanu aparatury (stopień zużycia) oraz 

sposobu jej wykorzystania (przedsiębiorstwa korzystające z usług wspartych laboratoriów). 

Patrząc na różnice między wartościami bazowymi a docelowymi wskaźników można 

zauważyć iż aktorzy systemu (policy makers) zakładali istotny wpływ interwencji w 

analizowanych obszarach. 

3.5 Podsumowanie, czyli w jakim stopniu instrumenty wsparcia w ramach 1. i 2. Priorytetu 

PO IG odpowiadają na potrzeby beneficjentów. 

Pierwszy i drugi Priorytet PO IG skoncentrowany jest na wzroście szeroko pojętego 

potencjału sektora nauki. Inwestycje w infrastrukturę, zasoby kadrowe, ochronę własności 

intelektualnej podporządkowane są nadrzędnemu celowi, jakim jest intensyfikacja 

prowadzenia prac badawczo-rozwojowych, ze szczególnym uwzględnieniem prac kończących 

się wdrożeniem rynkowym. Ma to w konsekwencji sprzyjać większej innowacyjności polskiej 

gospodarki. 

Przewidziane w ramach obu osi instrumenty wsparcia, co do zasady uwzględniają 

najważniejsze potrzeby poszczególnych grup beneficjentów. W przypadku uczelni wyższych i 

jednostek naukowych są nimi wysoki stopień zużycia aparatury naukowo-badawczej 

uniemożliwiający prowadzenie prac B+R na najwyższym światowym poziomie, 

niedostateczna ochrona własności intelektualnej, niski poziom współpracy z sektorem 

gospodarki, niewystarczający udział prac badawczo-rozwojowych w ogóle prac badawczych, 

niekorzystna struktura wiekowa pracowników naukowych, niska mobilność naukowców oraz 

niewielka współpraca ośrodków badawczych zarówno w wymiarze krajowym, jak i 

międzynarodowym. Jednym z głównych źródeł problemów jest niski poziom finansowania 

zarówno samej nauki, jak i działalności badawczo-rozwojowej, co stawia Polskę w przypadku 

tych dwóch wskaźników na jednym z ostatnich miejsc w Europie. Przewidziane do wsparcia 

typy projektów w ramach 1. i 2. Priorytetu stanowią odpowiedź na wymienione powyżej 

deficyty polskiej nauki. Szczególnie istotna jest kompleksowość wsparcia uwzględniająca 

różne aspekty prowadzenia działalności badawczej przez jednostki naukowe. Niemniej ważna 

jest również wysokość alokacji i finansowanie przede wszystkim dużych, wielomilionowych 

projektów. Liczba składanych wniosków i wykorzystanie 100% alokacji w większości działań 

potwierdza, iż oferowane wsparcie odpowiadało na zapotrzebowanie beneficjentów. 

Jeżeli chodzi o sektor przedsiębiorstw, to w kontekście analizowanych działań należy zwrócić 

uwagę na jego niską innowacyjność oraz będący jej pokłosiem bardzo niski odsetek firm 

ponoszących nakłady na działalność B+R oraz równie niski odsetek firm współpracujących z 

sektorem nauki. Działaniem dedykowanym przedsiębiorcom w ramach Programu jest 

działanie 1.4 jednak pozostałe typy wsparcia, których beneficjentami mogą być instytucje 

naukowe (w szczególności działania 1.1.2, 1.3.1. i 2..1) również w mniej lub bardziej 

bezpośredni sposób dotyczą sektora gospodarki. Wsparcie w ramach wymienionych działań 

należy uznać za adekwatne do potrzeb przedsiębiorców. Program pozwala na finansowanie 

prac B+R, ukierunkowuje realizację projektów w sektorze nauki z uwzględnieniem potrzeb 

44

przedsiębiorców, stymuluje nawiązywanie i zacieśnianie współpracy między sektorami. 

Wsparcie jest szczególnie istotne z punktu widzenia tych przedsiębiorstw, które zazwyczaj 

nie dysponują odpowiednim potencjałem by samodzielnie prowadzić prace badawczorozwojowe 

lub nie mają możliwości pozyskania prywatnych funduszy na działalność 

innowacyjną. Również w tym przypadku zainteresowanie beneficjentów wskazuje, iż 

interwencja z punktu widzenia jej zakresu przedmiotowego została zaprojektowana trafnie. 

Podsumowując, zaangażowanie ponad 10 mld złotych w przeciągu 7 lat na projekty 

finansowane w ramach pierwszej i drugiej osi priorytetowej nie jest w stanie zaspokoić 

wszystkich potrzeb sektora nauki i sektora przedsiębiorstw związanych z działalnością 

innowacyjną i działalnością badawczo-rozwojową, jednak z pewnością stanowi bardzo silny 

impuls modernizacyjny mogący być katalizatorem kolejnych zmian, również natury prawnej, 

organizacyjnej i mentalnej. Równocześnie należy być świadomym, iż sama interwencja 

finansowa jaką jest PO IG nie wpłynie zasadniczo na zmianę dotychczasowych wzorców w 

zakresie transferu technologii z nauki do gospodarki. Konieczny jest szereg innych rozwiązań 

natury systemowej, które wraz z interwencją o charakterze finansowym tworzyłyby spójny 

system wpierania innowacyjności opartej na kooperacji jednostek naukowych z 

przedsiębiorstwami. Dodatkowo trzeba brać pod uwagę wszelkie ułomności wynikające z 

faktu, iż wsparcie przyjmuje postać dotacji. Każda forma wsparcia mająca postać 

bezzwrotnego instrumentu finansowania do pewnego stopnia stanowi ingerencję w prawa 

wolnego rynku. Podlega im oczywiście sektor przedsiębiorstw, ale coraz więcej zwolenników 

zyskuje pogląd o konieczności funkcjonowania na zasadach rynkowych również instytucji 

naukowych. Istnieje natomiast ryzyko, iż podmioty (w szczególności publiczne instytucje 

sektora nauki) 47 wyspecjalizują się w pozyskiwaniu środków budżetowych i unijnych na prace 

badawczo-rozwojowe ignorując przy tym sektor prywatny jako źródło finansowania tego 

typu działalności. Dodatkowo, istnieje zagrożenie, iż głównym obszarem konkurencji, czy to 

między jednostki naukowym czy przedsiębiorstwami, stanie się pozyskiwanie 

dofinansowania unijnego. Jak pisze Matusiak może to prowadzić do wykrzywienia bodźców 

dla firm: ich innowacyjność może przeradzać się w wynajdywanie nowych sposobów 

„wyszarpywania” środków publicznych (rent-seeking). To z kolei może prowadzić do 

wspierania „przegrywających” w wyścigu innowacji. 48 

Warto w tym kontekście zauważyć, iż stopień produktywności naukowej w dużym stopniu 

zależy od źródła pochodzenia środków finansowych. Im większa proporcja środków 

pochodzących ze źródeł publicznych, tym niższa efektywność badawcza. (…) finanse publiczne 

wykorzystywane są o wiele mniej efektywnie, niż te pochodzące ze źródeł trzecich 

(prywatnych) 49 . Należy w związku z tym rozważyć możliwość innego rozdzielania wsparcia niż 

na zasadzie dotacji często pokrywających 100% wartości projektu. 

47 Środki Komisji Europejskiej przeznaczone na prace badawcze i rozwojowe zostały w większości wydatkowane 

w sektorze szkolnictwa wyższego (53,7% środków Komisji), jednostki sektora przedsiębiorstw pozyskały 6,0% 

tych środków. W szkołach publicznych udział finansowania pomocy unijnej poprzez środki Komisji i środki 

krajowe w finansowaniu nakładów na prace badawcze i rozwojowe w 2009 r. wynosił 10,3%, w placówkach 

PAN – 15,1%, zaś w jednostkach badawczo-rozwojowych – 7,2%. Ten sam wskaźnik w przedsiębiorstwach 

wynosił 2,3%. 

48 Matusiak K.B., Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce. Raport – 2009, str. 12. 

49 

Wolszczak-Derlacz J., Parteka A., ,,Produktywność naukowa wyższych szkół publicznych w Polsce. 

Bibliometryczna analiza porównawcza”, str. 88. 

45

4. Aktualny stan realizacji 1. i 2. Priorytetu PO IG oraz kontekst realizacji 

Programu 

4.1. Stan realizacji 1. i 2. Priorytetu PO IG. 

Stan realizacji 1. i 2. osi PO IG został określony na podstawie danych monitoringowych 

zbieranych na poziomie poszczególnych poddziałań lub działań. Pod uwagę wzięto dane 

dotyczące: złożonych wniosków o dofinansowanie, wniosków zatwierdzonych przez 

Instytucję Zarządzającą, podpisanych umów o dofinansowanie, złożonych wniosków o 

płatność, środków wypłaconych beneficjentom i rozliczonych środków. 

W ramach 1 osi priorytetowej, podpisane na ten moment umowy o dofinansowanie 

pozwalają wykorzystać 86,39% alokacji. Do 19.08.2011 r. zostało podpisanych 920 umów, na 

łączną kwotę dofinansowania 4 402 700 862,10 zł. Jeśli chodzi o stopień realizacji 

poszczególnych działań/poddziałań, to obecnie na wykorzystanie alokacji pozwalają umowy 

podpisane w ramach: poddziałania 1.1.2 (106,65% umownej alokacji) 50 , działania 1.2. 

(100,85% alokacji). Blisko osiągnięcia pełnego zagospodarowania alokacji są projekty w 

poddziałaniu 1.3.1, które obecnie wykorzystują 99,18% umownej wartości. Najniższy stopień 

wykorzystania alokacji charakteryzuje poddziałanie 1.3.2., podpisane w nim umowy 

pozwalają osiągnąć tylko 28,22% wartości umownej alokacji. W działaniu 1.4. realizowane 

obecnie projekty pozwalają na zagospodarowanie ponad połowy kwoty alokacji (54,45%), 

jednak gdy zostaną podpisane umowy z wszystkimi beneficjentami, których wnioski zostały 

zatwierdzone, to wskaźnik ten wzrośnie do 65,79%. Do działania 1.4. złożono 2392 wnioski, 

przy czym zatwierdzonych zostało 630. Około ¾ poziomu umownej alokacji wykorzystane 

jest w poddziałaniu 1.1.1., w którym realizowane są 22 projekty. Najwięcej wniosków złożyli 

przedsiębiorcy ubiegając się o wsparcie z działania 1.4., natomiast jednostki naukowe 

najczęściej wnioskowały (w ramach konkursów) o wsparcie z poddziałania 1.3.1. (366 

złożonych wniosków i 128 zatwierdzonych), poddziałania 1.3.2. (ze 165 wniosków 

zatwierdzono 127) oraz z poddziałania 1.1.2. (spośród 147 wniosków przyjęto 54). 

W 2. osi priorytetowej podpisane umowy o dofinansowanie (w liczbie 121) zagospodarowują 

99,74% alokacji. Alokację przekraczają projekty przyjęte do realizacji w działaniu 2.1. oraz w 

działaniu 2.2., natomiast w działaniu 2.3. kształtuje się ona na poziomie 93,76%. W działaniu 

2.1. realizowanych jest 47 projektów na kwotę dofinansowania 3 007 019 484,43 PLN, w 

działaniu 2.2. – 15 projektów o łącznej kwocie dofinansowania 1 297 156 274,07 PLN, a w 

działaniu 2.3. – 59 projektów o wartości dofinansowania 898 712 080,88 PLN. 

Tabela 2. Stan realizacji 1. i 2. Priorytetu PO IG - umowy. 

50 Należy zwrócić uwagę, że nie istnieje oficjalny podział alokacji środków na poddziałania. Skutkuje to na 

przykład sytuacją, a której wykorzystanie ponad 100% umownej alokacji jednego z poddziałań, uniemożliwia 

osiągnięcie 100% w innym poddziałaniu tego samego działania. Natomiast wartości te pokazują pewien stan 

realizacji poszczególnych poddziałań, stąd też zdecydowano się bazować na nich w raporcie, wskazując przy 

tym, że są to wartości umowne. 

46

Oś/Działanie/ 

Poddziałanie 

liczba 

Złożone wnioski o dofinansowanie ogółem Wnioski zatwierdzone przez IZ PO IG Podpisane umowy o dofinansowanie 

wartość 

całkowita 

wartość 

dofinansowania 

(EFRR+BP) 

EFRR 

liczba 

wartość 


(EFRR+BP) 

EFRR 

% alokacji na 

działanie 

liczba 

wartość 


(EFRR+BP) 

Oś priorytetowa I 3183 19572332017 13607889342 11566705941 1 004 5 546 715 437,46 4 714 708 121,84 108,84% 933 5 368 590 833,47 4 563 302 208,43 105,35% 

Działanie 1.1 235 5215892367 5151369824 4378664351 89 2 810 306 889,19 2 388 760 855,81 160,91% 89 2 810 173 856,83 2 388 647 778,34 160,90% 

Poddziałanie 1.1.1 67 180 848 902,47 179 439 260,58 152 523 371,49 22 45 964 110,32 39 069 493,77 76,32% 22 45 869 078,86 38 988 717,03 76,16% 

Poddziałanie 1.1.2 147 3 660 577 508,38 3 615 022 591,73 3 072 769 202,97 54 1 798 433 807,05 1 528 668 735,99 106,65% 54 1 798 414 806,60 1 528 652 585,60 106,65% 

Projekty 

indywidualne 

18 1 218 766 956,09 1 201 208 971,82 1 021 027 626,05 12 860 908 971,82 731 772 626,05 - 12 860 889 971,37 731 756 475,71 - 

Poddziałanie 1.1.3 3 155 699 000,00 155 699 000,00 132 344 150,00 1 105 000 000,00 89 250 000,00 87,17% 1 105 000 000,00 89 250 000,00 87,17% 

Działanie 1.2 6 400 000 000,00 340 000 000,00 289 000 000,00 6 400 000 000,00 340 000 000,00 98,87% 6 408 000 000,00 346 800 000,00 100,85% 

Działanie 1.3 550 2 872 255 982,90 2 818 833 850,32 2 396 008 772,77 279 1 305 289 582,65 1 109 496 145,25 94,74% 272 1 297 051 906,10 1 102 494 120,14 94,14% 

Poddziałanie 1.3.1 385 2 829 568 541,96 2 777 914 560,03 2 361 227 376,03 145 1 275 009 502,00 1 083 758 076,70 99,62% 145 1 269 430 420,08 1 079 015 857,10 99,18% 

Poddziałanie 1.3.1 

MNiSW (In) 

19 433 963 132,17 429 412 352,82 365 000 499,90 17 387 369 999,82 329 264 499,85 108,68% 17 387 369 999,82 329 264 499,85 108,68% 

Poddziałanie 1.3.1 366 2 395 605 409,79 2 348 502 207,21 1 996 226 876,13 128 887 639 502,18 754 493 576,85 96,12% 128 882 060 420,26 749 751 357,25 95,52% 

Poddziałanie 1.3.2 165 42 687 440,94 40 919 290,29 34 781 396,75 134 30 280 080,65 25 738 068,55 30,93% 127 27 621 486,02 23 478 263,04 28,22% 

Działanie 1.4 2392 11 084 183 666,69 5 297 685 667,40 4 503 032 817,29 630 1 031 118 965,62 876 451 120,78 65,79% 566 853 365 070,54 725 360 309,95 54,45% 

Działanie 1.4 

MNiSW (In) 

2 118 758 859,06 53 656 304,43 45 607 858,77 2 53 656 304,43 45 607 858,77 41,76% 2 53 656 304,43 45 607 858,77 41,76% 

Działanie 1.4 2390 10 965 424 807,63 5 244 029 362,97 4 457 424 958,52 628 977 462 661,19 830 843 262,01 67,94% 564 799 708 766,11 679 752 451,18 55,58% 

Oś priorytetowa II 619 19 925 149 471,35 18 790 921 150,79 15 972 282 978,17 123 5 265 616 234,71 4 475 773 799,51 100,94% 121 5 202 887 839,38 4 422 454 663,76 99,74% 

Działanie 2.1 374 13 785 286 771,30 12 958 315 345,32 11 014 568 043,52 47 3 029 168 271,39 2 574 793 030,68 101,08% 47 3 007 019 484,43 2 555 966 562,12 100,34% 

projekty 

konkursowe 

364 12 168 066 772,28 11 408 144 112,98 9 696 922 496,04 37 1 476 802 654,73 1 255 282 256,52 - 37 1 481 109 664,81 1 258 943 215,44 - 

projekty 

indywidualne 

10 1 617 219 999,02 1 550 171 232,34 1 317 645 547,49 10 1 552 365 616,66 1 319 510 774,16 - 10 1 525 909 819,62 1 297 023 346,68 - 

Działanie 2.2 51 2 521 692 149,63 2 305 455 110,62 1 959 636 844,03 16 1 333 973 480,19 1 133 877 458,16 105,77% 15 1 297 156 274,07 1 102 582 832,94 102,85% 

projekty 

konkursowe 

48 1 432 116 755,14 1 353 175 030,62 1 150 198 776,03 13 381 693 400,19 324 439 390,16 - 12 344 876 194,07 293 144 764,94 - 

projekty 

indywidualne 

3 1 089 575 394,49 952 280 080,00 809 438 068,00 3 952 280 080,00 809 438 068,00 - 3 952 280 080,00 809 438 068,00 - 

Działanie 2.3 194 3 618 170 550,42 3 527 150 694,85 2 998 078 090,62 60 902 474 483,13 767 103 310,66 94,16% 59 898 712 080,88 763 905 268,70 93,76% 

Źródło: Monitor Funduszowy MNiSW według stanu na dzień 19.08.2011. *Według kursu z 29 lipca 2011 r., euro = 4,015 PLN 

EFRR 

% alokacji 

na 

działanie 

47

Dużo niższy jest poziom wykorzystania alokacji w obu osiach, biorąc pod uwagę złożone 

wnioski o płatność, środki wypłacone beneficjentom oraz środki rozliczone. W 1 osi 

priorytetowej rozliczono 29% alokacji, natomiast w 2 osi – 26%. Najwyższy procent 

rozliczonych środków cechuje poddziałanie 1.1.1. (48%) i poddziałanie 1.3.1. (45%). Także 

środki wypłacone beneficjentom, tylko w przypadku tych poddziałań przekraczają 53% 

alokacji. Zdecydowanie najniższy poziom rozliczenia alokacji, bo na poziomie 5%, widoczny 

jest w poddziałaniu 1.3.2. 

Tabela 3. Stan realizacji 1. i 2. Priorytetu PO IG – środki finansowe. 

Oś/Działanie/Poddziałanie 

złożone wnioski o 

płatność 

wartość 


% 

alokacji 

środki wypłacone 

beneficjentom 

wartość 


% 

alokacji 

środki rozliczone 

wartość 


% 

alokacji 

Oś priorytetowa I 1 589 363 281 31% 1 820 405 201 36% 1 486 203 159 29% 

Działanie 1.1 667 154 428 38% 770 581 713 44% 632 719 481 36% 

Poddziałanie 1.1.1 31 668 266 53% 31 648 232 53% 28 649 851 48% 

Poddziałanie 1.1.2 635 486 162 38% 738 933 481 44% 604 069 630 36% 

Działanie 1.2 105 572 344 26% 118 840 653 29% 100 771 683 25% 

Działanie 1.3 614 765 485 45% 687 041 677 50% 582 787 871 42% 

Poddziałanie 1.3.1 609 171 374 48% 681 166 535 53% 577 969 491 45% 

Poddziałanie 1.3.2 5 594 111 6% 5 875 142 6% 4 818 380 5% 

Działanie 1.4 201 871 024 13% 243 941 158 16% 169 924 124 11% 

Oś priorytetowa II 1 454 145 917 28% 1 689 145 058 32% 1 382 125 348 26% 

Działanie 2.1 675 122 948 23% 798 752 739 27% 639 789 950 21% 

Działanie 2.2 446 011 182 35% 502 334 073 40% 415 398 519 33% 

Działanie 2.3 333 011 787 35% 388 058 246 40% 326 936 879 34% 

*Według kursu z 29 lipca 2011 r., euro = 4,015 PLN 

Źródło: Monitor Funduszowy MNiSW według stanu na dzień 19.08.2011. 

Przedstawione dane obrazują, że w części działań podpisane umowy o dofinansowanie 

pozwalają na pełne zagospodarowanie kwoty alokacji, natomiast w przypadku innych, 

dotychczas zatwierdzone wnioski tego nie zapewniają. Największe problemy występują w 

poddziałaniu 1.3.2 oraz w działaniu 1.4. Wielkość środków wypłaconych beneficjentom oraz 

stopień wykorzystania alokacji wskazują m.in. na niewielką liczbę zakończonych projektów 

oraz niski stopień zaawansowania ich realizacji. 

4.2. Dotychczasowe oraz przewidywane efekty realizacji projektów – analiza wskaźnikowa 

W niniejszym badaniu mid-term, biorąc pod uwagę stan zaawansowania projektów 

realizowanych w ramach 1. i 2. osi priorytetowej PO IG nie jesteśmy w stanie precyzyjnie 

opisać końcowych efektów projektów. Możemy natomiast przybliżyć się do tego opisu, 

poprzez przeanalizowanie stanu zaawansowania osiągnięcia wskaźników, przede wszystkim 

produktu i rezultatu na poziomie poszczególnych działań. Analiza ta pozwala również na 

próbę zdefiniowania, jakie mogą być przewidywane efekty realizacji przedsięwzięć, 

współfinansowanych i realizowanych w ramach obu badanych priorytetów PO IG. Przegląd 

wskaźników pozwoli również odpowiedzieć na pytania bardziej szczegółowe, mianowicie, czy 

dzięki realizacji projektów dofinansowanych w ramach 1. osi priorytetowej nastąpił lub 

48

nastąpi wzrost nakładów na B+R w PKB, w szczególności nakładów na B+R przedsiębiorców i 

czy dzięki realizacji projektów dofinansowanych w ramach 1 osi priorytetowej zwiększył się 

bądź zwiększy udział prac B+R powiązanych z potrzebami przedsiębiorców wśród wszystkich 

prac B+R realizowanych w jednostkach naukowych. 

Poniżej w tabelach przedstawiono stan zaawansowania osiągnięcia wskaźników produktów i 

rezultatów na poziomie działań w obu badanych priorytetach PO IG. Źródłem informacji do 

tabeli 4 oraz 5 było Sprawozdanie okresowe za I półrocze 2011 r. z realizacji 1. i 2. osi 

priorytetowej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka oraz załączniki Ia 

i Ib do wspomnianego sprawozdania, a także informacje przekazane przez Zamawiającego w 

zakresie wartości wskaźników, które wynikają ze zrealizowanych i realizowanych umów. 

Tabela 4. Wskaźniki produktu i rezultatu Priorytetu 1. 

Rodzaj 

wskaźnika 

L.p. 

Wartość 

w roku 

bazowym 

Realizacja 

Wartość 

deklarowana w 

podpisanych 

umowach o 

dofinansowanie 

Zakładana 

wartość w 

roku 

docelowym 

2013 (2015) 

Stosunek 

realizacji do 

wartości 

zakładanych 

(%) 

Stosunek 

wartości 

deklarowanych 

do zakładanych 

(%) 

1.1 

1 

2 

Liczba projektów 

foresight 

wspartych w 

ramach 

działania (1.1.1) 

Liczba 

strategicznych 

projektów 

badawczych 

wspartych w 

ramach działania 

(1.1.2) 

Ogółem Ogółem Ogółem Ogółem Ogółem Ogółem 

0 2 22 80 2,50% 27,50% 

0 0 54 20 0,00% 270,00% 

3 


realizowanych 

przez studentów, 

absolwentów, 

doktorantów i 

uczestników staży 

podoktorskich 

0 0 644 720 0,00% 89,44% 

Produktu 

1.2 

4 

5 

Liczba studentów 

realizujących 

projekty w ramach 

działania 

Liczba 

doktorantów 


międzynarodowe 

projekty 

doktoranckie we 

współpracy z 

instytucjami 

zagranicznymi 

dofinansowane w 


0 0 360 275 0,00% 130,90% 

0 0 212 270 0,00% 78,51% 

49

1.3 

1.4 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

Liczba uczestników 

staży 

podoktorskich 


projekty w ramach 

działania 

Liczba uczonych z 

zagranicy 

zaangażowanych w 

projekty 

realizowane w 

Polsce 

dofinansowane w 


Liczba 

doktorantów, 

którzy otrzymali 

wsparcie w 


Liczba 

pracowników 

naukowych 

zaangażowanych w 

realizację 

projektów 

Liczba osób, które 

rozpoczęły studia 

doktoranckie w 

efekcie 

realizowanych 

projektów 


rozwojowych 

dofinansowanych 

w ramach działania 

(1.3.1) 

Liczba wspartych 

projektów o 


ochrony prawnej 

własności 

przemysłowej 

(1.3.2.) 


celowych 



Liczba 


współpracujących z 

jednostkami 

naukowymi przy 


celowych 



0 0 119 94 0,00% 126,59% 

0 0 253 198 0,00% 127,77% 

0 0 523 222 0,00% 235,58% 

0 0 650 474 0,00% 137,13% 

0 0 110 150 0,00% 73,33% 

0 1 145 200 0,50% 72,50% 

0 8 125 450 1,78% 27,78% 

0 79 519 1 400 5,64% 37,07% 

0 19 210 800 2,38% 26,25 % 

50

1.1 

15 

16 

Liczba 

dokumentów 

strategicznych, w 

tym także 

regionalnych w 

zakresie rozwoju 

poszczególnych 

dziedzin nauki i 

gospodarki 

opracowanych lub 

aktualizowanych 

jako efekt 

projektów 

foresight (1.1.1) 

Liczba wdrożeń 

powstałych w 

wyniku realizacji 

strategicznych 

projektów 

badawczych 

wspartych w 


(1.1.2) 

0 4 60 25 16,00% 240 % 

0 0 647 20 0,00% 3235 % 

Rezultatu 

1.2 

1.3 

17 

18 

19 

20 

21 

Liczba publikacji (w 

tym lista 

filadelfijska i open 

access) 

Liczba stopni 

naukowych 

(doktora i doktora 

habilitowanego) 

uzyskanych w 

efekcie 

zrealizowanych 

projektów 


jako rezultat 


rozwojowych 



(1.3.1.) 

Liczba wynalazków 

zgłoszonych do 

ochrony 

patentowej jako 

efekt realizacji 

projektu 

rozwojowego 

dofinansowanego, 

w tym patenty w 

zakresie wysokich 

technologii (1.3.1) 

Liczba patentów 

uzyskanych w kraju 

w wyniku 


o dofinansowanie 

ochrony 

prawnej własności 

przemysłowej 

(1.3.2.) 

0 0 3938 655 0,00% 601,22% 

0 0 218 233 0,00% 93,55% 

0 0 1165 130 0,00% 896,15 % 

0 0 547 150 0,00% 121,55% 

0 1 217 180 0,56% 120,55% 

51

1.4 

22 

23 

24 

25 

26 

Liczba patentów 

uzyskanych za 

granicą w wyniku 


o dofinansowanie 

ochrony 

prawnej własności 

przemysłowej 

(1.3.2.) 


jako efekt realizacji 


projektów 

celowych 

Wzrost 

zatrudnienia w 

działalności B+R w 

przedsiębiorstwach 


projekty celowe 

dofinansowane 

Wzrost nakładów 

na działalność B+R 

w 



w ramach 

działania 

Liczba wynalazków 

zgłoszonych do 

ochrony 

patentowej jako 

efekt realizacji 

projektu celowego 

wspartego w 

ramach działania, 

w tym patenty w 

zakresie wysokich 

technologii 

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MNiSW. 

0 2 450 45 4,44% 1000% 

0 21 463 1100 1,91% 42,09% 

0 128 908 500 25,60% 181,60% 

0 42 600 000 1000 000 000 600 000 000 7,10% 166,66 % 

0 27 349 100 27,00% 349% 

W przypadku działania 1.1, w odniesieniu do projektów typu foresight (poddziałanie 1.1.1), 

wskaźnik dotyczący ich liczby nie zostanie osiągnięty. Wynika to nie z braku zainteresowania 

beneficjentów tego typu formą wsparcia, lecz wiąże się z niedoszacowaniem średniej 

wartości takich projektów. Okazały się one bowiem bardziej kosztowne niż przewidywano. W 

konsekwencji w ramach całej alokacji 15 000 000 EUR, można było sfinansować 1/3 

przewidywanej wcześniej liczby przedsięwzięć. Z kolei w przypadku poddziałania 1.1.2 można 

zauważyć zjawisko odwrotne. W wyniku przeprowadzonych konkursów, po ocenie formalnej 

i merytorycznej złożonych projektów, akceptację uzyskały przedsięwzięcia o niższym niż 

zakładano średnim budżecie. Pozwoliło to podpisać w ramach alokacji większą liczbę umów 

niż planowano. Jednakże ze względu na przekroczenie alokacji realizacja nowych projektów 

nie będzie już możliwa. Mimo to, przewidywany stopień osiągnięcia wskaźników rezultatów 

(które są kluczowe dla szacowania rzeczywistych efektów wsparcia), znacznie przekracza 

zakładane pierwotnie wartości. 

W przypadku Działania 1.2. stan realizacji wszystkich wskaźników jest więcej niż 

satysfakcjonujący. Wszystkie wskaźniki produktu i rezultatu zostaną przekroczone. Wyjątek 

52

stanowi liczba projektów realizowanych przez studentów, absolwentów studiów, 

doktorantów i uczestników staży podoktorskich, która osiągnie około 90 % wartości 

docelowej, a także liczba doktorantów realizujących międzynarodowe projekty (około 79 %) i 

liczba osób, które rozpoczęły studia doktoranckie w wyniku realizowanych projektów. 

Nieosiągnięcie tych wartości tłumaczyć można czynnikami zewnętrznymi, takimi jak: 

ograniczona liczba miejsc na studia doktoranckie, warunki formalne i merytoryczne związane 

z otwarciem przewodu doktorskiego etc. Największym sukcesem okazały się projekty 

wspierające osoby, które rozpoczynają pracę nad doktoratem, są doktorantami lub po 

uzyskaniu tytułu korzystają ze staży i wsparcia na swoje projekty badawcze. W mniejszym 

stopniu korzystają z tego działania studenci studiów licencjackich i magisterskich oraz 

pracownicy naukowi ze stopniem doktora habilitowanego lub tytułem profesorskim. Biorąc 

pod uwagę zakładane wartości niektórych wskaźników, spodziewano się większego 

zaangażowania tej ostatniej grupy docelowej. Zatem nadpodaż projektów wspierających 

doktorów i słuchaczy studiów doktoranckich względem pewnego niedoboru projektów 

wspierających badania, prowadzonych przez osoby ze stopniem doktora habilitowanego i 

tytułem profesora pozwala stwierdzić, iż przewidywania co do struktury grupy docelowej 

wymagałyby pewnych korekt, zresztą dość niewielkich. 

W przypadku projektów finansowanych w poddziałaniu 1.3.1 można mówić o sukcesie, z 

kolei ocena przewidywanych efektów wdrożenia poddziałania 1.3.2 jest trudna. 

Podkreślamy, iż wartości wskaźników wynikają z aktualnego postępu rzeczowego 

realizowanych projektów, a większość projektów znajduje się w początkowej fazie realizacji. 

Realizowane aktualnie 125 projektów (stanowiące 27,7% wartości docelowej liczby 450 

projektów, które mają być objęte wsparciem) zagospodarowuje 27,84% umownej alokacji na 

to poddziałanie. 

Z kolei w działaniu 1.4 już teraz osiągnięto wskaźniki produktu na poziomie około 33%, przy 

czym zrealizowane i realizowane projekty zagospodarowują około 46 % dostępnej alokacji na 

to działanie. W I połowie 2011 r. prowadzono nabór wniosków w omawianym Działaniu 

(konkurs ogłoszony 21 lutego 2011 r. z terminem naboru od 7 marca do 8 kwietnia), w 

ramach którego wnioskodawcy złożyli 567 wniosków na kwotę dofinansowania 

1 709 607 472,97 PLN. Do końca września 2011r. trwał również drugi nabór wniosków w tym 

działaniu. Nawet przy założeniu, iż wszystkie projekty z pierwszego wspomnianego konkursu 

byłyby dofinansowane, to wskaźnik realizowanych projektów byłby możliwy do osiągnięcia w 

77,5%, zaś wskaźnik dotyczący liczby przedsiębiorstw współpracujących z jednostkami 

naukowymi przy realizacji projektów celowych dofinansowanych w ramach działania mógłby 

być nawet przekroczony. Jednakże nie sposób oszacować wartości, która zostanie 

ostatecznie osiągnięta. Wynika to z faktu, iż nie znamy liczby projektów, które w wyniku obu 

ostatnich konkursów przejdą pozytywnie ocenę formalną, a następnie ocenę merytoryczną i 

zostaną skierowane do realizacji. Niemniej jednak już dziś, na podstawie zrealizowanych i 

realizowanych umów można powiedzieć, iż wskaźniki rezultatu zostaną przekroczone. 

Jedynie wskaźnik dotyczący liczby wdrożeń jako efektu realizacji dofinansowanych projektów 

celowych według dotychczas realizowanych projektów osiąga wartość około 42 %. Jednak 

biorąc pod uwagę stopień wykorzystania alokacji na działanie 1.4 PO IG, wskaźnik ten 

powinien zostać osiągnięty. 

Stan realizacji wskaźników w Priorytecie 2. przedstawia poniższa tabela. 

Tabela 5. Wskaźniki produktu i rezultatu w priorytecie 2. 

53

Rodzaj 

wskaźnika 

Produktu 

Rezultatu 

2.1 

2.2 

2.3 

2.1 

L.p. 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

Liczba wspartych 

ośrodków o wysokim 

potencjale 

badawczym 

Liczba projektów w 

zakresie 

infrastruktury sfery 

B+R 

(łącznie laboratoriów 

badawczych i 

specjalistycznych) 


wspierających 

powstanie nowej 

wspólnej 


naukowo-badawczej 

Liczba jednostek 

naukowych 

tworzących wspólną 

infrastrukturę 

(skonsolidowane 

ośrodki badawcze) 

Liczba 

zrealizowanych 

projektów z obszaru 

infrastruktury IT 

Liczba utworzonych 

baz danych 

dofinansowanych w 


Liczba utworzonych 

aplikacji oraz 

udostępnionych 

usług 

teleinformatycznych 




badawczych 

realizowanych przy 

wykorzystaniu 

wspartej 


B+R 

Liczba 


korzystających z 

usług 

badawczych 

wspartych 

laboratoriów 

badawczych 

Wartość 

w roku 

bazowym 

Realizacja 

Wartość 

deklarowana w 

podpisanych 

umowach o 


Zakładana 

wartość w 

roku 

docelowym 

2013 (2015) 

Stosunek 

realizacji do 

wartości 

zakładanych 

(%) 

Stosunek 

wartości 

deklarowanych 

do zakładanych 

(%) 

Ogółem Ogółem Ogółem Ogółem Ogółem Ogółem 

0 0 61 30 0,00% 203,33% 

0 0 47 30 0,00% 156,67% 

0 0 15 20 0,00% 75,00% 

0 0 49 40 0,00% 122,50% 

0 4 60 20 20,00% 300,00% 

0 1 226 30 3,33% 753,33% 

0 3 538 50 6,00% 1076% 

0 0 3235 700 0,00% 462,14% 

0 0 8690 500 0,00% 1730,00% 

54

2.2 

2.3 

10 

11 

12 

13 

14 

15 


badawczych 

prowadzonych w 

ramach współpracy 


realizowanych 

przy wykorzystaniu 

wspartej 


B+R 


naukowych 

korzystających ze 

wspartej 


badawczej 


badawczych 

realizowanych przy 

wykorzystaniu 

wspartej 


B+R, w 

tym 

międzynarodowych 


naukowych 



informatycznej nauki 

dofinansowanej 



naukowych 

korzystających z baz 

danych 




naukowych 


zawansowanych 

aplikacji i usług 

teleinformatycznych 

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MNiSW. 

0 0 696 200 0,00% 348,00% 

0 0 1296 150 0,00% 864% 

0 0 657 100 0,00% 657,00% 

0 18 961 80 22,50% 1201,25% 

0 30 6008 300 10,00% 2002,66% 

0 31 6246 80 38,75% 7807,50% 

Jak wynika ze sprawozdania okresowego za I półrocze 2011 r. z realizacji 1. i 2. osi 

priorytetowej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka: „do końca 

okresu sprawozdawczego w ramach 2. osi priorytetowej zawarto ogółem 122 umowy, które 

zagospodarowują 100,20% alokacji środków na priorytet. Tym samym można powiedzieć, iż 

alokacja w Priorytecie 2. została przekroczona i nie przewiduje się już wzrostu liczby 

projektów. Analiza wartości docelowych wskaźników względem zakładanych wskazuje 

wyraźnie, iż działania w Priorytecie 2. okazują się pełnym sukcesem z pewnymi, niewielkimi 

zresztą, wyjątkami. Warto zwrócić tutaj przede wszystkim uwagę na liczbę ośrodków 

objętych działaniem 2.1, która przekracza dwukrotnie wartość zakładaną oraz wielką 

popularność projektów z sektora IT wdrażanych w ramach działania 2.3, które przekraczają 

trzykrotnie wartości zakładane na początku wdrażania PO IG. 

55

Wskaźniki działania 2.2 wskazują, iż powstało mniej sieci instytutów naukowo-badawczych 

niż zakładano, ale te, które w wyniku wsparcia udało się utworzyć obejmują większą liczbę 

instytucji niż przewidziano. Oznacza to, iż sieciowanie w sektorze B+R ma charakter 

intensywny, a nie ekstensywny. Niemniej jednak trzeba stwierdzić, iż wszystkie wskaźniki 

rezultatów działań w Priorytecie 2. zostały przekroczone czasami nawet kilkunastokrotnie 

Świadczy to o pełnym osiągnięciu efektów projektów (w ujęciu ilościowym). 

Podsumowując, zarówno Priorytet 1, jak Priorytet 2 pod względem osiąganych wartości 

wskaźników, w wymiarze ilościowym efektów interwencji publicznej, okazał się sukcesem. 

Istnieją pewne zastrzeżenia co do sposobu ustalania pierwotnej wartości wskaźników 

produktów w Działaniu 1.1., jednak nie ma to wpływu na rzeczywiste efekty projektów, 

zrealizowanych i realizowanych w obu priorytetach. Znacznie przekraczają one początkowe 

założenia. W przypadku, gdyby część przedsięwzięć nie została zrealizowana, fakt ten nie 

zagrozi osiągnięciu wartości docelowych wskaźników produktów i rezultatów na poziomie 

działań obu priorytetów. 

4.3. Przestrzenne ujęcie realizowanych projektów 

Analiza regionalnego zróżnicowania wykorzystania środków 1. i 2. Priorytetu PO IG wymaga 

w pierwszej kolejności przedstawienia szerszego kontekstu w zakresie pozyskiwania środków 

na projekty naukowe w Polsce w latach 2007-2013 51 . Wsparciem w ramach funduszy 

europejskich objęte są wszystkie regiony, jednak w pewien sposób większe możliwości 

posiada tutaj pięć województw włączonych w Program Operacyjny Rozwój Polski 

Wschodniej. Mimo to, w dużej mierze o absorpcji środków decyduje potencjał danego 

regionu, rozumiany jako obecność na jego terenie jednostek naukowych, szkół wyższych czy 

nowoczesnych przedsiębiorstw. Podmioty te koncentrują się w dużych miastach czyli przede 

wszystkim w stolicach województw, co będzie widoczne we wszystkich prezentowanych 

zestawieniach. 

4.3.1. Rozmieszczenie przestrzenne projektów realizowanych w ramach innych programów operacyjnych. 

W ramach badania projektów o podobnym charakterze do projektów realizowanych w 

ramach 1. i 2. Priorytetu PO IG przeanalizowano wszystkie działania beneficjentów 

współfinansowane w ramach innych programów operacyjnych z perspektywy 2007-2013, tj. 

EWT, Priorytetu XIII PO IiŚ i Priorytetu IV POKL. Pod uwagę wzięto także Regionalne 

Programy Operacyjne oraz PO RPW ujęte w dwojaki sposób: (1) wszystkie projekty 

realizowane przez jednostki sektora nauki oraz (2) dla wszystkich kategorii beneficjentów i 

następujących tematów priorytetów wsparcia (według bazy danych MRR): 02 Infrastruktura 

B+RT oraz specjalistyczne ośrodki kompetencji technologicznych, 04 Wsparcie na rzecz 

rozwoju B+RT, w szczególności w MŚP, 05 Usługi w zakresie zaawansowanego wsparcia dla 

przedsiębiorstw i grup przedsiębiorstw, 75 Infrastruktura systemu oświaty. 

Analiza wszystkich projektów realizowanych przez sektor B+R pokazuje, że w uczelniach i 

jednostkach naukowych najwyższy liczebny udział procentowy mają projekty finansowane z 

RPO. Pod względem wartości także stanowią one większość, jednak tylko w mniejszych 

51 Przedstawione analizy opierają się na danych o beneficjantach perspektywy 2007-2013 zamieszczonych w 

bazie dostępnej na stronie PO IG, uwzględniające dane na 3 lipca 2011r. 

56

ośrodkach. Uczelnie i instytuty w największych miastach pozyskały także wiele środków w 

ramach PO IiŚ, przy małej liczbie projektów. W największych miastach akademickich Polski 

Wschodniej około 25-40% projektów finansowano z PO RPW, zaś wartość tych działań 

wynosiła od ok. 50 do ok. 75% wartości wszystkich realizowanych tam projektów (poza PO 

IG). W mniejszych miastach (Biała Podlaska, Chełm, Łomża, Szczytno) środki PO RPW 

stanowiły większość lub całość pozyskanych środków. Wyraźnie odznaczają się więc regiony 

Ściany Wschodniej, w szczególności Lubelszczyzna i Podkarpacie. Wkład PO RPW w 

rozbudowę infrastruktury nauki w tych pięciu regionach jest więc bardzo istotny. Tylko w 

Warszawie znaczące są środki z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. 

Rycina 5. Liczba projektów realizowanych przez sektor B+R w ramach innych programów 

operacyjnych perspektywy 2007-2013. 

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MRR. 

Rycina 6. Wartość projektów realizowanych przez sektor B+R w ramach innych programów 

operacyjnych perspektywy 2007-2013 w PLN. 

57


Rycina 7. Wartość per capita projektów realizowanych przez sektor B+R w ramach innych programów 

operacyjnych perspektywy 2007-2013. 


58

Wartość projektów finansowanych poza PO IG na 1 mieszkańca jest najwyższa we wszystkich 

miastach wojewódzkich Polski Wschodniej (w dużej mierze dzięki wsparciu w ramach PO 

RPW) oraz w powiatach szczycieńskim (projekt Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie), 

zielonogórskim (Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Sulechowie) oraz puławskim 

(Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy i Instytut 

Nawozów Sztucznych oraz ryckim (Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych w Dęblinie). 

W odniesieniu do projektów realizowanych w ramach poprzedniej perspektywy finansowej, 

a w szczególności projektów realizowanych w ramach działania 1.4 SPO WKP oraz działań 2.5 

i 2.6 ZPORR można zauważyć, że dominują wśród nich projekty realizowane w dużych 

ośrodkach miejskich (pod względem liczby realizowanych projektów), natomiast w 

mniejszym stopniu dotyczy to wartości tych projektów, co wynika z wysokiego potencjału 

ośrodków oraz ogólnej alokacji na działania w poszczególnych regionach (dominuje 

województwo mazowieckie). 

59

Rycina 8. Projekty realizowane przez instytucje sektora nauki w ramach wybranych programów 

perspektywy 2004-2006 (SPO WKP 1.4, ZPORR 2.5 i 2.6). 


4.3.2. Rozmieszczenie przestrzenne projektów realizowanych w ramach PO IG. 

Największą część środków 1. i 2. Priorytetu PO IG pozyskały uczelnie wyższe oraz jednostki 

naukowe. We Wrocławiu wysoki udział przedsiębiorstw wynika z zaangażowania 

Wrocławskiego Centrum Badań EIT+, które jest spółką integrującą potencjał naukowobadawczy 

dolnośląskiego środowiska akademickiego. Zauważalny jedynie w Warszawie 

udział fundacji jest zasługą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, która wdraża działanie 1.2 PO IG 

z realizacją sześciu projektów wspierających pracowników nauki. Poza ośrodkami 

akademickimi projekty o istotnej wartości realizowały instytuty badawcze, m.in. Instytut 

Ogrodnictwa w Skierniewicach oraz Instytut Nawozów Sztucznych i Instytut Uprawy 

Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach oraz 

przedsiębiorstwa (np. Mabion SA w Kutnie oraz KGHM Polska Miedź SA w Lubinie). 

Pierwszą pozycję pod względem liczby projektów naukowych ogółem 52 zajmuje Warszawa, 

zaraz za nią plasują się Kraków, Poznań i Wrocław. Co więcej, w Warszawie ze środków UE w 

dużym stopniu korzystają jednostki naukowe oraz przedsiębiorstwa. Podobną strukturę 

beneficjentów można zaobserwować tylko w Poznaniu. W innych miastach dominują środki 

52 Uwzględniając 1. i 2. Priorytet PO IG oraz pozostałe programy, w których beneficjentami były jednostki 

sektora nauki (PO IiŚ, PO KL, RPO). 

60

pozyskiwane przez szkoły wyższe. Wyjaśnienia tej sytuacji należy szukać w dużej koncentracji 

w stolicy instytutów naukowych oraz innowacyjnych przedsiębiorstw. 

Rycina 9. Liczba projektów naukowych ogółem według typu beneficjenta. 


Biorąc pod uwagę wartość projektów naukowych, sytuacja ulega niewielkiej zmianie, jednak 

bardziej widoczna jest rola innych miast. Nadal wyraźnie zaznacza się dominacja Warszawy, 

natomiast duże znaczenie odgrywają Wrocław, Kraków i Poznań, konurbacja Śląska, 

Trójmiasto. Zaobserwować można jednak wysoką wartość środków zaabsorbowanych przez 

szkoły wyższe z obszaru Polski Wschodniej. Uwidacznia się więc wpływ dodatkowego 

finansowania z PO RPW. Co ciekawe, tylko we Wrocławiu wartość środków pozyskanych 

przez przedsiębiorstwa jest wyższa od tych przypadających uczelniom. Można tu jednak 

wskazać na rolę przedsiębiorstwa Wrocławskie Centrum Badań EIT+ Sp. z o.o., które realizuje 

największy pod względem wartości (na ponad 609 mln zł) projekt z 1. i 2. osi PO IG. 

61

Rycina 10. Wartość projektów naukowych ogółem według typu beneficjenta. 


Na rycinach 11 i 12 pokazano liczbę i wartość projektów B+R realizowanych przez wszystkie 

kategorie beneficjentów w ramach perspektywy finansowej 2007-2013. Uwzględniono 

wszystkie projekty realizowane w ramach priorytetu 1. i 2. PO IG, XIII PO IiŚ, IV PO KL oraz 

projekty badawczo-rozwojowe EWT, PO RPW i RPO (dla RPO były to wszystkie projekty w 

następujących tematach priorytetów wsparcia według bazy danych MRR: 02 Infrastruktura 

B+RT oraz specjalistyczne ośrodki kompetencji technologicznych, 04 Wsparcie na rzecz 

rozwoju B+RT, w szczególności w MŚP, 05 Usługi w zakresie zaawansowanego wsparcia dla 

przedsiębiorstw i grup przedsiębiorstw, 75 Infrastruktura systemu oświaty). 

62

Rycina 11.Liczba i struktura projektów B+R realizowanych w ramach perspektywy finansowej 2007- 

2013. 


Rycina 12. Wartość i struktura projektów B+R realizowanych w ramach perspektywy finansowej 

2007-2013. 


63

Udział środków PO IG w finansowaniu projektów B+R był znaczący w największych polskich 

miastach, gdzie wahał się od ok. 50 do 85%. W Polsce Wschodniej, dominującą rolę (50- 

100%) odgrywał PO RPW. W mniejszych ośrodkach poza Polską Wschodnią (np. Opole, 

Bydgoszcz, Gorzów Wielkopolski) odnotowano wysoki udział programów regionalnych. 

Na podstawie sporządzonego w ramach badania rankingu jednostek naukowych można 

wyróżnić instytucje, które realizują najwięcej projektów w ramach 1. i 2. osi PO IG. To 

głównie ich aktywność wpływa na pozycję danego miasta czy regionu. Najwięcej projektów – 

bo aż 36, realizuje Akademia Górniczo- Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. W 

poszczególnych działaniach liderami są: 

• Poddziałanie 1.1.1. - Główny Instytut Górnictwa (3); 

• Poddziałanie 1.1.2. - Politechnika Warszawska (5); 

• Poddziałanie 1.3.1. - Akademia Górniczo - Hutnicza im. Stanisława Staszica w 

Krakowie (11); 

• Poddziałanie 1.3.2. - Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika 

Hirszfelda PAN (13); 

• Działanie 2.1. - Uniwersytet Jagielloński (4); 

• Działanie 2.2. - Wrocławskie Centrum Badań EIT+ Sp. z o.o. (1); 

• Działanie 2.3. - Instytut Chemii Bioorganicznej PAN (2). 

Rycina 13. Liczba projektów według działań w 1. i 2. osi priorytetowej. 


Liderem w zakresie wartości projektów jest Warszawa, z największym udziałem 

przedsięwzięć z działania 2.1. Dużą część środków wykorzystują też Kraków, Wrocław, 

64

Poznań, konurbacja Śląska, Łódź i Trójmiasto. Z miast Ściany Wschodniej zaznacza się tylko 

rola Lublina i Rzeszowa. Należy podkreślić, że większa część funduszy została przeznaczona 

na 2. oś priorytetową. W dużym stopniu na pozycję wymienionych miast wpływa realizacja 

projektów indywidualnych - przykładowo w Warszawie w ramach 2. osi realizowane są dwa 

projekty na sumę 773,48 mln zł, a we Wrocławiu jeden projekt (Dolnośląskie Centrum 

Materiałów i Biomateriałów Wrocławskie Centrum Badań EIT +) pochłania 609,51 mln zł. 

Największe dofinansowanie w poszczególnych działaniach/poddziałaniach uzyskały: 

• Poddziałanie 1.1.1. - Główny Instytut Górnictwa (7 803 061,00 zł); 

• Poddziałanie 1.1.2. – Wrocławskie Centrum Badań EIT+ Sp. z o.o. (207 340 000,00 zł); 

• Poddziałanie 1.3.1. - Akademia Górniczo - Hutnicza im. Stanisława Staszica w 

Krakowie (96 720 533,03 zł); 

• Poddziałanie 1.3.2. - Instytut Optyki Stosowanej (2 874 000,00 zł); 

• Działanie 2.1. - Politechnika Warszawska (422 891 762,84 zł); 

• Działanie 2.2. – Wrocławskie Centrum Badań EIT+ Sp. z o.o. (503 090 000,00 zł); 

• Działanie 2.3. - Instytut Chemii Bioorganicznej PAN (157 914 884,36 zł). 

Rycina 14. Wartość projektów PO IG według działań w 1. i 2. osi priorytetowej. 


W ujęciu względnym, po przeliczeniu wielkości pozyskanych środków per capita, najwyższym 

wykorzystaniem środków PO IG cechują się miasta akademickie, siedziby aktywnych 

instytucji badawczych oraz przedsiębiorstw. Wyraźnie zauważyć można aktywność spółek 

branży farmaceutycznej: w powiecie nowodworskim Adamed Sp. z o.o., Celon Pharma Sp. z 

o.o. i Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne LEK-AM Sp. z o.o., Polpharma SA w Starogardzie 

Gdańskim, Mabion S.A. w Kutnie. 

65

Rycina 15. Wartość per capita projektów realizowanych w ramach priorytetu 1. i 2. PO IG. 


W 1 osi priorytetowej najwięcej umów zostało podpisanych w województwie mazowieckim, 

a prawie połowa mniej w Małopolsce i Wielkopolsce. W zakresie absorpcji środków 

województwo mazowieckie od reszty regionów dzieli wręcz przepaść. Na ten region 

przypada aż 45,21 % ogółu dofinansowania. Obecność instytutów naukowych, szkół 

wyższych oraz innowacyjnych przedsiębiorstw buduje przewagę regionu (przede wszystkim 

za sprawą Warszawy). Najmniej aktywnymi województwami są: świętokrzyskie, opolskie, 

kujawsko-pomorskie, lubelskie, lubuskie, podlaskie. 

Wykres 1. Zaabsorbowane środki w podziale regionalnym w 1 osi priorytetowej [mln PLN]. 

Źródło: Sprawozdanie okresowe za I półrocze 2011 r. z realizacji 1. i 2. osi priorytetowej w ramach PO 

IG. 

66

W 1 osi priorytetowej osobno można rozważyć działanie 1.4. Aż 38,46% ogółu 

dofinansowania w działaniu 1.4. trafia do beneficjentów z Mazowsza. Wykorzystanie 

środków przez inne regiony jest znacząco niższe - powyżej 50 mln zł pozyskały tylko 

województwa: pomorskie, dolnośląskie, małopolskie. 

Wykres 2. Zaabsorbowane środki w podziale regionalnym w działaniu 1.4 [mln PLN]. 


IG. 

W 2 osi priorytetowej na czele zestawienia także stoi województwo mazowieckie. Powyżej 

500 mln zł zaabsorbowała tylko Małopolska, Dolny Śląsk oraz Wielkopolska. Dominuje 

Mazowsze, dwa województwa nie uzyskały żadnego wsparcia, a dziesięć regionów pozyskało 

tylko nieznaczne fundusze. 

Wykres 3. Zaabsorbowane środki w układzie regionalnym w 2 osi priorytetowej [tys. PLN]. 


IG. 

67

4.3.3. Udział jednostek w międzynarodowych projektach badawczych 

Aktywność instytucji uczestniczących w 7. Programie Ramowym w zakresie badań i rozwoju 

technologicznego jest zbliżona do absorpcji pozostałych analizowanych środków. Najwyższa 

liczba zespołów uczestniczących w 7 PR pochodzi z Warszawy, Krakowa, Poznania, 

Wrocławia i Gdańska oraz Łodzi i konurbacji górnośląskiej. Poza większymi ośrodkami 

akademickimi widać także pewną aktywność firm sektora prywatnego (najmniejsza w Polsce 

Wschodniej) oraz instytucji naukowych. Udział podmiotów w projektach realizowanych w 

ramach 7 Programu Ramowego Badań UE przedstawia poniższa rycina. 

Rycina 16. Projekty realizowane w ramach 7 Programu Ramowego Badań UE. 

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych KPK. 

Warto także odnieść się do innych międzynarodowych programów, w których polskie 

jednostki mogą lub mogły uczestniczyć. Dotyczy to w szczególności środków Mechanizmu 

Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu 

Finansowego, jak również Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. 

Analiza wykorzystania Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 

oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego wskazuje, że najwięcej projektów zrealizowano 

w Warszawie (17) i Krakowie (13), po 3 w Gdańsku i Łodzi oraz po 1 w pozostałych miastach. 

Mimo podobnej liczby projektów w dwóch wiodących miastach dostrzec można dużą 

dysproporcję w ich łącznej wartości (122 mln PLN – 24 mln PLN). 

W ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy projekty były realizowane w 

Warszawie przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny, 

68

Instytut Żywności i Żywienia i Ośrodek Przetwarzania Informacji oraz przez Instytut Uprawy 

Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach. 

Rycina 17. Liczba projektów realizowanych przez sektor B+R w ramach innych programów 

zagranicznych. 

Źródło: opracowanie własne. 

Rycina 18. Wartość projektów realizowanych przez sektor B+R w ramach innych programów 

zagranicznych. 


Podsumowując, należy przedstawić Warszawę jako niekwestionowanego lidera w 

wykorzystaniu środków z 1. i 2. osi PO IG. Wpływ na to ma obecność na tym terenie silnych 

69

instytutów badawczych, szkół wyższych oraz innowacyjnych przedsiębiorstw. Poza Warszawą 

wyróżnić można takie miasta (lub zespoły miast) jak: Kraków, Wrocław, Poznań, konurbacja 

Śląska, Łódź, Trójmiasto. Także w tych miastach najczęściej pojawiają się międzynarodowe 

projekty badawcze. Pokazuje to jak silnie skoncentrowana jest polska nauka i innowacyjne 

przedsiębiorstwa. 

W przedstawionych zestawieniach wyraźnie widać, że na rolę danego województwa wpływ 

ma pozycja jego stolicy. W zasadzie tylko w przypadku województwa śląskiego można 

powiedzieć, że kilka miast w większym zakresie pozyskuje środki UE. Natomiast sytuacja 

regionów, które nie posiadają renomowanych uczelni, czy silnych instytutów badawczych 

jest niekorzystna w zakresie pozyskiwania środków na B+R, w tym środków PO IG. Wśród 

tych najsłabszych można wymienić województwo kujawsko – pomorskie, lubuskie, opolskie, 

podlaskie. Dane dotyczące aplikowania o środki w ramach innych niż PO IG Programów, w 

szczególności PO RPW ukazują, że w niektórych regionach dostępność innych, niemniejszych 

środków niż środki ogólnokrajowego Programu Innowacyjna Gospodarka, stanowiła powód 

do aplikowania o te właśnie środki. Niektóre uczelnie nie aplikowały o środki PO IG, bowiem 

nie chciały konkurować z jednostkami o wysokim potencjale, zlokalizowanymi na terenie 

całego kraju. Dlatego w niektórych przypadkach preferowano składanie wniosków o 

dofinansowanie w ramach RPO, czego przykładem może być województwo opolskie, w 

którym jedyna uczelnia techniczna mogła w łatwy sposób i bez konkurencji pozyskać środki z 

programu regionalnego. 

4.4. Wydatki na działalność badawczo – rozwojową w Polsce na tle innych krajów. 

Przedstawienie wydatków na działalność badawczo – rozwojową w Polsce na tle innych 

krajów pozwala odnieść się do szerszego kontekstu realizacji PO IG. Analizy zostały oparte na 

danych statystycznych Eurostat dotyczących nakładów na działalność B+R. 

Niestety mimo wzrostu wydatków na innowacje wartości, które osiąga Polska lokują nas 

daleko w tyle za większością krajów Unii Europejskiej oraz innych, szybko rozwijających się 

gospodarek światowych. Sytuacji tej nie zmieniają również wydatki poniesione w ramach PO 

IG 2007-2013. 

Tabela 6. Wydatki na B+R w przeliczeniu na mieszkańca oraz udział wydatków sektora publicznego w 

Polsce na tle innych krajów. 

Udział środków budżetu państwa lub 

Wydatki na badania i rozwój (GERD) w 

przeliczeniu na jednego mieszkańca (w euro) 

nakładów na B + R w % całości 

wydatków sektora finansów 

publicznych 

2005 2006 2007 2008 2009 2006 2007 2008 2009 

UE (27 krajów) 411,1 438,7 462,8 481,6 473,9 1,47 1,49 1,47 1,48 

Belgia 531,5 563,8 600,6 633,7 618,7 1,26 1,25 1,35 1,25 

Bułgaria 13,7 15,7 18,2 21,8 24,3 0,83 0,65 0,81 0,83 

Czechy 138,6 171,8 190 208,9 200 1,3 1,36 1,29 1,38 

Dania 941,3 998,5 1 077,7 1 223,8 1 218,4 1,4 1,56 1,64 1,69 

Niemcy 675,6 713 746,9 809,2 825 1,67 1,77 1,81 1,83 

Estonia 77,2 112,3 129,4 155,1 147,2 1,5 1,42 1,62 1,54 

Irlandia 494 526,7 564,4 594,5 633,5 1,29 1,34 1,23 1,19 

70

Hiszpania 236,9 270 300 324,7 318,2 1,78 1,94 1,87 1,8 

Francja 577,1 601,7 617,5 641,4 653,8 1,53 1,42 1,39 1,4 

Włochy 266,8 286,5 308,3 323,8 321 1,26 1,34 1,3 1,24 

Cypr 73,7 81,4 90,4 93 97,8 0,75 1 0,98 1,08 

Łotwa 31,5 49 55,1 62,4 37,5 0,7 0,83 0,75 0,47 

Litwa 45,8 56 68,7 76,6 66,1 0,97 0,96 0,7 0,6 

Luksemburg 1 023,4 1 201,3 1 242,4 1 240,2 1 295 0,85 1,02 1,21 1,22 

Węgry 82,9 89,4 97,1 105,4 106,4 0,7 0,78 0,87 0,91 

Malta 67,6 77,2 78,1 80,4 76,8 0,37 0,35 0,35 0,39 

Holandia 599,3 622,9 632,2 640,2 639,5 1,56 1,52 1,51 1,73 

Austria 728,2 765,5 829,1 908,4 903,2 1,34 1,34 1,44 1,5 

Polska 36,3 39,6 46,3 57,6 55 0,72 0,75 0,7 0,76 

Portugalia 114,1 150,1 186,1 243,5 262,6 1,56 1,72 1,98 1,92 

Rumunia 15,1 20,6 30,3 37,6 25,9 0,93 1,02 1,04 0,76 

Słowenia 206,7 241,5 249 306,9 323,2 1,25 1,23 1,15 1,6 

Słowacja 36,1 40,2 46,7 56,5 56 0,74 0,62 0,79 0,73 

Finlandia 1 045,3 1 096,2 1 183 1 296,3 1 274,1 2,09 2,05 1,99 2,01 

Szwecja 1 178,4 1 295,5 1 259,8 1 341 1 138,7 1,6 1,55 1,55 1,66 

Wielka Brytania 528,1 563,4 601 526,2 475,2 1,5 1,49 1,37 1,37 

Islandia 1 238,5 1 328,6 1 303 863,3 843,8 2,05 1,85 1,33 1,66 

Norwegia 803,1 877,2 996,5 1 057,7 1 022,6 1,8 1,86 1,81 1,83 

Źródło: Eurostat. 

W Polsce mimo wzrostu wydatków na B + R w przeliczeniu na jednego mieszkańca nadal 

udział % wydatków na B+R w całości wydatków sektora finansów publicznych wynosi poniżej 

1 % i plasuje nasz kraj na 5 miejscu od końca w UE. 

Warto również zwrócić uwagę na efekty wydatkowanych środków w postaci zatrudnienia w 

działalności B+R. Analiza danych statystycznych Eurostat wskazuje, że zatrudnienie w 

działalności B+R w Polsce ogółem maleje w relacji do zatrudnienia ogółem w Polsce. Takie 

wyniki ponownie lokują nas w ścisłej końcówce rankingu krajów europejskich. 

Tabela 7. Personel B+R ogółem jako % zatrudnienia ogółem. 

2004 2005 2006 2007 2008 2009 

Unia Europejska 

(27 krajów) 1,03 1,04 1,06 1,08 1,11 1,17 

Belgia 1,26 1,26 1,31 1,32 1,35 1,36 

Bułgaria 0,54 0,53 0,52 0,52 0,51 0,56 

Czechy 0,61 0,91 0,99 1 1,02 1,03 

Dania 1,56 1,58 1,6 1,67 2,06 2,07 

Niemcy 1,31 1,3 1,31 1,33 1,34 1,36 

Estonia 0,8 0,72 0,73 0,76 0,77 0,91 

Irlandia 0,84 0,86 0,86 0,86 0,97 1,1 

Hiszpania 0,9 0,92 0,96 0,99 1,06 1,17 

Francja 1,42 1,4 1,45 1,48 1,48 1,84 

Włochy 0,73 0,78 0,84 0,9 1,02 1,04 

Cypr 0,3 0,33 0,34 0,33 0,31 0,32 

Lotwa 0,5 0,53 0,6 0,57 0,58 0,56 

Litwa 0,74 0,75 0,76 0,82 0,83 0,85 

Luksemburg 2,29 2,27 2,24 2,27 2,3 2,16 

Węgry 0,59 0,6 0,66 0,66 0,71 0,79 

Malta 0,48 0,56 0,57 0,55 0,59 0,55 

Holandia 1,18 1,15 1,18 1,11 1,09 1,02 

Austria 1,15 1,24 1,26 1,32 1,42 1,42 

71

Polska 0,57 0,54 0,5 0,49 0,47 0,46 

Portugalia 0,5 0,5 0,59 0,68 0,92 1,04 

Rumunia 0,37 0,36 0,33 0,31 0,32 0,31 

Słowenia 0,76 0,95 1,02 1,05 1,16 1,27 

Słowacja 0,66 0,65 0,65 0,65 0,64 0,67 

Finlandia 2,46 2,39 2,38 2,26 2,24 2,28 

Szwecja 1,69 1,79 1,78 1,64 1,69 1,68 

Wielka Brytania 1,13 1,16 1,18 1,17 1,14 

Islandia 2,02 2,03 1,7 1,76 2,26 

Norwegia 1,31 1,34 1,35 1,4 1,43 1,45 

Chorwacja 0,71 0,59 0,6 0,63 0,65 0,69 

Turcja 0,27 0,31 0,32 0,35 

Japonia 1,38 1,41 1,43 1,42 1,38 

Źródło: Eurostat. 

Powyższe dane kontekstowe pokazują, że środki Programu Operacyjnego Innowacyjna 

Gospodarka, choć zwiększają wartość wydatkowanych środków na działalność badawczorozwojową 

w Polsce, to nie zmieniają zasadniczo sytuacji Polski w skali globalnej. Daje nam 

to również obraz skali potrzeb i nakładów, jakie należy ponosić, aby zwiększyć 

konkurencyjność polskiej gospodarki, a jednocześnie uświadamia jak istotne działania 

realizowane są w ramach PO IG (np. działanie 1.2 w kontekście powyższych danych na temat 

zatrudnienia personelu B+R). 

Natomiast środki Programu są znaczące biorąc pod uwagę dotychczasową skalę i wartość 

nakładów na działalność B+R. Jak pokazują poniższe tabele, łączne nakłady inwestycyjne na 

działalność B+R w 2006 roku wyniosły 5,892 mld zł, podczas gdy interwencja 1. i 2. Priorytetu 

PO IG zakładała środki w wysokości prawie 2,6 mld euro (w okresie 2007-2013). Istotność 

środków PO IG widać także w przypadku nakładów na zakup aparatury naukowo-badawczej, 

gdzie nakłady w 2006 r. wyniosły ponad 428 mln zł, a interwencja w ramach działania 2.1. 

oraz 2.2 PO IG zakłada łączną wartość przekraczającą 1,0 mld euro (w okresie 2007-2013). 

Dodatkowo, pamiętać należy o środkach innych programów operacyjnych, w tym PO IiŚ (ok. 

580 mln euro), PO KL (ok. 960 mln euro), PO RPW (ok. 330 mln euro) oraz programów 

regionalnych, przeznaczonych na wspieranie działalności innowacyjnej i badawczorozwojowej. 

Tabela 8. Inwestycyjne nakłady wewnętrzne na działalność B+R w sektorach (w zł). 

Inwestycyjne nakłady wewnętrzne na działalność B+R w sektorach według Frascati (w zł) 

Ogółem 

Budynki, lokale, 

obiekty 

Maszyny, 

urządzenia 

techniczne 

w tym zakup 

aparatury naukowobadawczej 

2005 1 163 978 000,0 404 764 000,8 759 213 000,2 380 964 000,0 

2006 1 103 359 000,0 360 258 000,4 743 101 000,4 428 401 000,7 

2007 1 501 485 000,9 477 805 000,4 1 023 680 000,5 573 502 000,5 

2008 1 726 270 000,6 556 512 000,1 1 169 758 000,5 673 557 000,1 

2009 1 826 869 000,9 526 112 000,5 1 300 757 000,4 761 889 000,2 

w tym sektory: 

Przedsiębiorstw 486 638 000,7 115 938 000,8 370 699 000,9 64 235 000,3 

Rządowy 547 127 000,8 166 627 000,1 380 500 000,7 254 102 000,8 

Szkolnictwa 

wyższego 793 103 000,4 243 546 000,6 549 556 000,8 443 551 000,1 

Źródło: GUS, Nauka i technika w Polsce w 2009 r. 

72

Tabela 9. Nakłady wewnętrzne na działalność B+R według kategorii nakładów w sektorach (w zł). 

Nakłady wewnętrzne na działalność B+R według kategorii nakładów w sektorach według Frascati 

(w zł) 

Ogółem Bieżące w tym osobowe 

2005 5 574 561 000,5 4 410 583 000,5 2 286 196 000,2 

2006 5 892 826 000,1 4 789 466 000,3 2 486 656 000,3 

2007 6 673 016 000,6 5 171 530 000,7 2 667 362 000,1 

2008 7 706 222 000,9 5 979 952 000,3 3 196 433 000,6 

2009 9 069 965 000,6 7 243 095 000,7 3 825 069 000,7 

w tym sektory: 

Przedsiębiorstw 2 584 731 000,5 2 098 092 000,8 1 082 435 000,5 

Rządowy 3 111 995 000,9 2 564 885 000,5 1 364 743 000,1 

Szkolnictwa wyższego 3 361 774 000,5 2 568 671 000,1 1 370 036 000,9 

Źródło: GUS, Nauka i technika w Polsce w 2009 r. 

Tabela 10. Nakłady ogółem w ramach 1. i 2. Priorytetu PO IG. 

Nakłady ogółem (środki UE oraz krajowe) w euro 

PRIORYTET I. Badania i rozwój nowoczesnych technologii 

Działanie 1.1. Wsparcie badań naukowych dla budowy gospodarki opartej na 

465 000 613 

wiedzy 

Działanie 1.2. Wzmocnienie potencjału kadrowego nauki 100 762 102 

Działanie 1.3. Wsparcie projektów B+R na rzecz przedsiębiorców realizowanych 

343 155 698 

przez jednostki naukowe 

Działanie 1.4. Wsparcie projektów celowych 390 352 176 

PRIORYTET II. Infrastruktura sfery B+R 

Działanie 2.1. Rozwój ośrodków o wysokim potencjale badawczym 746 423 530 

Działanie 2.2. Wsparcie tworzenia wspólnej infrastruktury badawczej jednostek 

314 117 647 

naukowych 

Działanie 2.3. Inwestycje związane z rozwojem infrastruktury informatycznej nauki 238 729 412 

Źródło: Szczegółowy opis priorytetów Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013. 

4.5. Podsumowanie. Stan realizacji działań a osiąganie założonych celów. 

Stan realizacji poszczególnych działań/poddziałań w 1. i 2. osi priorytetowej PO IG, 

rozpoznany na podstawie analizy wykorzystania alokacji oraz stanu realizacji wskaźników, 

jest zróżnicowany, a więc w odniesieniu do niektórych działań już w tym momencie można 

stwierdzić, że cele zostaną osiągnięte, a w przypadku innych działań jest to nadal możliwe, 

jednak będzie to trudniejsze. Wyższy poziom wykorzystania alokacji na podstawie 

podpisanych umów cechuje Priorytet 2., jednak jeśli chodzi o rozliczenie alokacji, to jest ona 

wyższa w Priorytecie 1. (29 do 26%). O ile alokacja, szczególnie w 1. osi, nadal może zostać w 

pełni wykorzystana poprzez ogłoszenie nowych konkursów, to większy problem powstaje w 

przypadku realizacji poszczególnych wskaźników. 

Obecny stan realizacji działań 1. Priorytetu, rozpoznany na podstawie obecnego stanu 

realizacji wskaźników oraz przewidywanych do osiągnięcia na rok 2013, wskazuje, iż część 

działań nie przyczyni się do realizacji zamierzonych celów tak całego PO IG, jak i celów na 

poziomie priorytetu w wyznaczonym czasie. Można tutaj przytoczyć fakty, dotyczące 

wartości niektórych wskaźników (np. w działaniu 1.3.2). W przypadku projektów, 

realizowanych w 2. Priorytecie, przyczyniają się one do realizacji celów, zwłaszcza na 

poziomie samego Priorytetu. W konsekwencji poza większą trafnością i użytecznością, 

73

Priorytet 2. jest także bardziej skuteczny. Zapotrzebowanie na infrastrukturę jest ciągle 

ogromne, a do tego wymaga ona ciągłego unowocześniania, stąd pełne wykorzystanie 

środków tej osi. 

Fundusze z 1. i 2. osi priorytetowej przyczyniają się do realizacji celów szczegółowych PO IG. 

Wsparcie celu 2., czyli wzrostu konkurencyjności polskiej nauki, odbywa się poprzez wzrost 

nakładów na B+R, szczególnie w zakresie modernizacji infrastruktury i aparatury badawczej. 

Skala inwestycji jest znacząca, a objęte wsparciem ośrodki naukowe stanowią o sile i 

konkurencyjności polskiej nauki. Co więcej, oś 1. obejmuje działania mające na celu rozwój 

kadr na rzecz nauki, umożliwiając rozwój młodym naukowcom. Natomiast, cel szczegółowy 

3. zwiększenie roli nauki w rozwoju gospodarczym ma zostać osiągnięty dzięki realizacji 

wszystkich zadań z obu osi. Istotne jest, że wsparcie zostało też przeznaczone dla 

przedsiębiorców i cieszyło się ich zainteresowaniem, sprzyjając podejmowaniu ryzyka w 

rozwijaniu działalności B+R. Także projekty z poddziałań 1.1.2 oraz 1.3.1. mające charakter 

aplikacyjny cieszyły się dużym zainteresowaniem, a realizowane projekty już w tym 

momencie zagospodarowują całą alokację. Należy jednak zaznaczyć, że o pełnej realizacji 

celów PO IG decydować będzie pomyślne zakończenie wszystkich projektów i wykorzystanie 

ich wyników w przyszłości. 

Istotne jest znaczenie kwestii zróżnicowania regionalnego w wykorzystaniu środków z 1. i 2. 

osi PO IG. Realizacja tych projektów koncentruje się głównie w największych miastach w 

Polsce, zwłaszcza w silnych ośrodkach akademickich takich jak: Warszawa, Kraków, Wrocław, 

Poznań, konurbacja Śląska, Łódź, Trójmiasto. Innym miastom trudno jest zbliżyć się do tej 

czołówki. Zdecydowanie pozycję lidera, nie tylko w wykorzystaniu środków z 1. i 2. osi PO IG, 

ale też w pozyskiwaniu funduszy z innych programów, należy przyznać Warszawie. Jednakże, 

można też zauważyć, że niektóre regiony w większym stopniu korzystały z bardziej 

dostępnych dla nich źródeł czyli z RPO oraz w przypadku Polski Wschodniej – z PO RPW. 

Koncentracja polskiej nauki i innowacyjności jest bardzo duża, a świadczy o tym też udział w 

międzynarodowych projektach badawczych. Niemniej jednak, wsparcie w ramach 1. i 2. osi 

PO IG obejmuje znaczną część środków przeznaczonych na B+R w dużych polskich miastach. 

1. i 2. Priorytet stanowią istotny zastrzyk finansowy dla rozwoju polskiej sfery B+R, biorąc 

pod uwagę nakłady na tą sferę przed rozpoczęciem realizacji PO IG. Poza rozbudową 

infrastruktury, istotne jest wsparcie zakupu aparatury badawczej. Należy jednak też 

uwzględnić, iż poza PO IG, cele te wspierane są z innych programów operacyjnych (PO IiŚ, PO 

KL, PO RPW). Natomiast, jak pokazuje porównanie Polski z innymi krajami (pod względem 

nakładów na B+R, zatrudnienia w sferze B+R), fundusze z PO IG nie wpływają znacząco na 

poprawę pozycji Polski w skali globalnej. Środki, jakie zostały skierowane na polską naukę są 

znaczące, lecz istnieje ciągła potrzeba w tym zakresie. 

74

5. Efekty osiągnięte w wyniku realizacji 1. i 2. Priorytetu PO IG 

Niniejszy rozdział przedstawia osiągnięte oraz potencjalne efekty realizacji projektów w 

ramach 1. i 2. Priorytetu PO IG. W pierwszej kolejności zostaną przedstawione efekty na 

poziomie poszczególnych działań, które są wynikiem badań jakościowych beneficjentów 

1. i 2. osi PO IG. Analiza ta ma podstawowe znaczenie dla dalszego opisu i analizy 

efektów na poziomach obu osi - należy zaznaczyć, że efekty na poziomie działań są tam 

agregowane, a ich opis został wzbogacony o analizy innych danych jakościowych 

zebranych w czasie badania oraz o dostępne dane ilościowe. 

5.1. Efekty na poziomie działań 

W obecnym momencie realizacji projektów w ramach 1. i 2. osi priorytetowej, 

rozpatrywać można efekty już osiągnięte oraz te potencjalne. Efekty można także 

podzielić ze względu na skalę – pojawiają się one w zakresie funkcjonowania instytucji 

(m.in. w sferze zarządzania, kadr, wyposażenia w infrastrukturę i aparaturę) oraz 

dotyczą otoczenia danej jednostki (inne instytucje i firmy, miasto, region). Zgodnie ze 

wskazaniami beneficjentów, na chwilę obecną osiągnięte efekty dotyczą w większym 

stopniu funkcjonowania instytucji realizującej projekt, natomiast wśród potencjalnych 

efektów częściej znajdują się korzyści dla otoczenia. Należy tutaj zaznaczyć, że 

przedstawione efekty w większości odnoszą się do pozytywnych aspektów, co nie 

oznacza, że przy realizacji projektów beneficjenci nie napotykali na problemy. Efekty 

wsparcia w podziale na poszczególne poddziałania/działania zostały przedstawione 

poniżej. 

Poddziałanie 1.1.1. 

Projekty realizowane w ramach poddziałania 1.1.1. w tym momencie przynoszą przede 

wszystkim korzyści zaangażowanym w nie instytucjom. Zespoły z jednostek objętych 

dofinansowaniem dostały impuls do podjęcia nowych, ambitnych zadań, których w 

innym wypadku nie miałyby szans realizować. Prace badawcze w ramach projektów 

pozwoliły na zgromadzenie wokół poszczególnych tematów grona wybitnych 

naukowców, co zainicjowało wymianę wiedzy i doświadczeń. Realizacja projektów 

przełożyła się więc na podniesienie kompetencji kadr jednostek. 

Istotną z punktu widzenia jednostek naukowych korzyścią, jest nawiązana w ramach 

projektów współpraca. Często kontakty w ramach projektu miały charakter personalny, 

z racji tego, że w tworzenie ekspertyz i raportów były angażowane osoby 

reprezentujące różnorodne instytucje. Stworzone powiązania mają być także 

wykorzystywane i poszerzane w przyszłości, przy realizacji innych projektów. 

Kolejny pozytywny aspekt realizacji projektów wiąże się ze wzrostem świadomości 

kadry naukowej o roli i możliwościach wykorzystania środków zewnętrznych. Instytucje 

nauczyły się zarządzać projektami współfinansowanymi z UE, a sama realizacja projektu 

i jego rezultat w formie publikacji stanowią element promocyjny. Ponadto, pracownicy 

75

naukowi mogli spojrzeć na działalność swojej instytucji z szerszej perspektywy, 

porównując ją z podobnymi instytucjami z innych krajów. 

Oprócz wpływu na działalność instytucji, projekty foresight-u oddziałują w pewnym 

stopniu na otoczenie. Budowanie regionalnego konsensusu wokół istotnych tematów, 

gromadzenie opinii ekspertów oraz sformułowanie wniosków i rekomendacji, to 

niektóre z osiągniętych efektów podkreślanych przez instytucje zaangażowane w 

projekty. Publikacja ekspertyz ma się przyczynić do zainteresowania daną tematyką 

badań szerszego grona osób. Ważna jest popularyzacja tych kierunków badań, nie tylko 

wśród naukowców, ale także wśród studentów i doktorantów, tak aby zachęcić ich do 

pracy naukowej w tym obszarze. Beneficjenci, wyrażali także przeświadczenie, że efekty 

ich pracy znajdą zastosowanie przy opracowywaniu dokumentów na szczeblu krajowym 

lub regionalnym: 

„Wiedza, którą pozyskaliśmy na panelach była szeroko dystrybuowana, zakładamy, że 

będzie to miało odzwierciedlenie w aktualizacji strategii rozwoju województwa.” 

„Cenna była także możliwość wyrażenia opinii, co pozwoliło na przekazanie pewnych 

wniosków zainteresowanemu tą tematyką Ministerstwu.” 

W jednym z regionów wyniki foresight-u są już w tym momencie wykorzystywane przez 

władze samorządowe. Podjęto decyzję o wspieraniu przedsiębiorstw działających we 

wskazanych branżach w przyszłym okresie programowania. Wyniki foresight-u znajdują 

także odzwierciedlenie w innych działaniach: 

„W tym momencie widać już wykorzystanie wyników foresightu przez Urząd 

Marszałkowski i uczelnie. Urząd wykorzystuje materiały przy realizacji projektów, 

posiada bazę ekspertów dla kluczowych 10-ciu technologii oraz ma aktualizować 

Regionalną Strategię Innowacji zgodnie z wynikami foresight-u. Uczelnie natomiast 

uruchamiają nowe kierunki studiów, z myślą o kształceniu w tych dziedzinach.” 

Do potencjalnych efektów projektów można także zaliczyć kreowanie współpracy 

między nauką a przemysłem. Przy realizacji ekspertyz pamiętano, że prowadzenie 

badań ma na celu wdrożenie ich wyników do praktyki gospodarczej. Wyniki foresight-u 

przedstawiają analizowane obszary badawcze w kontekście praktycznego zastosowania 

wyników badań w przemyśle. Szerokim efektem projektów foresight-u ma być 

doprowadzenie do pewnych zmian w branżach, które pozwalałyby na ich rozwój przy 

wykorzystaniu zasobów kadrowych i infrastrukturalnych polskiej nauki. 

Poddziałanie 1.1.2. 

Podstawową korzyścią dla beneficjentów działania 1.1.2. było uzyskanie znacznej kwoty 

na prowadzenie badań i zakup aparatury. Wielu respondentów podkreślało, że środki z 

PO IG stanowią znaczącą część funduszy instytucji przeznaczonych na B+R. Dzięki 

wsparciu finansowemu udało się zakupić specjalistyczną aparaturę, której w innym 

wypadku nie udałoby się zdobyć: „Obecnie lwia część wykorzystywanej aparatury 

została zakupiona właśnie w ramach projektu. W 2007 r. poprosiłem kierowników o 

przedstawienie swoich marzeń dotyczących aparatury – dzięki projektowi udało się to w 

bardzo dużym stopniu zrealizować”. 

76

Projekty przyniosły pozytywny wpływ na rozwój kadr naukowych – pracownicy 

poszerzyli swoją wiedzę, zdobyli nowe doświadczenia i nawiązali kontakty z wieloma 

instytucjami. Ponadto, realizacja projektu wymagała mobilizacji pracowników, 

wymagając ich pełnego zaangażowania. Na potrzeby prowadzonych badań powstały 

nowe zespoły badawcze, których praca ma zostać podtrzymana także po zakończeniu 

projektu. Jest to istotne ze względu na pojawiające się projekty komplementarne i 

wejście instytucji na nowe pola badawcze. Wynikiem badań prowadzonych w ramach 

projektów były nowe rozwiązania, które przełożyły się też na uzyskane patenty, wydane 

publikacje, czy prezentację tych pomysłów na konferencjach naukowych. 

Z punktu widzenia funkcjonowania instytucji, prowadzenie projektu stanowiło lekcję 

dotyczącą zarządzania projektami, która nie rzadko spowodowała usprawnienie 

działania (np. wypracowanie nowych procedur). Bodźcem do tych zmian były także 

liczne kontrole beneficjentów. Nie bez znaczenia jest także wzrost świadomości na 

temat możliwości pozyskiwania zewnętrznego finansowania. Jednostki naukowe stały 

się dzięki temu bardziej otwarte na wykorzystywanie pojawiających się w otoczeniu 

szans. Pozytywne doświadczenie w prowadzeniu projektu w przyszłości ma się 

przekładać na aktywność w pozyskiwaniu środków i realizację kolejnych projektów. 

Posiadanie dofinansowanego z UE projektu stanowi aspekt wyróżniający daną 

jednostkę i decydujący o jej prestiżu. Dzięki projektom jednostki naukowe zyskały także 

w oczach partnerów oraz kontrahentów, jako rzetelne, dobrze zarządzane i mające duży 

potencjał naukowy. Jak podkreślali beneficjenci, zwiększeniu uległa liczba ich powiązań, 

nie tylko z innymi instytucjami, ale także z przedsiębiorstwami. W tym zakresie, wpływ 

wywarła konieczność realizacji projektu o charakterze aplikacyjnym, co stanowiło 

pewien impuls do przeniesienia nacisku z badań podstawowych na badania 

wdrożeniowe. 

Oddziaływanie projektu na otoczenie zależy od jego specyfiki. W przypadku projektów o 

dużej wartości, ich wpływ na otocznie jest znaczny. Efekty zewnętrzne projektów wiążą 

się z pozytywnym wpływem na: rozwój sfery badawczo – naukowej danego miasta, 

pobudzanie innych instytucji wykonujących prace na zlecenie beneficjenta, rozwój 

poszczególnych branż. Niektóre projekty, np. z zakresu medycyny, potencjalnie mogą 

mieć też szersze oddziaływanie m.in. na leczenie przewlekłych chorób, obniżenie 

kosztów opieki zdrowotnej. Ponadto, projekty promują i rozprzestrzeniają wśród 

różnych środowisk (np. studentów, uczniów, naukowców) wiedzę dotyczącą branż, 

które w przyszłości mogą odgrywać duże znacznie w gospodarce. 

Działanie 1.3.1. 

Za najważniejsze efekty projektów prowadzonych w ramach działania 1.3.1. można 

uznać zakupione urządzenia oraz opracowane nowe rozwiązania. Wymierną korzyścią z 

realizacji projektu jest zakupiona aparatura czy sprzęt, który pozostanie w jednostkach i 

będzie służył prowadzeniu innych badań. Zgromadzony materiał naukowy dał 

możliwość rozszerzenia wiedzy i wejścia na nowe obszary badawcze, co przejawia się 

też w inicjowaniu nowych projektów, powiązanych z tematyką podejmowaną w 

projekcie dofinansowanym z PO IG. Wypracowane w projekcie technologie, w 

77

przypadku niektórych instytucji, były nagradzane na całym świecie, co wpływa na 

podniesienie renomy polskich jednostek naukowych. 

Nierozerwalnie realizacja nowych zadań wiąże się ze wzmocnieniem potencjału kadry 

naukowej. Poza zdobyciem nowych doświadczeń i wiedzy, silnym bodźcem dla 

podniesienia jakości pracy, są korzyści finansowe. Zachęca to także naukowców do 

pozostawania w instytutach naukowych, w których często wynagrodzenia są dużo 

niższe w porównaniu do możliwości jakie oferuje sektor prywatny. W przypadku 

działania 1.3.1. respondenci podkreślali, że istotne było zaangażowanie młodych osób – 

studentów i doktorantów, co umożliwiło im poszerzenie wiedzy, zdobycie 

doświadczenia oraz udział w spotkaniach czy konferencjach. Najważniejszym aspektem 

było jednak włącznie młodych naukowców w prace o charakterze praktycznym: 

„Dzięki projektowi udało się stworzyć młody, dynamiczny zespół naukowców o dużym 

potencjale. Możliwe było kształtowanie młodej kadry naukowej, aby pracowała ona 

zgodnie z trendami w światowej nauce – nacisk na praktyczne zastosowanie wyników 

badań i transfer technologii do biznesu.” 

Projekty oddziałują na funkcjonowanie organizacji, które je realizują. Dużą wartość 

stanowi nabycie przez naukowców umiejętności i wiedzy o zarządzaniu projektami, co 

czyni ich w pewnym stopniu także menedżerami. Połączenie pracy naukowej oraz 

doświadczenia w zakresie organizacji i zarządzania, jest istotnym aspektem z punktu 

widzenia komercjalizacji wyników prac naukowych. Efektem projektów jest także 

nawiązanie i zacieśnienie współpracy nauki z przemysłem. W ramach projektu 

instytucje w dużym stopniu otworzyły się na potrzeby przedsiębiorstw, starając się na 

etapie kreowania rozwiązań zwracać uwagę na możliwości ich praktycznego 

zastosowania. Kontakty, jakie zostały nawiązane w trakcie trwania projektów, są 

oceniane pozytywnie, gdyż dają też nadzieję na przyszłe pogłębianie współpracy z 

przedsiębiorstwami. Znaczenie odgrywają też dobre praktyki ukształtowane w 

projekcie, które mogą być przykładem dla innych instytucji. Jeden z beneficjentów 

podkreślił ten aspekt: „dużą bolączką polskiej nauki jest właśnie oderwanie od 

przemysłu i brak myślenia o wdrożeniu wyników badań. Dzięki temu projektowi dajemy 

przykład innym instytucjom, że należy dostrzegać potrzebę wdrażania własnych badań”. 

Ponadto, warto podkreślić, że instytucje zdobyły doświadczenie we współpracy z innymi 

jednostkami naukowymi w ramach konsorcjów. 

Potencjalny wpływ na otoczenie wynika z dwóch aspektów – po pierwsze, 

skomercjalizowana technologia czy urządzenie może przynosić pozytywne efekty, a po 

drugie – sam fakt realizacji projektów wyzwala pewne efekty w szerszej skali. Odnosząc 

się do pierwszego wymienionego aspektu, w zależności od dziedziny, jakiej dotyczy 

dane przedsięwzięcie, jej wpływ może odnosić się np. do poprawy bezpieczeństwa 

energetycznego, zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza, szybszej i dokładniejszej 

diagnostyki chorób, itd. Efekty te będą możliwe do osiągnięcia, gdy wyniki projektów 

zostaną wdrożone do praktyki gospodarczej. Drugi czynnik czyli szerokie oddziaływanie 

samego projektu wiąże się z promocją danego regionu czy miasta jako miejsca 

prowadzenia zaawansowanych badań naukowych. Wpływa to na przyciąganie 

studentów, gdyż są oni zachęcani przez poszerzającą się i atrakcyjną ofertę szkół 

wyższych i instytucji badawczych. 

78

Działanie 1.4. 

Przedsięwzięcia realizowane w ramach połączonych działań 1.4. i 4.1. przyczyniły się do 

powstania wielu pozytywnych efektów na poziomie samego przedsiębiorstwa, jak i w 

skali jego kontaktów z otoczeniem. W ramach działania 1.4. przedsiębiorstwa podjęły 

się realizacji zaawansowanych technologicznie projektów, których bezpośrednim 

efektem było stworzenie nowych produktów i technologii (innowacje procesowe i 

produktowe). Korzyści, jakie przyniósł dostęp do środków UE, są więc następujące: 

dostęp do wysokich technologii, możliwość rozwoju nowego produktu, podniesienie 

jakości produktów, poszerzenie oferty firmy, kreowanie uzupełniających produktów czy 

usług. Czynniki te są już odczuwalne przez przedsiębiorstwa, a co więcej wywołują one 

kolejne pozytywne efekty. Nowe rozwiązania umożliwiają bowiem bardziej skuteczne 

konkurowanie na rynku czy rozpoczęcie eksportu produktów. 

Istotnym aspektem jest zwiększanie zatrudnienia w firmie, a także podnoszenie jakości 

obecnych kadr. Przedsiębiorcy doceniają, że nowatorskie i ciekawe projekty przyciągają 

do firm wykształconych i posiadających duże doświadczenie pracowników. Wzrost 

zatrudnienia wiąże się bezpośrednio z realizacją projektu (miejsca pracy stworzone w 

projekcie) oraz pośrednio jest wynikiem rozwoju firmy. W związku z tym, że projekty 

mają pozytywny wpływ na rozwój firmy, respondenci wyrażali przekonanie, że nowe 

miejsca pracy będą trwałe. 

„Tak, zostały stworzone miejsca pracy także poza projektem i wszystkie one zostaną 

utrzymane. Wszystkie projekty są komplementarne i wpływają na rozwój firmy, a rozwój 

firmy to jednocześnie zwiększanie zatrudnienia. W tym momencie w dziale B+R firmy 

pracuje 30 osób.” 

„Miejsca pracy zostaną stworzone i utrzymane, bo od samego początku była taka 

potrzeba. Planowany jest wzrost firmy, także nowe zatrudnienie będzie istotnym 

elementem.” 

Realizacja projektu ma wpływ nie tylko na przyciąganie kompetentnych pracowników, 

ale także na nawiązywanie współpracy z istotnymi z punktu widzenia firmy partnerami. 

Wiąże się to z efektem wizerunkowym projektu – firmy realizujące projekt 

dofinansowany z UE wyróżniają się spośród innych jako te nowoczesne, dobrze 

zarządzane i aktywne. Wzrost prestiżu firmy jest bardzo istotny, co znalazło wielokrotne 

potwierdzenie w wypowiedziach beneficjentów: 

„Realizacja projektu finansowanego ze środków UE pozytywnie wpływa na PR firmy, 

poprawia jej wizerunek jako firmy potrafiącej korzystać z funduszy UE. Nawet jeśli 

trzeba poświęcić dużo pracy na projekt, to z pewnością umożliwia to szybszy rozwój 

firmy, wzrost konkurencyjności w skali europejskiej.” 

Powyższy cytat, sygnalizuje też, że w przypadku firm projekty generowały pewne 

problemy. Negatywne aspekty, zauważane przez beneficjentów, wynikały głównie z 

dużej ilości czasu i pracy, jaką trzeba było poświęcić na sprawy formalne związane z 

realizacją projektu. Część przedsiębiorców, nie była świadoma, że prowadzenie projektu 

będzie wymagało aż tak dużego wysiłku. Obciążające dla firm są także liczne kontrole 

oraz często powstające opóźnienia. Wszystko to wyzwala w przedsiębiorcach 

79

negatywne emocje, a czasami też wpływa na postrzeganie funduszy UE jako 

kłopotliwych, szczególnie dla mikro i małych firm. 

„Wśród niekorzystnych aspektów można jedynie podać negatywne emocje, jeśli 

pojawiają się problemy i opóźnienia. Poza tym nawet po skończeniu projektu, są liczne 

kontrole i każdy chce jakichś uzupełnień - wszystko ciągle wraca.” 

„Ponadto, bardzo duża biurokracja jest wielkim utrudnieniem. W projekcie nie 

przewidywano zatrudnienia osoby do administrowania, ale teraz widać, że 

zdecydowanie jest ona potrzebna.” 

„Nie mamy za dużo pracowników; nie mamy służb, które by przygotowywały tego typu 

papiery. Musimy więc oderwać ludzi od innej pracy, a to się odbija na innych 

zadaniach.” 

Krytycznym momentem dla firmy jest okres, w którym prowadzi ona prace badawcze, 

angażując w to wiele środków i pracy, i nie zna jeszcze ich końcowych wyników. Dopiero 

w fazie wdrożenia i sprzedaży swoich produktów i usług, może ona oczekiwać 

odniesienia wymiernych korzyści finansowych. Firmy, które zakończyły projekty z 

sukcesem, dużo pewniej i z większym optymizmem wypowiadają się o efektach 

projektów, w przeciwieństwie do pojawiającej się czasami niepewności w 

stwierdzeniach przedsiębiorców, którzy są w trakcie realizacji i napotykają na swojej 

drodze przeszkody. 

Ostatnią kwestią przy omawianiu efektów projektów, jest ich wpływ na otoczenie. 

Przedsiębiorcy podkreślali, że nie tylko ich firma zwiększa potencjał, ale także korzyści 

odnoszą powiązane firmy (np. dostawcy, podwykonawcy). Dzięki dużej innowacyjności 

projektów, lokalne przedsiębiorstwa pobudzane są do współpracy. Szczególne 

znaczenie ma to dla firm działających w parkach technologicznych czy klastrach. 

Oddziaływanie na lokalny czy regionalny rynek pracy przejawia się w tworzeniu nowych 

miejsc pracy w firmach. Korzystny wpływ na otoczenie mają także opracowane w 

projektach technologie i produkty – np. umożliwiają oszczędność energii, ochronę 

środowiska, zmniejszają koszty wykonywania specjalistycznych badań medycznych. 


Do głównych efektów działania 2.1. zaliczać będzie się stworzona infrastruktura 

badawcza oraz zakupiona nowoczesna aparatura. Ze względu na fakt, że projekty są w 

trakcie realizacji, w tym momencie można mówić o ograniczonej liczbie osiągniętych 

efektów. Tylko w części jednostek, które kończą zakupy aparaturowe, sprzęt jest już 

wykorzystywany do prowadzenia badań. 

Na tym etapie, wśród zauważanych korzyści wynikających z projektu, są głównie te 

dotyczące funkcjonowania instytucji. Projekty przyczyniły się do zacieśnienia 

współpracy między różnymi zespołami w obrębie danej instytucji np. przy realizacji 

projektu ogólnowydziałowego konieczne było współdziałanie wielu pracowników. 

Wzrosły także kompetencje jednostek pod względem koordynacji i prowadzenia 

projektów, aczkolwiek w wielu szkołach wyższych istnieją odrębne biura projektów UE, 

80

zajmujące się sprawami formalnymi. Pojawiającym się już efektem jest pozyskanie 

dzięki projektowi z 2.1. kolejnych funduszy np. na projekty badawcze z poddziałania 

1.3.1. PO IG czy na projekty NCBiR. Beneficjenci podkreślali, że bez inwestycji w 

infrastrukturę i aparaturę pozyskiwanie i prowadzenie nowych projektów byłoby 

niemożliwe. W przypadku części instytucji, projekty spowodowały wejście na nowe 

obszary badawcze i przyczyniły się do utworzenia nowych kierunków studiów. 

Potencjalne efekty projektów mają być bardzo szerokie ze względu na dużą skalę 

inwestycji i ich potencjał. Przede wszystkim, możliwe będzie prowadzenie 

zaawansowanych technologicznie badań, włączających polskich naukowców w 

międzynarodowe projekty badawcze. 

„Na razie trudno mówić o wymiernych korzyściach. Najważniejszy w tym momencie jest 

fakt, że ta infrastruktura w ogóle powstaje, co będzie miało bardzo pozytywny wpływ na 

całe środowisko naukowe. Wszyscy przygotowują się na tą inwestycję, by móc ją 

sprawnie wykorzystywać również na polu międzynarodowym. Tego aspektu nam 

brakowało do tej pory, tym bardziej, że jesteśmy dobrzy w zakresie materiałów i 

biomateriałów i nie mamy się czego wstydzić. Infrastruktura pozwoli nam pokazać, że tu 

w regionie i we współpracy z innymi podmiotami jesteśmy w stanie konkurować, nie 

tylko na poziomie europejskim, ale i światowym.” 

„Wydział jest jedną z najlepszych tego rodzaju jednostek w kraju i realizacja projektu na 

pewno umocni jego pozycję. Bez realizacji projektu, nie było by możliwe w najbliższych 

latach prowadzenie badań na wysokim światowym poziomie i publikowanie w 

znaczących czasopismach. ” 

Efektem projektów będzie więc znaczne podniesienie możliwości prowadzenia badań, 

dzięki czemu opracowywane będą nowe technologie i produkty. W związku z 

inwestycjami utworzone zostaną nowe miejsca pracy – powstanie zapotrzebowanie na 

pracowników zajmujących się obsługą zakupionego sprzętu oraz na kadry prowadzące 

nowe projekty badawcze. Przy czym, druga wymieniona grupa będzie zatrudniana 

zwykle do realizacji konkretnych projektów, planowana jest więc rotacja pracowników. 

Jakość bazy jest bardzo ważna także ze względu na jej wpływ na postrzeganie uczelni 

jako atrakcyjnego miejsca do studiowania i prowadzenia badań przez zewnętrzne 

podmioty i instytucje. W pierwszym przypadku, zachęca to młode osoby do podjęcia 

studiów właśnie na uczelni dysponującej nowoczesną infrastrukturą. Odnośnie drugiego 

czynnika, skłonienie innych jednostek badawczych do współpracy ma wspomagać 

tworzenie międzyuczelnianych zespołów badawczych. Stworzone laboratoria mają być 

udostępniane innym uczelniom, a przede wszystkim skorzystają na tym partnerzy danej 

instytucji. W zakresie współpracy z przedsiębiorstwami, efektem ma być prowadzenie 

badań powiązanych z potrzebami przemysłu. 

„Projekt będzie miał wielki wpływ na całe województwo. Zespoły badawcze tu działające 

będą miały możliwość pracować z ośrodkami krajowymi w zakresie np. obsługi badań 

międzynarodowych. Czeka nas jednak jeszcze duża praca nad budowaniem zespołów 

badawczych. Na razie każdy działa trochę dla siebie pomimo współpracy, a dopiero po 

zakończeniu projektu ta współpraca będzie miała rzeczywiście kompleksowy charakter.” 

81

„Szczerze powiedziawszy nasze laboratorium to miejsce, którym chwali się Rektor, Urząd 

Marszałkowski, jak i Urząd Wojewódzki.” 

Wśród negatywnych konsekwencji realizacji projektów, beneficjenci wymieniali duże 

wymagania ze strony formalnej, które są uciążliwe i wymagają poświęcania dużej ilości 

czasu, ograniczając jednocześnie działalność naukowo-badawczą osób prowadzących 

projekt. 


Efekty działania 2.2., podobnie jak działania 2.1., koncentrują się wokół budowy 

infrastruktury i zakupu aparatury. Zdecydowana większość wymienianych przez 

beneficjentów efektów pojawi się dopiero w przyszłości. Respondenci odnosili się do 

głównego założenia działania, jakim było tworzenie wspólnej infrastruktury badawczej. 

Podkreślali, że projekty mają pozytywnie oddziaływać na nawiązywanie i wzmacnianie 

współpracy (zarówno między instytucjami, jak i między nauką a przedsiębiorstwami) 

oraz mają wpływać na zwiększanie świadomości kadry naukowej dotyczącej korzyści ze 

współpracy. 

„Projekt wpłynął na dwa obszary działania instytucji: pierwszym jest zmiana 

świadomości, że warto ubiegać się o takie projekty, a drugim jest fakt pozyskania 

pieniędzy i budowy znaczącej infrastruktury badawczej. Jednak niewątpliwie dużo 

łatwiej kupić urządzenia niż zmienić świadomość, dlatego projekt jest tym bardziej 

ważny.” 

„Dzięki projektowi naukowcy, pracujący dotąd w małych, osobnych grupach mogą ze 

sobą bez przeszkód współpracować, jak również umożliwia to sprowadzenie partnerów 

zagranicznych. Dzięki temu możemy osiągnąć światowy poziom badań, zwiększyć 

potencjał kadrowy (ilościowo i jakościowo). Realizacja projektu wspiera nowe wzorce 

kariery naukowej, dzięki wyższym zarobkom umożliwia pracę według nowej filozofii, z 

większym poświęceniem oraz szybszy przebieg kariery naukowej.” 

Ostatnia wypowiedź nakreśla oddziaływanie projektów na rozwój kadr naukowych. 

Istotne tutaj jest włączanie młodych naukowców (utworzenie dla nich nowych miejsc 

pracy) oraz umożliwianie ciągłego podnoszenia kompetencji. Co więcej, zaznaczony jest 

aspekt finansowy, który jest ważny dla utrzymania jakości kadr naukowych. W związku z 

zakupami aparatury, część pracowników będzie mogła przejść odpowiednie szkolenia 

dotyczące ich użytkowania w instytucjach zagranicznych. Dysponowanie nowoczesną 

infrastrukturą wpływa także na podniesienie jakości kształcenia w szkołach wyższych. 

Wpływ na to ma nie tylko sam dostęp do aparatury, ale także kształtowanie nowych 

postaw wśród studentów wobec komercjalizacji wyników prac badawczych. Projekty z 

działania 2.2. mają bowiem wspierać prowadzenie badań powiązanych z gospodarką. 

Efektami z punktu widzenia regionu, będzie wzrost prestiżu jednostek, które realizują 

projekty. Część mniej znanych w kraju uczelni, dzięki projektowi będzie miała możliwość 

w pewnym stopniu nadrobić swoje zaległości w stosunku do czołowych jednostek i 

zwiększyć swoją renomę. 

82


W ramach działania 2.3. instytucje nauki w znacznym stopniu poprawiły stan 

infrastruktury informatycznej. Na obecną chwilę, efekty tych inwestycji widoczne są w 

jednostkach, które zakończyły projekty lub zbliżają się do ich zamknięcia. 

Efekty wskazywane przez beneficjentów dotyczyły różnorodnych możliwości, jakie 

stwarza nowa infrastruktura (komputery, serwery, oprogramowanie). Do bezpośrednich 

efektów zaliczyć można: szybki dostęp do informacji, niską awaryjność sieci, wysoką 

jakość połączenia z Internetem, wdrożenie intranetu, stworzenie baz danych. Z kolei 

wymienione czynniki pozwalają usprawnić prowadzenie prac badawczych, uruchomić 

nowe projekty badawcze i nawiązywać współpracę. Ostatni efekt jest bardzo ważny dla 

instytucji, które w ramach projektów utworzyły bazy danych w danej dziedzinie. Dzięki 

tym bazom możliwe jest włączenie się w międzynarodowe sieci dostępu do danych, a 

także uczestnictwo w międzynarodowych projektach badawczych. Bazy danych mają 

być dostępne dla wielu jednostek naukowych i przedsiębiorstw w kraju, dzięki czemu 

będą wykorzystywane przy prowadzeniu różnych badań naukowych. Instytucje już w 

tym momencie widzą zainteresowanie efektami tych projektów. Dlatego też pojawiają 

się stwierdzenia o potrzebie rozszerzania pierwotnego zakresu projektów. 

Projekty mają wpływ także na pracowników instytucji. Przede wszystkim, pracownicy 

wzięli udział w certyfikowanych kursach w zakresie obsługi informatycznej i technicznej 

nowej infrastruktury. Dzięki prowadzeniu projektu, zostały wdrożone nowe standardy 

pracy, wpływające na ogólną poprawę funkcjonowania instytucji, nie tylko w zakresie 

działań projektowych. Ponadto, w związku ze zwiększonym nakładem pracy, konieczne 

było zatrudnienie nowych pracowników. W obszarze oddziaływania projektów na kadry, 

pojawiły się negatywne aspekty dotyczące obciążenia kadry naukowej, która często 

poświęca mniej czasu na prace badawcze. Została również wrócona uwaga na to, że 

należy zapobiegać sytuacjom, gdy prowadzenie projektu utrudnia działalność statutową 

instytucji. 

Podsumowując, wymieniane przez beneficjentów osiągnięte i potencjalne efekty 

dotyczą aspektów funkcjonowania instytucji oraz jej powiązań z otoczeniem. W 

przypadku wszystkich działań 1. i 2. osi można wskazać na wspólną grupę efektów w 

obszarze zarządzania instytucją, potencjału kadrowego (ilościowego i jakościowego), 

badań naukowych, współpracy. Dotychczas zdecydowanie więcej efektów pojawiło się 

w 1 osi, co wynika z dużej liczby zakończonych projektów. Przeciwna sytuacja zachodzi 

w 2 osi, gdzie niewiele projektów zostało jak dotąd zamkniętych. W 2 osi relatywnie 

najlepiej prezentują się efekty jakie przyniosły projekty z działania 2.3, bowiem wiele 

instytucji wykorzystuje już stworzoną w projekcie infrastrukturę informatyczną. 

Większość projektów z obu osi ma także przynieść szersze oddziaływanie na rozwój 

regionu czy poszczególnych branż. Wskazania beneficjentów tworzą szeroki katalog 

efektów zależnych od specyfiki działań oraz konkretnych projektów. Także otoczenie, w 

jakim projekty są realizowane wpływa na postrzeganie tych efektów, np. wpływ 

projektów z 2. osi na poprawę konkurencyjności ośrodków badawczych i regionów był 

szczególnie podkreślany przez beneficjentów z województw mniej rozwiniętych 

(lubelskie, świętokrzyskie, podkarpackie). Należy podkreślić, że szereg efektów jest ze 

sobą powiązanych, a sukces projektu w jednym zakresie (np. nowy produkt) wywołuje 

83

sprzężenia zwrotne, co przejawia się gamą efektów, których w momencie planowania 

nie przewidywali sami beneficjenci. Istotne są także pewne trudno mierzalne efekty w 

postaci wzrostu świadomości kadry naukowej na temat komercjalizacji badań czy 

rozprzestrzenianie dobrych praktyk. Pełne korzyści, jakie przyniosą projekty, uwidocznią 

się z biegiem czasu i zamykaniem kolejnych projektów, szczególnie tych 

infrastrukturalnych z 2. osi PO IG. 

5.2. Efekty na poziomie 1. osi priorytetowej 

5.2.1. Efekty w sektorze nauki 

5.2.1.1. Zwiększenie potencjału kadrowego polskiej nauki 

Działania 1 osi priorytetowej mogą mieć dwojakie oddziaływanie na kadry naukowe, 

mianowicie mają zwiększać ich zasób ilościowy oraz wspomagać wzrost ich jakości. W 

działaniach 1 osi zakładano możliwość tworzenia nowych miejsc pracy w działalności 

B+R, ponadto na rozwój kadr zostało skierowane całe działanie 1.2. 

W podziałaniach 1.1.1., 1.1.2., 1.3.1. jednostki naukowe zatrudniały nowych 

pracowników – zwykle były to osoby młode, np. piszące doktoraty na uczelni czy w 

instytutach naukowych. Konieczność przyjmowania dodatkowych osób wynikała z 

nowych zadań związanych z projektem. Jednak kwestia utrzymania stworzonych miejsc 

pracy po zakończeniu projektu w większości instytucji jest niepewna. Podstawową 

przesłanką do pozostawienia danej osoby jest jej wiedza i umiejętności, jakimi wykazała 

się w czasie projektu. Beneficjenci zaznaczali, że czasami mimo chęci zatrudnienia na 

stałe osób związanych z projektem, może być to trudne, ze względu na niedostatek 

środków finansowych. Łączy się to z brakiem pewności co do możliwości kontynuacji 

badań podjętych w projekcie. Zespoły już teraz myślą o poszukiwaniu kolejnych 

projektów, aby móc utrzymać stworzony zespół. 

„Bardzo bym chciała, żeby miejsca pracy zostały utrzymane, ale to będzie zależało też 

od aktywności tego zespołu w pozyskiwaniu funduszy na kolejne projekty. Gdy ten 

projekt będzie się kończył, trzeba będzie zacząć się rozglądać za nowymi projektami. 

Nam dyrektor mówi jasno, nowe osoby mogą być przyjęte, jeśli będzie pokrycie 

finansowe i będą miały co robić, ale ja jestem o tyle spokojna, że ciągle mamy nowe 

pomysły. Mam młody zespół, on będzie się uczył pisać projekty.” 

„Z przykrością jednak muszę stwierdzić, że nie wiem, jak ja utrzymam ten zespół po 

zakończeniu projektu. Mam nadzieję, że doprowadzimy te analogi do wdrożenia, a to 

będzie dla nas praca, szczególnie analityczna, co pozwoli utrzymać znaczną część tej 

kadry.” 

Należy także uwzględnić pośrednie oddziaływanie projektów - nawet jeśli nowe osoby 

nie są zatrudniane w projekcie, to zwiększenie zakresu prowadzonych prac badawczych 

jest zwykle na tyle duże, że wymaga poszerzenia zasobów kadrowych. Przyglądając się 

natomiast wskaźnikowi dotyczącemu miejsc pracy na poziomie całego priorytetu 1 

można zauważyć, że w tym momencie jeszcze nie wiadomo czy zostanie on 

zrealizowany. Poziom osiągnięcia wskaźnika produktu – Liczba nowych miejsc pracy 

84

związanych z działalnością B+R powstałych w trakcie realizacji projektu, na podstawie 

podpisanych umów o dofinansowanie jest obecnie bardzo niski. 

Na rozwój kadr największy nacisk kładzie 6 projektów indywidualnych realizowanych 

przez Fundację na Rzecz Nauki Polskiej. W 2010 r. do dotychczasowych 4 programów 

zostały dodane jeszcze dwa, o co wystąpiło Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. 

Programy Fundacji mają przynieść szerokie efekty, co podkreślił jeden z przedstawicieli 

Instytucji Zarządzającej: Projekty te są często pokazywane w prasie, są też stosunkowo 

łatwe do promocji i pokazywania. Dzięki temu widzimy że przy pomocy środków 

europejskich chcemy w realny sposób wspomagać polską nauką, wspierać młodych ludzi 

w wyborze kariery naukowej i realizowaniu ich projektów badawczych. Promocja takich 

działań jest istotna, gdyż sprawia, że młodzi naukowcy widzą przed sobą lepsze 

perspektywy na przyszłość, zarówno w zakresie rozwoju naukowego, jak i możliwości 

finansowych. 

Dotychczasowe efekty działania 1.2. można pokazać na przykładzie programu TEAM, 

który ma być realizowany do czerwca 2015 r. Według stanu na wrzesień 2011 w ramach 

54 projektów wsparciem zostało objętych 524 stypendystów, w tym 28 osób z 

zagranicy. Ponadto, zarejestrowano 221 partnerów zagranicznych. Daje się zauważyć 

trend zmniejszającego się udziału kobiet wśród stypendystów wraz z postępem kariery 

naukowej (najwięcej kobiet wspieranych jest w gronie studentów, a najmniej 

doktorów). Stypendyści wywodzą się zwykle z najlepszych jednostek naukowych w 

kraju. Przedstawiciele Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej w czasie przeprowadzonych 

badań podkreślali, że zainteresowanie tym, oraz pozostałymi programami, jest bardzo 

duże. Nie istnieje również zagrożenie dla realizacji wskaźników działania 1.2. 

Działanie 1.2. należy ocenić pozytywnie, jako element uzupełniający, ale i spajający 

bardziej „twarde” zadania Programu. Jego rola we wspieraniu młodych naukowców jest 

istotna, a wykazywane powodzenie tych programów (wykorzystanie alokacji, 

pozytywne opinie o programach, dodanie nowych programów) świadczą o 

zapotrzebowaniu na tego typu instrumenty. 

Podsumowując, na obecny moment Priorytet 1. powinien przynieść zakładane efekty 

dotyczące wzmocnienia potencjału kadrowego (ilościowego i jakościowego) polskiej 

nauki. W wyniku realizacji projektów zwiększy się ilościowy zasób kadr naukowych. Inną 

kwestią, którą będzie można ocenić w przyszłości, jest trwałość miejsc pracy. Istotne 

jest, aby zatrudnienie związane z projektem, nie było tymczasowe, a osoby, które 

znacznie rozszerzyły swoją wiedzę, mogły nadal ją wykorzystywać w badaniach 

prowadzonych w instytucjach publicznych. Większą trwałość miejsc pracy deklarują 

przedsiębiorcy, bowiem projekty przyczyniły się do rozwoju firmy, co pociąga za sobą 

zwiększanie zatrudnienia. Projekty indywidualne Fundacji na rzecz Nauki Polskiej także 

zwiększają ilościowy potencjał nauki polskiej i pozwalają osiągnąć zakładane w 

programach efekty. W tym przypadku, szczególnie silne jest oddziaływanie programów 

na młodych naukowców oraz na wymianę doświadczeń międzynarodowych. Ma to duży 

wpływ na jakość kadry naukowej. Także projekty konkursowe wywołują liczne efekty 

jakościowe, bowiem pozwalają naukowcom na prowadzenie nowatorskich badań, 

umożliwiają pracę na najnowszej aparaturze oraz tworzenie szerokich zespołów 

badawczych, wyzwalając wymianę wiedzy i doświadczeń. 

85

5.2.1.2. Udział jednostek w międzynarodowych projektach badawczych. 

Dzięki środkom UE skierowanym na innowacyjne projekty, zarówno jednostki naukowe, 

jak i przedsiębiorcy mają zwiększać swój potencjał w zakresie uczestniczenia w 

międzynarodowych projektach badawczych. Założenia wsparcia w ramach PO IG 

przewidywały, że dzięki licznym działaniom m.in. wzmocnieniu infrastruktury badawczej 

uczelni czy wsparciu prac B+R, polskie jednostki naukowe będą miały podstawę do 

uczestnictwa w międzynarodowych projektach badawczych lub będą stawać się 

wartościowym partnerem dla zagranicznych podmiotów. Ambitne projekty realizowane 

w ramach PO IG mają pomóc zwiększyć rolę polskich naukowców w różnych 

dziedzinach. 

Udział polskich zespołów w międzynarodowych projektach badawczych, można po 

pierwsze rozważyć w kontekście dotychczasowego doświadczenia instytucji i 

przedsiębiorstw w międzynarodowych projektach. Można bowiem założyć, że jeśli dana 

jednostka posiadała wcześniej takie kontakty, to wsparcie w ramach PO IG powinno je 

wzmocnić i rozszerzyć. Jeśli natomiast beneficjenci nie podejmowali dotychczas 

współpracy (czy nawet o niej nie myśleli), to należy rozpatrywać to, czy projekt 

realizowany w ramach PO IG stwarza taką szansę. Drugim istotnym aspektem jest 

wzmocnienie potencjału beneficjentów, przez co będą mogli oni otworzyć się na 

współpracę zagraniczną. Duże projekty, szczególnie infrastrukturalne, mają uczynić 

polską naukę bardziej nowoczesną, a dzięki temu gotową na kontakty z 

międzynarodowym gronem naukowców. 

Uczestnictwo polskich zespołów w Programach Ramowych – odnosząc się do 6 PR 53 , 

było niewielkie. Przede wszystkim w sieć badań i rozwoju włączały się podmioty 

publiczne, nie zaś przedsiębiorstwa, mimo, że było to jednym z istotnych założeń 6PR. 

Świadczy to o małym potencjale przedsiębiorstw i niechęci do uczestniczenia w 

programach traktowanych jako pomoc publiczna, a także wiążących się z biurokracją 54 . 

Potwierdzają to także wyniki niniejszego badania, z którego wynika, że wśród badanych 

podmiotów, w PR uczestniczyły prawie wyłącznie instytuty publiczne oraz szkoły 

wyższe. 

Ze względu na zróżnicowanie beneficjentów i projektów w ramach 1. i 2. osi, można 

rozpatrzyć zagadnienie wpływu uzyskanego dofinansowania na możliwości 

uczestnictwa w międzynarodowych programach badawczych w poszczególnych 

działaniach i poddziałaniach. 

Projekty z poddziałania 1.1.1 prowadzą instytucje, które uczestniczyły i nadal 

uczestniczą w projektach realizowanych w ramach Programów Ramowych (trzy z 

czterech badanych). Jako, że są to instytuty badawcze, udział w projektach 

międzynarodowych stanowi ważną część ich działalności. Ponadto realizacja takich 

projektów pozwala na zdobycie nowych kompetencji oraz promocję instytucji. 

53 Jako, że 6 PR jest ostatnim zakończonym programem, który doczekał się podsumowań. 

54 Ewaluacja udziału polskich zespołów badawczych w 6 Programie Ramowych – ocena efektywności 

finansowej, odpowiedniości, skuteczności i użyteczności, OPI, Warszawa, 2008. 

86

Działanie 1.1.2. ma na celu realizację projektów dotyczących strategicznych tematów 

badawczych. Nawiązanie współpracy międzynarodowej w tym zakresie pozwoliło więc 

na zdobycie szczególnie istotnych doświadczeń. Tym bardziej, że ocena projektów była 

przeprowadzana pod kątem ich wpisywania się w międzynarodowe przedsięwzięcia 

badawcze 55 oraz uczestniczyli w niej zagraniczni eksperci. Ważne jest więc szersze 

spojrzenie na projekty, także pod kątem ich potencjału w skali międzynarodowej. 

Przechodząc do analizy informacji zebranych od beneficjentów działania 1.1.2., 

większość z nich (pięć na sześć) uczestniczyło, zarówno w 5 i 6 PR oraz bierze udział w 7 

PR. Instytucje oraz szkoły wyższe z dotychczasowej współpracy wynosiły już szereg 

korzyści, co także częściowo miało wpływ na kształtowanie się projektów składanych do 

PO IG. Sama realizacja projektu z PO IG oddziałuje na wzrost doświadczenia kadry, 

zdobycie renomy oraz potwierdzenie rzetelności instytucji. Zdobyta w projektach 

wiedza powinna zaprocentować w przyszłości. Jednak z drugiej strony należy pamiętać, 

że wejście do projektów europejskich jest trudne i nie można przeceniać wpływu PO IG 

na ten aspekt, gdyż w dużym stopniu zależy to od umiejętności i doświadczenia kadry 

naukowej. Jedna z instytucji, która do tej pory nie brała udziału w międzynarodowych 

projektach, dzięki PO IG zdobyła pewne kontakty zagraniczne (zlecanie badań) i 

zauważa dużą rolę tych powiązań. 

Aspekt udziału w międzynarodowych projektach badawczych jest dość silnie zaznaczany 

w działaniu 1.2. Po pierwsze, same tematy 6 projektów prowadzonych przez Fundację 

na Rzecz Nauki Polskiej, podkreślają wymiar międzynarodowy. Program 

Międzynarodowe Projekty Doktoranckie wspiera jednostki współpracujące z partnerem 

zagranicznym przy realizacji studiów doktoranckich. Z kolei program TEAM jest 

skierowany do zespołów, które realizują badania przy współpracy z partnerem 

zagranicznym. Także programy pozwalające na powrót do kraju (Welcome, Homing 

Plus) przyczyniają się do zacieśniania współpracy zagranicznej, poprzez sieć kontaktów i 

bogate doświadczenie międzynarodowe osób, które dzięki programom będą mogły 

pracować w Polsce. Po drugie, przy ocenie projektów badawczych składanych przez 

poszczególne osoby czy zespoły, zawsze uwypuklany jest aspekt międzynarodowy 

projektu. Skłania do tego zaangażowanie zagranicznych ekspertów w ocenę projektów. 

Programy z działania 1.2. stawiają sobie za cel włączanie polskich naukowców w różne 

inicjatywy zagraniczne, opierając się na założeniu, że tylko wtedy polska kadra – a przez 

to i polska nauka - będzie mogła zwiększać swoją konkurencyjność. 

W działaniu 1.3.1. większość badanych instytucji i szkół wyższych (osiem z dziesięciu 

analizowanych w ramach badania) uczestniczy w Programach Ramowych. Jedna z 

instytucji, która nie bierze udziału w PR, posiada powiązania z innymi zagranicznymi 

uczelniami takimi jak: Ohio State University i Harvard University w zakresie wymiany 

naukowej i staży naukowo-badawczych. Beneficjenci wypowiadają się pozytywnie o 

możliwościach pogłębienia współpracy dzięki projektowi finansowanemu z PO IG, 

zaznaczając że projekty: często wchodzą na nowe obszary badawcze (podejmowane np. 

w Europie), generują nowe pomysły na następne inicjatywy, rozwijają kompetencje 

kadry badawczej, pozwalają uzyskać dodatkowe doświadczenie ważne przy 

55 Na podstawie zapisów ustanowionego w 2008 r. Krajowego Programu Badań Naukowych i Prac 

Rozwojowych. Od 16 sierpnia 2011 r. obowiązuje Krajowy Program Badań – założenia polityki 

naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa. 

87

międzynarodowych projektach. Wśród czynników utrudniających ewentualne kontakty 

z zagranicą można wskazać brak partnerów o wystarczającym potencjale. Ponadto 

należy zaznaczyć, że projekty dają szansę na nawiązanie współpracy, choć dopiero czas 

pokaże jak ta szansa zostanie wykorzystana. Dodatkowo, można zauważyć też odwrotne 

oddziaływanie, polegające na tym, że doświadczenia zagraniczne pomagają lepiej 

realizować projekt w ramach PO IG. 

W przypadku działania 1.3.2. w mniejszym zakresie można mówić - na tym etapie - o 

wpływie projektów na międzynarodową współpracę badawczą. Wynika to z faktu, że 

wynalazek w pierwszej kolejności powinien przejść procedurę patentowania. Bez 

posiadania patentu trudno mówić o takim oddziaływaniu projektu, chociaż często 

deklarowana jest możliwość udziału w międzynarodowych pracach badawczych. 

Podsumowując, można powiedzieć, że większość instytucji i uczelni posiadało w 

momencie rozpoczęcia realizacji projektu ze środków PO IG powiązania 

międzynarodowe, głównie dzięki uczestnictwu w PR. Instytucje zgodnie wskazują na 

możliwość pogłębiania współpracy dzięki tym projektom. Odnosząc się do instytucji B+R 

i uczelni wyższych, należy wskazać, że często są to największe i najbardziej renomowane 

jednostki w Polsce, których powiązania zagraniczne wynikają z wieloletniej tradycji i z 

potencjału kadrowego. Nowe możliwości jakie daje PO IG w zakresie prowadzenia 

badań i wsparcia infrastruktury badawczej, z pewnością ułatwiają i wzmacniają 

współpracę międzynarodową, ale na wyrost byłoby twierdzenie, że wprost wspierają jej 

nawiązywanie. Jest to bowiem splot wielu elementów – m.in. dotychczasowego 

doświadczenia i tradycji, prestiżu jednostki, aktywności i kwalifikacji kadry naukowej, 

wyposażenia w aparaturę. 

5.2.1.3. Wzrost międzynarodowej konkurencyjności polskiej nauki. 

Realizacja projektów w ramach 1 Priorytetu niewątpliwie powinna przyczyniać się do 

podniesienia międzynarodowej konkurencyjności nauki. Można się jednak zastanawiać 

w jakim stopniu zostanie to zrealizowane i czy wzrost konkurencyjności będzie na tyle 

znaczny, że polska nauka zostanie zauważona w większym stopniu na świecie. 

W odniesieniu do międzynarodowej konkurencyjności polskiej nauki, można bazować 

na jednym z międzynarodowych rankingów – SIR World Report 2011 56 , który został 

oparty na danych dotyczących częstości cytowania i liczby publikacji. Uwzględnia on 

wszystkie szkoły wyższe i inne instytucje prowadzące badania – łącznie w opracowaniu 

znalazło się 3 042 jednostek z 104 krajów. Pierwsza z polskich instytucji w tym rankingu 

– Polska Akademia Nauk, pojawia się na miejscu 81. Dopiero na 363 pozycji plasuje się 

następna polska jednostka – Uniwersytet Jagielloński. Dalej pojawiają się: Uniwersytet 

Warszawski (490), Politechnika Warszawska (538), Politechnika Wrocławska (603), 

Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie (735), Uniwersytet Adama Mickiewicza w 

Poznaniu (745), Uniwersytet Mikołaja Kopernika (819), Uniwersytet Wrocławski (873), 

Politechnika Łódzka (896). 

56 http://www.scimagoir.com/pdf/sir_2011_world_report.pdf 

88

Zobrazowaniem niskiej międzynarodowej konkurencyjności polskiej nauki mogą być 

także wyniki ogólnoświatowego rankingu uniwersytetów 2011/12 57 . Ranking budowany 

jest na podstawie sześciu czynników, uwzględniających prestiż uczelni w środowisku 

akademickim i wśród pracowników, liczbę studentów oraz umiędzynarodowienie 

uczelni określane poprzez cytowania i liczbę zagranicznych studentów. W tegorocznym 

rankingu najlepsza z polskich uczelni - Uniwersytet Jagielloński - znalazła się dopiero na 

393 miejscu (rok wcześniej – 304). W rankingu uwzględnione zostały jeszcze trzy polskie 

uczelnie, a mianowicie Uniwersytet Warszawski sklasyfikowany pomiędzy 401 a 450 

miejscem (poprzednio 364), Politechnika Warszawska między 551 a 600 (wcześniej 

między 501 – 550) oraz Uniwersytet Łódzki obecnie na 601 pozycji (poprzednio między 

551 a 600). Wszystkie uczelnie odnotowały w tym roku gorsze wyniki niż rok wcześniej. 

Na tle wyżej przedstawionych danych, można przyjrzeć się informacjom zebranym od 

beneficjentów, którzy w większości twierdzili, że realizacja projektu z PO IG wpłynie 

pozytywnie na podniesienie ich konkurencyjności w szerszej skali. Na wzrost potencjału 

instytucji korzystających ze środków w ramach poddziałania 1.1.1., 1.1.2., 1.3.1. oraz 

1.3.2., składa się kilka czynników takich jak: wysoka innowacyjność opracowanej 

technologii, nawiązanie współpracy krajowej i międzynarodowej, podniesienie 

kompetencji kadry naukowej, prestiż wynikający z realizacji projektu. Wzrost 

konkurencyjności jest więc niejako skutkiem łączącym wszelkie pozytywne efekty 

wynikające z realizacji projektów. Należy też zaznaczyć, że część instytutów naukowych 

podkreśliła, że w skali kraju jest bezkonkurencyjna, czyli że nikt nie prowadzi na tyle 

zaawansowanych działań w podobnym zakresie. 

Przechodząc do czynników, które mogą wpływać na wzrost konkurencyjności 

beneficjentów poddziałania 1.1.1., należy wymienić tutaj rolę dokonanych w ramach 

foresight-u analiz. Pozwoliły one na opisanie i podsumowanie międzynarodowych 

trendów w danych dziedzinach i wyznaczenie najlepszych perspektyw dla Polski. 

Foresight pozwala instytucjom naukowym inicjować pewne działania na terenie kraju i 

włączać się w przedsięwzięcia międzynarodowe. Aby efekty foresight-u tworzyły 

wartość dla prowadzenia polityki naukowej czy innowacyjnej w kraju, ich realizacja 

powinna być rzetelna i spójna. Brakuje jednak spójności przeprowadzonych badań (z 

innymi foresightami, także np. na szczeblu regionalnym), a same projekty przynoszą w 

tym momencie najwięcej korzyści poszczególnym instytucjom. 

W poddziałaniu 1.1.2. niepewność co do wpływu badań na międzynarodową 

konkurencyjność nauki jest większa, ze względu na podkreślaną rolę instytutów 

naukowych w zakresie badań podstawowych. W jednym analizowanym przypadku, 

realizacja projektu przyczyniła się do podniesienia świadomości odnośnie 

komercjalizacji wynalazku. Poza tym w aspekcie konkurencyjności pojawiły się takie 

aspekty jak zwiększenie powiązań międzynarodowych i wzrost prestiżu danej instytucji. 

Jednak takie czynniki nie zawsze można przełożyć na wymierne korzyści. 

Beneficjenci poddziałania 1.3.1. podkreślali, że dzięki rozwojowi nowej technologii stali 

się bardziej pożądanymi partnerami dla instytucji zagranicznych, a niejednokrotnie ich 

57 http://www.topuniversities.com 

89

wynalazki były nagradzane w wielu krajach na świecie. Znaczenie ma tutaj także 

możliwość zakupu aparatury, wzbogacającej wyposażenie instytucji i dającą szersze pole 

do innych działań. Naukowcy mogli też podnieść swoje kompetencje oraz nawiązać 

kontakty zagraniczne. Jednak w kilku przypadkach okazało się, że niezbędna jest 

możliwość rozwoju projektu i komercjalizacji wynalazku, gdyż bez tego projekty nie 

przyniosą właśnie tych oczekiwanych, szeroko ujmowanych rezultatów. 

Projekty z poddziałania 1.3.2. przyczyniają się do podniesienia konkurencyjności polskiej 

nauki. Świadczą także o obecności badań, niespotykanych dotychczas w skali Europy czy 

świata. Ochrona patentowa ma duży wpływ na możliwość komercjalizacji wynalazku. 

Na uwagę zasługują także projekty realizowane w ramach działania 1.2. Sześć 

projektów, które mają wspierać pracowników naukowych, uwzględnia aspekt 

międzynarodowy. Programy te cieszą się dużym zainteresowaniem, skłaniając młodych 

ludzi do powrotu do kraju i podejmowania tutaj kariery naukowej. Międzynarodowe 

kontakty oraz doświadczenie jakie wnoszą osoby przyjeżdżające do Polski są niezwykle 

istotne w budowaniu konkurencyjnej pozycji polskiej nauki. 

Międzynarodowa konkurencyjność polskiej nauki, jak wynika z wielu rankingów i 

zestawień, kształtuje się na dosyć niskim poziomie. Działania podejmowane w ramach 

PO IG, które pozwolą na rozwój zaawansowanych badań i wyposażenie w aparaturę 

badawczą, mają pozytywne oddziaływanie na ten aspekt. Jako, że na konkurencyjność 

składa się wiele czynników, trudno będzie ocenić wpływ projektów z PO IG na ten 

obszar w tym momencie. Z pewnością beneficjenci podkreślali wszelkie pozytywne 

aspekty swoich projektów, jednak w przyszłości należy spodziewać się także innych, 

szerszych i trudnych do zmierzenia efektów. Przy tym należy też zaznaczyć, że polska 

nauka potrzebuje zmian w wielu obszarach (m.in. odmłodzenie kadry naukowej, zmiana 

mentalności naukowców), aby być zauważoną na arenie międzynarodowej. 

5.2.2. Efekty w sektorze przedsiębiorstw 

5.2.2.1. Wzrost innowacyjności i konkurencyjności polskich przedsiębiorstw. 

Dofinansowanie w ramach działania 1.4. skierowane do przedsiębiorstw ma na celu 

wzrost ich innowacyjności. Innowacyjność natomiast, nierozerwalnie związana jest z 

konkurencyjnością, gdyż obecnie tylko konkurowanie poprzez innowacje może 

przynieść firmie sukces. Pobudzanie przedsiębiorstw do inwestowania w prace B+R jest 

trudnym zadaniem, biorąc pod uwagę niski poziom innowacyjności polskich firm. 

Dlatego warto przedstawić i podsumować dostępne informacje (w tym w dużej mierze 

jakościowe) o innowacyjności projektów realizowanych w działaniu 1.4. 

Dzięki realizacji projektów z działania 1.4. przedsiębiorcy wdrażali w największym 

stopniu innowacje produktowe (ze względu na wartość projektów). Aczkolwiek 

rozpatrując liczbę projektów, wszystkie trzy typy innowacji (produktowe, procesowe, 

organizacyjne) były w dużym stopniu reprezentowane i nie można wyróżnić 

dominującego rodzaju. Duży udział innowacji organizacyjnych świadczy o znaczeniu 

jakie w projektach odgrywał komponent nietechnologiczny. 

90

Wykres 4. Rodzaje innowacji w działaniu 1.4. według liczby i wartości projektów. 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych MNiSW z 30.06.2011 r. 

Rozpatrując podział według dziedzin Bio, Info, Techno, można wskazać przewagę 

projektów typu Techno, zarówno pod względem liczby, jak i wartości. Wartość 

projektów Bio i Info jest do siebie zbliżona. 

Wykres 5. Typy projektów BIO-INFO-TECHNO w działaniu 1.4. według liczby i wartości 

projektów. 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych MNiSW z 30.06.2011 r. 

Wśród przedsiębiorstw uczestniczących w działaniu 1.4. najwięcej zalicza się do sekcji C 

– przetwórstwo przemysłowe (50,1 % ogółu umów i 51,1 % dofinansowania w działaniu) 

oraz do sekcji J – informacja i komunikacja (21,97% ogółu umów i 16,33% 

dofinansowania w działaniu) 58 . Informatyka stanowi przyszłościowy kierunek, a 

realizowane projekty często opierają się na zastosowaniu informatyki w różnych 

branżach (np. w energetyce, biotechnologii, medycynie). Warto tutaj uwzględnić, że 

działanie 1.4. było połączone z działaniem 4.1. Równy podział alokacji między działania 

1.4. i 4.1., sprawił, że w tym drugim szybko skończyły się środki. W tej sytuacji 

postanowiono ogłaszać konkursy wyłącznie na działanie 1.4. Według przedstawiciela 

Instytucji Wdrażającej, dla przedsiębiorców jest to niekorzystna sytuacja: „Teraz 

największą barierą wejścia jest brak środków na finansowanie części wdrożeniowej. 

Beneficjenci woleliby podpisać umowę w poprzednim kształcie od razu na wdrożenie. Bo 

58 Sprawozdanie okresowe za I półrocze 2011 r. z realizacji 1. i 2. osi priorytetowej w ramach PO IG. 

91

mimo tego, że nie ma 4.1 oni i tak po przeprowadzeniu badań są zobowiązani do 

wdrożenia. Woleliby żeby to były umowy powiązane, a nie w ten sposób że oni sami 

muszą szukać sobie środków na wdrożenie.” Zdania beneficjentów na ten temat były 

podzielone. Przedsiębiorcy przeciwni rozłączeniu działań, uzasadniali, że bez etapu 

wdrożeniowego z 4.1. nie mieliby środków na sfinansowanie dalszej części projektu. Z 

drugiej strony, respondenci popierający to rozwiązanie wskazywali, że: po pierwsze - 

dopiero po zakończeniu części badawczej wiadomo jaką część wyników można wdrożyć, 

co pozwala na bardziej precyzyjną kalkulację kosztów, po drugie – beneficjent nie musi 

tracić czasu na czekanie na rozpoczęcie fazy wdrożeniowej z 4.1. Jest to szczególnie 

uzasadnione w przypadku projektów z branży informatycznej, w których koszty 

wdrożenia są bardzo niewielkie w porównaniu do nakładów na prace B+R. 

Powiązanym aspektem jest trudność w egzekwowaniu faktycznej innowacyjności 

projektów, które miały kłaść nacisk na część badawczą, ale w przypadku połączonych 

działań 1.4 – 4.1. finansowały też wdrożenie (prace inwestycyjne). Potwierdzenie tej 

sytuacji można było znaleźć zarówno w wypowiedziach Instytucji Zarządzającej, jak i w 

opiniach beneficjentów. Skala przedstawionych zjawisk jest jednak bardzo trudna do 

określenia. 

„Poza tym są przykłady takich firm, które widząc duże fundusze na działania 1.4-4.1., na 

część badawczą przeznaczają bardzo niewiele środków, a za większość środków chcą 

wybudować hale, kupić maszyny. Należy więc zwracać uwagę, aby te projekty były 

badawczo-rozwojowe.” (Instytucja Zarządzająca) 

„Należymy może do połowy firm które wykorzystują pieniądze zgodnie z zamysłem tego 

kto opracował PO IG. Są firmy które się uzależniają od funduszy unijnych. Specjalizują 

się nie w walce rynkowej, ale w pozyskiwaniu funduszy.” (beneficjent) 

Kolejną kwestią jest kierowanie pomocy w formie bezzwrotnej dotacji. Niewątpliwie 

prowadzenie prac badawczych przez przedsiębiorstwa powinno być wspomagane przez 

środki publiczne, jednakże pozostaje pytanie, czy dotacja stanowi najlepszą formę. 

Oczywiście każda bezzwrotna pomoc publiczna w pewnym sensie zakłóca wolną 

konkurencję, dlatego przedsiębiorcy sugerowali, że czasami lepsze byłoby wsparcie 

zwrotne (np. pożyczki). 

„Dotacja z jednej strony jest zbawienna, bo ludzie podejmują się rzeczy, na które w 

innym przypadku by się nie zdecydowali, a z drugiej strony wykrzywia sens ekonomiczny 

niektórych przedsięwzięć. Ale niewątpliwie bez tego pobudzenia do działania, trudno 

jest w polskiej mało innowacyjnej gospodarce, wdrażać nowe rozwiązania.” 

Poziom intensywności wsparcia jest zróżnicowany w zależności od fazy projektu, a 

jednocześnie ryzyka jakim obarczony jest dany etap. Działanie 1.4. PO IG jest o tyle 

nowatorskim instrumentem, że pozwala na sfinansowanie całego ciągu prac od prac 

badawczych po wdrożenie (oczywiście w swojej pierwotnej formie, połączonej z 

działaniem 4.1.). Przedsiębiorcy podkreślali, że logika interwencji powinna podążać za 

rozwojem firmy, jednak w tym zakresie czasami oczekiwali jeszcze większego wsparcia: 

„Ważne jest, aby możliwe było kontynuowanie działań – może warto zastanowić się nad 

systemem wyboru projektów, który uwzględniałby wcześniejsze dokonania firmy 

92

(zakończenie sukcesem jednego projektu). Powinna też zostać uwzględniona możliwość 

kontynuacji projektu, aby w pewnym momencie nie pojawiła się dla firmy ściana nie do 

przejścia.” 

„Jednak część badawcza dofinansowana jest tylko w 45%, więc dużą kwotę musi 

zapewnić sam beneficjent – jest to bardzo duży wysiłek dla firmy. Prace badawcze są 

bardzo istotne dla projektu, dlatego zwiększenie finansowania byłoby istotnym 

wsparciem. To najbardziej doskwiera młodej firmie.” 

Odpowiedzi te wskazują, że beneficjenci często oczekują jeszcze większej pomocy ze 

strony państwa (może to być przejawem uzależnienia prowadzenia prac B+R od 

dostępności środków publicznych). Działalność badawczo – rozwojowa jest uważana 

przez przedsiębiorców za bardzo ryzykowną i często wręcz nowatorską. 

Beneficjenci, którzy wzięli udział w badaniu wskazywali na innowacyjność swoich 

projektów, ukazując ich nowatorstwo na poziomie europejskim oraz światowym. Dzięki 

temu, podejmowane działania mają wzmocnić ich konkurencyjność. 

Sumaryczne pozytywne efekty wywoływane przez projekty, przyniosą wzrost 

konkurencyjności firm na rynku krajowym, ale często i międzynarodowym. Projekty dały 

szansę na rozwój technologii i produktów, które pozwalają podążać za światową 

czołówką. Mimo tego, należy pamiętać, że posiadanie produktu/usługi to dopiero 

połowa sukcesu, gdyż liczy się dotarcie do rynków i sprzedaż. Dopiero to stanowi o 

końcowym powodzeniu projektu oraz wzroście konkurencyjności firmy. 

„Projekt pozwala pozostawać na poziomie europejskim, i nadążać za rozwojem 

podobnych firm w Europie. Bez niego byłoby to niemożliwe.” 

„Firma musi konkurować z innymi świadczącymi podobne usługi, i zdecydowanie są do 

tego potrzebne nowe technologie. Duże firmy międzynarodowe, w ostatnim czasie, 

„wchłaniają” te mniejsze, dlatego trzeba wdrażać nowe rozwiązania, aby oprzeć się ich 

konkurencji.” 

Podsumowując, należy stwierdzić, że działanie 1.4. wpływa pozytywnie na podniesienie 

innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw. Pozytywne efekty o tym decydujące 

wynikają z możliwości przeprowadzenia prac badawczych oraz wdrożenia 

opracowanego rozwiązania. Większość firm dobrze wykorzystało szansę, jaką dają 

fundusze na prace badawcze. Wsparcie z działania 1.4. na pewno zwiększa szansę 

przedsiębiorstw na osiągnięcie sukcesu, jednakże należy zwrócić uwagę, że potrzebne 

są też inne elementy takie jak: zasoby (doświadczone i wykwalifikowane kadry, zasoby 

finansowe), sprawność działania (wprowadzenie produktu/usługi na rynek) i skala 

działania (strategia internacjonalizacji – wprowadzenie produktu/usługi na rynki 

zagraniczne). 

5.2.2.2. Wzrost nakładów na B+R w przedsiębiorstwach 

Nakłady wewnętrzne na B+R w Polsce poniesione przez sektor przedsiębiorstw są 

niskie, bowiem w 2009 r. stanowiły 28,5% (2,58 mld zł) spośród innych sektorów 

(rządowy – 34,3%, szkolnictwo wyższe – 37,1%, prywatne instytucje niedochodowe – 

93

0,1%) 59 . Skierowanie wsparcia na prowadzenie prac B+R w przedsiębiorstwach jest więc 

konieczne dla zmiany struktury finansowania prac badawczych w Polsce. Z działania 1.4. 

PO IG na ten cel w latach 2007 – 2013 zostało przeznaczone prawie 1,6 mld zł. Są to 

nakłady znaczące i powinny one przyczynić się do wzrostu nakładów na B+R w polskich 

firmach. 

Opierając się na badaniach jakościowych z beneficjentami działania 1.4, można 

twierdzić, że środki z PO IG stanowią dla nich duże wsparcie w prowadzeniu prac B+R. 

Beneficjenci zgodnie wskazywali, że środki z PO IG w ich firmie to większość spośród 

tych przeznaczonych na B+R. Należy przy tym zaznaczyć, że udział tych środków w 

aktualnych nakładach firmy, zależy od stopnia zaawansowania projektu. Badane firmy, 

poza nielicznymi wyjątkami, prowadziły wcześniej prace badawcze, jednak nie były one 

nigdy zakrojone na tak szeroką skalę. Realizacja projektów z pewnością wpłynęła na 

rozmach działania, a co więcej pozwoliła na osiągnięcie celów w krótkim czasie. Bez 

tego dofinansowania proces wdrażania nowego produktu/usługi byłby znacznie dłuższy, 

a czas w przypadku działalności innowacyjnej odgrywa bardzo dużą rolę – szybka 

realizacja projektu daje szansę na wyprzedzenie konkurencji. Projekty przyniosły także 

jeszcze jeden pozytywny efekt - dzięki pozyskanym środkom firmy mogły stworzyć 

działy badawczo – rozwojowe. Wśród beneficjentów z którymi przeprowadzono 

wywiady, są także przedsiębiorstwa, które starają się o uzyskanie statusu centrum 

badawczo – rozwojowego. Realizacja projektu często skupia niemal wszystkich 

pracowników firmy i stanowi główny motor rozwoju przedsiębiorstwa. Jednocześnie 

projekty pozwoliły na pozyskiwanie dalszych funduszy na projekty komplementarne. 

5.2.3. Współpraca pomiędzy sektorem nauki a przedsiębiorstwami. 

Tematyka niewystarczającej współpracy między przedsiębiorstwami a sferą nauki w 

Polsce jest podnoszona niemal w każdym dokumencie strategicznym opracowanym dla 

poziomu krajowego, czy regionalnego. Nie inaczej jest w PO Innowacyjna Gospodarka, 

gdzie 3 cel szczegółowy podkreśla rolę powiązań nauki z gospodarką poprzez 

umożliwienie prowadzenia badań podstawowych i przemysłowych, prac rozwojowych, 

które mogą być wdrożone do gospodarki. Ponadto, w ramach PO IG wspierane są 

innowacyjne projekty prowadzone przez przedsiębiorców oraz budowana jest 

infrastruktura wspierająca transfer technologii. 

W ramach każdego z działań/poddziałań 1. osi priorytetowej PO IG realizowane są 

projekty, które powinny zbliżać do siebie sferę nauki i biznesu. Założeniem doboru 

projektów w 1. osi priorytetowej było wspieranie inicjatyw, które mogą znaleźć 

zastosowanie w gospodarce. Starano się wyeliminować projekty nie zawierające 

elementu wdrożeniowego. Zdefiniowane cele są dość ambitne, gdyż zakładają wysokie 

zaangażowanie przedsiębiorców w sferę nauki, co ma wpływać na całościową zmianę 

struktury wydatków na B+R. Mimo, że osiągnięcie tych celów jest prawie niemożliwe, to 

ważne jest formułowanie dalekosiężnych i ważnych zadań. Opis, w jakim stopniu 

poszczególne działania/poddziałania realizują te założenia i jak szansę na zacieśnianie 

współpracy wykorzystują beneficjenci, został przedstawiony poniżej. 

59 GUS, Nauka i technika w 2009 r. 

94

W projektach z poddziałania 1.1.1 nawiązywanie współpracy było konieczne dla 

opracowania szeregu ekspertyz. Jednak, przede wszystkim we wspólne działania były 

włączane inne instytucje badawcze i szkoły wyższe, a w mniejszym stopniu 

przedsiębiorcy. W zależności od dziedziny badań i wcześniejszych powiązań danej 

jednostki z biznesem, udział przedsiębiorstw w realizacji projektów sięgał ok. 40% 

(wszystkich partnerów). Powiązania te często opierały się na kontaktach osobistych – 

do współpracy zapraszani byli konkretni przedsiębiorcy o precyzyjnej wiedzy (nie można 

stwierdzić, że współpracą było objęte całe przedsiębiorstwo). Ponadto można 

zauważyć, że jeśli dana jednostka posiadała wcześniejsze, silniejsze kontakty z biznesem 

(np. jest członkiem izb i stowarzyszeń branżowych), to w większym stopniu 

zaangażowała się w realizację i widzi możliwości szerszej współpracy w przyszłości. 

Część projektów, została opisana jako nie dająca szans na pogłębienie współpracy, gdyż 

po pierwsze - wyniki ekspertyz są w większym stopniu skierowane do władz 

samorządowych niż do przedsiębiorstw, po drugie - trudno określić zainteresowanie 

firm konkretnym obszarem badań, a po trzecie - oddziaływanie projektu na współpracę 

możliwe jest dopiero w dalekiej przyszłości. 

W poddziałaniu 1.1.2. silnie podkreślony został aspekt wdrożeniowy projektów – każdy 

z nich zakłada, że wyniki prac badawczych znajdą konkretne zastosowanie w 

gospodarce. Większość instytucji posiada pewne powiązania z przedsiębiorstwami, choć 

w nielicznych przypadkach są one intensywne. Z drugiej strony mamy instytucje, które 

do tej pory zajmowały się wyłącznie badaniami podstawowymi, odbywającymi się bez 

udziału przedsiębiorstw. Należy zaznaczyć, że mimo występujących powiązań między 

nauką a biznesem, zdecydowanie w większym stopniu partnerami w projektach są inne 

polskie instytuty badawcze i szkoły wyższe. Nie wszystkie instytucje posiadają w tym 

momencie wizję, w jaki sposób ich rozwiązanie zostanie skomercjalizowane. Pojawiają 

się głosy, że będzie to dość trudne m.in. ze względu na brak przedsiębiorstwa z 

odpowiednim potencjałem, brak wystarczających funduszy ze strony przedsiębiorstw, 

konieczność przeprowadzenia dalszych prac nad rozwiązaniem, czy też z powodu obawy 

przed utratą praw do rozwiązania. Przy części projektów prowadzone są rozmowy z 

firmami nad wykorzystaniem efektów. Projekty w pewnym zakresie przyczyniają się 

więc do nawiązywania współpracy z firmami, jednak efekty tych powiązań będą 

widoczne w dłuższej perspektywie czasu. 

Podobnie jak w przypadku poddziałania 1.1.2., w poddziałaniu 1.3.1. projekty 

realizowane przez sferę nauki miały mieć charakter aplikacyjny. Wszystkie instytucje, 

które wzięły udział w badaniu posiadały wcześniejsze kontakty z przedsiębiorstwami i w 

wielu przypadkach to właśnie z ich zapotrzebowania wynikał pomysł na projekt. 

Wcześniejsze kontakty dotyczyły zwykle wykonywania prac na zlecenie przedsiębiorstw 

i sprzedaży licencji. Można dodać, że część instytucji posiada długoletnie kontakty z 

przemysłem, uwarunkowane chociażby przez rodzaj branży (np. hutnictwo, 

telekomunikacja, obronność). Współpraca w projektach z działania 1.3.1. ma dotyczyć 

etapu wdrożeniowego, natomiast w samej realizacji projektu firmy tylko konsultowały i 

ewentualnie sprawdzały dane rozwiązania. Odnosząc się do przewidywanego wdrożenia 

rozwiązania, niektórzy beneficjenci widzą problemy, które mogą nawet zadecydować o 

zaprzepaszczeniu wypracowanego w projekcie dorobku. W trzech analizowanych 

przypadkach problemy dotyczą braku możliwości wdrożenia, gdyż zdarza się, że nie ma 

zainteresowania ze strony firm albo odpowiedniej firmie brakuje na to funduszy. 

95

Przykładem może być jeden z projektów, którego następna część, czyli wdrożenie miała 

być finansowana z działania 1.4.-4.1. Mimo wielu prób nie udało się pozyskać 

dofinansowania. Projekt jest w tym momencie zawieszony, co nie może trwać zbyt 

długo ze względu na konkurencyjne technologie czy niemożność utrzymania 

kompetencji zespołu badawczego. Innym przykładem jest instytucja, która nie może w 

tym momencie przekazać swoich wyników przedsiębiorcom. Beneficjent jest bowiem 

zobowiązany do rozpowszechniania wyników prac na zasadach rynkowych czyli musi 

uwzględnić wszystkich zainteresowanych wdrożeniem wyników. Niektórzy beneficjenci 

nie wiedzą w jaki sposób mogą więc przekazywać wyniki prac i boją się ewentualnych 

konsekwencji finansowych. 

Powiązanym zagadnieniem jest sposób uregulowania tworzenia konsorcjum naukowoprzemysłowego. 

Beneficjentem jest zawsze jednostka naukowa, ale przepływy 

finansowe na rzecz przedsiębiorstwa wchodzącego w skład konsorcjum są możliwe 

tylko w przypadku działań 1.4.-4.1 60 . W zasadzie więc konsorcjum niewiele daje 

przedsiębiorcy (oprócz dość miękkich efektów jak możliwość przygotowania się do 

wdrożenia, zdobycie wiedzy), tym bardziej, że musi on stanąć w przetargu na prace, 

nawet jeśli sam pomysł projektu wyszedł od firmy i posiada ona odpowiedni potencjał, 

aby je zrealizować. Jeśli chodzi o wpływ projektu na rozwój możliwości współpracy, to 

tylko jeden beneficjent spośród badanych stwierdził, że projekt nie ma takiego 

oddziaływania. Inni wskazywali na nowe szanse na pogłębienie współpracy i jej 

poszerzenie dzięki opracowanym w projekcie technologiom. 

Analiza zagadnienia współpracy w działaniu 1.4. pozwala spojrzeć na tę kwestię z 

perspektywy przedsiębiorstw, szczególnie tych małych i średnich. Większość 

przedsiębiorstw (7 na 10 badanych metodami jakościowymi) prowadziło przed 

realizacją projektu współpracę ze sferą nauki. Źródła tych kontaktów są różne, bowiem 

po pierwsze część firm zostało założonych przez naukowców, którzy nadal współpracują 

ze swoją macierzystą uczelnią, po drugie – przedsiębiorcy utrzymują kontakty powstałe 

jeszcze w czasie ich studiów, a po trzecie – w dużej mierze są to kontakty osobiste 

przedsiębiorców z naukowcami powstałe przy realizacji innych projektów czy różnych 

spotkań. Przedmiotem współpracy jest zwykle zlecanie części prac, jednak 

przedsiębiorstwa starają się to robić w jak najmniejszym stopniu, wolą bowiem, aby to 

pracownicy firmy wykonywali te prace. W większości partnerami są szkoły wyższe z tych 

samych miast, gdzie mieści się siedziba firmy. Przedsiębiorcy potrafią zazwyczaj 

wyróżnić jednego, głównego partnera, z którym współpraca jest stała. W przypadku 

kilku firm istnieją też powiązania zagraniczne. 

Generalnie przy realizacji projektów z PO IG, przedsiębiorstwa korzystały z pomocy 

znanych im wcześniej instytucji, szukając ewentualnie zgodnie z potrzebami 

dodatkowych partnerów. Wszyscy jednak zgodnie twierdzą, że projekt przyczynił się do 

pogłębienia współpracy, a często dotychczasowe kontakty osobiste przerodziły się w te 

bardziej sformalizowane. 

60 http://www.nauka.gov.pl/finansowanie/fundusze-europejskie/program-operacyjny-innowacyjnagospodarka/faq-pytania-i-odpowiedzi/beneficjent/. 

96

Podsumowując, warto podać bariery, które pojawiły się w trakcie badania przy 

omawianiu kwestii współpracy. Wśród nich można wymienić, zarówno te odnoszące się 

do przedsiębiorstw, jak i te przypisywane instytucjom nauki. Tymi barierami są: 

• brak chęci do współpracy, 

• mentalność - niska skłonność do podejmowania działań prorynkowych, 

• oderwanie nauki od potrzeb przemysłu, 

• brak zrozumienia potrzeb przedsiębiorstw ze strony osób zarządzających 

jednostkami naukowymi, 

• brak firm posiadających odpowiedni potencjał technologiczny i finansowy. 

Instytucje nauki, realizujące projekty w ramach 1. Priorytetu PO IG posiadały wcześniej 

powiązania z przedsiębiorstwami. Zauważyć można, że w przypadku, gdy powiązania te 

były silniejsze przed realizacją projektu, to także w projekcie współpraca z 

przedsiębiorstwami jest intensywniejsza. W dalszym ciągu, partnerami instytucji nauki 

w większym stopniu pozostają inne jednostki naukowe niż przedsiębiorstwa. W 

projektach z poddziałania 1.1.2. i 1.3.1. osiągnięto zakładany charakter aplikacyjny 

projektów, gdyż często sam pomysł rozwiązania wynikał z zapotrzebowania gospodarki. 

Problem stanowi natomiast wdrożenie wynalazku – instytucjom nauki brakuje 

odpowiednich partnerów, nie posiadają wiedzy na temat możliwości przekazywania 

wynalazków firmom lub podchodzą do tego bardzo ostrożnie. W przypadku 

przedsiębiorstw, powiązania ze światem nauki, często wynikają z naukowej przeszłości 

pracowników firmy (głównie zarządu). Przedsiębiorcy korzystają głównie ze znanych im 

wcześniej kontaktów, ewentualnie zgodnie z potrzebami poszukują nowych partnerów. 

Zarówno w przypadku nauki jak i przedsiębiorstw, projekty doprowadziły do formalizacji 

wcześniejszych często osobistych kontaktów. Wszyscy także zgodnie uważają, że dzięki 

projektom mogli zacieśnić oraz rozwijać współpracę, doceniając jednocześnie jej 

znacznie dla realizacji kolejnych inicjatyw w przyszłości. 

5.2.4. Poziom nowoczesności i innowacyjności rozwiązań stosowanych w projektach. 

Wspieranie innowacyjnych projektów było jednym z założeń 1 osi priorytetowej. Do 

działań nastawionych na bezpośrednie wsparcie innowacji można zaliczyć: poddziałanie 

1.1.2., poddziałanie 1.3.1., działanie 1.4. 

Przyglądając się typom innowacji według grup beneficjantów można wskazać, że po 

pierwsze - najwięcej ilościowo projektów realizują przedsiębiorcy, a wśród innowacji 

przeważają innowacje produktowe, po drugie – że w przypadku innych grup 

beneficjentów większość stanowią innowacje procesowe. Sumarycznie jednak nie 

można wyróżnić dominującej liczbowo grupy innowacji. Największa kwota 

dofinansowania przeznaczona jest na innowacje procesowe - 1 895 443 055,42 PLN 61 . 


97

Wykres 6. Rodzaje innowacji według grup beneficjentów w 1 Priorytecie PO IG. 62 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych MNISW. 

Założeniem interwencji było wyłonienie projektów jak najbardziej innowacyjnych, 

dlatego starano się głównie wspierać innowacje produktowe i procesowe, a w 

mniejszym stopniu te organizacyjne (czyli o charakterze nietechnologicznym). 

Beneficjenci opisując swoje projekty, wskazują na ich innowacyjność w skali kraju, a 

często ukazują także ich nowatorstwo na poziomie europejskim oraz światowym. 

Główne zadanie w zakresie oceny innowacyjności projektów leżało po stronie 

ekspertów oceniających wnioski. 

Przykładem trudności w ocenie innowacyjności projektów może być działanie 1.4. 

Można tutaj zaprezentować projekty o zróżnicowanym poziomie innowacyjności. 

Należy jednak przy tym zaznaczyć, że do 2010 r. do wsparcia kwalifikowano projekty, 

które mogły zakładać wdrożenie innowacji w skali firmy. Wynika z tego, że 

uwzględniając choćby skalę kraju, rozwiązanie proponowane w projekcie mogło być już 

od dawna znane i używane przez inne firmy. 

Określenie poziomu innowacyjności realizowanych projektów w ramach 1 Priorytetu PO 

IG jest zadaniem trudnym, m.in. ze względu na brak odpowiednich danych ilościowych. 

Można jednak przedstawić przykłady projektów, których innowacyjność można poddać 

w wątpliwość 63 : 

• Opracowanie i wdrożenie do seryjnej produkcji innowacyjnej linii brykietowania 

słomy; 

• Zaprojektowanie i wdrożenie do produkcji innowacyjnych i proekologicznych 

palet transportowych; 

• Opracowanie i wdrożenie technologii produkcji papieru na bazie makulatury. 

Z pewnością słowem – kluczem we wszystkich projektach jest „innowacja”. Nie oznacza 

to jednak, że projekty te będą stanowiły o wzroście innowacyjności polskiej gospodarki, 

uwzględniając, że w przypadku wielu firm (do 2010 r.) była to często zwykła adaptacja 

istniejących już rozwiązań. 

62 Uwzględniają działania: 1.1.2. , 1.3.3., 1.4. 

63 Zaznaczając, że jest to dość subiektywna opinia, opierająca się na analizie tematów projektów i w 

miarę możliwości na dostępnych opisach. 

98

Aspektem, który może pomóc w ocenie nowoczesności rozwiązań wspieranych w 

ramach PO IG, jest podział projektów na dziedziny BIO, INFO, TECHNO 64 . Zdecydowanie 

najwięcej, i to w każdej grupie beneficjentów, pojawia się projektów TECHNO. 

Dominują one też pod względem wartości dofinansowania - 1 519 659 382,96 PLN 65 . 

Wykres 7. Rodzaje projektów BIO-INFO-TECHNO według grup beneficjentów w 1 Priorytecie PO 

IG. 66 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych MNISW. 

Podział na te dziedziny wynikał z chęci skierowania wysiłków na priorytetowe obszary, 

jednak z pewnością nie przyniosło to oczekiwanych rezultatów. Dziedziny takie 

musiałyby być określone i ugruntowane przez politykę naukową państwa. Ponadto, 

lepszym pomysłem byłoby wyznaczanie takich obszarów pod kątem problemowym, a 

nie branżowym. Możliwe wtedy byłoby także badanie efektów takiego założenia i 

stopnia realizacji konkretnych, wyznaczonych zadań. Obecny podział należy ocenić jako 

dość szeroki, a przy okazji problematyczny – jeden projekt mógł się bowiem wpisywać 

we wszystkie trzy dziedziny, zaś z drugiej strony, niektóre projekty w ogóle nie dotyczyły 

tych dziedzin, co dotykało niektórych potencjalnych beneficjentów, którzy nie mogli 

aplikować o środki. 

Ponadto, warto rozważyć w jakim stopniu projekty w 1 osi priorytetowej dotyczą 

rozwoju wysokich i średnio wysokich technologii. W pierwszej kolejności należy więc 

przedstawić klasyfikację gałęzi przemysłu. Jednym z takich podziałów – funkcjonującym 

od wielu lat, ale i ciągle modyfikowanym – jest klasyfikacja według tzw. poziomu 

intensywności technologicznej (czy inaczej poziomu naukochłonności produkcji). 

Prezentowany podział został ukształtowany w 1997 r. we współpracy OECD z 

Eurostatem 67 . 

64 BIO – biotechnologia i bioinżynieria; postęp biologiczny i ochrona środowiska; nowe wyroby i 

techniki medyczne. 

INFO – technologie informacyjne i telekomunikacyjne; sieci inteligentne, telekomunikacyjne i 

teleinformatyczne nowej generacji; optoelektronika; nauki obliczeniowe. 

TECHNO – nowe materiały i technologie; nanotechnologie; projektowanie systemów 

specjalizowanych; mechatronika; technologia i inżyniera chemiczna. 


66 Uwzględniają działania: 1.1.2. , 1.3.3., 1.4. 

67 Wziątek – Kubiak A., Zróżnicowanie wzorców działalności innowacyjnej przedsiębiorstw przemysłów 

o niskiej i wysokiej technologii, Studia Ekonomiczne Nr 2 (LXV) 2010. 

99

Tabela 11. Typologia gałęzi przemysłu według intensywności technologicznej. 

Gałęzie o wysokiej 

intensywności 

technologicznej 

Gałęzie o wysoko - 

średniej intensywności 


Gałęzie o nisko 

średniej 



• Lotniczy 

• Farmaceutyczny 

• Sprzęt radiowo – 

telewizyjny, 

komunikacyjny 

• Maszyn biurowych 

• Instrumentów 

medycznych, 

optycznych, 

precyzyjnych 

• Maszyny i 

aparatura 

elektryczna 

• Pojazdy 

samochodowe 

• Pozostały sprzęt 

samochodowy 

• Chemiczny (bez 

farmaceutycznego) 

• Maszyny i 

urządzenia 

• Produktów 

petrochemicznych 

i koksowniczy 

• Gumowy i 

produktów 

plastikowych 

• Inne 

niemetaliczne 

produkty 

mineralne 

• Metale 

podstawowe 

• Produkty 

metalowe z 

wyjątkiem maszyn 

i urządzeń 

Gałęzie o niskiej 



• Recykling 

• Drzewny, 

materiałów 

drzewnych 

• Papier i 

papierniczy 

• Skóry wyprawione 

i wyroby ze skór 

• Spożywczy, 

napoje, używki 

• Odzieżowy, 

wyroby futrzarskie 

• Włókienniczy 

• Meblowy 

Źródło: OECD (1999), za: Wziątek – Kubiak A., Zróżnicowanie wzorców działalności 

innowacyjnej przedsiębiorstw przemysłów o niskiej i wysokiej technologii, Studia 

Ekonomiczne Nr 2 (LXV) 2010, s. 145. 

Przy prezentacji klasyfikacji warto zauważyć dwie kwestie. Po pierwsze, innowacyjność 

jest szerszym pojęciem niż naukochłonność, gdyż opiera się na szerszym zestawie 

czynników niż same badania naukowe. Zgodnie z tym, klasyfikacja branż według 

naukochłonności nie musi pokrywać się z ich podziałem według innowacyjności. Druga 

uwaga dotyczy faktu, który wynika z licznych badań, że w ramach branż o wysokiej 

technologii funkcjonuje wiele przedsiębiorstw rozwijających produkty o niskim 

zaawansowaniu. I odwrotnie – w branżach o niskiej technologii (ale głównie w krajach 

rozwiniętych) pojawia się produkcja o wysokim zaawansowaniu 68 . 

Dziedziny, których dotyczyły projekty 1 osi, zostały przedstawione w poniższej tabeli. 

Tabela 12. Wsparcie w 1 osi priorytetowej według dziedzin nauki. 69 

Klasyfikacja OECD 

Ilość projektów 

Wartość 


Matematyka (1.1) 0 0 

Nauki o komputerach i informatyka (1.2) 31 204 498 040 

Nauki fizyczne (1.3) 18 69 271 209 

Nauki chemiczne (1.4) 18 133 204 339 

Nauki o ziemi i środowisku (1.5) 4 81 565 021 

Nauki biologiczne (1.6) 12 50 202 618 

Nauki przyrodnicze razem 83 538 741 227 

Inżynieria lądowa (2.1) 29 41 827 306 

Elektrotechnika, elektronika, inżynieria informatyczna (2.2) 219 606 684 873 

Inżynieria mechaniczna (2.3) 115 298 654 612 

68 Ibidem. 

69 Zaprezentowane dane bazują na załączniku do sprawozdania okresowego z realizacji PO IG. 

100

Inżynieria chemiczna (2.4) 2 7 648 200 

Inżynieria materiałowa (2.5) 75 545 303 289 

Inżynieria medyczna (2.6) 34 202 056 691 

Inżynieria środowiska (2.7) 55 137 438 291 

Biotechnologia środowiskowa (2.8) 12 62 660 525 

Biotechnologia przemysłowa (2.9) 20 210 067 820 

Nanotechnologia (2.10) 13 269 187 703 

Inne nauki inżynieryjne i technologie (2.11) 58 101 427 403 

Nauki inżynieryjne i techniczne razem 632 2 482 956 714 

Medycyna ogólna (3.1) 39 352 651 312 

Medycyna kliniczna (3.2) 11 96 542 550 

Nauki o zdrowiu (3.3) 13 71 459 810 

Biotechnologia medyczna (3.4) 17 360 866 163 

Nauki medyczne i nauki o zdrowiu razem 80 881 519 834 

Rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo (4.1) 8 58 373 992 

Nauka o zwierzętach i mleczarstwie (4.2) 1 39 658 287 

Nauki weterynaryjne (4.3) 0 0 

Biotechnologia rolnicza (4.4) 8 71 712 276 

Nauki rolnicze razem 17 169 744 555 

Psychologia (5.1) 1 4 609 850 

Ekonomia i biznes (5.2) 39 65 494 056 

Prawo (5.5) 127 27 621 486 

Media i komunikowanie (5.8) 0 0 

Nauki społeczne interdyscyplinarne (5.9) 6 408 000 000 

Nauki społeczne razem 173 505 725 392 

Ogółem 985 4 578 687 722 

Źródło: dane MNiSW z 31.10.2011 r. 

Porównując dziedziny projektów realizowanych w 1. osi z typologią gałęzi wysokich i 

średnio wysokich technologii, można zauważyć, że: 

• Największa część projektów (632) zalicza się do grupy nauk inżynieryjnych i 

technicznych, a spośród nich większość należy do wysokich lub średnio-wysokich 

technologii; 

• Cały dział nauk medycznych i nauk o zdrowiu (80 projektów) można zaliczyć do 

wysokich technologii; 

• Wśród projektów z nauk przyrodniczych można znaleźć te należące do wysokiej 

technologii (nauki o komputerach i informatyka), średnio-wysokiej technologii 

(nauki chemiczne), jak i niskiej technologii (nauki o ziemi i środowisku); 

• Dwa działy – nauki rolnicze (17 projektów) oraz nauki społeczne (173 projekty) 

można sklasyfikować jako niskie technologie. 

Większość projektów realizowanych w ramach 1 osi priorytetowej obejmuje więc 

wysokie i średnio-wysokie technologie. Najsilniej reprezentowane są nauki inżynieryjne 

i techniczne, których dotyczy więcej niż połowa projektów. Z drugiej strony część 

projektów (do 20%) należy do gałęzi nisko i średnio technologicznych. Ze względu na 

101

ak realizacji badań ilościowych, nie jest możliwe precyzyjne określenie liczby 

projektów dotyczących wysokich i średnio-wysokich technologii. Rozpatrując wspieranie 

projektów z zakresu wysokich i średnio-wysokich technologii można przyjrzeć się 

również przykładom instytucji realizujących projekty. Stosując się do przedstawionego 

podziału, Instytut Technologii Drewna czy Instytut Włókiennictwa można zaliczyć do 

gałęzi o niskiej intensywności technologicznej. Z drugiej strony pojawia się grono 

projektów w takich dziedzinach jak: lotnictwo, farmaceutyka, instrumenty medyczne. 

Podsumowując, należy zaznaczyć, że finansowane projekty są bardzo zróżnicowane pod 

względem innowacyjności, tym bardziej, że do 2010 r. taka możliwość była dopuszczana 

formalnie poprzez dofinansowywanie nowych rozwiązań w skali firmy. Ocena 

innowacyjności projektów powinna być dokonywana w odniesieniu do technologii 

stosowanych w Europie czy na świecie tak, aby instytucje i firmy mogły podnosić swoją 

konkurencyjność na arenie międzynarodowej. Ponadto, nie można zakładać, że każdy 

projekt przyniesie wdrożenie przełomowej innowacji, jednak z pewnością część firm 

dzięki środkom z PO IG, będzie mogła wprowadzić rozwiązanie innowacyjne w skali 

świata. 

Projekty z 1. osi są zróżnicowane jeśli chodzi o poziom technologiczny. Występują 

przykładowo projekty obejmujące nanotechnologię czy farmaceutykę, a z drugiej strony 

te dotyczące przemysłu drzewnego, hutnictwa. Jednakże, zdecydowana większość 

środków w ramach 1. osi została skierowana na wsparcie projektów z zakresu wysokich 

i średnio-wysokich technologii. W tym kontekście należy też zastanowić się nad 

zmianą/odrzuceniem podziału na dziedziny bio-techno-info, który nie przyniósł 

pożądanych efektów. Wpłynął na to brak powiązania tych dziedzin z polityką naukową 

państwa oraz ich szerokie określenie. 

5.3. Efekty na poziomie 2 osi priorytetowej 

5.3.1. Poprawa stanu infrastruktury oraz wyposażenia polskich ośrodków badawczych 

Projekty realizowane w ramach 2. osi priorytetowej mają w istotny sposób poprawić 

stan infrastruktury i wyposażanie polskich instytucji naukowych. Działania te mają 

wielkie znacznie z punktu widzenia rozwoju innowacyjnej gospodarki w Polsce. W 

projektach takich jak Budowa i wyposażenie Wielkopolskiego Centrum 

Zaawansowanych Technologii w Poznaniu czy Dolnośląskie Centrum Materiałów i 

Biomateriałów EIT+ pokładana są wielkie nadzieje. Inwestycje, które są realizowane w 

najlepszych ośrodkach badawczych w kraju, mają oddziaływać nie tylko na potencjał 

województwa, ale przede wszystkim mają mieć znaczenie dla całościowego rozwoju 

polskiej sfery B+R. 

Jak ważny jest rozwój bazy naukowej w kraju, potwierdza opracowana przez MNiSW 

Polska Mapa Drogowa Infrastruktury Badawczej. 23 lutego 2011 r. została zatwierdzona 

Mapa zawierająca 33 projekty, obejmujące większość najważniejszych ośrodków 

naukowych w Polsce. Projekty wybierane są w ramach konkursu, możliwe jest więc 

dalsze poszerzanie listy. Na Mapie w obecnym kształcie znajduje się 15 projektów 

stanowiących propozycje krajowych ośrodków badawczych, 5 projektów związanych z 

102

międzynarodowymi projektami z europejskiej mapy drogowej oraz 13 projektów, które 

są częścią międzynarodowych projektów z europejskiej mapy drogowej. Idea jaka 

przyświecała pomysłodawcom Mapy jest taka, aby przedstawiane były na niej ośrodki 

badawcze skupiające krajowy potencjał naukowy w danej dziedzinie. Jednocześnie 

umieszczenie na mapie nie jest zapewnieniem, że dany ośrodek otrzyma finansowanie, 

jednak wskazane tam inwestycje mają być priorytetowe. Wybrane inwestycje zostały 

ujęte w grupach tematycznych, które mają stanowić odpowiedź na wyzwania stojące 

przed społeczeństwem Polski i Europy (m.in. społecznie akceptowana jakość życia, 

zmiany demograficzne, zrównoważony rozwój, bezpieczeństwo energetyczne) 70 . Na 

Mapie znalazły się także projekty finansowane w ramach 2 osi priorytetowej: 

• Centrum Zaawansowanych Materiałów i Technologii – Politechnika Warszawska; 

• Wielkopolskie Centrum Zaawansowanych Technologii w Poznaniu – Uniwersytet 

Adama Mickiewicza w Poznaniu; 

• Centrum Badań Przedklinicznych i Technologii (CePT) - Warszawski Uniwersytet 

Medyczny; 

• Centrum Czystych Technologii Węglowych – Główny Instytut Górnictwa w 

Katowicach. 

Aspirującymi do wpisania na Mapę projektami są także Centrum Nauk Biologiczno 

Chemicznych UW - kampus Ochota (CENT III) Uniwersytetu Warszawskiego oraz projekt 

Dolnośląskie Centrum Materiałów i Biomateriałów Wrocławskie Centrum Badań (EIT+). 

Pierwszy z nich na obecnym etapie realizacji nie uzyskał pozytywnej opinii na temat 

włączenia na Mapę, a wpisanie drugiego ma zostać rozważone 71 . 

Wsparcie rozwoju infrastruktury naukowej oraz jej wyposażenia, finansowane jest także 

z innych źródeł poza 2 osią PO IG. W poddziałaniu 1.1.2 PO IG możliwy jest zakup 

aparatury - obecnie wsparcie zostało przeznaczone na 54 projekty, a wartość 

dofinansowania wynosi ponad 1,7 mld zł 72 . Ponadto, jednostki badawcze korzystają ze 

środków PO Rozwój Polski Wschodniej, PO Infrastruktura i Środowisko oraz z 16 

Regionalnych Programów Operacyjnych. Zakup unikalnej, specjalistycznej aparatury 

finansowany jest także z Funduszu Nauki i Technologii Polskiej (200-400 mln zł rocznie). 

Najskromniej w tym zestawie wyglądają fundusze przeznaczane na ten cel z budżetu 

państwowego, które zamykają się w kwocie niecałych 200 mln zł rocznie 73 . 

W ramach 2. Priorytetu do końca pierwszej połowy 2011 r. zostały zakończone tylko 

cztery projekty – wszystkie z działania 2.3. 74 Obecnie projekty są na różnym etapie 

realizacji - część z nich wchodzi w fazę zaawansowaną, gdyż finalizowane są zakupy 

70 http://www.nauka.gov.pl/ministerstwo/aktualnosci/aktualnosci/artykul/polska-mapa-drogowejinfrastruktury-badawczej/ 

71 Opinia Komitetu Polityki Naukowej z dnia 1 lutego 2011 r. dotycząca uzupełnienia Polskiej Mapy 

Drogowej Infrastruktury Badawczej o projekty dużej infrastruktury badawczej wytypowane w ramach 

PO IG. 

72 Monitoring funduszowy MNiSW według stanu na dzień 19.08.2011. 

73 Opinia Komitetu Polityki Naukowej z dnia 1 lutego 2011 r. dotycząca uzupełnienia Polskiej Mapy 

Drogowej Infrastruktury Badawczej o projekty dużej infrastruktury badawczej wytypowane w ramach 

PO IG. 


103

aparatury, a z drugiej strony w części nie rozpoczęła się nawet budowa budynków. W 

związku z tym, mówiąc o wpływie projektów na poprawę stanu infrastruktury i 

wyposażenia, należy założyć, że w ramach inwestycji zostaną przeprowadzone 

wszystkie planowane działania. 

W opinii beneficjentów, środki z 2. osi PO IG pozwalają wesprzeć rozbudowę 

infrastruktury, w wielu przypadkach w znaczący sposób. Inne jest natomiast 

oddziaływanie działania 2.3. Projekty tu realizowane miały na celu poprawę 

infrastruktury informatycznej, która w przypadku wielu instytucji stanowi pewne 

narzędzie niezbędne w prowadzeniu prac badawczych. 

W odniesieniu do działania 2.1. i 2.2. zapotrzebowanie jest szczególnie widoczne w 

zakresie budowy infrastruktury – często wykorzystywane do tej pory budynki są mało 

nowoczesne. Pozytywny wpływ PO IG, wynika nie tylko z możliwości rozwoju 

infrastruktury i zakupu wyposażenia, ale także wiąże się z pozyskiwaniem dalszych 

funduszy na inwestycje związane z głównym projektem. Należy także uwzględnić, że 

sama specjalistyczna aparatura jest bardzo kosztowna, ale wymaga też ponoszenia 

nakładów na jej dalsze utrzymanie oraz obsługę. Pojawia się także kwestia jej 

modernizacji i wymiany sprzętu, który szybko się dezaktualizuje. Wielu respondentów 

wyraziło obawę, czy po realizacji projektu z PO IG znajdą się pieniądze na utrzymanie i 

ewentualną modernizację infrastruktury. Należy pamiętać, że beneficjenci są 

zobowiązani do utrzymania infrastruktury przez cały okres trwałości projektu. Będą oni 

musieli zadbać o środki na utrzymanie infrastruktury oraz jej unowocześnianie np. 

pozyskując nowe projekty czy komercyjnie wykorzystując obiekty. 

Duży wpływ na końcowe powodzenie inwestycji będzie miało umiejętne zarządzanie 

stworzoną infrastrukturą. Zarządzanie takie powinno umożliwiać włączanie się innych 

jednostek czy przedsiębiorstw, a przez to prowadzić do większej otwartości jednostek 

naukowych na otoczenie. Ponadto, kolejne projekty jednostek naukowych powinny 

uwzględniać już istniejącą infrastrukturę. Istotne jest zapobieganie dublowaniu się 

danej aparatury, w sytuacji gdy jednostki nie kontaktują się ze sobą i nie interesują 

badaniami prowadzonymi przez inne zespoły (co było sygnalizowane). Przedstawione 

problemy zaznaczone zostały także w przeprowadzanej ocenie projektów aspirujących 

do wpisania na Polską Mapę Drogową Infrastruktury Badawczej – „słabą stroną 

większości projektów [wpisanych obecnie na mapę] były aspekty ich zarządzania, 

koncepcji organizacyjnych i kwestie dostępu do ośrodków badawczych przez 

zewnętrznych użytkowników” 75 . 

Podsumowując, warto podkreślić, że z pewnością inwestycje w ramach 2. osi 

priorytetowej poprawią infrastrukturę i stan wyposażenia polskich ośrodków 

badawczych. Wielomilionowe projekty mają eliminować słabe strony polskiej nauki, 

jakimi są na pewno mało nowoczesna infrastruktura oraz wysoki stopień zużycia 

aparatury badawczej. Cztery projekty z działania 2.1. i 2.2. zostały umieszczone na 

Polskiej Mapie Drogowej Infrastruktury Badawczej, co świadczy o ich wielkim znaczeniu 

dla budowy potencjału naukowego całego kraju. Problemami, jakie zostały 

75 http://www.nauka.gov.pl/ministerstwo/aktualnosci/aktualnosci/artykul/polska-mapa-drogowejinfrastruktury-badawczej/ 

104

zasygnalizowane, były kwestie przyszłego utrzymania infrastruktury, modernizacji 

infrastruktury oraz odpowiedniego zarządzania. Co więcej, istotne jest unikanie sytuacji, 

gdy jednostki naukowe (nawet w obrębie jednego miasta) posiadają ten sam sprzęt i nie 

wykorzystują całkowicie jego możliwości. Dublowanie się aparatury oraz prowadzenie 

prac w identycznym zakresie przez odrębne zespoły badawcze, stanowi słabe strony, 

które projekty z 2. osi powinny redukować. Należy wesprzeć to także poprzez narzędzia 

zarządzania infrastrukturą i pracami badawczymi (np. internetowe bazy instytucji, prac 

badawczych, aparatury). Poprawa infrastruktury oraz wyposażenia jednostek 

badawczych jest niezwykle istotna z punktu widzenia osiągnięcia kluczowych rezultatów 

takich jak podniesienie międzynarodowej konkurencyjności oraz zwiększenie transferu 

technologii. 

5.3.2. Transfer technologii oraz rozszerzenie i wzbogacenie oferty jednostek naukowych 

Rozwój współpracy pomiędzy sferą nauki a biznesu przyświecał programowaniu 

interwencji w ramach PO IG. W tym miejscu zostaną podjęte zagadnienia związane z 

transferem technologii dzięki realizacji projektów w 2 osi priorytetowej. Inwestycje w 

najnowocześniejszą aparaturę naukowo – badawczą mają przyczynić się, według 

zapisów Programu Operacyjnego, do „szybszego adaptowania przez polską gospodarkę 

i społeczeństwo najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych”. Jest to o tyle 

ważne, że stworzona infrastruktura ma być wykorzystywana do prowadzenia badań 

naukowych powiązanych z potrzebami gospodarki. 

Według ogólnej definicji transfer technologii to „przekazywanie niezbędnych informacji, 

aby jeden podmiot był w stanie powielać pracę innego podmiotu” 76 . W przypadku 

transferu wyników prac B+R do gospodarki, może on przyjmować takie formy jak 77 : 

• badania kontraktowe, zamawiane przez firmy; 

• licencje na wynalazki, wzory użytkowe; 

• doradztwo naukowo – techniczne; 

• przepływ kadry technicznej, szkolenia; 

• firmy spin-off; 

• informacje w publikacjach naukowo – technicznych; 

• seminaria, konferencje. 

Projekty, które uzyskały dofinansowanie w ramach 2 osi, miały uwzględniać powiązania 

z gospodarką 78 . W procesie oceny projektów, przede wszystkim dużych inwestycji 

trafiających do Komisji Europejskiej, zawsze pojawiało się zagadnienie wykorzystania 

efektów projektów dla współpracy z przedsiębiorstwami. Instytucje musiały 

76 K. Matusiak (red.), Innowacje i transfer technologii – słownik pojęć, Warszawa, 2005, ss. 169-170. 

77 Ibidem. 

78 Kwestie przydatności i wykorzystania inwestycji do prac B+R na rzecz gospodarki opisywane były w 

studium wykonalności projektu m.in. przy uwarunkowaniach społeczno-gospodarczych, trwałości 

projektu, popycie na rezultaty projektu. 

105

przedstawić, kto będzie mógł korzystać z infrastruktury, jakie powiązania posiada już 

dana jednostka, kto może być zainteresowany danymi wynikami badań. Co więcej, 

zwracana jest uwaga na zarządzanie stworzoną infrastrukturą oraz na to, w jaki sposób 

będzie następował transfer technologii (np. jak będzie działała komórka za to 

odpowiedzialna). 

Projekty 2. osi, mają więc w pewnym stopniu pomóc przełamywać liczne bariery we 

współpracy między nauką i biznesem, jednak trzeba mieć świadomość, że jest to nie 

tylko trudne zadanie, ale także wymagające długiego czasu. Na taką współpracę muszą 

być przygotowane obie strony – zarówno przedsiębiorcy, jak i jednostki naukowe. PO 

IG, dążąc do pogłębiania transferu technologii, powinien zakładać pewne ułatwienia w 

tym zakresie. Jednakże, z zebranych informacji wynika, że nie zawsze tak się dzieje. 

Obecnie, instytucje zajęte są budową infrastruktury i zakupami aparatury, dlatego część 

z nich nie zastanawia się jeszcze nad tym, jak będzie w ich przypadku wyglądało 

udostępnianie bazy badawczej i współpraca z przedsiębiorstwami. Niektórzy 

beneficjenci kwitowali takie pytania odpowiedzią: „chyba są takie założenia i powinno 

tak być, o ile pozwolą nam na to możliwości i przepisy oraz jeśli będzie zainteresowanie 

ze strony przedsiębiorstw”. Pod tymi słowami kryje się kilka kwestii dotyczących m.in. 

zarządzania infrastrukturą czy generowania dochodu przez projekty. 

Po pierwsze, beneficjenci zauważali rolę prawidłowego zarządzania i udostępniania 

infrastruktury, zastrzegając jednocześnie, że bardzo dużo zależy np. od władz uczelni. 

Niepewność co do tego, jak w przyszłości mają być rozwiązane kwestie dotyczące 

zarządzania, wynika z faktu, że beneficjenci nie formułowali precyzyjnych założeń na 

etapie pisania wniosku. Jednak wielu respondentów zdaje sobie sprawę z tego, że 

przyszłe efekty projektu będą zależne od wykorzystania infrastruktury. W związku z 

tym, pojawiały się głosy, że zarządzaniem powinna zajmować się wykwalifikowana 

kadra (a nie pracownicy naukowi). Należy także czerpać ze wzorców wykorzystywanych 

w innych krajach. Zarządzanie infrastrukturą jest bardzo istotne dla beneficjentów 

działania 2.2., którzy muszą się zmierzyć z podziałem kompetencji miedzy członków 

konsorcjum i wykorzystaniem wspólnych obiektów. Jak przedstawił sytuację w tym 

zakresie jeden z beneficjentów „Współpraca będzie doprecyzowana w ramach 

przyszłych dyskusji o korzystaniu z obiektów, ale też o ponoszeniu kosztów utrzymania 

bazy i urządzeń.” Pokazuje to, że kwestie późniejszego zarządzania infrastrukturą nie 

zawsze były poruszane na etapie planowania inwestycji. 

Drugą kwestię stanowi wykorzystywanie infrastruktury w celu generowania dochodu. 

W momencie przygotowywania wniosku i dokumentacji, beneficjenci musieli określić 

czy i w jakim zakresie ich projekty będą generowały dochód. Jak wskazał respondent z 

Instytucji Zarządzającej, przynajmniej w przypadku dużych projektów, beneficjenci 

zakładali bezpieczny poziom dochodów. Natomiast, w wypadku, gdy – jak mówią zapisy 

umowy o dofinansowanie – „projekt wygeneruje nie uwzględniony wcześniej dochód w 

okresie trzech lat od dnia zamknięcia Programu, Beneficjent zobowiązany jest zwrócić 

część środków w proporcji, jaką stanowi kwota dofinansowania ze środków EFRR w 

kosztach całkowitych projektu”. Przepisy te nie są jasne dla wszystkich beneficjentów i 

możliwe jest, że niektórzy beneficjenci określili generowane dochody na bardzo niskim 

poziomie, stając się ofiarami własnych założeń. Dochody z projektów, będą bowiem 

106

istotne przy finansowaniu utrzymania infrastruktury. Inaczej też nie jest możliwa 

współpraca z przedsiębiorstwami, gdyż zawsze będą oni płacić instytucji za zlecone 

prace. Jednego z beneficjentów dotknął podobny problem: 

„W świetle przepisów, zarówno umowy jak i wytycznych, nie wolno nam korzystać z 

tego sprzętu odpłatnie. Tutaj mamy przedziwną sytuację. Jest w umowie napisane nie o 

zysku, ale o dochodach. Jeżeli koszty są równe przychodom to nie ma dochodu. Ale 

znowu wynikają inne kwestie- kwestia VAT-u: wszystkie prace jakie byśmy zlecili, nawet 

jeżeli nie ma dochodu w tej pracy to niestety jest faktura VAT, a VAT to dla nas niestety 

jest dochód. Nie możemy więc zawiązać współpracy z przedsiębiorcą, która 

zakończyłaby się fakturą VAT. A przedsiębiorca musi wystawiać faktury.” 

Na podstawie powyższej sytuacji i przeprowadzonych badań, trudno określić jaka może 

być skala tego zjawiska oraz jakie inne problemy napotkają beneficjenci po zakończeniu 

projektów. Zagadnienia te powinny stać się przedmiotem kolejnych badań 

ewaluacyjnych. 

Jeśli chodzi o dotychczasową współpracę beneficjentów objętych badaniem to 

wszystkie szkoły wyższe oraz instytuty badawcze współpracują z przedsiębiorstwami. 

Powiązania te polegają na realizacji prac (rozwój produktów, opracowywanie koncepcji, 

wykonywanie prototypów) na zlecenie przedsiębiorstw oraz na świadczeniu usług (np. 

korzystanie ze specjalistycznej aparatury). Część instytucji, jeśli zgłaszają się do nich 

przedsiębiorcy z nowymi pomysłami, stara się przygotować na tej podstawie większy 

projekt, gdyż przedsiębiorcom zwykle brakuje funduszy i infrastruktury badawczej do 

realizacji tego typu przedsięwzięć. Nowe inwestycje w aparaturę badawczą mają 

przyczynić się do większego zainteresowania firm realizacją prac na uczelni, które to 

przypadki też już się pojawiają. 

Beneficjenci określili także jaki wpływ na transfer technologii - głównie na ich ofertę 

usług badawczych świadczonych na rzecz przedsiębiorstw, mają mieć realizowane 

projekty. Najważniejszym aspektem w przypadku projektów z działania 2.1. i działania 

2.2. jest możliwość zaoferowania przedsiębiorcom pełniejszego zakresu usług, co 

zwiększa szanse na współpracę z przemysłem. Niektóre instytucje będą mogły 

zaoferować całkiem nowy pakiet usług, a przez to znacznie rozszerzą swoją ofertę. 

Ponadto wzrośnie jakość oraz skala realizowanych prac badawczych – instytucje będą 

mogły włączyć się w bardziej zaawansowane technologiczne projekty realizowane na 

zlecenie innowacyjnych firm. 

Sprzyjającym aspektem jest posiadanie przez większość instytucji doświadczenia we 

współpracy z przedsiębiorstwami, obejmującego zwykle wykonywanie prac na ich 

zlecenie. Należy jednak zaznaczyć, że aparatura powinna być wykorzystywana także do 

skomplikowanych prac, a nie tylko do prostych usług (co zdarza się częściej). Obsługa 

aparatury wymaga powołania wyszkolonej kadry, wykonującej te zadania – dlatego 

nieskomplikowane prace mogłyby być np. przeprowadzane przez studentów czy 

doktorantów pod nadzorem doświadczonego naukowca. Jednostki naukowe zauważają 

także, że przedsiębiorstwa potrzebują tego typu współpracy, gdyż często nie mogą 

sobie pozwolić na posiadanie własnych działów B+R. 

W przypadku projektów z działania 2.3., dzięki infrastrukturze informatycznej możliwe 

będzie lepsze funkcjonowanie instytucji, a dzięki temu prace będą przeprowadzane 

107

szybciej i będą się cechować wyższą jakością. Niekiedy zostaną wprowadzone nowe 

usługi, jednak w dużej mierze będzie to zależne od zapotrzebowania ze strony 

przedsiębiorstw. 

Na zakończenie, warto odpowiedzieć na pytanie, na ile realizowane w 2. Priorytecie 

projekty będą służyły rozwojowi wysokich i średnio wysokich technologii. Poniższa 

tabela prezentuje liczbę realizowanych projektów według poszczególnych dziedzin 

nauki. 

Tabela 13 Wsparcie w 2. osi priorytetowej według dziedzin nauki. 

Klasyfikacja OECD 

Ilość projektów 

Wartość 


Matematyka (1.1) 0 0 

Nauki o komputerach i informatyka (1.2) 0 0 

Nauki fizyczne (1.3) 17 1 163 269 915 

Nauki chemiczne (1.4) 1 25 320 492 

Nauki o ziemi i środowisku (1.5) 0 0 

Nauki biologiczne (1.6) 5 531 761 733 

Nauki przyrodnicze razem 23 1 720 352 140 

Inżynieria lądowa (2.1) 0 0 

Elektrotechnika, elektronika, inżynieria informatyczna (2.2) 64 1 033 153 567 

Inżynieria mechaniczna (2.3) 1 33 186 208 

Inżynieria chemiczna (2.4) 0 0 

Inżynieria materiałowa (2.5) 11 565 501 099 

Inżynieria medyczna (2.6) 0 0 

Inżynieria środowiska (2.7) 4 220 852 491 

Biotechnologia środowiskowa (2.8) 0 0 

Biotechnologia przemysłowa (2.9) 2 592 930 000 

Nanotechnologia (2.10) 7 320 769 366 

Inne nauki inżynieryjne i technologie (2.11) 1 12 701 337 

Nauki inżynieryjne i techniczne razem 90 2 779 094 068 

Medycyna ogólna (3.1) 1 45 455 781 

Medycyna kliniczna (3.2) 5 530 096 975 

Nauki o zdrowiu (3.3) 0 0 

Biotechnologia medyczna (3.4) 2 118 037 842 

Nauki medyczne i nauki o zdrowiu razem 8 693 590 597 

Rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo (4.1) 0 0 

Nauka o zwierzętach i mleczarstwie (4.2) 0 0 

Nauki weterynaryjne (4.3) 0 0 

Biotechnologia rolnicza (4.4) 0 0 

Nauki rolnicze razem 0 0 

Psychologia (5.1) 0 0 

Ekonomia i biznes (5.2) 0 0 

Prawo (5.5) 0 0 

Media i komunikowanie (5.8) 1 89 840 000 

108

Nauki społeczne interdyscyplinarne (5.9) 0 0 

Nauki społeczne razem 1 89 840 000 

Ogółem 122 5 282 876 805 

Źródło: dane MNiSW z 31.10.2011 r. 

Zdecydowana większość projektów 2. Priorytetu obejmuje wysokie i średnio-wysokie 

technologie. Choć precyzyjna klasyfikacja nie jest tutaj możliwa, ze względu na brak 

realizacji badań ilościowych w badaniu, należy jednak stwierdzić, że przewaga (zarówno 

pod względem liczby projektów, jak i wartości dofinansowania) projektów z nauk 

technicznych i inżynieryjnych, wskazuje na wspieranie zaawansowanych technologii w 

projektach 2. osi. Także wszystkie projekty obejmujące nauki o zdrowiu i nauki 

medyczne dotyczą wysokich technologii. Nie pojawiają się natomiast projekty w 

zakresie nauk rolniczych, a tylko jeden dotyczy nauk społecznych. 

Podsumowując, można uznać, że przedstawione informacje zebrane od beneficjentów 

dotyczące transferu technologii w projektach nie są kompleksowe, a część 

beneficjentów nie zastanawiała się jeszcze nad tym zagadnieniem, odkładając to do 

czasu zakończenia realizacji projektu. Jednostki naukowe doceniają swoje projekty ze 

względu na ich wpływ na prowadzenie badań i własny rozwój, jednak nie zawsze 

dostrzegają rolę współpracy ze sferą gospodarki. Można się obawiać, że po zakończeniu 

projektów beneficjenci nie podejmą zbyt wielu działań na rzecz wzrostu stopnia 

komercjalizacji prac badawczych. Mimo, iż większość jednostek posiada powiązania z 

przedsiębiorstwami, to często ograniczają się one do wykonywania prostych usług na 

zlecenie firm. Brak rozstrzygnięcia kwestii dotyczących zarządzania infrastrukturą czy 

niepewność beneficjentów co do niektórych uregulowań (w tym dotyczących 

generowania dochodu przez projekt), nie sprzyjają procesom transferu wiedzy. 

5.3.3. Wzrost konkurencyjności polskich ośrodków badawczych. 

Poziom konkurencyjności ośrodków badawczych może być charakteryzowany przez 

wiele czynników - to potencjał generowany przez infrastrukturę nauki oraz przez kadrę 

naukową. Przejawem konkurencyjności danego ośrodka jest m.in. udział w 

międzynarodowych projektach, tworzenie nowych rozwiązań, liczba publikacji czy silna 

współpraca ze sferą biznesu. Jako że polską naukę cechuje niski poziom 

konkurencyjności, cel priorytetu 2. został sformułowany jako wzrost konkurencyjności 

polskiej nauk dzięki konsolidacji oraz modernizacji infrastruktury naukowo-badawczej i 

informatycznej najlepszych jednostek naukowych działających w Polsce. Podobny cel – 

podnoszenia konkurencyjności polskiej nauki, sformułowany został w Strategii rozwoju 

nauki w Polsce do 2015 r. Międzynarodowa konkurencyjność nauki jest tutaj rozumiana 

jako „zdolność do rozwiązywania problemów badawczych na poziomie uznawanym za 

wysoki przez międzynarodowe środowiska naukowe oraz zdolność do tworzenia 

rozwiązań gotowych do zastosowania w warunkach konkurencyjnej, międzynarodowej 

podaży innowacji społeczno – gospodarczych (w przedsiębiorstwach, edukacji i 

administracji publicznej)” 79 . Dwa elementy jakie mają o tym stanowić to kadry oraz baza 

badawcza. 

79 Strategia rozwoju nauki w Polsce do 2015r., MNiSW, Warszawa, 2007 r. 

109

Jednym z elementów celu 2. priorytetu jest więc wspieranie najlepszych ośrodków 

naukowych w Polsce. Opierać się tutaj można na wielu różnych rankingach czy to 

polskich czy międzynarodowych. Uwzględnić należy także dane o pracach B+R oraz 

wdrażaniu innowacji. Opis programu operacyjnego nie precyzuje jednak, w jaki sposób 

zostały zdefiniowane i wybrane najsilniejsze ośrodki badawcze w kraju. Na podstawie 

zgromadzonych w raporcie informacji, za najsilniejsze ośrodki badawcze w Polsce 

należy uznać większość stolic poszczególnych regionów, z naciskiem na Warszawę, 

Kraków, Poznań, Wrocław. Ośrodki wspierane w ramach 2. priorytetu zostały 

przedstawione poniżej. W ramach 2. osi realizowane są projekty w następujących 

miastach bądź gminach 80 : 

Tabela 14. Ośrodki o największym potencjale w zakresie realizacji projektów. 

Lp. Miasto 

Łączna wartość 

Liczba 

Instytucje realizujące projekty projektów (w 

projektów 

zł) 

1. Warszawa 81 31 

szkoły wyższe, instytuty naukowe, fundacja, 

Biblioteka Narodowa 82 1 623 439665,91 

2. Wrocław 7 

Politechnika Wrocławska, Wrocławskie 

Centrum Badań EIT+ Sp. z o.o., Instytut 

Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN, 

759 546 297,09 

Instytut Łączności 

3. Kraków 15 

Uniwersytet Jagielloński, Instytut Fizyki 

Jądrowej PAN, AGH, AWF, Politechnika 

Krakowska, Instytut Nafty i Gazu, Instytut 

Zaawansowanych Technologii Wytwarzania, 

721 236 264,04 

Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej 

PAN 

4. Poznań 8 

UAM, Politechnika Poznańska, Uniwersytet 

Medyczny, Uniwersytet Przyrodniczy, 

Instytut Technologii Drewna, Instytut 325 563 860,43 

Obróbki Plastycznej, Instytut Ochrony 

Roślin, Instytut Chemii Bioorganicznej 

5. Zielonka 1 

Laboratorium Badań napędów Lotniczych 

"Polonia Aero" sp. z o.o. 

188 790 177,27 

6. Lublin 2 UMCS 188 707 100,00 

7. Nadarzyn 3 Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu 134 793 685,92 

8. Otwock 1 Instytut Problemów Jądrowych 97 708 010,36 

9. Kielce 1 Politechnika Świętokrzyska 89 840 080,00 

10. Piaseczno 1 Instytut Technologii Elektronowej 53 202 861,31 

11. Szczecin 5 

Zachodniopomorski Uniwersytet 

Technologiczny, Akademia Morska, 

Pomorski Uniwersytet Medyczny 

48 642 801,10 

80 Zestawienie uporządkowane pod względem całkowitej wartości projektów. 

81 Pogrubioną czcionką zaznaczone są stolice województw. 

82 Pełna lista instytucji realizujących projekty w Warszawie: Warszawski Uniwersytet Medyczny, 

Politechnika Warszawska, Uniwersytet Warszawski, WAT, Instytut Technologii Materiałów 

Elektronicznych, Instytut "Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka", Biblioteka Narodowa, Instytut 

Biochemii i Biofizyki PAN, Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Wojskowy Instytut Medyczny, Instytut 

Badawczy Dróg i Mostów, Instytut Fizyki PAN, Centralny Instytut Ochrony Pracy, Narodowy Instytut 

Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny, Instytut Techniki Budowlanej, Instytut Geodezji i 

Kartografii, Fundacja Partnerstwa Technologicznego Technology Partners, Instytut Ekonomiki 

Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Centrum Onkologii, Instytut Sztuki PAN, Instytut Biologii 

Doświadczalnej. 

110

12. Gdańsk 1 Politechnika Gdańska 43 812 060,00 

13. Rzeszów 1 Politechnika Rzeszowska 38 066 414,69 

14. Łódź 2 

Politechnika Łódzka, Instytut Medycyny 

Pracy 

27 104 709,02 

15. Gdynia 1 Morski Instytut Rybacki 24 277 437,78 

16. Radom 1 Instytut Technologii Drewna 20 834 600,00 

17. Sopot 1 Instytut Oceanologii PAN 20 599 642,00 

18. Katowice 2 

Główny Instytut Górnictwa, Instytut Ekologii 

Terenów Uprzemysłowionych 

19 537 788,00 

19. Raszyn 2 

Instytut Badawczy Leśnictwa, Instytut 

Technologiczno - Przyrodniczy 

18 596 487,57 

20. Skawina 1 Instytut Metali Nieżelaznych 17 263 210,00 

21. Zabierzów 1 

Instytut Zootechniki Państwowy Instytut 

Badawczy 

14 268 960,23 

22. Olsztyn 1 

Instytut Rozrodu Zwierząt i badań Żywności 

PAN 

13 024 137,36 

23. Bydgoszcz 1 Uniwersytet Technologiczno –Przyrodniczy 9 523 388,45 

24. Gliwice 2 Politechnika Śląska, Instytut Spawalnictwa 8 915 746,00 

25. Częstochowa 1 Politechnika Częstochowska 8 896 000,00 

26. Lesznowola 1 Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN 6 846 753,00 


Katalog miast, w których realizowane są projekty 2. osi jest dość krótki. Spośród 26 

ośrodków, połowa to stolice województw. W pozostałych miastach działają silne 

instytuty badawczo-naukowe (np. w Otwocku, Nadarzynie), a w przypadku Zielonki 

na terenie gminy będzie realizowana duża inwestycja związana z przemysłem 

lotniczym. Efekty projektów będą więc skupione w niewielu, ale kluczowych 

ośrodkach naukowych w kraju. Widoczne staje się więc, że wspierane są 

najistotniejsze, a zarazem te obdarzone największym potencjałem, ośrodki naukowe. 

Wśród ośrodków, które pozyskały dofinansowanie z 2 osi znajdują się także 

najsilniejsze miasta akademickie Polski Wschodniej. Koncentracja interwencji ma 

pozwolić na efektywne wykorzystanie środków publicznych. 

Wszyscy beneficjenci podkreślają, że projekty będą oddziaływać na podniesienie ich 

konkurencyjności w skali kraju, a często także w skali europejskiej. Działanie 2.1. oraz 

działanie 2.2 pozwolą na pozyskanie nowoczesnej aparatury, a to doprowadzi do 

pozytywnych efektów takich jak: nowe możliwości współpracy z jednostkami 

zagranicznymi, poprawa renomy instytucji, oferowanie szerszego zakresu badań w 

krótszym czasie. Łącznie, aspekty te mają przyczynić się do podniesienia 

konkurencyjności danej jednostki. Dzięki realizacji projektów z działania 2.3. 

instytucje będą dysponowały nowoczesną infrastrukturą informatyczną, która 

stanowi podstawowe narzędzie, niezbędne do realizacji działalności naukowo – 

badawczej. 

Przybliżając aspekt wzrostu możliwości nawiązywania współpracy międzynarodowej, 

można wskazać jakie efekty przyniosą działania. Działania 2.1. oraz 2.2. można 

potraktować łącznie, gdyż oba są skierowane na rozwój infrastruktury badawczej. Z 

racji tego, że beneficjentami działania są największe polskie szkoły wyższe oraz 

instytuty badawcze, posiadają one w większości doświadczenie w realizacji PR, a 

część z nich nawiązuje współpracę badawczą z innymi jednostkami zagranicznymi 

111

poza PR. Realizacja projektu z PO IG dała możliwość wzmocnienia współpracy, jej 

sformalizowania (jeśli wcześniejsze powiązania były nieformalne), czy też pozwoliła 

nawiązać całkiem nowe kontakty. Nowoczesna baza infrastrukturalna – wyposażone 

w zaawansowany sprzęt laboratoria, stwarzają nowe szanse w nawiązywaniu 

współpracy z renomowanymi jednostkami. Dzięki tej bazie, polskie podmioty będą 

lepiej rozpoznawalne na arenie międzynarodowej. W tym momencie, z racji tego, że 

żaden projekt nie został zakończony, są to potencjalne możliwości, jednak są 

przykłady jednostek, które już zawiązały nowe partnerstwa, tworzą zespoły 

badawcze i zamierzają ubiegać się o środki z PR. 

W przypadku działania 2.3. wszyscy beneficjenci którzy uczestniczą w PR deklarują, 

że nowe możliwości wynikające z projektu PO IG przyczynią się do wzmocnienia i 

poszerzenia współpracy. W ramach tych projektów powstają istotne narzędzia, 

niezbędne przy realizacji prac badawczo – rozwojowych. Dzięki temu możliwe będzie 

włączenie się w międzynarodowe sieci np. dotyczące wymiany danych w 

poszczególnych dziedzinach (np. Instytut Oceanologii włączy się w sieć Sea Data Net). 

Na podniesienie konkurencyjności ośrodków badawczych realizujących projekty z 2. 

osi PO IG będzie się sumarycznie składało wiele pozytywnych efektów tj. rozwój 

badań naukowych, tworzenie międzyuczelnianych zespołów badawczych, 

poszerzanie współpracy z sektorem prywatnym, lepsza jakość edukacji, podnoszenie 

kompetencji kadry naukowej, zachęcanie młodych ludzi do wyboru kariery 

naukowej, wzrost prestiżu uczelni, poszerzenie współpracy międzynarodowej. W tym 

momencie można stwierdzić, że jeśli pojawiające się pozytywne efekty zostaną 

podtrzymane, a deklarowane rezultaty osiągnięte, to ośrodki, które realizują 

inwestycje z 2. osi podniosą swoją konkurencyjność. Koncentracja wsparcia w 

niewielkiej liczbie miejsc, ma pozwolić osiągnąć większe efekty i przyczynić się do 

efektywnego zagospodarowania środków publicznych. W miastach, gdzie inwestycje 

z 2. Priorytetu PO IG są znaczne – tj. w Warszawie, Wrocławiu, Krakowie, Poznaniu, 

efekty projektów w większym stopniu niż w innych ośrodkach wpłyną na poprawę 

konkurencyjności tych miast. Sumarycznie efekty projektów 2. osi PO IG będą 

skumulowane z efektami projektów realizowanych w tych ośrodkach z innych 

programów. 

5.4. Realizacja projektu systemowego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego 

Realizacja projektu systemowego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 

ramach poddziałania 1.1.3 83 obejmuje szereg działań, które służyć mają osiągnięciu 

głównego celu jakim jest wsparcie systemu zarządzania badaniami naukowymi oraz 

ich wynikami w zakresie kompetencji ministra właściwego do spraw nauki, w 

szczególności poprzez wsparcie eksperckie dla decydentów w zakresie tworzenia 

modelu efektywnego zarządzania badaniami naukowymi oraz ich wynikami, a także 

szereg działań wspierających systemowo zarządzanie sektorem B+R w Polsce. Ten 

szeroki cel ma zostać osiągnięty poprzez realizację celów szczegółowych projektu, 

którymi są: 

83 Jest to jedyny projekt systemowy realizowanych w ramach 1. i 2. Priorytetu PO IG. 

112

1. dofinansowanie realizacji programów, przedsięwzięć i innych działań ministra 

właściwego ds. nauki, w szczególności w zakresie wspierania współpracy 

sektorów nauki i gospodarki z uwzględnieniem celów PO IG, w szczególności 

służących określaniu kierunków badań naukowych i prac rozwojowych 

najistotniejszych z punktu widzenia rozwoju społeczno-gospodarczego kraju 

oraz rozwojowi współpracy w sferze nauki i gospodarki; 

2. dostarczenie informacji o najbardziej efektywnych rozwiązaniach w zakresie 

organizacji i finansowania sektora B+R, w szczególności dzięki poszukiwaniu 

dobrych praktyk w kraju i za granicą, które będą możliwe do adaptacji 

poprzez odpowiednie regulacje i rozwiązania instytucjonalne; 

3. przeprowadzenie szczegółowej analizy uwarunkowań (wewnętrznych i 

zewnętrznych) funkcjonowania sektora B+R w Polsce oraz dostarczenie 

narzędzi do przeprowadzania takich analiz w przyszłości; 

4. zainicjowanie systematycznej ewaluacji efektów realizowanej w Polsce 

polityki naukowej, naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa; 

5. usprawnienie procesu przepływu informacji w zakresie działalności B+R 

prowadzonej przez podmioty w Polsce poprzez budowę systemu 

informacyjnego i tworzenie baz danych usprawniających proces zarządzania 

badaniami naukowymi i ich wynikami; 

6. podniesienie poziomu świadomości roli skutecznego zarządzania badaniami 

naukowymi i ich wynikami wśród osób zaangażowanych w realizację prac B+R 

oraz ogółu społeczeństwa, aby w ten sposób ułatwić bardziej efektywną 

alokację środków przeznaczonych na działania ułatwiające transfer 

technologii z nauki do gospodarki. 

W realizacji projektu, od sierpnia 2010 r. uczestniczy Ośrodek Przetwarzania 

Informacji, którego zadania są realizowane na podstawie umowy zawartej pomiędzy 

OPI a MNiSW (na każde zadanie podpisana została osobna umowa). W przypadku 

zadań Ministerstwa, część zadań mają realizować inne Departamenty Ministerstwa 

(Departament Strategii, Departament Infrastruktury informatycznej nauki i Biuro 

Ministra w zakresie promocji). 

Na realizację całego projektu zarezerwowano środki w wysokości 105 mln PLN, z 

czego obecne wykorzystanie środków szacuje się na ok. 4 mln PLN. 

Zadania realizowane przez OPI w ramach projektu systemowego 

Analiza najlepszych praktyk w zarządzaniu pracami B+R 

Podstawowy cel to identyfikacja sposobów zarządzania badaniami naukowymi i pracami rozwojowymi 

w Polsce, a następnie wskazanie najlepszych praktyk i czynników sukcesu. Badania dotyczą tworzenia i 

zarządzania zespołami badawczymi - czy jest ono efektywne i jaka role odgrywają kierownicy 

projektów. Porównywane są również cechy i kompetencje naukowców zatrudnionych w sektorze 

nauki i gospodarki. Uzyskane wyniki pozwolą na przygotowywanie kompleksowych rozwiązań z 

zakresu polityki naukowej, prowadzących do wzrostu efektywności prowadzenia prac badawczorozwojowych 

w Polsce. 

113

Analiza działalności ośrodków transferu technologii (zarządzanie oraz komercjalizacja B+R) 

Istotą projektu jest skonstruowanie narzędzia informatycznego modelowania procesów społecznoekonomicznych 

towarzyszących transferowi technologii oraz roli ośrodków transferu technologii 

(OTT) w tym procesie. Aby mogło ono powstać, potrzeba szczegółowych badań, zwłaszcza 

zgromadzenia i analizy informacji o OTT w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem komercjalizacji 

wyników prac badawczych i efektywności przeznaczonych na nią środków publicznych. System ułatwi 

właściwe prowadzenie polityki państwa w obszarze transferu technologii oraz efektywne kierowanie 

działalnością OTT. 

Baza projektów foresight 

Foresight to metoda polegająca na wskazywaniu i ocenie przyszłych potrzeb, szans i zagrożeń w 

rozwoju społecznym i gospodarczym. Na potrzeby Ministerstwa Nauk i Szkolnictwa Wyższego 

stworzono bazę danych projektów tego typu w Polsce, zarówno zakończonych, jak i trwających. 

Oprócz podstawowych danych o przedsięwzięciach (nazwa, czas trwania, adres strony www), baza 

zawiera informacje o wnioskodawcach, partnerach i uczestniczących konsorcjach. Duży nacisk 

położono na poznanie celów projektów, zastosowanych metod badawczych i efektów końcowych. 

Biblioteka multimedialna publikacji, raportów z badań prowadzonych w Polsce 

Inicjatywa współbrzmi z ideą otwartego dostępu do wiedzy (open access). Kluczowym zadaniem jest 

integracja i agregacja rozproszonych informacji o rezultatach projektów, w tym wynikach badań 

wspófinansowanych przez UE. Użytkownicy dostaną interaktywne, proste w obsłudze narzędzie do 

wyszukiwania informacji o projektach. Baza danych z opcją wyszukiwarki oraz publikacji wyników 

przeprowadzonych badań może stać się źródłem kontaktów w przyszłych projektach, doskonałym 

kanałem szukania powiązań między sferami nauki i biznesu, a także narzędziem budowania analiz i 

zestawień statystycznych. 

Koncepcja funkcjonowania bazy danych o zrealizowanych projektach badawczych i 

infrastrukturalnych 

Wypracowanie koncepcji systemu gromadzenia i monitorowania danych o rezultatach i efektach 

projektów finansowanych ze środków krajowych i Unii Europejskiej, a tym samym przygotowanie 

narzędzi do ewaluacji uznać należy za najważniejszy cel projektu; pomoże w tym wypracowanie 

modelowego zestawu wskaźników na poziomie oddziaływań, rezultatów i produktów. System posłuży 

między innymi do prowadzenia prac nad strategiami rozwoju i sporządzania założeń do programów 

UE na lata 2014–2020. Końcowym rezultatem będzie też poradnik ewaluacyjny dla administracji 

publicznej. 

System wspomagania wyboru recenzentów 

Intencją projektu jest powstanie „inteligentnej” bazy wiedzy, która będzie nie tylko gromadziła 

informacje o potencjalnych recenzentach, ale także zawierała w sobie reguły umożliwiające 

wygenerowanie rankingu recenzentów odpowiednich dla poszczególnych artykułów lub wniosków 

badawczych. Cały czas trwają niezbędne do zbudowania prototypowego systemu badania, między 

innymi porównywanie narzędzi informatycznych wspomagających wybór recenzentów oraz analiza 

danych z ankiet badających postrzeganie polskiego systemu recenzowania przez środowisko 

naukowe. 

Obsługa strumieni finansowania 

Głównym celem projektu jest stworzenie systemu informatycznego obsługującego proces 

pozyskiwania, przyznawania i rozliczania dotacji na naukę i badania wraz z danymi usprawniającymi 

proces zarządzania badaniami naukowymi i ich wynikami. Już teraz system informatyczny OSF jest 

dostępny ze strony internetowej Ośrodka Przetwarzania Informacji, służy on przede wszystkim do 

rejestrowania i obsługi wniosków o finansowanie nauki wpływających do Ministra Nauki i Szkolnictwa 

Wyższego oraz Rady Nauki. W systemie znajduje się również Internetowa Baza Recenzentów. 

114

Raporty z baz danych służących ocenie projektów badawczych i infrastrukturalnych 

Jako produkt końcowy projektu powstał system informatyczny generujący w trybie on-line raporty 

statystyczne z baz danych administrowanych przez Ośrodek Przetwarzania Informacji. Pracownicy 

Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego uzyskali szybki dostęp do statystyk projektów 

finansowanych przez resort. Szczególną uwagę zwrócili twórcy na możliwość wizualizacji danych w 

postaci prezentacji graficznych (mapy, wykresy, grafy etc.). Użytkownicy mogą dzięki temu łatwo 

oceniać podobieństwa i różnice między poszczególnymi regionami czy województwami. 

Źródło: OPI. 

Realizacja projektu napotyka obecnie szereg problemów, które można zawrzeć w 

trzech głównych obszarach: brak jasnej wizji realizacji projektu, problemy z 

kwalifikowalnością kosztów w projekcie oraz obecne zmiany systemowe, w tym 

zmiana statusu OPI oraz przejęcie funkcji Instytucji Pośredniczącej przez NCBiR. Te 

trzy grupy problemów wpływają negatywnie na realizację projektu, a także rodzą 

obawy o możliwość osiągnięcia założonych w nim celów. Biorąc pod uwagę aktualny 

poziom wydatkowania środków w ramach projektu, jak również aktualny stopień 

osiągnięcia celów, wydaje się że zrealizowanie projektu w takim kształcie będzie 

niezwykle trudne, jeśli nie niemożliwe, w tak krótkim czasie. Wydaje się, że 

konieczne będzie wprowadzenia w nim zmian, co potwierdzają słowa respondenta: 

„Teraz będziemy pochylać się nad projektem by go w jakiś sposób zoptymalizować i 

dostosować do nowej struktury związanej z przeniesieniem projektu do 

Departamentu Strategii. Główne działania projektu są dopiero przed nami.” 

Projekt nakierowany jest na wsparcie: systemu zarządzania badaniami naukowymi i 

ich wynikami w Polsce, procesów komercjalizacji wyników prac naukowych, jak 

również przewiduje działania wspierające Ministerstwo. 

Dotychczasowe efekty projektu to: 

- przygotowanie przewodnika po zagadnieniach komercjalizacji (przewodnik 

adresowany do państwowych jednostek badawczych), 

- opracowana analiza rozwiązań fiskalnych (celem było zbadanie możliwości 

wdrożenia do polskiego systemu prawnego bardziej efektywnych zachęt, 

instrumentów podatkowych, które skłoniłyby przedsiębiorców do tego by 

większe środki inwestować w badania i rozwój), 

- zrealizowany, cieszący się dużym zainteresowaniem, pierwszy cykl 

warsztatów dla państwowych jednostek badawczych z zakresu 

komercjalizacji. 

W toku realizacji są obecnie dwa zadania: przygotowanie badania, które zweryfikuje 

modelowe instrumenty fiskalne przedstawione w analizie fiskalnej oraz opracowanie 

wzorów umów przydatnych w procesie komercjalizacji. W przypadku działań OPI, w 

realizacji jest sześć zadań, dwa zadania zostały już zakończone (działania projektu są 

opóźnione względem harmonogramu). 

115

Większość zadań projektu będzie dopiero realizowana, również tych wdrażanych 

przez OPI (przygotowanie baz danych nt. projektów badawczych, funduszy, itd.). 

Przewidywane do realizacji są również zadania wewnątrz Ministerstwa, nakierowane 

na usprawnianie i poprawę infrastruktury informatycznej. 

Podsumowując należy stwierdzić, że aktualnie osiągnięte efekty projektu 

systemowego nie pozwalają na udzielenie twierdzącej odpowiedzi na pytanie o to, 

czy projekt przyczynia się do poprawy zarządzania badaniami naukowymi w Polsce. 

Osiągnięte efekty stanowią krok w kierunku poprawy tego systemu, dotykają bardzo 

ważnych aspektów procesów zarządzania własnością intelektualną oraz szerzej 

procesów komercjalizacji i transferu technologii. Jednak skala osiągniętych efektów 

jest póki co na tyle mała, że trudno oczekiwać w ich wyniku istotnych zmian 

systemowych. Co więcej, wykorzystanie efektów projektu wymagać będzie czasu 

(np. wprowadzenie zmian fiskalnych) oraz wdrożenia do praktyki opisanych w 

przygotowanych raportach rozwiązań. 

Pozytywnym aspektem osiągniętych efektów jest z pewnością fakt, że realizowane 

działania odpowiadają na potrzeby odbiorców poszczególnych działań i znajdują 

uznanie w ich oczach. Jest to m.in. wynikiem dobrej diagnozy będącej źródłem 

zapisów projektu zrealizowanej na poziomie różnych Departamentów w 

Ministerstwie w momencie tworzenia jego zapisów. 

Natomiast realizacja tego projektu systemowego jest z pewnością potrzebna z 

punktu widzenia polityki naukowej państwa oraz daje ważne narzędzia i instrumenty, 

które mogą wspierać działania realizowane w tym zakresie przez różne instytucje. 

Wdrażane narzędzia i instrumenty mogą również pełnić ważne funkcje 

koordynacyjne, co jest bolączką systemu, ale także mogą posłużyć wdrażaniu 

nowych instrumentów wsparcia, niestosowanych dotąd w kraju. Wyniki projektu 

mogą w końcu usprawnić i mogą pokazać konieczność zmian w systemie organizacji 

badań naukowych w Polsce. Korzyścią projektu będzie to, że systemy tworzone w 

OPI będą systemami ogólnodostępnymi i uporządkują dostępną wiedzę. 

Działania realizowane w ramach projektu systemowego powinny prowadzić do 

poprawy jakości i efektywności systemu zarządzania w obszarze nauki, zwłaszcza w 

zakresie projektowania, wdrażania, monitorowania i ewaluacji instrumentów polityki 

naukowej (jest to szczególnie istotne w kontekście decentralizacji systemu 

finansowania nauki w Polsce wprowadzonej reformą nauki z 2010 roku, zwłaszcza 

szerokich kompetencji agencji wykonawczych tj. Narodowego Centrum Nauki oraz 

Narodowego Centrum Badań i Rozwoju). 

Projekt systemowy powinien prowadzić do stworzenia sieci współpracy włączającej 

(angażującej) różne podmioty (resorty, agencje wykonawcze, stowarzyszenia, 

fundacje) oraz środowiska/osoby zainteresowane tworzeniem i wdrażaniem polityki 

naukowej (przedsiębiorców, naukowców, zwłaszcza młodych naukowców) oraz 

stworzyć przestrzeń do dyskusji na temat obecnej sytuacji i przyszłych uwarunkowań 

tej polityki przy wykorzystaniu różnych dostępnych metod (foresight, roadmapping). 

116

W końcu projekt systemowy powinien przyczyniać się do promocji systemowego 

spojrzenia na politykę naukową (tzw. instrumenty systemowe) i miejsce nauki w 

ramach innych polityk sektorowych (np. transportu, zdrowia, edukacji, kultury). 

Ważne jest również to, aby projekt systemowy przyczynił się do tego, by polityka 

naukowa stała się polityką opartą o dowody/rzetelne dane (evidence-based policy), 

w szczególności spójne i kompleksowe bazy danych (MNiSW, OPI, agencje 

wykonawcze), a także opracowania analityczne i raporty prezentujące sytuację 

sektora nauki w Polsce (np. w oparciu o dane bibliometryczne, bazy patentów) w 

kontekście zmian zachodzących w Europie i w skali globalnej (np. analiza specjalizacji 

i nisz rynkowych). 

5.5. Podsumowanie 

Instrumenty, jakie są dostępne w 1. i 2. osi priorytetowej służą wspieraniu polskiej 

nauki oraz przedsiębiorstw w prowadzeniu prac badawczych oraz wspomagają 

budowę infrastruktury badawczej. W 1. osi dostępny katalog działań jest dużo 

bardziej zróżnicowany, a przez to przyczynia się do osiągnięcia szerokiej gamy 

efektów. Na podstawie przeprowadzonych badań jakościowych można stwierdzić, że 

poza efektami zdefiniowanymi poprzez poszczególne wskaźniki produktu i rezultatu, 

projekty przyczyniają się do powstania innych, często bardzo szerokich korzyści. 

Wśród efektów 1. i 2. osi priorytetowej można wskazać efekty już osiągnięte oraz te 

potencjalne, z racji ciągle trwających prac w ramach projektów. Efekty można 

również odnieść do poziomu instytucji/przedsiębiorstwa realizującego projekt oraz 

otoczenia. Przedstawione poniżej tabele prezentują efekty projektów realizowanych 

w 1. i 2. Priorytecie PO IG. Brak rozróżnienia w tabeli efektów potencjalnych od 

osiągniętych wynika z tego, że w zależności od etapu projektu, dane efekty mogą być 

jednocześnie już osiągniętymi w przypadku jednych projektów, a w innych stanowią 

dopiero potencjalne efekty. Ponadto, w tym momencie dany efekt może pojawiać się 

w niewielkim zakresie, ale w dłuższym okresie czasu powinien ulec znacznemu 

wzmocnieniu. 

W przypadku 1. osi priorytetowej, większa część beneficjentów efekty w skali 

instytucji/przedsiębiorstwa określała jako osiągnięte, natomiast efekty w skali 

otoczenia częściej były zaliczane do grupy tych potencjalnych. 

Tabela 15 . Efekty projektów realizowanych w 1. osi priorytetowej. 

Efekty 

Poziom NAUKA 

beneficjenta - impuls i motywacja do podjęcia nowych zadań 

- zgromadzenie wybitnych naukowców wokół danego tematu 

- wymiana wiedzy i doświadczeń między naukowcami 

- podniesienie kompetencji i doświadczenia kadry naukowej 

- nawiązanie współpracy 

- wzmocnienie i rozszerzenie dotychczasowej współpracy (w tym 

formalizacja współpracy) 

- wzrost świadomości kadry naukowej (wykorzystanie środków 

zewnętrznych, pro-rynkowe nastawienie) 

117

- wzrost kompetencji instytucji i naukowców w obszarze zarządzania 

projektami 

- zakup aparatury badawczej 

- budowa nowych zespołów badawczych w instytucji 

- wejście instytucji na nowe obszary badawcze 

- uzyskane patenty, wydane publikacje, udział w konferencjach naukowych 

- większe otwarcie instytucji nauki na zewnętrzne szanse (środki zew., 

współpraca) 

- nowy produkt, urządzenie, metoda produkcji 

- nagrody w kraju i za granicą 

- wysokie zarobki kadry naukowej 

- rozwój młodej kadry naukowej 

- realizacja projektów komplementarnych 

- włączenie przedsiębiorców w prace badawcze 

- rozwój współpracy między jednostkami naukowymi 

- zwiększenie zatrudnienia 

- promocja instytucji 

- wzrost prestiżu 

- nawiązanie i rozwój współpracy międzynarodowej 

PRZEDSIĘBIORSTWA 

- wprowadzenie nowego produktu lub technologii 

- dostęp do wysokich technologii 

- podniesienie jakości produktów 

- poszerzenie oferty firmy 

- kreowanie uzupełniających produktów/usług 

- zwiększenie zatrudnienia 

- podniesienie kompetencji pracowników 

- przyciąganie wykształconych pracowników z dużym doświadczeniem 

- rozpoczęcie eksportu produktów 

- nawiązywanie i rozszerzanie współpracy z instytucjami nauki oraz innymi 

firmami 

- promocja firmy 

Poziom 

otoczenia 

NAUKA 

- zainteresowanie szerszego grona osób daną tematyką 

- popularyzacja badań naukowych (m.in. wśród młodzieży, studentów) 

- wykorzystanie wyników badań (w przypadku foresight-u) przez 

administrację regionalną i centralną 

- rozwój sfery B+R danego ośrodka naukowego (miasta) 

- rozwój instytucji/firm wykonujących prace zlecone 

- rozwiązania w projektach pozwalają na pozytywne zmiany np. w ochronie 

środowiska, służbie zdrowa, farmacji 

- kreowanie współpracy między nauką a przedsiębiorstwami 

- doprowadzenie do przemian w pewnych branżach 

- promocja miasta/regionu jako ośrodka nauki i innowacji 

- przyciąganie studentów dzięki bardziej atrakcyjnej ofercie studiów 

- wzrost stopnia komercjalizacji badań naukowych 

PRZEDSIĘBIORSTWA 

- korzyści dla firm powiązanych – dostawców, podwykonawców 

118

- pobudzanie lokalnych firm do innowacji i współpracy 

- korzyści dla lokalnego rynku pracy – nowe miejsca pracy w firmie 

- rozwiązania w projektach pozwalają na pozytywne zmiany np. w ochronie 

środowiska, służbie zdrowa, farmacji 


Na podstawie przedstawionych efektów dla 1. Priorytetu, należy uznać, że efekty 

obejmują różne obszary takie jak: wyposażenie uczelni/przedsiębiorstwa, kadry 

naukowe, zarządzanie w instytucji, mentalność kadry naukowej, rozwój nowych 

produktów/technologii, współpracę z instytucjami oraz przedsiębiorstwami. Równie 

istotne są korzyści, jakie projekty niosą dla otoczenia, wpływają one bowiem na 

powiązane instytucje czy przedsiębiorstwa, rynek pracy, rozwój miasta czy regionu. 

Nie bez znaczenia jest też aspekt promocyjny, gdyż to dzięki niemu uczelnie mogą 

liczyć na nowych studentów, a przedsiębiorstwa na wzrost swojej wiarygodności, 

liczby klientów czy współpracowników. 

W 2. osi priorytetowej, ze względu na fakt, że oferowane wsparcie było bardziej 

jednorodne, a grupa docelowa bardziej spójna, efekty są węższe i bardziej 

skoncentrowane. 

Tabela 16. Efekty projektów realizowanych w 2. osi priorytetowej. 

Efekty 

Poziom - nowa infrastruktura 

beneficjenta - zakupiona aparatura badawcza 

- zacieśnienie współpracy między zespołami w obrębie instytucji 

- wzrost kompetencji w zakresie zarządzania projektami 

- realizacja projektów komplementarnych 

- wejście na nowe obszary badawcze 

- utworzenie nowych kierunków studiów 

- prowadzenie zaawansowanych badań oraz rozwój nowych produktów 

- wzrost zatrudnienia 

- promocja instytucji 

- wzrost prestiżu instytucji 

- prowadzenie wspólnych badań przez naukowców z różnych jednostek 

- prowadzenie badań na zlecenie przedsiębiorstw 

- nawiązywanie i wzmacnianie współpracy z przedsiębiorstwami 

- podniesienie kompetencji pracowników naukowych 

- wysokie zarobki kadry naukowej 

- podniesienie jakości kształcenia w szkołach wyższych 

- wzrost świadomości kadry i studentów na temat komercjalizacji prac 

badawczych 

- informatyzacja instytucji 

- nawiązanie i rozwój współpracy międzynarodowej 

Poziom 

otoczenia 


- przyciąganie studentów dzięki bardziej atrakcyjnej ofercie studiów 

- promocja miasta/regionu 

- wyrównanie szans w zakresie B+R między regionami 

119

Efekty 2. osi w dużym stopniu zostaną osiągnięte po zakończeniu projektów, bowiem 

wtedy infrastruktura zostanie oddana do użytku i od tego będzie zależało 

generowanie dalszych efektów. Wymienione efekty w znacznym stopniu są tymi 

potencjalnymi. Inwestycjom z 2. Priorytetu przypisywane jest duże oddziaływanie na 

prestiż instytucji, miasta czy regionu. 

Wśród wszystkich wymienionych efektów warto przyjrzeć się dwóm, a mianowicie 

tworzeniu nowych, trwałych miejsc pracy oraz wzmocnieniu współpracy jednostek 

naukowych z przedsiębiorstwami. 

W projektach 1. osi priorytetowej tworzone są nowe miejsca pracy, co powoduje 

zwiększenie potencjału kadrowego polskiej nauki. Miejsca pracy tworzone są w 

związku z samą realizacją projektu, gdyż potrzebne są osoby do realizacji nowych 

zadań. Pośrednio projekty wpływają na zwiększanie zatrudnienia, gdyż powodują 

rozwój instytucji/przedsiębiorstwa. Aspekt ten szczególnie widoczny jest w 

przypadku firm, gdzie projekty często stanowiły motor rozwoju, co jest jednoznaczne 

ze wzrostem zatrudnienia. Miejsca pracy powstałe przy realizacji projektów z 

działania 1.4. powinny być też z tego względu bardziej trwałe. Niższa trwałość miejsc 

pracy w jednostkach naukowych wynikać ma z faktu, że za sprawą projektu wystąpił 

jednorazowy i dość krótkotrwały przyrost ilości zadań, dlatego też do utrzymania 

nowego zatrudnienia konieczne jest pozyskanie nowych projektów i kontynuacja 

prac. Programy z działania 1.2. realizowane przez Fundację na Rzecz Nauki Polskiej 

pozwalają w szczególności przyciągać do pracy naukowej młode osoby, które 

posiadają już doświadczenie w instytucjach międzynarodowych. Skuteczność tego 

instrumentu wynika z zachęt finansowych oraz dopasowania do potrzeb grup 

docelowych. Nowe miejsca pracy powstaną także w ramach projektów 2. osi, 

bowiem istnieje tam zapotrzebowanie na osoby z kwalifikacjami do obsługi 

zakupionej aparatury. 

Rozpatrując wpływ projektów realizowanych w 1. i 2. osi priorytetowej na rozwój 

współpracy między nauką a przedsiębiorstwami, należy zwrócić uwagę na kilka 

aspektów. Beneficjenci 1. Priorytetu posiadali wcześniej takie powiązania, dlatego 

też w ramach projektów często podtrzymują i wzmacniają istniejącą współpracę. 

Nowi partnerzy są pozyskiwani do współpracy wówczas, gdy występuje taka 

potrzeba. Należy natomiast zwrócić uwagę na fakt, że obydwie grupy beneficjentów 

częściej podejmują współpracę w obrębie własnego grona – instytucje w ramach 

projektów częściej nawiązywały kontakty z innymi jednostkami naukowymi niż z 

przedsiębiorstwami. Pozytywnym aspektem jest na pewno wzrost świadomości 

kadry naukowej na temat wdrażania wyników prac badawczych do gospodarki, gdyż 

projekty 1. osi musiały mieć charakter aplikacyjny. Projekty, realizowane w ramach 1. 

Priorytetu przyczyniają się więc do nawiązywania i wzmacniania współpracy, 

jednakże znaczenie mają także inne czynniki takie jak: wcześniejsze doświadczenia 

we współpracy, aktywność jednostki na tym polu, potrzeba współpracy wynikająca z 

zakresu projektu. W przypadku 2. Priorytetu, współpraca jest dopiero potencjalnym 

efektem. Stworzona infrastruktura ma w dużym zakresie wspomagać transfer 

technologii, przede wszystkim przez wspólne projekty naukowców i przedsiębiorstw 

oraz realizowanie prac zleconych przez przedsiębiorstwa. Problemami czy aspektami 

utrudniającymi przyszłą współpracę mogą być: 

120

• Brak rozstrzygnięcia na etapie planowania inwestycji kwestii związanych z 

transferem technologii i zakresem współpracy z przedsiębiorstwami; 

• Skupienie instytucji na realizacji inwestycji na własne potrzeby; 

• Potrzeba odpowiedniego zarządzania infrastrukturą; 

• Niepewność beneficjentów co do uregulowań dotyczących generowania 

dochodu przez projekty (zakładany przez beneficjentów bardzo niski poziom 

dochodów). 

Należy podkreślić, że wszystkie przedstawione efekty w 1. i 2. osi priorytetowej 

oddziałują na realizację celów szczegółowych PO IG: 

• Cel szczegółowy 2. Wzrost konkurencyjności polskiej nauki; 

• Cel szczegółowy 3. Zwiększenie roli nauki w rozwoju gospodarczym. 

Szeroki wpływ projektów na polską naukę został wykazany poprzez przedstawienie 

efektów generowanych przez poszczególne projekty. Natomiast co istotne, uzyskane 

efekty przyczynią się do zniwelowania słabych stron, zdiagnozowanych w analizie 

SWOT PO IG. 

Tabela 17. Wpływ 1. i 2. Priorytetu na słabe strony zidentyfikowane w analizie SWOT w PO 

IG. 

Słaba strona zidentyfikowana w Działanie z 1. lub 2. osi PO IG niwelujące słabą stronę 

analizie SWOT w PO IG 

Sektor nauki 

Wysoka dekapitalizacja aparatury Zakupy aparatury możliwe głównie w 2 osi PO IG, ale także 

naukowej 

w działaniu 1.1.2. i 1.3.1 PO IG 

Niedopasowanie prowadzonych prac Poddziałania 1.1.2. i 1.3.1. w których są realizowane 

B+R do potrzeb przedsiębiorstw (m.in. projekty wdrożeniowe, wynikające z zapotrzebowania 

powodowane niechęcią znacznej części przedsiębiorstw. Cieszyły się one zainteresowaniem, a 

kadr naukowych w tym zakresie) alokacja została już wykorzystana. 

Brak kształtowania pro-innowacyjnych 

i pro-przedsiębiorczych postaw na 

uczelniach polskich 

Niski poziom wynalazczości oraz niski 

poziom świadomości i wykorzystania 

praw własności intelektualnej w 

gospodarce 

Niewielka liczba udzielonych patentów 

Małe doświadczenie polskich zespołów 

w realizacji dużych międzynarodowych 

projektów badawczych 

Wszystkie działania w 1. i 2. osi uwzględniały aspekt 

powiązań z gospodarką. Szczególnie istotne są w tym 

zakresie poddziałania 1.1.2 oraz 1.3.1., w ramach których 

realizowane są projekty wdrożeniowe. Kształtuje to 

świadomość naukowców, że efekty ich pracy muszą mieć 

zastosowanie w gospodarce. Działanie 1.2. skierowane na 

rozwój młodych kadr naukowych, gdzie wybierane projekty 

musiały być innowacyjne i powiązane z gospodarką. 

W 2 osi budowana jest infrastruktura na rzecz innowacji, 

gdzie podkreślana jest rola transferu technologii. 

Wsparcie prowadzenia prac badawczych w osi 1. 

(poddziałania 1.1.2., 1.3.1.) prowadzących do nowych 

rozwiązań o charakterze aplikacyjnym. W poddziałaniu 

1.3.2. wspierane jest uzyskanie ochrony patentowej. 

Działanie 1.3.2. finansujące uzyskanie patentu w Polsce lub 

w Europie. Działanie jednak cieszyło się małą 

popularnością, a poziom wykorzystania alokacji jest 

najniższy w 1. osi. 

Pośrednio wszystkie działania, szczególnie w 1 osi, mają 

wzmacniać udział polskich naukowców w projektach 

międzynarodowych. Wpływ ma na to: możliwość 

121

prowadzenia badań przy użyciu zaawansowanej aparatury, 

wzrost doświadczenia i kwalifikacji kadry naukowej, 

wsparcie prowadzenia prac badawczych. 

Działanie 1.2. szczególnie skierowane do młodych 

naukowców. 

Niekorzystna struktura wiekowa 

pracowników naukowych 

Sektor przedsiębiorstw 

Niski poziom innowacyjności 

przedsiębiorstw oraz niska skłonność 

do innowacyjności 

Duże zainteresowanie przedsiębiorców. 

Niska świadomość w zakresie 

konieczności konkurowania poprzez 

zastosowanie innowacyjnych 

rozwiązań 

Ograniczona dostępność kapitału 

zewnętrznego na działalność 

innowacyjną w przedsiębiorstwach, 

zwłaszcza MŚP (w szczególności 

utrudniony dostęp do zewnętrznego 

finansowania przedsięwzięć 

innowacyjnych w początkowych 

etapach wzrostu) 

Współpraca między nauką a przedsiębiorstwami 

Niska skłonność do współpracy 

pomiędzy przedsiębiorcami a 

jednostkami naukowymi 

Finansowanie B+R w kraju 

Nieefektywna struktura finansowania 

budżetowego działalności B+R 

(przewaga finansowania 

podmiotowego nad projektowym, 

relatywnie niski poziom nakładów 

budżetowych na badania 

stosowane i prace rozwojowe) 

Niski poziom nakładów ogółem na B+R, 

w tym dużo niższy niż optymalny 

poziom nakładów pozabudżetowych 


Wsparcie w działaniu 1.4. projektów innowacyjnych, przede 

wszystkim umożliwienie prowadzenia prac badawczych. 

Działanie 1.4. ma wpływ na: umożliwienie prowadzenia 

prac B+R, kreowanie nowych rozwiązań. Dofinansowane 

projekty są przykładami dobrych praktyk. 

Środki działania 1.4. skierowane na projekty innowacyjne 

realizowane przez przedsiębiorstwa, ze szczególnym 

uwzględnieniem MSP. 

Wsparcie w ramach 1. i 2. osi poprzez różne instrumenty. Z 

jednej strony projekty badawcze, nastawione na wdrożenie, 

a z drugiej rozwój infrastruktury umożliwiającej transfer 

technologii. Przedsiębiorstwa są odbiorcami prac 

badawczych (zwłaszcza 1.1.2. i 1.3.1.). Ponadto, wpływ na 

rozwój kadr naukowych i kształtowanie świadomości na 

temat wykorzystania prac B+R w gospodarce. Także w 

działaniu 1.4. przedsiębiorstwa nawiązywały współpracę ze 

sferą nauki przy realizacji projektów. 

Bezpośrednio 1. oś – finansowanie badań stosowanych i 

prac rozwojowych. Pośrednio – oś 2., służąca transferowi 

wyników prac badawczych do gospodarki. 

Wzrost nakładów na B+R. Ponadto, zachęcenie 

przedsiębiorstw do inwestowania w prace badawcze i do 

podejmowania projektów komplementarnych. 

Jak wskazuje powyższa tabela, 1. i 2. Priorytet PO IG mają wpływ na niwelowanie 

wielu słabych stron zidentyfikowanych w Programie a instrumenty służące realizacji 

celów szczegółowych są adekwatne. 

Dotychczas osiągnięte efekty świadczą o tym, że działania 1. i 2. Priorytetu 

odznaczają się różną skutecznością, na co obecnie przede wszystkim ma wpływ stan 

realizacji projektów. Decyduje o tym również stopień wykorzystania alokacji, który 

obecnie jest najniższy w przypadku poddziałania 1.3.2. skierowanego na ochronę 

patentową oraz w działaniu 1.4. przeznaczonego na projekty celowe 

przedsiębiorstw. 

122

Wsparcie w ramach 1. i 2. osi PO IG przyczyniło się do wzrostu wydatków na 

działalność B+R w Polsce. Ponadto, środki zostały przeznaczone na prace B+R 

realizowane przez jednostki naukowe oraz przez przedsiębiorców. Ma to znaczenie 

przy próbie zmiany struktury finansowania B+R, czyli zwiększania środków 

przeznaczanych na ten cel przez sektor prywatny. Należy podkreślić, że wsparcie z 

PO IG stanowi znaczną część funduszy przeznaczonych na działalność B+R w 

przedsiębiorstwach, w strukturze finansowania tej działalności ogółem. 

Bazując na wynikach prowadzonych badań w ramach niniejszej oceny, w tym na 

przeprowadzonych studiach przypadku, można zdefiniować kilka czynników, które 

decydują o pozytywnych efektach projektów. 

W przypadku projektów realizowanych w ramach 1 Priorytetu są to: 

- doświadczenie w realizacji projektów, w tym międzynarodowych projektów 

badawczych o wysokim potencjale; 

- doświadczenie w realizacji projektów B+R, w tym umiejętność zarządzania 

procesami transferu technologii i innowacji (działanie 1.4); 

- wcześniejsza współpraca i kontakty z innymi podmiotami sfery B+R. 

W przypadku projektów realizowanych w ramach 2 Priorytetu najważniejszym 

czynnikiem sukcesu jest doświadczenie w realizacji dużych projektów, w tym 

projektów infrastrukturalnych. 

Niezależnie od powyższego, istotny wpływ na osiągnięcie sukcesu w każdym 

przypadku ma zespół realizujący projekt, jego doświadczenie oraz dotychczasowe 

osiągnięcia. 

123

6. Wpływ mechanizmu wdrażania na skuteczność i efektywność 

realizacji 1. i 2. Priorytetu PO IG. 

6.1 Koordynacja i komplementarność wsparcia. 

Zakres instrumentów finansowania nauki ze środków publicznych, potencjalnie 

komplementarnych względem środków 1. i 2. Priorytetu PO IG jest szeroki. Obejmuje 

on środki pochodzące zarówno z ze źródeł zewnętrznych (Programy Ramowe Badań 

UE), wdrażanych w Polsce innych programów operacyjnych (krajowych i 

regionalnych), jak i publicznych środków krajowych. W tym ostatnim przypadku 

mamy do czynienia ze środkami realizowanych Programów (np. Patent Plus, Kreator 

Innowacyjności, itd.), jak i ze środkami publicznymi przeznaczonymi na realizację 

projektów badawczych (projekty celowe). Poniższa tabela zawiera wskazania 

potencjalnej komplementarności projektów realizowanych w ramach 

poszczególnych działań 1. i 2. Priorytetu PO IG. 

Tabela 18. Potencjalna komplementarność projektów 1. i 2. Priorytetu i innych środków 

wspierających naukę. 

Programy 

Ramowe 

Badań UE 

Programy 

Operacyjne 

(krajowe i 

regionalne) 

Inne środki publiczne 

(np. Inicjatywa 

Technologiczna, 

Patent Plus, Kreator 

Innowacyjności, itp.) 

Działanie 1.1.1 +/- +/- - 

Działanie 1.1.2 + +/- +/- 

Działanie 1.2 + + + 

Działanie 1.3.1 + + +/- 

Działanie 1.3.2 - - + 

Działanie 1.4 +/- + + 

Działanie 2.1 +/- + +/- 

Działanie 2.2 +/- + +/- 

Działanie 2.3 +/- + +/- 

Źródło: opracowanie własne na podstawie analizy zapisów dokumentów programowych. 

+ - zapisy wskazują na bezpośrednią komplementarność 

+/- - zapisy dokumentów wskazują, że projekty potencjalnie mogą być ze sobą 

komplementarne 

- - zapisy dokumentów nie wskazują na bezpośrednią komplementarność. 

Próbując odpowiedzieć na pytanie o koordynację i komplementarność wsparcia PO 

IG z innymi instrumentami finansowania nauki ze środków publicznych warto 

odnieść się na początek do raportu nt. Oceny komplementarności interwencji w 

ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka z innymi programami 

finansowanymi z funduszy Unii Europejskiej, przygotowanego na zlecenie MRR przez 

124

firmę PSDB. 84 W ramach tego badania analizowano komplementarność projektów, 

którą zdefiniowano jako wzajemne uzupełnianie się obszarów interwencji, działań i 

projektów. Dokonano jej podziału na komplementarność zewnętrzną, która zachodzi 

pomiędzy projektami PO IG a projektami realizowanymi w ramach innych 

Programów oraz wewnętrzną, tj. zachodzącą pomiędzy projektami PO IG. 

Wyniki badania wskazują, że w Programie zastosowano mechanizmy, które mają za 

zadanie uniemożliwić nakładanie się obszarów interwencji. W przypadku 

komplementarności zewnętrznej należą do nich: skala oddziaływania projektu, typ 

beneficjenta, przedmiot projektu, grupa docelowa projektu oraz wartość projektu. 

Komplementarność zewnętrzną zapewniają m.in. następujące elementy: 

• Dokumentacja programowa, w tym zapisy Szczegółowego opisu priorytetów 

Programu definiującego zakres interwencji, 

• Linia demarkacyjna eliminująca ryzyko finansowania projektu z różnych 

programów operacyjnych, 

• Kryteria wyboru projektów, 

• Konstrukcja wniosku o dofinansowanie. 

Autorzy raportu prezentując wyniki badania wskazują, że wyżej wymienione 

mechanizmy zastosowane w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna 

Gospodarka dla uniknięcia nakładania się obszarów interwencji z innymi programami 

operacyjnymi są wystarczające i skuteczne. 

W rozdziale poświęconym przestrzennej prezentacji realizowanych projektów w 

ramach PO IG oraz innych programów operacyjnych zaprezentowane zostały dane na 

temat tego, w jakim zakresie i w jakiej liczbie realizowane były projekty 

beneficjentów 1. i 2. Priorytetu PO IG. W tym rozdziale zaprezentowane zostaną 

wnioski wynikające z przeprowadzonych wywiadów z beneficjentami. 

Działanie 1.1.1 

Badania prowadzone w ramach działania 1.1.1 okazały się być - w odniesieniu do 

analizowanych przypadków - bodźcem do realizacji podobnego typu badań, zarówno 

w wymiarze krajowym (PO KL Działanie 8.1.2), jak i w wymiarze europejskim. Jeden z 

podmiotów oparł konstrukcję projektu bezpośrednio o wyniki prowadzonych 

wcześniej badań, finansowanych ze środków programów ramowych badań UE. Z 

kolei dwa inne podmioty zamierzają wykorzystać wyniki realizowanego projektu do 

aplikowania o środki programów ramowych. 

„chcemy prowadzić foresight dla leśnictwa i drzewnictwa europejskiego. Mamy także 

pomysły na inne prace o charakterze ekonomicznym dla sektora, w których 

wykorzystamy metody i kompetencje nabyte przy okazji tego projektu”. 

Programy ramowe badań UE są w tym przypadku najczęstszym źródłem 

finansowania projektów komplementarnych ze środków zewnętrznych, ale nie 

84 

Ocena komplementarności interwencji w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna 

Gospodarka, PSDB, Warszawa 2011r. 

125

jedynym. Główny Instytut Górnictwa realizuje przykładowo projekt finansowany ze 

środków Funduszu Badawczego Węgla i Stali. 


Jeden z badanych podmiotów prowadzi obecnie projekty powiązane w dziedzinie ICT 

oraz uczestniczy w projekcie klastrowym. W innym przypadku beneficjent wskazał, 

że realizowany projekt jest komplementarny względem innego projektu 

(infrastrukturalnego) finansowanego z PO IiŚ. Z kolei ciekawym przykładem jest EIT+ 

z siedzibą we Wrocławiu, która to spółka realizuje szereg projektów powiązanych ze 

sobą, tworzących spójną całość i realizujących pewną wizję: 

„projekt, wspólnie z innymi, wchodzi w skład grupy projektów badawczych 

budujących nasze Centrum. Bliźniaczym, realizowanym na podobnych zasadach jest 

projekt BIOMED (także finansowany z PO IG), a trzecim jest Dolnośląskie Centrum 

Materiałów i Biomateriałów, jest to projekt inwestycyjny, który zakłada zbudowanie 

jednego i remontowanie trzech budynków na kampusie Pracze.” 

Podobny schemat działania widzimy również u innych beneficjentów: 

„ (...) realizujemy obecnie projekt IPPA mający na celu promowanie energetyki 

jądrowej oraz informowanie na jej temat społeczeństwa. Z kolei z projektów 

realizowanych w ramach PO IG, realizujemy projekt polegający na analizie 

możliwości wykorzystania toru jako paliwa jądrowego oraz stworzenie Centrum 

Radiochemii i Chemii Jądrowej (to projekt inwestycyjny, dzięki któremu znacznie 

poprawi się baza lokalowa Instytutu).” 

Projekty badawcze znajdują również swoją kontynuację w ramach programów 

regionalnych. Jeden z podmiotów wskazał, że w ramach RPO realizowano projekt 

badawczy o podobnym charakterze. Wśród beneficjentów znalazły się również 

podmioty, które realizują projekty dofinansowane ze środków Programów 

ramowych badań UE. W kilku przypadkach, doświadczenia w realizacji projektów w 

ramach Programu Ramowego Badań UE, jest bardzo duże (dotyczy minimum kilku 

projektów). 

Projekty są również finansowane ze środków innych niż fundusze strukturalne i 

programy ramowe. Przykładowo Politechnika Łódzka realizuje lub realizowała kilka 

projektów finansowanych ze środków krajowych (projekty badawcze i granty 

promotorskie), Politechnika Warszawska z kolei, obok projektów finansowanych ze 

środków Programów Ramowych Badań UE i funduszy strukturalnych, realizuje 

komplementarne projekty finansowane z Programu TEMPUS. 

W jednym przypadku projekt komplementarny wobec realizowanego w ramach 

działania 1.1.2 PO IG realizował partner projektu, nie zaś podmiot aplikujący: 

„Nasze badania dotyczą oddziaływania między białkami i dostarczają informacji na 

poziomie molekularnym. Natomiast nasz partner zajmuje się tworzeniem bioczujników 

i realizuje podobne projekty wdrożeniowe.” 

126


Projekty FNP są przede wszystkim komplementarne z działaniami 2.1. i 2.2 PO IG, 

bowiem oferują granty badawcze, które można realizować przy wykorzystaniu 

powstającej infrastruktury nauki. Jednocześnie projektami komplementarnymi 

wobec wsparcia udzielanego w ramach działania 1.2 jest wsparcie pochodzące ze 

środków Programów Ramowych Badań UE. 


Projekty finansowane z działania 1.3.1 PO IG były najczęściej komplementarne 

względem projektów finansowanych z Programów Ramowych Badań UE, zarówno 

poprzednich (5 i 6 PR UE), jak i obecnej edycji. Beneficjenci PO IG uczestniczą w 

projektach zarówno jako podwykonawcy części działań, realizując przy tym badania o 

niewielkiej skali, jak i będąc wiodącymi podmiotami w ramach projektu: 

„Projekt dotyczy opracowania systemu rozminowywania terenów i dedykowany 

Albanii, Serbii, Chorwacji, Słowenii, Bośni i i Hercegowinie. Nam powierzono 

koordynację jednego zadania. Nasze dofinansowanie wynosi 100 000 euro”. 

„Jeżeli aplikujemy do Programu Ramowego Badań to na zasadzie sprzedaży naszych 

umysłów i podwykonawstwa. To jest tylko uczestnictwo w kawałku prac za mizerne 

pieniądze.” 

„Ubiegaliśmy się o środki z Programów Ramowych: V, VI i VII. Projekty polegały na 

prognozowaniu zagrożeń uwalnianych z toksycznych substancji w wyniku awarii. To 

było konstruowanie systemu decyzji i ocen zagrożenia. Mamy świetne 

oprogramowanie oceniające jak te substancje się rozprzestrzeniają w środowisku. 

Nasz system pracuje już w Państwowej Agencji Atomistyki.” 

Beneficjenci działania 1.3.1 są również beneficjentami innych środków. Są to 

przykładowo środki budżetu państwa przeznaczone na obronność i bezpieczeństwo, 

pochodzące z NCBiR-u, czy też pochodzące z innych działań PO IG. 

W jednym przypadku beneficjent wskazał, że projekt jest elementem większej 

całości: 

„Projekt finansowany z PO IG obejmował tylko część prac nad urządzeniem. 

Wcześniejsze prace były finansowane z państwowych pieniędzy Instytutu, a prace 

dotyczące wdrażania realizowały firmy prywatne.” 

Projekty komplementarne nie zawsze udaje się jednak zrealizować. W przypadku 

jednego z Instytutów podjęto nieskuteczne próby złożenia projektów powiązanych - 

nie udało się pozyskać środków na ten cel. 

127


Projekty finansowane w ramach działania 1.3.2 nie są bezpośrednio 

komplementarne względem innych projektów, co wynika z zakresu tego działania. 

Jednak już efekty tych projektów, a więc konkretne rozwiązania będące 

przedmiotem postępowania patentowego, są komplementarne względem innych 

projektów: 

„Tak, realizujemy projekty dotyczące otrzymywania i zastosowania diketonów, 

koncentrujemy się na ich syntezie, dzieje się to przede wszystkim w ramach projektu 

KBN.” 

„Nasz zespół badawczy uzyskał granty ministerialne na prowadzenie prac. 

Dodatkowo w dużej części również badania sfinansowała firma zainteresowana 

wdrożeniem preparatu.” 


Schematy komplementarności w przypadku projektów finansowanych z działania 1.4 

różnią się w zależności od konkretnego przypadku. Ich zakres jest zdecydowanie 

szerszy, co wynika z faktu realizacji przedsięwzięcia komercyjnego. Beneficjenci w 

trakcie przeprowadzonych wywiadów wskazywali nie tylko na konkretne działania o 

charakterze badawczym (również finansowane z PO IG lub z RPO), charakterze 

pomocniczym (wejście na New Connect), czy też organizacyjnym (utworzenie 

Centrum Badawczo-Rozwojowego). Badane firmy starały się również pozyskiwać 

dofinansowanie z innych źródeł, co było związane z nabytymi kompetencjami w 

ramach realizacji projektu dofinansowanego z działania 1.4: 

„Obecnie firma stara się składać wnioski na dofinansowanie prac, które będą 

rozwijały projekt z PO IG. Do dalszego rozwoju technologii potrzebne jest dalsze 

dofinansowanie.” 

Tylko w jednym przypadku kontynuacja projektu realizowanego w ramach 1.4 

zapewniona będzie z wykorzystaniem środków własnych przedsiębiorcy. 85 

Działania 2.1, 2.2 oraz 2.3 

Komplementarność projektów w ramach działania 2.1, 2.2. oraz 2.3 może dotyczyć 

projektów realizowanych wcześniej (np. z SPO WKP), jak i obecnie. Obecnie 

realizowane projekty to projekty badawcze wykorzystujące zakupioną w ramach PO 

IG infrastrukturę: 

„Z drugiej strony na aparaturze Centrum realizowane są już projekty badawcze, np. 

finansowany z PO IG projekt Innowacyjne materiały do zastosowań 

energooszczędnych i proekologicznych w urządzeniach elektrycznych.” 

85 Nie dotyczy to ostatniego naboru w 2011r. w ramach działania 1.4 PO IG, gdzie warunki udziału 

wskazywały na konieczność realizowania części wdrożeniowej projektu, pomimo braku możliwości 

pozyskania środków z działania 4.1. 

128

„Dlatego ten projekt inwestycyjny rzeczywiście pozwolił nam na pozyskanie nowych 

technologii, a przez to ubieganie się pozyskanie nowych środków, może nie w nowych 

dziedzinach, ale w dziedzinach, w których się specjalizujemy. Bez tej aparatury ten 

projekt nie byłby możliwy do zrealizowania. ” 

„Realizowany jest obecnie jeszcze jeden projekt z PO IG 1.1. i projekty te się 

uzupełniają. SatBałtyk dotyczy monitoringu Morza Bałtyckiego i będzie korzystał z 

nowej infrastruktury w zakresie przechowywania i przetwarzania danych. Będzie 

pełnić funkcję usługową i jest zaprojektowany aby móc wspomagać realizację innych 

projektów, w których będzie potrzeba przechowywania danych.” 

Wśród beneficjentów z którymi przeprowadzono wywiady, znalazł się jeden 

beneficjent, dla którego środki (działania 2.1) stanowiły uzupełnienie inwestycji 

podejmowanych w ramach SPO WKP. W odniesieniu do obecnego okresu 

programowania, finansowanie projektów komplementarnych realizowane jest z 

wykorzystaniem środków PO IG, ale wśród beneficjentów znalazły się również 

podmioty, które korzystały ze środków innych Programów i działań (1.1.2 PO IG, 

1.3.1 PO IG, 1.1 PO RPW, środków Regionalnego Programu Operacyjnego, a także PO 

IiŚ). Podmioty realizują również projekty finansowane ze środków Programu 

Ramowego Badań UE oraz innych środków zewnętrznych (Programu Leonardo da 

Vinci, środków Fundacji Welcome Trust, amerykańskiego programu Fulbright’a, 

projektów finansowanych przez przemysł amerykański i Departament Obrony USA, 

środki NCBiR, projekty Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Funduszu Nauki i Technologii 

Polskiej). 

Projekty komplementarne realizowane są również przez partnerów – przykładem 

jest tutaj Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu: 

„Cały pomysł obejmuje współpracę Kampusu Morasko i Berdychowo (należącego do 

Politechniki Poznańskiej) z Poznańskim Parkiem Naukowo Technologicznym i innych 

parków technologicznych oraz już działających i powstającego inkubatora.” 

Jeden z beneficjentów, realizuje w partnerstwie projekt w ramach działania 2.2 PO 

IG, przy czym jest on komplementarny względem innego projektu realizowanego 

przez tego beneficjenta w ramach działania 2.1 PO IG. 

„Projektem komplementarnym jest „duży projekt” Laboratorium Badań Napędów 

Lotniczych realizowany przez konsorcjum Polonia Aero. Projekt jest finansowany w 

ramach działania 2.1. PO IG.” 

Jeśli chodzi o komplementarność 1. i 2. Priorytetu PO IG i 7PR należy oceniać ją w 

dwóch perspektywach: systemowej i instrumentalnej. 

W ujęciu systemowym, należy przede wszystkim zwrócić uwagę, że inne są cele 

wsparcia realizowanego w ramach PO IG, a inne wsparcia realizowanego w ramach 

7PR – co do zasady występuje jednak tutaj komplementarność, gdyż rozdziela się w 

nich wsparcie dla najlepszych projektów wybieranych w oparciu o kryterium 

129

doskonałości (tj. 7PR) i wsparcie ukierunkowane na wyrównywanie różnic między 

regionami i państwami np. podnoszenie ich potencjału w obszarze B+R (wsparcie PO 

IG jest realizowane w ramach polityki spójności i wyrównywania różnic między 

regionami i państwami - polityka spójności koncentruje się na poprawie i 

podnoszeniu jakości infrastruktury oraz kapitału ludzkiego). Realizacja projektów 

finansowanych z 7PR wymaga często dostępności wysokiej jakości infrastruktury (a 

nie jej tworzenia), zaś polityka spójności (w tym PO IG) umożliwia podnoszenie 

potencjału badawczego regionów mniej zamożnych (m.in. tworzenie nowoczesnej 

infrastruktury). 

Z perspektywy instrumentalnej, problemem jest niska spójność i synergia między 

wsparciem w ramach 7PR i polityki spójności (np. różne procedury i wymogi 

formalne, różne instytucje wdrażające), co z całą pewnością jest dużym 

utrudnieniem dla potencjalnych beneficjentów i tym samym ograniczeniem 

komplementarności tych dwóch mechanizmów wsparcia. Poprawa 

komplementarności na poziomie instytucjonalnym pozostaje jednak w dużej mierze 

po stronie państw członkowskich, które decydują o sposobach i kierunkach 

wykorzystania środków z polityki spójności (przykładowo, w celu zapewnienia 

większej spójności i komplementarności wsparcia niektóre państwa finansują ze 

środków polityki spójności te projekty, które mimo pozytywnej oceny nie uzyskały 

wsparcia finansowego na poziomie European Research Council). Pamiętać należy 

również o tym, że PO IG jest przede wszystkim Programem o zasięgu krajowym, z 

kolei 7 Program Ramowy ma zasięg europejski i mamy tutaj do czynienia z 

europejską wartością dodaną. 

Podsumowując część dotyczącą komplementarności a także wykorzystując wiedzę z 

rozdziału prezentującego przestrzenne rozmieszczenie projektów (ich liczbę i zakres), 

można sformułować kilka wniosków, będących próbą odpowiedzi na postawione 

pytania. 

• Relacja wsparcia z PO IG i innych instrumentów wsparcia na poziomie 

krajowym jest bardzo złożona. Z jednej strony, wsparcie w ramach Osi 1. i 2. 

PO IG bez wątpienia ważne i istotne, ale jest tylko fragmentem wsparcia 

udzielanego w Polsce na prowadzenie działalności B+R. Wsparcie to jest 

kierowane na takie działania i obszary, które nie są wspierane w ramach 

innych programów krajowych i dobrze je uzupełniają. Niekiedy jednak 

wsparcie w ramach osi 1. i 2. PO IG może być konkurencyjne wobec innych 

instrumentów finansowanych ze środków publicznych (np. działanie 1.3.2 

oraz Program Patent Plus). Ze względu na łatwość aplikowania oraz 

procedurę rozliczania projektów, Patent Plus cieszy się dużo większym 

zainteresowaniem niż działanie 1.3.2. 

• Projekty realizowane w ramach PO IG są komplementarne względem 

projektów realizowanych w ramach 7 Programu Ramowego Badań, natomiast 

nie występuje istotna korelacja w zakresie realizacji poszczególnych działań. 

Beneficjenci realizują szereg projektów i działań finansowanych z różnych 

źródeł, w tym środków 7 Programu Ramowego, jednak zainteresowanie 

poszczególnymi działaniami wynika raczej z dostępności tych środków i 

130

możliwości ich wykorzystania, rzadziej zaś z przemyślanej strategii 

ukierunkowanej na realizację konkretnych celów. Tylko w kilku 

analizowanych przypadkach podmioty posiadały sprecyzowaną strategię 

działania, która była powiązana z konkretnymi środkami. 

• Zespoły realizujące projekty finansowane z PO IG aplikują o środki 7 

Programu Ramowego Badań UE równie często, co zespoły nie realizujące 

projektów w ramach PO IG. Jak pokazuje część raportu prezentująca 

przestrzenne rozmieszczenie projektów, większe znaczenie ma tutaj potencjał 

jednostki i dotychczasowe doświadczenie w aplikowaniu o te środki, niż inne 

czynniki. 

• Wśród analizowanych w ramach badania przypadków były zarówno takie, w 

których podmiot po raz pierwszy aplikował o środki PO IG mając za sobą 

liczne doświadczenie w Programach Ramowych Badań UE, jak i podmioty 

które mają liczne, pozytywne doświadczenia w pozyskiwaniu środków PO IG 

oraz podobne doświadczenia w aplikowaniu o środki Programów Ramowych. 

• Realizacja projektów finansowanych z 1. i 2. Priorytetu PO IG z opisanych 

wyżej powodów systemowych i instrumentalnych tylko potencjalnie zwiększa 

szanse beneficjentów na udział w projektach 7 Programu Ramowego Badań. 

Decyduje bowiem o tym również szereg innych czynników. 

• Zdecydowanie najmniej projektów komplementarnych (również na poziomie 

projektów finansowanych z programów ramowych) realizują 

przedsiębiorstwa. Wynika to najczęściej z ich niskiego potencjału lub braku 

zasobów finansowych na realizację działań wzmacniających potencjał B+R. 

• W zakresie projektów realizowanych w ramach 2. Priorytetu PO IG warto 

zwrócić uwagę na fakt niskiego zainteresowania działaniami, ze strony 

podmiotów zlokalizowanych w regionach objętych PO RPW. Beneficjenci z 

tych regionów w trakcie rozmów wskazywali, że duża konkurencja o środki 

PO IG zniechęca ich do aplikowania o te właśnie środki i skłania do 

aplikowania o środki PO RPW (lub RPO); zmienia się przy tym zakres 

realizowanego projektu. 

• Z badania wynika, że brak jasno określonych obszarów strategicznych z 

punktu widzenia polityki naukowej państwa lub ich ogólny charakter (podział 

na projekty BIO-INFO-TECHNO w przypadku działania 1.3.1) nie sprzyjał i nie 

sprzyja koordynacji wsparcia PO IG i innych programów. Powodów szukać 

należy oczywiście na etapie programowania, niemniej jednak podejmowane 

są pewne działania, które zmierzają do uporządkowania tego stanu rzeczy. 

Warto jednak odnotować ten wniosek w kontekście przyszłego okresu 

programowania. 

• Istotny jest również wniosek dotyczący braku koordynacji działań w zakresie 

efektów realizowanych projektów. Dotyczy to przede wszystkim projektów 

131

infrastrukturalnych, realizowanych w ramach działania 2.1 PO IG, ale również 

np. wyników badań. Nie podejmuje się w tym aspekcie wysiłku zmierzającego 

do upowszechnienia wiedzy na temat efektów projektów, zakresu 

realizowanych projektów, dokonanych zakupów aparatury, co z kolei nie 

sprzyja ich wykorzystaniu przez zewnętrzne zespoły badawcze. 

6.2 System wyboru projektów 

Zmiany w systemie oceny projektów, wprowadzone w poszczególnych działaniach 

Programu, w większości przypadków miały charakter kosmetyczny. Wyjątkiem jest 

tutaj działanie 1.4 PO IG, gdzie zmiany miały bardzo istotne znaczenie i dotyczyły 

innowacyjności projektów: 

„Celem było to, by jak największy nacisk nałożyć na poziom innowacyjności 

projektów. Innowacyjność po zmianie kryterium nie powinna się skupiać na 

jakiejkolwiek innowacyjności a być innowacją co najmniej w skali kraju.“ 

Do początku 2010 roku kryteria w priorytecie pierwszym, w działaniu 1.4 były 

bardziej dostosowane do projektów inwestycyjnych (działanie było ściśle związane 

z działaniem 4.1). W ramach zmian skupiono się więc na tym, aby podnieść 

innowacyjność części badawczej projektów oraz na tym, by innowacje były 

innowacjami co najmniej na poziomie kraju. Poziom innowacyjności projektów 

punktowany był na skali a kryterium to uzyskało aż 40 punktów na 100 możliwych. 

Dodatkowo w projektach punktowany był ich potencjał międzynarodowy. 

„ I widzimy już po samej liście, że to jednak odnosi skutek, że projekty nawet po 

samych nazwach to już zupełnie inne, lepsze projekty, no może nie zupełnie lepsze, 

ale na pewno lepszej jakości.“ 

Wprowadzone zmiany dotyczyły następujących kryteriów: 

• Kryterium merytoryczne obligatoryjne - Projekt ma charakter innowacyjny co 

najmniej w skali kraju i dotyczy innowacji produktowej lub procesowej. 

• Kryterium merytoryczne fakultatywne - Poziom innowacyjności rezultatów 

prac badawczo-rozwojowych. 

Z powyższą zmianą związana była również zmiana w systemie oceny. Projekt 

oceniany miał być przez trzech, a nie dwóch ekspertów. Podniesiona została także 

minimalna punktacja z 40 do 60 (na 100) punktów, które trzeba było zdobyć aby 

uzyskać dofinansowanie. 

Jako bardzo pozytywne zostało odebrane przez przedsiębiorców wprowadzenie w 

regulaminach konkursów zapisów mówiących o tym, iż zakończenie projektu 

realizowanego w ramach działań 1.4-4.1 na etapie części badawczej nie powoduje 

konieczności zwrotu dotacji jeżeli okaże się, iż w trakcie realizacji działania 1.4, albo 

132

też po jego zakończeniu, warunki rynkowe zmieniły się na tyle, że wdrożenie nie ma 

sensu z ekonomicznego punktu widzenia. 

System wyboru projektów w ramach działania 1.4 w obecnym kształcie spełnia więc 

swoją rolę, sprzyja realizacji celów działania i celów szczegółowych Programu i 

przyczynia się do wyboru projektów najbardziej innowacyjnych. Jednak 

przedsiębiorcy w trakcie wywiadów często wypowiadali się negatywnie na jego 

temat. 

„To jest zazwyczaj ocena sztuki pisania projektu a nie jego wartości. Ale nie wiem, 

jaki system można by zaproponować w zamian. Jeżeli ktoś nie dysponuje dobrą firmą, 

która mu napisze projekt to może się poślizgnąć z bardzo sensownym projektem na 

tych formalnych wymogach odnośnie tworzenia i pisania wniosków projektowych.“ 

Niemniej jednak z punktu widzenia celów Programu, zmiany dokonane w działaniu 

1.4 należy ocenić pozytywnie. Jak wynika z przeprowadzonych rozmów z 

respondentami w instytucjach zaangażowanych w realizację Programu, po zmianie 

kryteriów wyboru projektów nastąpiła jakościowa zmiana w zakresie składanych 

wniosków. Przyznanie większej wagi punktowej kryterium innowacji, a także 

wprowadzenie kryterium innowacyjności rezultatów prac badawczo-rozwojowych 

sprzyjało (i sprzyja) realizacji celów szczegółowych Programu. Natomiast z pewnością 

zmiany nie są w pełni adekwatne do potrzeb przedsiębiorców. Z ich punktu widzenia, 

podniesienie minimalnej punktacji z 40 do 60 ogranicza możliwości pozyskania 

środków (w wyniku zwiększenia konkurencji). Obawy te znalazły również swoje 

odzwierciedlenie w dyskusji na spotkaniu Komitetu Monitorującego PO IG, 

poświęconego przyjęciu zmian w kryteriach. 

Obok działania 1.4 istotne zmiany były wprowadzane także w działaniu 1.1.2 oraz 

działaniu 1.3.1. Dotyczyły one następujących kryteriów wyboru projektów: 86 

• Projekt ma związek z RIS i / lub innymi strategiami sektorowymi, branżowymi 

lub może być wykorzystany przez RIS i / lub inne strategie sektorowe, 

branżowe (Poddziałanie 1.1.1). 

• Powiązanie z innymi projektami (projekt jest częścią projektu realizowanego 

w ramach współpracy krajowej i/lub międzynarodowej) (Poddziałanie 1.1.2 

oraz 1.3.1). 

Niewątpliwie słusznym rozwiązaniem było zobligowanie beneficjentów poddziałań 

1.1.2 i 1.3.1 do przedstawienia zapotrzebowania rynku na wyniki projektu oraz 

wykazania możliwości bezpośredniego zastosowania w praktyce jego rezultatów (np. 

86 Obecnie obowiązującym dokumentem w zakresie kryteriów wyboru projektów jest dokument z 22 

czerwca 2011r. oraz dokument pomocniczy, czyli Przewodnik po kryteriach wyboru finansowanych 

operacji w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013. Dokumenty te były 

wielokrotnie zmieniane począwszy od grudnia 2008 roku. Ostatnia zmiana miała miejsce 30 marca 

2011r., przy czym zmiany te nie dotyczyły już kryteriów dla 1. i 2. osi priorytetowej. W odniesieniu do 

tych ostatnich, zmiany wprowadzane były trzykrotnie, począwszy od grudnia 2008 roku. 

133

poprzez listy intencyjne, umowy konsorcjalne), jak również przyznawanie punktów 

za kryterium: Zakres współpracy z krajowymi i zagranicznymi zespołami badawczymi 

i przedsiębiorcami (1.1.2). Tego typu zapisy sprzyjają inkluzji podmiotów prywatnych 

w proces badawczo-rozwojowy, a także zdecydowanie zwiększają 

prawdopodobieństwo praktycznego zastosowania wyników prowadzonych prac. 

Beneficjenci niejednokrotnie wskazywali zresztą, że pomysł na projekt wynikał z 

zapotrzebowania rynku. 

Warto również wspomnieć o doprecyzowaniu zapisu jednego z kryteriów w 

przypadku działania 2.1: 

• Przydatność inwestycji do prowadzenia prac B+R na rzecz gospodarki. 

W przypadku pozostałych działań Programu oraz zmian, które miały miejsce, to były 

one adekwatne do potrzeb wynikających wprost z celów Programu, ale również 

adekwatne do potrzeb beneficjentów. W szczególności dotyczy to powiązania 

projektu z innymi projektami, co tworzy mechanizm komplementarności i synergii 

projektów. Zmiany wpływają też na wybór projektów o wysokim potencjale z punktu 

widzenia gospodarki (działanie 1.4 oraz 1.3.1) lub nauki (działanie 1.1., 1.2 oraz 

działania 2. osi priorytetowej). 

Działania realizowane w ramach pierwszej i drugiej osi priorytetowej podlegały 

również innymi zmianom, w tym np. zmianom dotyczącym kwalifikowalności 

wydatków oraz zmianom związanym z rozszerzeniem lub zmniejszeniem zakresu 

oceny (usunięto niektóre kryteria wyboru projektów; część uporządkowano). 

Analiza zapisów poszczególnych kryteriów wyboru projektów w ramach działania 2.1, 

2.2 oraz 2.3 wskazuje, że we wszystkich trzech działaniach występują takie, które 

sprzyjają osiąganiu celów działań i celów szczegółowych Programu. 

W przypadku działania 2.1 są to kryteria, które odnoszą się do potencjału projektu i 

jego przydatności do prowadzenia prac B+R na rzecz gospodarki, definiują 

priorytetowy charakter badań naukowych lub rozwojowych prowadzonych przez 

wnioskodawcę, wykorzystanie wspartej infrastruktury do prowadzeniu badań 

naukowych i prac rozwojowych, czy też odnoszące się do zasięgu użytkowania 

aparatury. Podobnie jest w działaniu 2.2, gdzie takie kryteria jak: wykorzystywanie 

inwestycji do prac B+R na rzecz gospodarki, znaczenie przewidzianych do realizacji 

prac lub zadań dla rozwoju międzynarodowej współpracy w zakresie nauki i techniki 

pozwalają na wybór projektów o największym potencjale z punktu widzenia 

Programu. 

W odniesieniu do działań 2. Priorytetu PO IG warto zaznaczyć, że w katalogu 

kryteriów znalazły się także takie, które odnoszą się do okresu trwałości projektów, 

oraz oceny źródeł finansowania zakupionej infrastruktury. Jest to istotne w 

kontekście opisanych w raporcie problemów. 

Natomiast obok oceny samych kryteriów, istotna jest ocena systemu wyboru. W tym 

aspekcie w trakcie prowadzonych wywiadów pojawiło się szereg opinii negatywnych: 

134

„ System wyboru nie gwarantuje selekcji rzeczywiście innowacyjnych projektów, ani 

też oceny potencjału badawczego zespołów, które ubiegają się o środki na 

infrastrukturę. Osoby dokonujące tego wyboru, nie mają odpowiedniej wiedzy 

naukowej do tego celu, nie ma też systemu wskaźników, który mógłby w tym 

dopomóc. Stąd istnieje obawa, że duża część tych środków zostanie zmarnowana, nie 

przełoży się na wartościowe badania prowadzące do odkryć i publikacji.“ 

„Przy ocenie projektów nie ma obiektywizmu, co wiąże się przede wszystkim z 

doborem recenzentów. Możliwe są tu rozmaite powiązania pomiędzy recenzującymi 

a beneficjentami aplikującymi o środki.“ 

Na ocenę negatywnie wpływa fakt, iż zapisy kryteriów wyborów projektów nie 

gwarantują wspierania projektów w konkretnych przyszłościowych dziedzinach ani 

branżach, co mogłoby się przełożyć na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki. 

Słusznie zauważają Guliński i Matusiak: Składane aplikacje powinny wpisywać się w 

ustalone priorytety prowadzące do wzrostu konkurencyjności polskiej gospodarki na 

rynku globalnym, a nie wyłącznie rozwiązywać problemy aplikujących 

wnioskodawców, spełniając jedynie formalne oczekiwania gestora środków 87 . 

Wydaje się więc, że w przyszłym okresie programowania, ocena projektów powinna 

opierać się w większym stopniu na sformułowaniu kierunków i obszarów 

priorytetowych z punktu widzenia Programu, albo co najmniej wskazywać problemy, 

które składane aplikacje mają rozwiązywać. 

Na koniec warto przytoczyć także opinię jednego z respondentów, która wskazuje, że 

każdy system wyboru projektów ma swoje mocne i słabe strony. 

„ (...) Sam oceniam wnioski. Wydaje mi się, że teraz projekty są ogólnie lepsze, bo 

często piszą je wyspecjalizowane firmy, ale ja jeśli widzę wniosek, w którym jest jakiś 

ciekawy projekt, to na pewno patrzę na niego przychylnie. Generalnie jednak pewne 

formalności na etapie wnioskowania są niepotrzebne (np. zbyt rozbudowane Studia 

Wykonalności), z drugiej strony inne rzeczy są niezwykle przydatne, do tej pory u nas 

nie stosowane – jak np. analiza ryzyka w projekcie.“ 

Czy system wyboru projektów w ramach działania 1.1 i 1.3 przyczynia się do wyboru 

projektów stanowiących największe wyzwanie dla polskiej nauki 

Beneficjenci projektów realizowanych w ramach działania 1.1 pozytywnie 

wypowiadają się na temat katalogu kryteriów wyboru projektów. Dotyczy to 

zarówno działania 1.1.1, jak i działania 1.1.2. Choć nie pojawiły się żadne krytyczne 

uwagi odnośnie kryteriów to w opinii beneficjentów duży problem leży po 

stronie oceniających projekty, którzy nie zawsze są przygotowani do swojej roli lub 

nie posiadają odpowiednich kompetencji. 

87 Matusiak K., Guliński J., Rekomendacje zmian w polskim systemie transferu technologii i 

komercjalizacji wiedzy, Warszawa, PARP 2010, str. 69. 

135

„Samo napisanie dobrego wniosku nie jest wystarczające, bo istnieje element 

niepewności w postaci ekspertów, którzy nie zawsze mają niezbędną wiedzę do oceny 

wniosków i wiele rzeczy robią powierzchownie.“ 

Podobnie jak w przypadku działania 1.1 negatywne opinie beneficjentów odnośnie 

systemu wyboru projektów pojawiły się w przypadku działania 1.3.1. System oceny 

został uznany za niejasny, co dotyczyło przede wszystkim oceny projektu przez 

recenzentów. 

„Wpływ na ocenę projektów, może mieć osoba oceniająca dany wniosek – czy ma 

ona doświadczenie np. tylko z uczelni czy miała też do czynienia z wdrożeniami.” 

„Ocena wniosków bywa dziwna – jeden ekspert potrafi przyznać maksymalną 

punktację podczas gdy inny – minimalnie, a pod uwagę ostatecznie są brane niższe 

oceny. Komisje nie bywają obiektywne – oceny są często mało zrozumiałe (np. 

recenzent przyznaje bardzo mało punktów uzasadniając jednak pozytywnie wszystko 

– nie wiadomo więc dlaczego tak mało punktów mimo że wszystko jest dobrze).” 

„W Polsce procedura wyboru projektów jest pasywna – komisja dostaje dokumenty i 

ocenia, w powinna być możliwość rozmowy, tak aby zespół mógł przedstawić i 

ewentualnie obronić swój pomysł.” 

Szukając odpowiedzi na pytanie o to, czy kryteria w wyżej wymienionych działaniach 

przyczyniają się do wyboru projektów stanowiących największe wyzwanie dla 

polskiej nauki, należy odnieść się do konkretnych kryteriów wyboru projektów. Na 

początek warto poruszyć jednak zagadnienie „największych wyzwań” polskiej nauki. 

Otóż, biorąc pod uwagę opisany w raporcie brak wyznaczenia branż lub sektorów 

przyszłościowych, czy obszarów i kierunków wsparcia nauki, zdefiniowane wyzwania 

powinny odnosić się do rozwiązań najlepszych, modelowych, w pełni 

odpowiadających na sformułowane cele interwencji 1 Priorytetu PO IG. W tym 

sensie decydujące będą więc takie kryteria wyboru projektów, które decydują o 

zwiększaniu konkurencyjności polskiej nauki i sprzyjają zwiększaniu roli nauki w 

rozwoju gospodarczym. 

Analiza zapisów kryteriów w działaniu 1.1.1 wskazuje, że tylko trzy kryteria 

bezpośrednio odnoszą się do wyżej wymienionych celów interwencji. Są to 

następujące kryteria: 

• Użyteczność oczekiwanych wyników projektu, 

• Wpływ realizacji projektu na rozwój współpracy pomiędzy sferą B+R a 

gospodarką, 

• Wpływ wyników projektu na podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw. 

Pozostałe kryteria odnoszą się w większym stopniu do potencjału beneficjenta, jego 

doświadczenia i przygotowania projektu i jako takie nie stanowią o wyborze 

projektów stanowiących największe wyzwanie dla polskiej nauki. 

136

Bardzo pozytywnie należy również ocenić wprowadzenie do katalogu kryteriów 

wyboru projektów w ramach tego działania kryterium: Projekt ma związek z RIS i / 

lub innymi strategiami sektorowymi, branżowymi lub może być wykorzystany przez 

RIS i / lub inne strategie sektorowe, branżowe. 

Zdecydowanie więcej kryteriów definiujących możliwość osiągnięcia celów 

interwencji znajdziemy w działaniu 1.1.2. Są to m.in. następujące kryteria: poziom 

naukowy projektu, zakres współpracy z krajowymi i zagranicznymi zespołami 

badawczymi i przedsiębiorcami, znaczenie przewidzianych do realizacji prac lub 

zadań dla rozwoju międzynarodowej współpracy w zakresie nauki i techniki. Te i inne 

kryteria sprzyjają więc wyborowi projektów stanowiących największe wyzwania 

polskiej nauki. 

Z kolei w przypadku działania 1.3.1 kryteria wyboru projektów z góry zakładają 

aplikacyjny charakter wdrażanych rozwiązań a znaczna część kryteriów 

merytorycznych odnosi się wprost do zakładanych celów interwencji. Są to 

przykładowo kryteria odnoszące się do zapotrzebowania rynku na wyniki projektu, 

oceniające poziom naukowy projektu, znaczenie zadań przewidzianych do 

finansowania dla realizacji celów polityki naukowej, naukowo-technicznej i 

innowacyjnej państwa, czy też oceniające zakres dotychczasowej współpracy 

beneficjenta z krajowymi i zagranicznymi zespołami badawczymi i 

przedsiębiorstwami w zakresie podobnym do składanego projektu. Projekty 

spełniające te kryteria należy uznać za projekty odpowiadające na najważniejsze 

wyzwania polskiej nauki. 

Podobnie jak w działaniu 1.3.1, tak i w działaniu 1.3.2 znajdziemy szereg kryteriów, 

które definiują wysoki poziom merytoryczny realizowanych projektów, objętych 

wsparciem na ochronę patentową (np. Poziom naukowy projektu, Projekt dotyczy 

wynalazku z zakresu wysokich technologii). 

Wypracowany system wyboru projektów jest próbą osiągnięcia złotego środka 

pomiędzy wcześniejszymi doświadczeniami w ocenie projektów naukowych a 

podejściem wypracowanym przez instytucje zaangażowane w realizację Programu, w 

tym przez MG i PARP (w odniesieniu do działania 1.4-4.1). Wcześniejsze 

doświadczenia w ocenie projektów naukowych obejmowały powołanie przez 

Ministra zespołu, który dokonuje oceny projektów. Dodatkowo oceniany projekt był 

wysyłany do zaopiniowania przez ekspertów zewnętrznych. W ocenie projektów 

mogli uczestniczyć również eksperci zagraniczni. Taki schemat obowiązywał przy 

pierwszym naborze w ramach PO IG, w projektach jednostek naukowych. Podejście 

to miało ważną zaletę, mianowicie umożliwiało przeprowadzenie dyskusji 

przedstawicieli różnych dziedzin, dyskusji popartej zewnętrzną wiedzą ekspercką. Do 

takiego systemu przyzwyczajeni byli również beneficjenci w pierwszym okresie 

realizacji Programu. Zmiany które nastąpiły wprowadziły ocenę trzech ekspertów, 

przy czym z ich ocen wyciągana jest średnia, która jest ostateczną oceną (nie ma 

dyskusji pomiędzy ekspertami). W opinii PARP istniejący system wyboru projektów 

zapewnia szybkość oceny oraz wysoką jakość oceny. Jednak jest to jednocześnie 

137

system, który rodzi pewne wątpliwości. Przykładowo jeden z beneficjentów, 

z którym prowadzono wywiad w ramach działania 1.4, wskazał sytuację w której 

wniosek został rażąco nisko oceniony przez jednego z ekspertów, co wpłynęło na 

całościową średnią ocenę projektu i przez to projekt nie uzyskał dofinansowania. 

W procesie oceny wniosków składanych w ramach 1. i 2. Priorytetu PO IG w 

niewielkim stopniu korzysta się również z pomocy ekspertów zagranicznych. Biorąc 

pod uwagę wąski, często specjalistyczny zakres realizowanych projektów naukowych 

lub projektów infrastrukturalnych, dostępność ekspertów z wybranych dziedzin 

mogłaby pozytywnie wpłynąć na jakość procesu oceny, bo jak pokazuje powyższa 

analiza to jakość procesu oceny, nie zaś kryteria wyboru, wpływają na przejrzystość 

oceny projektów. 

„Oni często mają zupełnie inne spojrzenie. Patrzą szerzej, po prostu wiedzą co się 

dzieje, większą mają też wiedzę i doświadczenie co się dzieje na świecie w danym 

temacie, w danej branży i to było bardzo pomocne.” 

Podsumowując tą część raportu, należy potwierdzić, że system wyboru projektów w 

ramach 1. i 2. Priorytetu PO IG oraz poszczególnych działań pozwala na wybór 

projektów najlepszych z punktu widzenia wyzwań polskiej nauki (działania 1.1 oraz 

1.3) oraz projektów innowacyjnych (działanie 1.4-4.1). Temu ostatniemu służą 

dodatkowo dokonane zmiany w systemie oceny, w tym w kryteriach wyboru 

projektów. Wprowadzenie wymogu innowacyjności wyników prowadzonych prac 

badawczych przyczyniło się do zwiększenia jakości składanych wniosków o 

dofinansowanie. 

Istniejące kryteria w poszczególnych działaniach 1. i 2. Priorytetu pozwalają na wybór 

projektów realizujących w najpełniejszy sposób cele interwencji, w tym cele 

szczegółowe PO IG. Stosunkowo najsłabiej wypadają tutaj kryteria w działaniu 1.1.1. 

Dodatkowo w przypadku działań 2. Priorytetu istniejące kryteria odnoszą się do 

okresu trwałości projektów i definiują sposób jej finansowania po zakończeniu ich 

realizacji. 

Czy katalogi kosztów kwalifikowanych działań są adekwatne do potrzeb i celów 

Zdecydowana większość beneficjentów, z którymi przeprowadzono wywiady w 

ramach badania, nie wskazuje żadnych problemów związanych z kwalifikowalnością 

kosztów w projekcie. Dodatkowo ich zdaniem katalog kosztów kwalifikowanych jest 

adekwatny do ich potrzeb i nie wymaga zmian. Pozytywnie odbierane są także: 

możliwość wskazania kosztów ogólnych w projekcie oraz możliwość aneksowania 

umowy w momencie, kiedy wymaga tego realizacja projektu. Opinie przeciwne 

(negatywne) wyraziło tylko kilku beneficjentów. Najważniejsze problemy oraz 

potencjalne sugestie zmian obejmują: 

• W przypadku działania 2.1 możliwość uznania za kwalifikowane kosztów 

przedłużenia gwarancji na zakupione urządzenia i aparaturę; 

• Brak możliwości finansowania zagranicznych wyjazdów celem prezentacji 

wyników na zjazdach, sympozjach, itd. (w przypadku gdy nie został 

wygłoszony referat); 

138

• Stworzenie możliwości rozliczania kosztów pracy w formie kosztów 

pośrednich (na wzór rozwiązania dostępnego w 7 Programie Ramowym 

Badań - Full Costs Flat Rate). 

Powyższe opinie wskazują, że katalog kosztów kwalifikowanych w poszczególnych 

działaniach 1. i 2. Priorytetu PO IG został wskazany w sposób prawidłowy i zgodny 

z oczekiwaniami beneficjentów. Wielu beneficjentów przyznało równocześnie, że 

pojawiające się problemy wynikają głównie ze złego planowania wydatków w 

niektórych pozycjach budżetu. Z kolei z punktu widzenia celów Programu, katalog 

kosztów kwalifikowanych powinien w większym stopniu uwzględniać działania w 

otoczeniu projektu. Przykładem jest tutaj wspomniany koszt finansowania wyjazdów 

zagranicznych (promocja). 

6.3 Ocena trybu wyboru projektów 

Ocena trybu wyboru projektów indywidualnych dotyczyła zagadnień związanych z 

jakością ich przygotowania, efektywnością realizacji projektów, tempem realizacji 

projektów oraz ich efektów w odniesieniu do 1. i 2. Priorytetu PO IG. Ocenie została 

poddana również szczególna procedura zatwierdzania przez KE wsparcia dla dużych 

projektów w ramach 2. Priorytetu. 

Zgodnie z art. 28 ust. 1 znowelizowanej ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach 

prowadzenia polityki rozwoju, w ramach Programu Innowacyjna Gospodarka, 2007- 

2013 można uzyskać wsparcie dla projektów: wyłonionych w trybie konkursu, 

systemowych oraz indywidualnych. Projekty indywidualne to inwestycje o 

strategicznym znaczeniu dla realizacji Programu, wskazane przez Instytucję 

Zarządzającą, po rekomendacji właściwej instytucji pośredniczącej. Projekty te to 

przedsięwzięcia, których realizacja jest ważna z punktu widzenia realizacji strategii 

danego sektora lub obszaru oraz które w znaczący sposób przyczynią się do 

osiągnięcia celów osi priorytetowej, w ramach której dany projekt jest realizowany. 

Umieszczenie projektu na liście jest jedynie warunkową deklaracją jego 

dofinansowania i związane jest z zarezerwowaniem środków w ramach budżetu 

programu na jego realizację. Realizacja projektu jest jednak uzależniona od 

spełnienia kryteriów wyboru przyjętych przez Komitet Monitorujący Program, 

wymogów dotyczących dokumentacji i gotowości projektu do realizacji oraz 

akceptacji wniosku o dofinansowanie wraz z wymaganymi przez IZ załącznikami. 

Obecnie na liście projektów indywidualnych (z dnia 31 sierpnia 2011r.) znajduje się 

50 projektów, realizowanych w ramach wszystkich działań 1. i 2. Priorytetu PO IG, 

poza działaniem 2.3. 

Tabela 19. Liczba projektów indywidualnych realizowanych w poszczególnych działaniach. 

Nr działania PO IG Liczba projektów indywidualnych 

1.1 12 

1.2 6 

1.3 17 

1.4 2 

2.1 10 

2.2 3 

Źródło: Lista projektów indywidualnych w ramach PO IG, sierpień 2011. 

139

Mankamentem trybu wyboru projektów indywidualnych był fakt, iż ich wybór 

opierał się o skrócony opis projektu, który bardzo często zawierał wyłącznie 

podstawowe informacje na temat projektu, jego założeń, celów oraz efektów. 

Decyzja zapadała więc na podstawie opisu, który nie dawał pełnego obrazu 

rzeczywistości. Dopiero po podpisaniu pre-umowy beneficjenci zobowiązani byli 

każdorazowo do przygotowania pełnej dokumentacji projektu po czym wniosek 

podlegał ocenie (podstawą oceny były jak wspomniano kryteria wyboru projektów). 

Przygotowana dokumentacja prezentowała dopiero rzeczywisty potencjał projektów, 

który nie zawsze był wysoki. 88 

„Później ocena takiego projektu wcale nie musiała być doskonała, bo te projekty 

niektóre podmioty, niektórzy wnioskodawcy uważali, że skoro już są na liście to oni 

powinni mieć zawarta umowę, i były duże obiekcje jeżeli dostawiali kiepską ocenę 

merytoryczną.” 

Natomiast odnosząc to do jakości przygotowania projektów indywidualnych 

względem projektów konkursowych, należy wskazać na brak istotnej relacji 

pomiędzy trybem wyboru projektu a jakością planowania projektu. Wyniki 

przeprowadzonych rozmów z beneficjentami projektów wybranych w trybie 

konkursowym oraz projektów znajdujących się na liście projektów indywidualnych 

wskazują, że wszyscy borykają się z identycznymi problemami, będącymi efektem 

złego planowania projektu lub nie uwzględnienia istniejących ryzyk. Do najczęściej 

pojawiających się problemów w trakcie realizacji projektów poddanych analizie 

zaliczyć można: brak uwzględnienia w harmonogramie terminów związanych z 

procedurą udzielania zamówień publicznych, brak uwzględnienia kosztów realizacji 

pewnych zadań, stanowiących integralną część projektu oraz brak uwzględniania 

ryzyka w postaci różnic kursowych w odniesieniu do procedury rozliczania 

projektów. Powodów szukać należy więc nie w trybie wyboru projektów a w braku 

doświadczenia instytucji i osób przygotowujących poszczególne projekty. 

Bardziej złożoną jest ocena efektywności realizacji projektów. Zarówno w 

analizowanych projektach konkursowych, jak i projektach indywidualnych w trakcie 

realizacji projektów pojawiały się opóźnienia, które nie miały jednak większego 

wpływu na osiągnięcie zaplanowanych efektów. Natomiast częściej niż w projektach 

konkursowych, w projektach indywidualnych pojawiało się opóźnienie w pierwszych 

etapach jego realizacji, co wskazywałoby na większe problemy z planowaniem 

projektów (może to być efektem czynników takich jak brak faktycznego lidera 

projektu, brak przypisanych odpowiedzialności osób związanych z realizacją 

projektu, brak nacisku na faktyczną realizację zadania w powiązaniu z przekonaniem 

o przyznaniu środków). Z kolei ze względu na obecny etap realizacji większości 

projektów, niemożliwa jest ocena efektywności kosztowej realizowanych zadań, a 

więc ocena porównująca osiągnięte efekty z poniesionymi, rzeczywistymi nakładami. 

Niemniej jednak w przypadku projektów konkursowych widoczna jest ostrożność w 

szacowaniu wielkości budżetów projektów. Z podobnego powodu trudno jest na tym 

88 Ocena projektów realizowanych w trybie indywidualnym w 10 przypadkach zakończyła się oceną 

negatywną. 

140

etapie porównywać osiągnięte efekty projektów wybieranych w trybie konkursowym 

i projektów indywidualnych. Analiza przeprowadzona w rozdziale poświęconym 

osiągniętym efektom nie pozwala na zaobserwowanie istotnych różnic w osiąganiu 

poszczególnych produktów i rezultatów. Trudno też szacować na tym etapie wpływ 

projektów wybieranych w obu trybach na otoczenie. 

Ważnym zagadnieniem jest zagadnienie dotyczące realizacji dużych projektów, 

objętych szczególną procedurą i koniecznością uzyskania indywidualnej decyzji 

Komisji Europejskiej. Jest to zagadnienie o tyle istotne, że przedstawiciele wszystkich 

projektów objętych tą procedurą, z którymi przeprowadzono wywiady, wskazywali 

na długi okres oceny wniosków, jako ważną barierę w realizacji projektu. 

Oczekiwanie to ma wpływ nie tylko na harmonogram realizacji projektu, ale przede 

wszystkim na samą instytucję, która podejmuje się realizacji przedsięwzięcia. 

Przedłużające się terminy skutkują bowiem nie tylko dużą niepewnością, w tym 

niepewnością odnośnie finansowania, ale przede wszystkim znacząco zwiększają 

ryzyko realizacji projektu i mają wpływ na funkcjonowanie instytucji. 

„Taka sytuacja powoduje, że czujemy pełną odpowiedzialność za ewentualną 

późniejszą odmowę finansowania, która mogłaby doprowadzić do utraty płynności 

finansowej i upadku instytucji.” 

Procedura akceptacji projektów przez KE trwała w analizowanych przypadkach od 

sześciu miesięcy (projekt Budowa i wyposażenie Wielkopolskiego Centrum 

Zaawansowanych Technologii w Poznaniu oraz projekt EIT+) do 14 miesięcy w 

przypadku projektu Centrum Czystych Technologii Węglowych. Tabela 20 

przedstawia najważniejsze terminy związane z datą wydania decyzji przez KE dla 

wybranych projektów. 

Powstałe w analizowanych dużych projektach opóźnienia skutkują przesunięciem w 

czasie terminu osiągnięcia poszczególnych wskaźników, przy czym nie dotyczy to 

wszystkich instytucji. W ramach jednego z projektów, pomimo występującego 

opóźnienia, udało się osiągnąć wszystkie zakładane wskaźniki. Tak więc o ile 

szczególna procedura, którą są objęte duże projekty ma wpływ na tempo realizacji 

projektów, o tyle jej wpływ na osiąganie efektów nie jest już tak bardzo istotny, 

aczkolwiek nie pozostaje bez znaczenia. W tym sensie projektów te nie odróżniają się 

zasadniczo od innych projektów, które uzyskały wsparcie w ramach 2. Priorytetu PO 

IG. 

141

Tabela 20. Etapy zgłoszenia dużych projektów do KE. 

Tytuł projektu 

Centrum Badań 

Przedklinicznych i 

Technologii (CePT) 

Centrum Czystych 

Technologii Węglowych 

Dolnośląskie Centrum 

Materiałów i 

Biomateriałów 

Wrocławskie Centrum 

Badań EIT+ 

Budowa i wyposażenie 

Wielkopolskiego 

Centrum 

Zaawansowanych 

Technologii w Poznaniu 

Centrum 

Zaawansowanych 

Materiałów i Technologii 

(CEZAMAT) 

Centrum nauk 

Biologiczno 

Chemicznych UW - 

Kampus Ochota (CENT 

III) 

Źródło: MRR. 

Data wysłania 

wniosku do KE 

Data zakończenia 

oceny formalnej 

(„admissibility”) 

Data przesłania 

„interruption 

letter” 

Data przesłania do KE 

odpowiedzi na 

„interruption letter” 

Data decyzji 

KE 

30.06.2009 07.07.2009 13.08.2009 19.02.2010 07.06.2010 

01.10.2009 31.10.2009 

28.12.2009 13.01.2009 

26.02.2010 09.03.2010 

- 26.08.2010 

- 07.03.2011 

(poprawiony 

wniosek) 

- odesłany 02.09.2010 

- 21.03.2011 

(1) 18.03.2010 

(2) 29.06.2010 

KE nie zgłosiła 

uwag do projektu 

(1) 21.04.2010 

(2) 17.06.2010 

(1) 13.04.2010 

(2) 31.08.2010 

20.12.2010 

nie dotyczy 07.06.2010 

(1) 05.05.2010 

(2) 06.07.2010 09.08.2010 

16.09.2011 - - 

30.12.2010 10.01.2011 08.03.2011 29.04.2011 - 

Ostatnim aspektem realizacji dużych projektów jest aspekt merytoryczny. Duże 

projekty miały odegrać ważną rolę w procesach transferu wiedzy ze sfery nauki do 

gospodarki, stąd też ze względu na ich skalę i oddziaływanie, KE często zwracała 

uwagę na ten aspekt ich realizacji. 

„Natomiast w przypadku wszystkich dużych projektów z 2 osi, Komisja Europejska 

zwracała uwagę na to, że są to projekty, które w założeniu mają służyć temu, aby 

transfer wiedzy z nauki do gospodarki miał się dokonywać szybko i sprawnie. 

Natomiast dobrze wiemy, że zarówno po stronie przedsiębiorców, ale przede 

wszystkim po stronie polskiej nauki są pewne bariery, zarówno regulacyjne jak i 

mentalne w wychodzeniu do gospodarki. Nawet sama Komisja Europejska zwracała 

nam uwagę na roboczych spotkaniach, żeby przywiązywać wagę do tego czy ten 

transfer wiedzy rzeczywiście się odbywa. Wiadomo, że na tym etapie realizacji 

projektu, tego transferu jeszcze nie będzie, bo ciężko żeby był, kiedy te laboratoria są 

dopiero budowane.” (wywiad z przedstawicielem Instytucji Zarządzającej) 

W większym stopniu uwagę na aspekt transferu technologii zwracano w przypadku 

dużych projektów, ocenianych przez KE. Dlatego należy zaznaczyć, że ta dodatkowa 

ocena podniosła jakość projektów w tym zakresie. 

142

7. Sugestie na przyszłość 

7.1 Sugestie strategiczne dotyczące przyszłej perspektywy finansowej. 

Na podstawie analizy dotychczasowego przebiegu realizacji 1. i 2. osi priorytetowej 

PO IG można sformułować wniosek o potrzebie kontynuacji działań, po ich 

usprawnieniu (modyfikacji), jednak bez zmiany podstawowych zasad i regulacji, gdyż 

prowadziłoby to do niepotrzebnych kłopotów logistycznych i organizacyjnych. 

Z punktu widzenia przyszłego okresu programowania kluczowe wydają się cztery 

kwestie: 

zmiana sposobu podejścia do programowania instrumentów i kierunków 

wsparcia, 

zakorzenienie programów operacyjnych w dokumentach o charakterze 

strategicznym, 

odejście od wąskiego ujęcia kierunków priorytetowych na rzecz 

interdyscyplinarności 89 , 

właściwy moment zainicjowania prac nad programem oraz czas jego 

realizacji. 

Jak wynika z przeprowadzonych badań - i na co wskazują sami twórcy programów 

wsparcia - sposób tworzenia instrumentów wsparcia w Polsce ma charakter 

życzeniowy, a punktem wyjścia do niego jest myślenie sektorowe i/lub branżowe. 

Brakuje długoterminowych strategii rozwoju i spójnej wizji polityki wsparcia. 

Zasadnym wydaje się zatem bardziej precyzyjne ukierunkowanie wsparcia, tak by 

wspierane były bądź to dziedziny istotne z punktu widzenia rozwoju kraju, bądź by 

wsparcie koncentrowało się wokół obszarów problemowych określonych na 

najwyższych poziomach decyzyjnych i mających charakter wyzwań rozwojowych 

poziomu makro (np. ekoenergetyka). Konieczne jest powiązanie problemów ze 

zdefiniowanymi obszarami w diagnozie, dokumentach strategicznych, ale również na 

poziomie UE i Programu Ramowego Badań, celem wzmacniania potencjału oraz 

tworzenia efektów synergii. 

Doświadczenia państw członkowskich UE realizujących politykę pro-innowacyjną 

wskazują dobitnie, że każdy rodzaj interwencji, czy to na poziomie krajowym, czy 

regionalnym, powinien być poprzedzony rzetelną i pogłębioną analizą stanu 

gospodarki, jej ocenie z punktu widzenia wyzwań rozwojowych, które formułowane 

są w oparciu o potrzeby kraju, ale nie widzianego jako „wyizolowana wyspa” tylko 

jeden z elementów globalnych zasobów. 

Warto wziąć pod uwagę nie tylko rzetelność i wielowymiarowość spojrzenia na 

sytuację społeczno-ekonomiczną kraju, ale także przyjąć długookresową wizję 

strategii. W Wielkiej Brytanii czy Francji, a także w Finlandii cele strategiczne 

89 Chodzi tu o podejście brytyjskie lub czeskie, gdzie łączy się różne kierunki wsparcia- obszary 

gospodarcze- a nie konkretne, wąskie specjalizacje. 

143

formułowane są na okres dziesięciu lat – piętnastu lat, a niektóre dokumenty już 

teraz, w zarysach, formułują priorytety do roku 2040. 

W Polsce, jak pokazały niniejsze badania, już na etapie diagnozy społecznogospodarczej, 

która stanowi przecież podstawę do określenia priorytetów i celów 

interwencji występują istotne problemy. Pierwszy z nich dotyczy zbyt krótkiego czasu 

przewidzianego na przygotowanie diagnozy drugi - korzystania z ograniczonych 

źródeł informacji, a co za tym idzie, braku pogłębionej analizy i refleksji. Takie 

podejście zaowocowało np. ograniczoną analizą nt. kooperacji jednostek naukowych 

z sektorem gospodarki. 

W kontekście diagnozy społeczno - ekonomicznej w przyszłym okresie 

programowania należy zwrócić uwagę na: 

nieograniczanie się wyłącznie do danych ze statystyki publicznej. Postulować 

należy zlecanie wykonania odpowiednich badań oraz korzystanie z szerszego 

niż dotychczas wachlarza danych (np. Nauka i Technika, Działalność 

innowacyjna przedsiębiorstw). W analizowanym kontekście postulować 

należy przeprowadzanie (zlecanie) dodatkowych badań o ilościowym 

charakterze (np. wśród sektora mikroprzedsiębiorstw lub jednostek naukidane 

dotyczące produktywności uczelni), jak również prowadzenie badań 

jakościowych celem pogłębienia posiadanej wiedzy oraz identyfikacji przyczyn 

danego stanu rzeczy; 90 

przedstawianie oprócz stanu zastanego również interpretacji dotyczących 

przyczyn problemów tak by wiedzieć, na jakie z nich interwencja natury 

finansowej może stanowić odpowiedź i do jakiego stopnia dzięki niej można 

oczekiwać rozwiązania tych problemów; 

zapewnienie odpowiednio długiego czasu na przygotowanie diagnozy (kilka 

miesięcy). 91 

Należy zwrócić uwagę również na fakt, iż niezwykle ważnym elementem każdej 

diagnozy jest wskazanie nie tylko stanu zastanego, lecz również identyfikacja jego 

przyczyn. Ograniczanie się do prezentacji danych z poziomu makro o liczbowym 

charakterze bez próby ich interpretacji znacząco spłyca diagnozę. Biorąc pod uwagę, 

iż pierwszy i drugi priorytet skoncentrowane są przede wszystkim na pracach 

badawczo-rozwojowych oraz współpracy sektora nauki z gospodarką, należy 

spoglądać na te zagadnienia również przez pryzmat uwarunkowań natury prawnej, 

organizacyjnej czy mentalnej i próbować analizować ich znaczenie z punktu widzenia 

diagnozowanych obszarów. 

90 Doświadczenia krajów UE wskazują, że przygotowanie dobrej diagnozy, nie będącej li tylko 

„fotografią” obecnego stanu rzeczy pozwala konstruować efektywne instrumenty wsparcia. Osoby 

odpowiedzialne za kreowanie strategicznych celów polityki pro innowacyjnej korzystają z licznych 

badań, w tym przede wszystkim badań ewaluacyjnych, szerokiego grona ekspertów, również 

międzynarodowych w procesie przygotowania bazy stanowiącej punkt odniesienia dla określenia 

kierunków i zakresu wsparcia. 

91 Jak wskazał jeden z rozmówców zaangażowany w prace nad diagnozą, powodami niezlecania 

dodatkowych badań czy ekspertyz były: brak środków finansowych na tego typu prace oraz krótki czas 

na przygotowanie diagnozy (od momentu powołania Zespołu do momentu opracowania wstępnej 

wersji programu upłynęło 5 miesięcy). 

144

Wszystkie programy operacyjne kolejnej perspektywy finansowej powinny być 

właściwie ,,zakorzenione” w dokumentach o charakterze strategicznym. Kluczową 

kwestią jest projektowanie kształtu interwencji finansowanych z funduszy unijnych, 

tak by stanowiły one wraz z innymi interwencjami komplementarne środki realizacji 

zadań i celów określonych w dokumentach strategicznych. 

Decydenci muszą mieć na uwadze komplementarność projektowanego Programu z 

innymi interwencjami zarówno krajowymi, jak i zagranicznymi. Obecnie przykładem 

braku komplementarności prowadzącym de facto do sytuacji ,,dublowania” się 

wsparcia jest równoległe funkcjonowanie programu Patent Plus oraz działania 1.3.2. 

Przy opracowywaniu instrumentów wsparcia nowej perspektywy powinno się zatem 

wykluczać sytuacje (lub rozkładać akcent, czy to merytoryczny czy też czasowy), w 

których działania pełniłyby konkurencyjne względem siebie role. Ważne jest także 

powiązanie interwencji w ramach kolejnej perspektywy finansowej z kierunkami 

polityki naukowej i badawczo-rozwojowej państwa. Dotyczy to przede wszystkim 

kierunków wynikających z przyjętego w sierpniu Krajowego Programu Badań 92 , ale 

potencjalnie powinno dotyczyć nowej Strategii (nie przyjętej jeszcze, ale będącej 

emanacją uproszczenia podejścia strategicznego do zarządzania tym obszarem w 

państwie). 

W przyszłym okresie programowania należy także zwiększać rolę działań miękkich 

(takich jak działanie 1.2), w tym tworzyć warunki do rozwoju infrastruktury rozwoju 

osobistego pracowników naukowych, jak również pracowników zespołów B+R w 

firmach. 

Przed podjęciem działań programowych należy rozstrzygnąć kwestie „bazowe”: 

innowacyjności - konieczne jest precyzyjne określenie jak rozumiemy pojęcie 

innowacyjności gospodarki, tak by wykluczyć sytuacje, w których 

dofinansowywane projekty są innowacyjne jedynie w skali danego 

beneficjenta i tylko jemu przynoszą korzyści; 

form wsparcia – należy rozważyć czy forma dotacji jest najwłaściwszym 

sposobem rozdzielania funduszy unijnych. Wszelkie bezzwrotne instrumenty 

finansowania stanowią bowiem w mniejszym lub większym stopniu 

ingerencję w prawa wolnego rynku. Dodatkowo efektywność i celowość ich 

wydatkowania jest zazwyczaj mniejsza niż w przypadku środków, które trzeba 

zwrócić. Istnieje zagrożenie, iż beneficjenci będą konkurować ze sobą nie 

działalnością rynkową, podnoszeniem poziomu innowacyjności, lecz 

skutecznością w ubieganiu się o dotacje; 

poziomu dofinansowania – należy rozważyć czy dofinansowywać projekty w 

wysokości 100% w sytuacji prowokowanego konfliktu z przepisami 

dotyczącymi pomocy publicznej. 

Wydaje się, że warto rozważyć także możliwość takiego zaprojektowania systemu 

rozdzielania środków finansowych w kolejnej perspektywie finansowej, który 

92 Krajowy Program Badań. Założenia polityki naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa. 

145

pozwalałby na dalsze finansowanie projektów formalnie zakończonych, a z uwagi na 

zakres tematyczny, stopień zaawansowania, jakość otrzymanych rezultatów wartych 

kontynuowania; tak by pewne perspektywiczne a jednocześnie w założeniu 

długofalowe przedsięwzięcia mogły być zrealizowane w całości. Postulat ten jest 

zbieżny względem postulatu problemowego podejścia do realizacji projektów, tj. 

sytuacji w której konkursy byłyby ogłaszane nie w działaniach, a w związku z 

konkretnym problemem do rozwiązania. W kolejnym okresie programowania 

można by więc wprowadzić możliwość stopniowego realizowania projektów (tak jak 

ma to miejsce w przypadku projektów innowacyjnych testujących finansowanych w 

obecnej perspektywie w ramach PO KL) aby instytucje, które chciałyby kontynuować 

wcześniej prowadzone badania i osiągnęły już pewne efekty, mogły to uczynić po 

weryfikacji strategii dalszego wdrażania projektu. 

Innym ważnym zagadnieniem jest kwestia trwałości i jej wpływu na efektywność 

projektów. Dotyczy to w szczególności projektów infrastrukturalnych. 93 

Biorąc pod uwagę dotychczasowe priorytety i kierunki wsparcia pozytywnie należy 

ocenić ukierunkowanie wsparcia na działalność B+R oraz na stymulowanie 

współpracy między sektorem nauki a biznesu. Kierunek ten powinien być utrzymany 

w kolejnej perspektywie finansowej. 

Należy zastanowić się nad odpowiednikiem działania 1.4 w przyszłym okresie 

programowania. Jakkolwiek słusznym rozwiązaniem było powiązanie fazy badawczej 

z fazą wdrożeniową (obecne działanie 4.1), tak należałoby ograniczać sytuacje, w 

których wartość części badawczej byłaby ponad dwukrotnie mniejsza niż części 

wdrożeniowej, tak jak to ma miejsce obecnie. Można w tym kontekście zastanowić 

się nad wprowadzeniem odpowiednich ograniczeń procentowych np. środki 

wdrożeniowe stanowiłyby nie mniej niż 60% kosztów całego projektu. 

W odniesieniu do pozostałych działań: 

• warto w odniesieniu do działania 1.1.2 oraz 1.3.1 (i podobnych działań w 

przyszłym okresie programowania) umieścić zapis o konieczności realizacji 

projektu we współpracy z podmiotem sektora biznesu lub umożliwić udział 

przedsiębiorców w tego typu działaniach; 

• warto rozważyć kontynuację w kolejnej perspektywie finansowej projektów 

wpisujących się w zakres przedmiotowy obecnego działania 2.2; 

• katalog kosztów kwalifikowanych powinien obejmować działania szkoleniowe 

w zakresie umiejętności zarządczych i menedżerskich przedstawicieli 

środowiska naukowego, tak by byli oni w stanie zaimplementować również 

wzorce biznesowe w obszarze swojej działalności, by wiedzieli jak pozyskać 

zewnętrzne środki na swoje projekty, promować je wśród inwestorów. 

Postulat ten dotyczy rozszerzenia zakresu stosowania cross-financing-u. 

93 Jeśli się okaże, że dochód netto w projekcie jest większy niż cały koszt inwestycji, konieczna będzie 

rekalkulacja luki finansowej i ewentualny zwrot części dofinansowania (zgodnie z zasadami wyliczania 

luki finansowej). 

146

7.2 Sugestie wynikające z doświadczeń innych państw członkowskich. 

Na podstawie przeprowadzonej analizy desk research można stwierdzić, iż większość 

krajów UE realizuje zbliżone formy wsparcia infrastruktury B+R oraz współpracy 

między jednostkami naukowymi a przedsiębiorstwami. Typy stosowanych narzędzi i 

instrumentów wsparcia zależą od potrzeb społeczno-ekonomicznych danego kraju 

lub jego regionu jednak główne kierunki interwencji są bardzo podobne. Wynika to 

oczywiście z konieczności realizowania priorytetów i celów strategii lizbońskiej. 

Najważniejsze różnice jakie można zaobserwować na poziomie celów polityki 

wspierania innowacji rysują się między tzw. obszarami konkurencji a obszarami 

konwergencji. W ramach tych pierwszych najczęstszymi formami wsparcia są usługi 

ICT dla małych i średnich firm, transfer technologiczny i tworzenie biegunów 

innowacji czy eko-innowacje. W regionach konwergencji częściej wykorzystuje się 

granty na wsparcie innowacyjnych firm, parki technologiczne, klastry, inkubatory czy 

wreszcie wyposażanie i wzmacnianie tzw. „centrów doskonałości”. 

Różnica między poszczególnymi politykami wsparcia polega głównie na 

długotrwałości i zakorzenieniu tych procesów w świadomości odbiorców, co 

przekłada się na wysoki stopień i poziom współpracy i/lub udział prac B+R w PKB 

(przykład Finlandii), tradycji współpracy wynikającej z mentalności wspartej kulturą 

prawną (Wielka Brytania) lub zastosowania przyjaznej polityki podatkowej (Francja). 

Finlandia jest przykładem gospodarki, która z zacofanej technologicznie w ciągu kilku 

dekad ewoluowała w kierunku światowego lidera wysokich technologii i innowacji. 

Sukces Finlandii to przede wszystkim wynik znacznego dofinansowania działalności 

uniwersytetów, co miało miejsce w latach 60 i 70 oraz utworzenia w latach 80-tych 

agencji TEKES (Finnish Funding Agency for Technology and Innovation), która 

jest czołową instytucją wspierającą wdrażanie krajowej polityki innowacji oraz B+R. 

To także liczna sieć instytucji publicznych i prywatnych, które tworzą efektywny 

system współpracy przyczyniający się do wzrostu innowacji. Cechy charakterystyczne 

rynku fińskiego to: 

• Wysokie nakłady- zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego, w prace 

badawczo-rozwojowe, 

• Świadczenie szerokiego wachlarza usług dla wysoko technologicznych firm a 

nie dla sektora MSP jako całości, szczególne akcentowanie wczesnej fazy 

wzrostu i usług innowacyjnych, 

• Duże zróżnicowanie regionalne w poziomie wydatków na sferę B+R, 

• Adresowanie usług finansowych do młodych firm rozwijających prace B+R o 

dużym potencjale wzrostu, 

• Duża liczba wysoko technologicznych patentów, 

• Szeroki dostęp do internetu i infrastruktury sieciowej- Finlandia jest liderem 

w dziedzinie wykorzystania ICT. 

Finlandia wspiera przedsiębiorczość akademicką w ramach technologicznej polityki 

państwa. Finlandia słynie także z dobrej współpracy między uniwersytetami a 

sektorem biznesu. Jednym z kluczowych ogniw polityki wspierania innowacji jest 

koncentracja na sektorze szkolnictwa wyższego i skupienie w „sieci naukowotechnologicznej” 

uniwersytetów, politechnik, instytutów naukowo badawczych oraz 

147

przedstawicieli przemysłu. Sieci współpracy odgrywają istotną rolę w kreowaniu 

społeczeństwa opartego na wiedzy. Wysokie nakłady na prace badawczo rozwojowe 

zarówno publiczne jak i prywatne, szeroka współpraca między instytucjami 

związanymi z transferem technologii - uczelniami, instytucjami naukowymi, centrami 

technologicznymi a inwestorami (jednostkami oferującymi kapitał) oraz dostępność 

kapitału zalążkowego, przekłada się na wysoki udział firm typu spin-off w gospodarce 

fińskiej. Tworzenie sieci współpracy oraz wzmacnianie kontaktów sektora B+R z 

gospodarką stanowi filar polityki państwa. Zgodnie z przyjętymi zasadami 

podstawowym ogniwem łańcucha współpracy są uczelnie odgrywające rolę 

generatora pomysłów, na podstawie których mogą powstawać nowe, oparte na 

wiedzy (często wysokotechnologiczne) firmy typu spin-off. 

W przypadku kraju mającego długoletnie doświadczenia we wspieraniu innowacji 

wiele przyjętych rozwiązań ma zastosowanie tylko w warunkach stabilnej i prężnie 

rozwijającej się gospodarki o niewielkim potencjale ludnościowym, nie mających 

zatem zastosowania w warunkach naszego kraju. Niektóre elementy fińskiej polityki 

wspierania innowacji mogą być jednak zastosowane w warunkach polskich na 

poziomie lokalnym i/lub regionalnym oraz w odniesieniu do uczelni o wysokim 

potencjale innowacyjnym i badawczym. Na szczególną uwagę zasługuje przykład 

pakietowych usług informacyjnych związanych m.in. z pracami B+R. W Polsce nie ma 

też sprawdzonego modelu doradczego w fazie inkubacji firm innowacyjnych. Nie 

istnieje system mentoringu dla właścicieli nowych przedsiębiorstw. Dodatkowo 

utrudniony jest dostęp do profesjonalnych usług oceny szans powodzenia 

działalności gospodarczej, co przy wysokich kosztach doradztwa na wolnym rynku 

raczej zniechęca do zakładania i prowadzenia działalności. Oferowanie w jednym 

miejscu usług od inkubowania pomysłu, poprzez jego rozwój, doradztwo i szkolenia 

dla kadry zarządzającej i personelu, aż do usług asystencko-doradczych i pomocy 

prawnej wydaje się zatem remedium na wspomniane wyżej ograniczenia. 

Gospodarkę Wielkiej Brytanii charakteryzuje stosunkowo wysoki poziom 

innowacyjności. Pod względem sumarycznie ocenianej przez UE innowacyjności, kraj 

znajdował się (w roku 2010) w grupie 6 liderów innowacyjności w UE-27. 

Zjednoczone Królestwo plasuje się powyżej średniej UE w zakresie takich „motorów” 

innowacyjności jak: wyniki w zakresie zagregowanego wskaźnika innowacyjnośćprzedsiębiorczość, 

wczesnych stadiów finansowania „venture capital”, technologii 

informatyczno-telekomunikacyjnych (ICT), zatrudnienia w sektorach wysokich 

technologii, nakłady na działalność innowacyjną. 

Natomiast stosunkowo słabiej niż inni liderzy europejscy Wielka Brytania wypadała 

pod względem nakładów biznesu na działalność badawczo-rozwojową (B+R), w 

szczególności w ośrodkach uniwersyteckich, komercjalizacji badań naukowych, 

potencjału innowacyjnego MŚP, liczby patentów w tzw. obszarze Triady. 

Ostatnie oceny wskazują, że ogólnie rzecz biorąc pozycja Wielkiej Brytanii jest lepsza 

niż średnia europejska w zakresie przekształcania czynników stanowiących wkład do 

innowacyjności w zastosowania, natomiast kształtuje się poniżej średniej 

europejskiej w zakresie przekształcania ich w efekty zastosowań własności 

intelektualnej. 

148

Mimo recesji gospodarczej, Wielka Brytania pozostaje jednym z liderów światowych 

w dziedzinie nauki, badań i rozwoju oraz innowacyjności. W światowych rankingach 

uniwersytetów na czołowych pozycjach plasują się uniwersytety w Cambridge oraz 

londyńskie University College i Imperial College, a cztery z pięciu najlepszych uczelni 

europejskich to uczelnie brytyjskie. 

Baza naukowa Zjednoczonego Królestwa pełni wiodącą rolę na świecie w takich 

dziedzinach jak nauki biomedyczne, aeronautyka, telekomunikacja czy fizyka. Udział 

dziedzin zaawansowanej wiedzy i wysokich technologii w brytyjskiej gospodarce 

szybko rośnie. Naukowcy brytyjscy należą do światowej czołówki, jeśli chodzi o 

efektywność prac i liczbę publikacji. 

To, czym Wielka Brytania może się szczególnie pochwalić to pragmatyczne 

rozwiązania z obszaru prawa i konsultacji wspierającymi proces zawierania 

porozumień między jednostkami badawczo-rozwojowymi, a przedsiębiorstwami. 

Wielokrotnie zwracano uwagę, że najpoważniejszym problemem w rozwinięciu 

takich form kooperacji jest to, że świat nauki i świat biznesu rządzi się zupełnie 

innymi prawami, funkcjonuje w odmiennej rzeczywistości, posługuje się innym 

językiem i ma inne cele do osiągnięcia. Brytyjczycy doszli do wniosku (po 

przeprowadzeniu badań i obserwacji), że kluczową kwestią są przedłużające się 

negocjacje między stronami, które w efekcie mogą prowadzić do rezygnacji ze 

współpracy. Przygotowali zatem katalog umów regulujących najważniejsze dla obu 

stron kwestie dzięki czemu uprościli „procedurę wstępną” i w efekcie doprowadzili 

do zwiększenia liczby zawartych porozumień. 

Z punktu widzenia sektora B+R cechami charakterystycznymi dla gospodarki 

francuskiej są: 

• Niewystarczająca specjalizacja w sektorach wysoko technologicznych, 

• Niskie zdolności innowacyjne sektora MSP, 

• Niewielka liczba nie technologicznych innowacji, 

• Słabo rozwinięte kształcenie ustawiczne, 

• Dominacja wsparcia B+R ze środków publicznych w szczególności 

przeznaczanych na duże projekty badawcze, 

• Duża liczba publicznych organizacji badawczych realizujących szeroko 

zakrojone projekty versus prywatne instytuty badawcze skoncentrowane 

na kilku obszarach, 

• Zróżnicowanie geograficzne - aktywność B+R koncentruje się w kilku 

atrakcyjnych regionach (np. Rhone Alpes), gdzie firmy badawcze nie 

napotykają na trudności w przełożeniu swojego potencjału na potrzeby 

sektora wysokich technologii. 

Francja słynie z silnego systemu wspierania przedsiębiorczości akademickiej z 

funduszy publicznych. Prawodawstwo francuskie jako jedno z pierwszych w Europie 

określiło zasady pracy kadry naukowej w firmach komercyjnych. 

Istotne znaczenie dla rozwoju przedsiębiorczości akademickiej ma również system 

tworzących sieć publicznych inkubatorów. Istotą sektora publicznych inkubatorów 

149

jest wykreowanie bazy dla rozwoju innowacyjnego biznesu, który czerpie korzyści z 

komercjalizacji wyników badań. 

Francja jest przykładem kraju, który postawił z jednej strony na wspieranie 

publicznych instytucji badawczych, a z drugiej na przyjazną innowacjom politykę 

podatkową. Chodzi przede wszystkim o dwa rozwiązania: kredyt podatkowy na 

badania i wsparcie dla młodych przedsiębiorstw innowacyjnych. W pierwszym 

przypadku szczególnie istotne jest możliwość zaliczania do kosztów kwalifikowanych 

(uprawniające do odliczeń podatkowych) kosztów zatrudniania pracowników 

związanych z prowadzeniem prac B+R oraz składek na ubezpieczenia społeczne, a 

także ulgi na zatrudnianie osób, które niedawno zdobyły tytuł doktora. W przypadku 

młodych firm innowacyjnych ważne są przede wszystkim długie okresy w jakich 

mogą one korzystać z ulg – pięć lat w przypadku podatku dochodowego i siedem w 

przypadku składek na ubezpieczenia społeczne. Możliwe są także odliczenia kosztów 

finansowania działalności prowadzonej przez uczelnie wyższe oraz publiczne i 

prywatne instytuty badawcze (dotyczy to badań zamawianych). 

Jednym z najbardziej innowacyjnych regionów Hiszpanii jest Katalonia. Czynnikiem 

wspierającym szybki rozwój tego obszaru było przyjęcie szeregu uwarunkowań o 

charakterze prawno-ekonomicznym, wprowadzających m.in. ulgi dla firm 

wdrażających projekty innowacyjne. Wiele elementów tego systemu ma związek z 

przedsiębiorczością akademicką. Należy do nich m.in. program „Ramon y Cajal”, 

którego głównym założeniem jest zapraszanie na kontrakty naukowców spoza 

Katalonii, tak aby zasilali oni kadrę lokalnych uczelni. 

Filarem całej polityki proinnowacyjnej Hiszpanii jest zaangażowanie uczelni w proces 

tworzenia sieci współpracy i wiedzy z instytucjami naukowo badawczymi i sektorem 

przedsiębiorstw. W Katalonii wydzielono na przykład 42 centra badawcze 

reprezentujące różne dziedziny nauki i objęto je wsparciem finansowym. Środki 

przeznaczone na rozwój tych centrów posłużyły zwiększeniu wykorzystania zasobów 

uczelni dla badań prowadzonych przez poszczególne zespoły badawcze. 

W ramach wspierania kooperacji między jednostkami naukowymi a sektorem 

przedsiębiorstw wdrożono także program INNOVA, którego celem była promocja 

wiedzy na temat przedsiębiorczości wśród studentów i naukowców. Program ten 

umożliwił naukowcom prowadzenie działalności gospodarczej i łączenie jej z pracą 

naukową. 

Zasadnicze działania zmierzające do wzmocnienia współpracy między jednostkami 

naukowo badawczymi a przedsiębiorstwami koncentrują się na promocji wspólnych 

projektów badawczych realizowanych przez firmy i instytucje B+R oraz realizacji 

długoterminowych planów badawczych. Większość środków przeznaczana jest na 

wspieranie publicznych organizacji badawczych oraz na rzecz powstania centrów 

innowacji i technologii o charakterze non profit. 

W przypadku tego kraju szczególnie ciekawy wydaje się projekt Legite, którego 

celem jest utworzenie sieci agentów ułatwiających przedsiębiorstwom działającym w 

150

trudnej lokalizacji dostęp do innowacji (obszary wiejskie, peryferyjne). Projekt 

reprezentuje nowe podejście do innowacji oraz efektywnych narzędzi integracji i 

struktury terytorialnej, umożliwia eksperymentowanie ze sposobami wprowadzania 

na rynek nowych produktów i technologii w izolowanych i słabych regionach. Agenci 

stają się globalnymi promotorami rozwoju, jak również specjalistami w 

administrowaniu innowacjami, promotorami nowych postaw (nowego podejścia do 

wykorzystywania zasobów wiedzy) i wzmacniania współpracy między 

przedsiębiorcami. 

Gospodarka czeska zaliczana jest do wzrostowych, a - z punktu widzenia innowacji - 

kraj ten określany jest przez ekspertów jako „umiarkowany innowator” (obok Estonii 

i Słowenii) 94 o dużym potencjale wzrostu. Ma silną bazę i tradycje w zakresie 

inżynierii, co przekłada się na relatywnie wysoki udział średnio technologicznych 

sektorów w kreowaniu wartości dodanej. Znaczna otwartość czeskiej gospodarki 

będąca jej kolejną cechą charakterystyczną pobudza krajowe przedsiębiorstwa do 

zwiększenia efektywności produkcji. Relatywnie niskie koszty produkcji odgrywają 

istotną rolę w utrzymaniu konkurencyjności czeskich firm i jest to czynnik znacznie 

ważniejszy niż dążenie do inwestycji w innowacje. Czechy mają niski poziom 

wydatków rządowych na prace badawczo-rozwojowe oraz niski poziom tych 

wydatków ogółem (mierzonych na głowę mieszkańca oraz jako procent PKB). Prace 

badawczo-rozwojowe w sektorze prywatnym koncentrują się głównie w firmach z 

udziałem kapitału zagranicznego, które mają długoterminowe plany rozwoju 

uwzględniające potrzebę B+R. 

Czeski model wspierania prac B+R oraz współpracy między tą sferą a środowiskiem 

biznesu oparty jest na bardzo szerokim zakresie instytucji i osób zaangażowanych we 

współpracę. Są to nie tylko przedstawiciele uczelni czy instytutów badawczych oraz 

właściciele firm, ale także studenci (wczesny kontakt z biznesem i połączenie wiedzy 

teoretycznej z praktyką), eksperci z różnych dziedzin wiedzy, niekoniecznie 

bezpośrednio związanych z transferem technologii czy komercjalizacją (np. trenerzy, 

konsultanci) oraz przedstawiciele władz lokalnych. Wypracowane formuły 

współpracy są nie tylko monitorowane, ale w pewnym sensie, pilotowane czyli 

otoczone opieką w trakcie realizacji. Szczególnie ten drugi aspekt jest istotny z 

punktu widzenia rozwiązań polskich, gdzie dominuje akcydentalne podejście do 

kwestii wsparcia i praktyczny brak zainteresowania tematem po otrzymaniu 

środków. 

Biorąc pod uwagę doświadczenia innych krajów rekomenduje się – jako warte 

zaimplementowania na grunt polski - rozwiązania podatkowe z Francji, vouchery 

innowacyjne oraz usługi pakietowe dla nowo powstających firm innowacyjnych 

(Finlandia). 

94 Raport EIS 2009 r. 

151

8. Wnioski z badania. 

Poniżej prezentujemy najważniejsze wnioski z przeprowadzonego badania. Wnioski 

zostały przyporządkowane do poszczególnych obszarów badawczych i analitycznych 

ujętych w raporcie. Dodatkowo zaprezentowane zostały tutaj wnioski, które odnoszą 

się do odpowiedzi na kluczowe pytania ewaluacyjne. 

Wnioski dotyczące diagnozy 1. i 2. Priorytetu PO IG 

A.1 

Zastrzeżenia do procesu formułowania diagnozy 

Diagnoza Programu została przygotowana w sposób prawidłowy, przy 

czym można sformułować pewne zastrzeżenia dotyczące jej jakości. 

Wśród nich wymienić należy np. brak uwzględnienia danych dla 

podmiotów o liczbie pracujących poniżej 10 osób. Prowadzi to do 

sytuacji w której sektor polskich mikroprzędsiębiorstw, które mogą 

aplikować o środki PO IG, nie został dogłębnie zdiagnozowany. 

A.2 Niewystarczające uwzględnienie danych jakościowych 

Kolejną słabością diagnozy jest to, że bazuje przede wszystkim na danych 

ilościowych, natomiast w niewystarczającym stopniu uwzględnia dane 

jakościowe (również nie wskazuje zasadniczych problemów w sektorze 

przedsiębiorstw i sektorze B+R, nie definiuje przyczyn oraz następstw). 

Niedostatecznie dopracowany został również fragment diagnozy, który 

dotyczy kooperacji jednostek nauki z gospodarką. 

A.3 Branże i kierunki priorytetowe 

Istotną ułomnością diagnozy jest również brak szczegółowej analizy 

sytuacji w branżach lub sektorach, które stanowić mogą o sile 

gospodarczej i przewagach konkurencyjnych kraju. Brak ten wynika 

jednak przede wszystkim z samej logiki interwencji w ramach PO IG, 

która w niewielkim stopniu jest zorientowana na branże/kierunki 

priorytetowe. W tym kontekście istotne wydaje się jednak odejście od 

wąskiego ujęcia na rzecz interdyscyplinarności (podejście problemowe). 

A.4 Brak osadzenia interwencji w dokumentach strategicznych 

Za jeden z istotniejszych mankamentów w zakresie opracowywania 

kształtu interwencji, jaką miał być Program Operacyjny Innowacyjna 

Gospodarka należy uznać brak odpowiednio ukształtowanego otoczenia 

rozumianego jako długofalowa polityka rozwoju kraju w tym obszarze. 

Dokumenty strategiczne obowiązujące w momencie tworzenia Programu 

nie składały się na kompleksową jej wizję. 

152

Adekwatność wsparcia do potrzeb beneficjentów 1. i 2. Priorytetu PO IG 

B.1 

Uwzględnienie potrzeb beneficjentów 

Przewidziane w ramach obu osi instrumenty wsparcia uwzględniają 

najważniejsze potrzeby poszczególnych grup beneficjentów. 

Przewidziane do wsparcia typy projektów w ramach 1. i 2. Priorytetu 

stanowią odpowiedź na deficyty polskiej nauki i innowacyjnej 

przedsiębiorczości. Liczba składanych wniosków i wykorzystanie alokacji 

w większości działań potwierdza, iż oferowane wsparcie odpowiadało na 

zapotrzebowanie beneficjentów. 

B.2 Potrzeby przedsiębiorstw 

Działaniem dedykowanym przedsiębiorcom w ramach Programu jest 

działanie 1.4, jednak pozostałe instrumenty wsparcia, których 

beneficjentami mogą być instytucje naukowe (w szczególności działania 

1.1.2, 1.3.1. i 2..1) również - w mniej lub bardziej bezpośredni sposób - 

dotyczą sektora gospodarki. Wsparcie w ramach wymienionych działań 

należy uznać za adekwatne do potrzeb przedsiębiorców. Program 

pozwala na finansowanie prac B+R, ukierunkowuje realizację projektów 

w sektorze nauki na potrzeby przedsiębiorców, stymuluje nawiązywanie 

i zacieśnianie współpracy pomiędzy sektorami. Również w tym 

przypadku zainteresowanie beneficjentów wskazuje, iż interwencja z 

punktu widzenia jej zakresu została zaprojektowana trafnie. 

B.3 Współpraca sektora nauki i gospodarki 

Zacieśnianie współpracy sektora nauki i gospodarki z punktu widzenia 

projektów realizowanych w ramach drugiej osi priorytetowej PO IG 

wymaga spełnienia trzech warunków: 

• Beneficjenci muszą uwzględniać oprócz naukowego również 

rynkowy wymiar realizowanych przez siebie projektów. 

• Istotne jest podnoszenie świadomości i kompetencji 

pracowników naukowych w zakresie zarządzania dużą 

infrastrukturą badawczą i jej wykorzystania do celów innych niż 

naukowe. 

• Pełnej przejrzystości wymaga kwestia generowania w okresie 

trwałości projektu dochodu z poczynionych, współfinansowanych 

ze środków unijnych inwestycji. 

153

B.4 Szersze spojrzenie na potrzeby sektora nauki i sektora przedsiębiorstw 

Zaangażowanie relatywnie dużych środków w projekty finansowane w 

ramach 1. i 2. osi priorytetowej nie jest w stanie zaspokoić wszystkich 

potrzeb sektora nauki i sektora przedsiębiorstw, związanych z 

działalnością innowacyjną i działalnością badawczo-rozwojową, jednak z 

pewnością stanowi bardzo silny impuls modernizacyjny, mogący być 

katalizatorem kolejnych zmian, również natury prawnej, organizacyjnej i 

mentalnej. Równocześnie należy być świadomym, iż sama interwencja 

finansowa nie wpłynie zasadniczo na zmianę dotychczasowych wzorców 

w zakresie transferu technologii z nauki do gospodarki. 

Stan realizacji 1. i 2. Priorytetu PO IG oraz kontekst realizacji Programu 

C.1 

Regiony korzystające ze wsparcia PO IG 

Niekwestionowanym liderem w wykorzystaniu środków z 1. i 2. osi PO IG 

jest Warszawa. Wpływ na to ma obecność na tym terenie silnych 

instytutów badawczych, szkół wyższych oraz innowacyjnych 

przedsiębiorstw. Poza Warszawą wyróżnić można takie miasta (lub 

zespoły miast) jak: Kraków, Wrocław, Poznań, konurbacja Śląska, Łódź, 

Trójmiasto. Także w tych miastach najczęściej pojawiają się 

międzynarodowe projekty badawcze. W przedstawionych zestawieniach 

wyraźnie widać, że o roli danego województwa świadczy pozycja jego 

stolicy. Wśród najsłabszych regionów można wymienić województwo 

kujawsko – pomorskie, lubuskie, opolskie i podlaskie. 

C.2 Powody nie ubiegania się o środki w ramach PO IG 

Dane dotyczące aplikowania o środki w ramach innych niż PO IG 

Programów, w szczególności PO RPW wskazują, że w niektórych 

regionach dostępność innych, nie mniejszych środków niż środki PO IG, 

stanowiła powód do aplikowania o te właśnie środki. Niektóre podmioty 

(uczelnie wyższe) nie aplikowały o środki PO IG, bowiem nie chciały 

konkurować z innymi jednostkami, także tymi o wysokim potencjale. 

C. 3 Stan realizacji działań a możliwość osiągnięcia celów w wyznaczonym 

czasie 

Zarówno realizacja Priorytetu 1, jak i Priorytetu 2 pod względem 

osiąganych wartości wskaźników okazała się sukcesem. Istnieją co 

prawda pewne zastrzeżenia do sposobu ustalania pierwotnej wartości 

wskaźników produktów w działaniu 1.1., jednak nie ma to wpływu na 

rzeczywiste efekty projektów (zrealizowanych i realizowanych) w obu 

priorytetach. Osiągnięte wskaźniki znacznie przekraczają początkowe 

założenia. 

Zamierzenie dotyczące celów Programu zostaną zrealizowane w 

wyznaczonym czasie. Jednocześnie należy zauważyć, że uzyskane efekty 

oraz planowane efekty przyczynią się do zniwelowania słabych stron, 

154

zdiagnozowanych w analizie SWOT Programu Operacyjnego Innowacyjna 

Gospodarka. 

C.4 Działania a możliwość zapewnienia skutecznej i efektywnej realizacji 2. 

i 3. celu szczegółowego PO IG 

Działania 1. i 2. osi priorytetowej przyczyniają się do realizacji celów 

szczegółowych PO IG. Wsparcie celu 2. czyli wzrostu konkurencyjności 

polskiej nauki, odbywa się poprzez wzrost nakładów na B+R, szczególnie 

w zakresie modernizacji infrastruktury i aparatury badawczej. Skala 

inwestycji jest znacząca, a objęte wsparciem ośrodki naukowe stanowią 

o sile i konkurencyjności polskiej nauki. Co więcej, oś 1. obejmuje 

działania mające na celu rozwój kadr na rzecz nauki, umożliwiając rozwój 

młodym naukowcom. Natomiast, cel szczegółowy 3. Zwiększenie roli 

nauki w rozwoju gospodarczym ma zostać osiągnięty dzięki realizacji 

wszystkich zadań z obu osi. Istotne jest także to, że wsparcie zostało 

przeznaczone dla przedsiębiorców i cieszyło się ich zainteresowaniem, 

sprzyjając podejmowaniu ryzyka w rozwijanej działalności B+R. Należy 

jednak zaznaczyć, że o pełnej realizacji celów PO IG decydować będzie 

pomyśle zakończenie wszystkich projektów realizowanych w ramach 

poszczególnych działań i wykorzystanie ich wyników w przyszłości. 

Efekty 1. i 2. Priorytetu PO IG 

D.1 

Efekty i rodzaje efektów 

Ze względu na stan realizacji znacznej części projektów, efekty 1. i 2. osi 

priorytetowej można podzielić na efekty osiągnięte oraz efekty 

potencjalne. W odniesieniu do efektów osiągniętych, zdecydowanie 

więcej pojawiło się ich w ramach 1. osi, co wynika z dużej liczby 

zakończonych już projektów. Odwrotna sytuacja zachodzi w ramach 2. 

osi, gdzie jak dotąd niewiele projektów zostało zrealizowanych (w 2. osi 

relatywnie najlepiej prezentują się efekty projektów z działania 2.3). 

W odniesieniu do efektów potencjalnych wyniki badania wskazują, że 

większość projektów z obu osi przyniesie szersze oddziaływanie na 

rozwój regionu, bądź też poszczególnych branż gospodarki w których 

realizowane są projekty. 

Wskazania beneficjentów w odniesieniu do efektów obu priorytetów 

tworzą szeroki katalog, zależny od specyfiki działań oraz konkretnych 

projektów. 

D.2 Działania 1. i 2. Priorytetu a tworzenie nowych, trwałych miejsc pracy 

Priorytet 1. powinien przynieść zakładane efekty dotyczące wzmocnienia 

potencjału kadrowego (ilościowego i jakościowego) polskiej nauki. W 

wyniku realizacji projektów zwiększy się ilościowy zasób kadr 

naukowych. Jak pokazują badania, ważną kwestią jest jednak trwałość 

miejsc pracy. Istotne jest, aby zatrudnienie związane z projektem, nie 

było tymczasowe, a osoby, które znacznie rozszerzyły swoją wiedzę, 

155

mogły nadal ją wykorzystywać w badaniach. Większą trwałość miejsc 

pracy deklarują przedsiębiorcy, bowiem projekty przyczyniły się do 

rozwoju firm, co w konsekwencji pociąga za sobą zwiększanie 

zatrudnienia. Projekty indywidualne Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 

także zwiększają ilościowy potencjał nauki polskiej i pozwalają osiągnąć 

zakładane w programach efekty. W tym przypadku, szczególnie silne jest 

oddziaływanie programów na młodych naukowców oraz na wymianę 

doświadczeń międzynarodowych. Ma to duży wpływ na jakość kadry 

naukowej. Także projekty konkursowe wywołują liczne efekty 

jakościowe, bowiem pozwalają naukowcom na prowadzenie 

nowatorskich badań, umożliwiają pracę na najnowszej aparaturze oraz 

umożliwiają tworzenie szerokich zespołów badawczych, wyzwalając 

wymianę wiedzy i doświadczeń. 

D.3 Innowacyjność projektów 

Finansowane w ramach PO IG projekty są zróżnicowane pod względem 

innowacyjności. Ocena innowacyjności projektów powinna być 

dokonywana w odniesieniu do technologii stosowanych w Europie czy na 

świecie, tak aby instytucje i firmy mogły podnosić swoją konkurencyjność 

na arenie międzynarodowej. Ponadto nie należy zakładać, iż każdy 

projekt przyniesie wdrożenie przełomowej innowacji (podaż 

innowacyjnych rozwiązań nie ma charakteru nieograniczonego), jednak z 

pewnością część firm dzięki środkom z PO IG, będzie mogła wprowadzić 

rozwiązanie innowacyjne w skali świata. W ocenie projektów pomóc 

mogą zagraniczni eksperci. 

D.4 Transfer technologii i trwałość projektów 

Ważny wniosek płynący z oceny dotyczy procesów transferu technologii 

w projektach. Niestety część beneficjentów wdrażając projekt nie 

dokonała właściwych założeń co do procesów transferu wiedzy, 

odkładając to do czasu zakończenia realizacji projektu. Jednostki 

naukowe doceniają realizowane projekty ze względu na ich wpływ na 

prowadzenie badań i własny rozwój, jednak nie zawsze dostrzegają 

rolę współpracy ze sferą gospodarki. W tym kontekście należy 

uzupełnić istniejący mechanizm monitorowania projektów pod kątem 

wykorzystania wyników, jak również pod kątem możliwości 

wykorzystania nabytej infrastruktury B+R. Rozwiązaniem może być na 

przykład stworzenie mapy nowozakupionej infrastruktury (wraz 

z opisami inwestycji i przedmiotem świadczonych usług). Chodzi w tym 

przypadku o racjonalne, jak najpełniejsze wykorzystanie infrastruktury 

oraz sprawdzanie, czy realizowane zakupy aparatury badawczej nie 

powielają się w bliskim otoczeniu. 

D. 5 Wzmacnianie współpracy jednostek naukowych z przedsiębiorstwami 

Oceniając wpływ projektów realizowanych w 1. i 2. osi priorytetowej na 

wzmocnienie współpracy między sferą nauki a przedsiębiorstwami, 

należy zwrócić uwagę na kilka aspektów. 

156

Po pierwsze, Beneficjenci 1. Priorytetu częściej niż Beneficjenci 2. 

Priorytetu, w ramach realizowanych projektów, podtrzymują i 

wzmacniają istniejącą wcześniej współpracę. Nowi partnerzy są 

pozyskiwani do współpracy dopiero wówczas, gdy występuje taka 

rzeczywista potrzeba. 

Po drugie, należy zwrócić uwagę na fakt, że obydwie grupy 

beneficjentów częściej podejmują współpracę w obrębie własnego grona 

– instytucje w ramach projektów częściej nawiązywały kontakty z innymi 

jednostkami naukowymi niż z przedsiębiorstwami. 

Po trzecie, projekty realizowane w ramach 1. Priorytetu przyczyniają się 

do nawiązywania i wzmacniania współpracy, jednakże znaczenie mają w 

tym przypadku także inne czynniki, takie jak: wcześniejsze doświadczenia 

we współpracy, aktywność jednostki, potrzeba współpracy wynikająca z 

zakresu projektu. 

D. 6 Zwiększenie wydatków na działalność B+R w Polsce 

Wsparcie w ramach 1. i 2. osi PO IG przyczyniło się do wzrostu wydatków 

na działalność B+R w Polsce. Dotyczy to zarówno prac B+R realizowanych 

przez jednostki naukowe, jak i przez przedsiębiorców. Należy również 

podkreślić, że wsparcie PO IG stanowi istotną część funduszy 

przeznaczonych na działalność B+R w przedsiębiorstwach, w strukturze 

finansowania tej działalności ogółem. 

Wdrażanie 1. i 2. Priorytetu PO IG 

E.1 

Wsparcia PO IG a udział w międzynarodowych projektach badawczych 

Projekty realizowane w ramach PO IG są komplementarne względem 

projektów realizowanych w ramach 7 Programu Ramowego Badań, 

natomiast nie występuje istotna korelacja w zakresie realizacji 

poszczególnych działań. Beneficjenci realizują szereg projektów i działań 

finansowanych z różnych źródeł, w tym środków 7 Programu Ramowego, 

jednak zainteresowanie poszczególnymi działaniami wynika raczej z 

dostępności tych środków i możliwości ich wykorzystania, rzadziej zaś z 

przemyślanej strategii ukierunkowanej na realizację konkretnych celów. 

Tylko w kilku analizowanych przypadkach podmioty posiadały 

sprecyzowaną strategię działania, która była powiązana z konkretnymi 

środkami. 

157

E.2 Zwiększenie szans na udział w projektach międzynarodowych 

Zespoły realizujące projekty finansowane z PO IG aplikują o środki 7 

Programu Ramowego Badań UE równie często, co zespoły nie realizujące 

projektów w ramach PO IG. Jak pokazuje część raportu prezentująca 

przestrzenne rozmieszczenie projektów, większe znaczenie ma tutaj 

potencjał jednostki i dotychczasowe doświadczenie w aplikowaniu o te 

środki, niż inne czynniki. Wśród analizowanych w ramach badania 

przypadków były zarówno takie, w których podmiot po raz pierwszy 

aplikował o środki PO IG mając za sobą liczne doświadczenie w 

Programach Ramowych Badań UE, jak i podmioty które mają liczne, 

pozytywne doświadczenia w pozyskiwaniu środków PO IG oraz podobne 

doświadczenia w aplikowaniu o środki Programów Ramowych. 

Realizacja projektów finansowanych z 1. i 2. Priorytetu PO IG tylko 

potencjalnie zwiększa szanse beneficjentów na udział w projektach 7 

Programu Ramowego Badań. Decyduje bowiem o tym również szereg 

innych czynników. 

E.3 Komplementarność projektów realizowanych przez przedsiębiorstwa 

Zdecydowanie najmniej projektów komplementarnych (również na 

poziomie projektów finansowanych z Programów Ramowych) realizują 

przedsiębiorstwa. Wynika to najczęściej z ich niskiego potencjału lub 

braku zasobów finansowych wspierających realizację działań B+R. 

E.4 System wyboru projektów 

System wyboru projektów w ramach 1. i 2. Priorytetu PO IG oraz 

poszczególnych działań pozwala na wybór projektów najlepszych 

z punktu widzenia wyzwań polskiej nauki (działania 1.1 oraz 1.3) oraz 

projektów innowacyjnych (działanie 1.4-4.1). Temu ostatniemu służą 

dodatkowo dokonane zmiany w systemie oceny, w tym w kryteriach 

wyboru projektów. Wprowadzenia wymogu innowacyjności wyników 

prowadzonych prac badawczych, co najmniej w skali firmy przyczyniło 

się do zwiększenia jakości składanych wniosków o dofinansowanie. 

E. 5 Kryteria wyboru projektów a cele interwencji 

Istniejące kryteria w poszczególnych działaniach 1. i 2. Priorytetu 

pozwalają na wybór projektów realizujących cele interwencji, w tym cele 

szczegółowe PO IG. Stosunkowo najsłabiej wypadają tutaj kryteria w 

działaniu 1.1.1. Dodatkowo w przypadku działań 2 Priorytetu istniejące 

kryteria odnoszą się do okresu trwałości i definiują sposób finansowania 

projektów po zakończeniu ich realizacji. W kontekście omawianych 

zagadnień w raporcie powyższe należy ocenić bardzo pozytywnie. 

158

Sugestie zmian wynikające z doświadczeń zagranicznych 

F.1 

Zagraniczne przykłady instrumentów wsparcia 

Biorąc pod uwagę doświadczenia innych krajów wydaje się, że warte i 

możliwe do zaimplementowania na grunt polski są: rozwiązania 

podatkowe z Francji, vouchery innowacyjne oraz usługi pakietowe dla 

nowo powstających firm innowacyjnych (przykład Finlandii). 

F.2 Zwiększenie roli instrumentów „miękkich” 

W przyszłym okresie programowania należy zwiększać rolę działań 

miękkich (takich jak działanie 1.2 PO IG), w tym tworzyć warunki do 

rozwoju osobistego pracowników naukowych, jak również pracowników 

zespołów B+R w firmach, a także do rozwoju infrastruktury sprzyjającej 

rozwojowi osobistemu pracowników. 

F.3 Obecne a przyszłe instrumenty wsparcia 

W odniesieniu do pozostałych działań sugeruje się kontynuować obecne 

instrumenty wsparcia z pewnymi jednak zmianami. I tak np. w 

odniesieniu do działania 1.1.2 oraz 1.3.1 (i podobnych działań w 

przyszłym okresie programowania) umieścić zapis o konieczności 

realizacji projektu we współpracy z podmiotem sektora biznesu lub 

umożliwić udział przedsiębiorców w tego typu działaniach. 

F. 4 Kontynuowanie projektów zakończonych o dużym potencjale 

Wydaje się, że warto rozważyć także możliwość takiego zaprojektowania 

systemu rozdzielania środków finansowych w kolejnej perspektywie 

finansowej, który pozwalałby na dalsze finansowanie projektów 

formalnie zakończonych, a z uwagi na zakres tematyczny, stopień 

zaawansowania, jakość otrzymanych rezultatów wartych 

kontynuowania; tak by pewne perspektywiczne a jednocześnie w 

założeniu długofalowe przedsięwzięcia mogły być zrealizowane w 

całości. Postulat ten jest zbieżny względem postulatu problemowego 

podejścia do realizacji projektów, tj. sytuacji w której konkursy byłyby 

ogłaszane nie w działaniach, a w związku z konkretnym problemem do 

rozwiązania. W kolejnym okresie programowania można by więc 

wprowadzić możliwość stopniowego realizowania projektów (tak jak ma 

to miejsce w przypadku projektów innowacyjnych testujących 

finansowanych w obecnej perspektywie w ramach PO KL). 

159

9. Rekomendacje, czyli co możemy zrobić lepiej. 

Poniżej przedstawiamy najważniejsze rekomendacje z badania, których wdrożenie 

przyczyni się do lepszej realizacji 1. i 2. Priorytetu PO IG obecnie (1 rekomendacja) 

oraz wskaże kierunki przyszłej interwencji (7 rekomendacji). 

Rekomendacja 1. 

Wniosek w raporcie: A.1, A.2 

Opis problemu: 

- Brak objęcia diagnozą jakościowych aspektów interwencji Programu 

Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 

- Bazowanie na danych ilościowych podczas sporządzania diagnozy PO IG, 

- Niedoskonałość danych pochodzących z systemu statystyki publicznej, 

- Brak w diagnozie PO IG aspektów związanych ze współpracą sfery nauki i 

gospodarki, 

- Nie ujęcie w diagnozie mikroprzedsiębiorstw. 

Sposób wdrożenia: 

W trakcie przygotowania nowego Programu Operacyjnego należy bazować w 

większym stopniu na dostępnych danych, zarówno ilościowych, jak i przede 

wszystkim jakościowych. Przez przystąpieniem do sporządzenia nowej diagnozy, 

należy dokonać przeglądu dostępnych źródeł, dokonać przeglądu Planu 

wydawniczego GUS oraz skonsultować z GUS dostępność informacji w interesujących 

obszarach. Odpowiednio wcześniej zdefiniować problemy, które poddane zostaną 

analizie. 

Adresat: IZ PO IG (oraz inne instytucje zaangażowane w tworzenie nowego 

Programu Operacyjnego). 

Horyzont czasowy: prace nad nową perspektywą finansową. 


Wniosek w raporcie: A.3 


- Brak analizy potencjału kluczowych z punktu widzenia rozwoju kraju branż i 

dziedzin nauki w PO IG, 

- Niedostatecznie zarysowane kierunki wsparcia branż i dziedzin nauki, 

decydujących o przewagach konkurencyjnych kraju 

- Odejście od wąskiego ujęcia kierunków priorytetowych na rzecz 

interdyscyplinarności. 

160


Przygotowanie nowego Programu Operacyjnego powinno zostać poprzedzone nie 

tylko wyznaczeniem strategicznych kierunków wsparcia, instrumentów wsparcia, ale 

również szerokich problemów o charakterze interdyscyplinarnym, które 

definiowałyby zakres wsparcia w ramach nowego okresu programowania. Problemy 

powinny mieć charakter wyzwań rozwojowych. 





Wniosek w raporcie: D.4 


- Jednostki naukowe doceniają realizację projektów z PO IG, jednak nie zawsze 

dostrzegają rolę współpracy ze sferą gospodarki, 

- Brak rozważań i planów co do okresu trwałości projektów oraz wykorzystaniu 

infrastruktury w tym czasie lub błędne założenia w tym zakresie, 

- Brak monitorowania efektów realizowanych projektów, w tym zakupionego 

sprzętu, aparatury oraz potencjalnego jej wykorzystania. 


Przygotowanie mapy nowozakupionej infrastruktury wraz z opisem każdej inwestycji, 

w tym rodzajem aparatury i sprzętu, możliwościami zewnętrznego wykorzystania 

sprzętu oraz przedmiotem świadczonych usług dzięki nowej aparaturze. Mapa może 

zostać przygotowana w postaci elektronicznej i udostępniona poprzez strony 

internetowe Ministerstwa a następnie upowszechniona wśród beneficjentów i 

innych, zainteresowanych podmiotów. 

Adresat: Nadzór IZ PO IG w porozumieniu z pozostałymi instytucjami 

zaangażowanymi we wdrażanie działań 1. i 2. Priorytetu PO IG. 

Horyzont czasowy: II kwartał 2012. 


Wniosek w raporcie: F.1 


- Wykorzystanie doświadczeń innych państw członkowskich we wdrażaniu 

instrumentów nowego okresu programowania, 

161

- Skorzystanie z doświadczeń i wniosków płynących z wdrażania instrumentów 

wsparcia w innych krajach. 


Uwzględnienie w pracach nad nowym okresem programowania sprawdzonych, 

możliwych do wdrożenia w Polsce instrumentów, takich jak zaawansowane 

rozwiązania podatkowe z Francji, vouchery innowacyjne oraz usługi pakietowe dla 

nowo powstających firm innowacyjnych. 

Adresat: IZ PO IG. 





- Brak miękkich kompetencji w zakresie zarządzania projektami, 

- Ogólne zwiększenie roli kapitału ludzkiego w procesach innowacyjnych, 


Należy także zwiększać rolę działań miękkich, takich jak obecne wsparcie w ramach 

działania 1.2 PO IG, w tym tworzyć warunki do rozwoju osobistego pracowników 

naukowych, jak również pracowników zespołów B+R w firmach. Wymagać to będzie 

konsultacji i dokonania ustaleń nt. rozdziału wsparcia pomiędzy obecnymi 

działaniami EFS (IV Priorytetu PO KL) a EFRR (PO IG) i/lub ewentualnego zwiększenia 

zakresu stosowania cross-financing’u w projektach. 







- Istnieje zagrożenie, że część projektów w okresie trwałości nie będzie 

faktycznie kontynuowana, 

- Istnieje zagrożenie, że projekty o dużym potencjale i strategicznym znaczeniu, 

nie będą kontynuowane z powodu braku źródeł ich finansowania. 

162


Warto rozważyć możliwość wprowadzenia w nowej perspektywie takiego systemu 

rozdzielania środków finansowych, który pozwalałby na dalsze finansowanie 

projektów formalnie zakończonych, a z uwagi na zakres tematyczny, stopień 

zaawansowania, jakość otrzymanych rezultatów wartych kontynuowania. Postulat 

ten jest zbieżny względem postulatu problemowego podejścia do realizacji 

projektów, tj. sytuacji w której konkursy byłyby ogłaszane nie w działaniach, a w 

związku z konkretnym problemem do rozwiązania. W kolejnym okresie 

programowania można by więc wprowadzić możliwość stopniowego realizowania 

projektów (tak jak ma to miejsce w przypadku projektów innowacyjnych testujących 

finansowanych w obecnej perspektywie w ramach PO KL). 




Wniosek w raporcie: Aneks B 


- Uwzględnienie w nowej perspektywie nowoczesnych sposobów podejścia do 

wspierania innowacji. 


Myśląc o przyszłym okresie programowania i przyszłym programie operacyjnym, 

warto przyjrzeć się nowoczesnym sposobom podejścia do wspierania innowacji, 

które w większym stopniu akcentują działania ponadregionalne (transgraniczne, 

międzynarodowe) i odnoszą się do konkretnych obszarów problemowych. 




Wniosek w raporcie: Aneks B 


Wspieranie innowacji w nowym okresie programowania oraz instrumenty, które 

zostaną wykorzystane w tym celu, powinny czerpać z doświadczeń innych krajów UE. 


W tym kontekście warto przyjrzeć się następującym instrumentom wsparcia: 

• Granty na wsparcie nowopowstałych firm innowacyjnych (tzw. firm 

„garażowych”) oraz rozwój innowacji. 

163

• Zaawansowane usługi dla firm. Ten rodzaj interwencji występuje w Europie w 

różnych formach i może dotyczyć więcej niż jednego rodzaju usług, np. 

vouchery dla firm, audyt technologiczny, inżynieria finansowa, pomoc dla 

start-up’ów i firm spin off. 

• Finansowanie konkurencyjnych ośrodków badawczych, wyposażenie i 

wzmocnienie „centrów doskonałości”- stanowiące kombinację stypendiów 

oraz innych form wsparcia rozwoju zasobów ludzkich (działania „miękkie”) 

oraz wspólnych badań prowadzonych poza klastrami i parkami 

technologicznymi. 

• Transfer technologiczny, tworzenie biegunów innowacji, klastrów, w tym 

działania skierowane na wzmocnienie istniejących centrów głównie poprzez 

dofinansowanie realizowanych projektów z udziałem „producentów wiedzy”, 

w tym firm sektora MSP. 

• Granty dla studentów i wsparcie dla ich zatrudnienia w firmach badawczych. 



164

10. Aneksy 

A. Szczegółowa metodologia badania 

B. Analiza instrumentów wsparcia 

C. Opisy studiów przypadku 

D. Ranking jednostek naukowych 

E. Wykaz literatury 

F. Tabela rekomendacji 

G. Opisy studiów przypadku projektów 

165

Aneks A) Szczegółowy opis metodologii badania 

Poniżej prezentujemy opis metod i technik badawczych i analitycznych, które zostały 

wykorzystane w niniejszym badaniu. Opis każdej z metod lub technik zawiera sposób 

doboru próby badawczej oraz ewentualne pojawiające się w trakcie realizacji 

badania problemy. 

3.1 Analiza instrumentów wsparcia 

Analiza instrumentów wsparcia z funduszy strukturalnych, nakierowanych na 

wspieranie rozwoju badań naukowych, infrastruktury B+R oraz wzmacnianie 

współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi a przedsiębiorstwami pozwoliła na 

wskazanie dobrych praktyk w tym zakresie. Analiza pozwoliła porównać rozwiązania 

stosowane w Polsce w ramach priorytetu 1 i 2 PO IG z rozwiązaniami 

wykorzystywanymi w innych krajach. Ponadto na podstawie wyników analizy można 

wskazać rozwiązania możliwe do wykorzystania w Polsce zarówno w ramach 

obecnego okresu programowania, jak i w perspektywie po 2013 r. Analiza swoje 

odzwierciedlenie znalazła w rozdziale dotyczącym sugestii na przyszłość. 

Badanie instrumentów wsparcia w innych krajach składało się z dwóch części. W 

części ogólnej uwzględnione zostały wszystkie kraje UE. Natomiast w części 

szczegółowej przeprowadzono pogłębione analizy 5 państw UE. Części szczegółowe 

miały formę studiów przypadków i opierały się o analizę d esk research. Część ogólna 

oparta była na wynikach badań prowadzonych przez Komisję Europejską. 

Uwzględnione zostały następujące opracowania: 

• Policy Papers on Innovation – Expert Evaluation Network Delivering Policy 

Analysis on the Performance of Cohesion Policy 2007-2013 – Synthesis 

Report (2010). 

• 27 raportów krajowych opracowanych na potrzeby Policy Papers on 

Innovation – Expert Evaluation Network Delivering Policy Analysis on the 

Performance of Cohesion Policy 2007-2013 (2010). 

• The Potential for regional Policy Instruments, 2007-2013, to contribute to the 

Lisbon and Göteborg objectives for growth, jobs and sustainable 

development (2009). 

• Strategic Evaluation on Innovation and the knowledge based economy in 

relation to the Structural and Cohesion Funds, for the programming period 

2007-2013 (2006). 

• 27 raportów krajowych opracowanych na potrzeby Strategic Evaluation on 

Innovation and the knowledge based economy in relation to the Structural 

and Cohesion Funds, for the programming period 2007-2013 (2006). 

Szczególnie istotnym elementem analizy na poziomie ogólnym była identyfikacja 

dobrych praktyk oraz analiza ich użyteczności oraz możliwości ich wykorzystania w 

kontekście polskim.

Pogłębione analizy 5 krajów oparte zostały na szerszym materiale empirycznym. 

Przede wszystkim analizowane były krajowe dokumenty programowe, krajowe 

ewaluacje, a także opracowania o charakterze naukowym. Dodatkowo wspierano się 

źródłami danych dostępnych w internecie. 

Analizy pogłębione uwzględniły następujące państwa: 

1) Wielka Brytania (Europa Zachodnia, tradycja anglosaska, duży kraj o dużej 

liczbie ludności, wysokie poziom rozwoju gospodarczego oraz wysoki 

poziome rozwoju B+R, „stary kraj UE”). 

2) Francja (Europa Zachodnia, tradycja kontynentalna, duży kraj o dużej liczbie 

ludności, wysokie poziom rozwoju gospodarczego oraz średnio wysoki 

poziome rozwoju B+R, „stary kraj UE”). 

3) Finlandia (Kraj skandynawski, kraj rozległy, ale o stosunkowo małej liczbie 

ludności, wysoki poziom rozwoju gospodarczego oraz wysoki poziome 

rozwoju B+R, „stary kraj UE”). 

4) Hiszpania (Europa Południowa, kraj o dużej liczbie ludności, średnim rozwoju 

gospodarczym i średnim rozwoju B+R, „stary kraj UE”). 

5) Czechy (Kraj Europy Środkowo-Wschodniej, o stosunkowo małej liczbie 

ludności, średnio niskim poziomie rozwoju gospodarczego oraz średnio 

niskim rozwoju B+R, „nowy kraj UE”). 

Poszczególne studia przypadku zostały opracowane każdorazowo według 

następującego konspektu: 

• Wprowadzenie (podstawowe informacje, kontekst). 

• Stan sektora B+R (rozwój badań naukowych, infrastruktura B+R). 

• Współpraca pomiędzy jednostkami naukowymi a przedsiębiorstwami. 

• Działania podejmowane w ramach funduszy europejskich w zakresie 

wspierania rozwoju badań naukowych, infrastruktury B+R oraz współpracy 

pomiędzy jednostkami naukowymi a przedsiębiorstwami. 

• Identyfikacja dobrych praktyk. 

• Analiza możliwości wykorzystania zidentyfikowanych dobrych praktyk w 

Polsce. 

3.2 Analiza danych zastanych 

Analiza danych zastanych została wykorzystana w następujących obszarach 

ewaluacji: 

1. Analizie kontekstu interwencji; 

2. Analizie wskaźników realizacji priorytetów 1 i 2 POIG; 

3. Opracowaniu wkładu do innych analiz (studia przypadków, analiza 

przestrzenna, ranking jednostek, a także analiza instrumentów wsparcia w 

części dotyczącej możliwości wykorzystania zidentyfikowanych dobrych 

praktyk w Polsce). 

Analizą danych zastanych objęte zostały przede wszystkim następujące źródła: 

- dokumentacja programowa: Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

2007-2013, Uszczegółowienie Programu Operacyjnego Innowacyjna 

Gospodarka, Sprawozdanie z realizacji PO IG, inne dane monitoringowe 

(Monitor Funduszowy Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego); 

- dokumentacja projektowa: opisy projektów indywidualnych, opis projektu 

systemowego oraz opis subprojektów projektu systemowego; 

- dotychczas realizowane ewaluacje w obszarach zbieżnych z niniejszą 

ewaluacją; 

- informacji o udziale polskich jednostek w 6 i 7 Programie Ramowym Badań UE, 

- dane dotyczące nakładów na B+R w Polsce oraz literatura nt. innowacyjności 

sektora MSP oraz literatura nt. sektora B+R w Polsce. 

W przypadku analizy wskaźników realizacji 1 i 2 Priorytetu PO IG oraz oceny wartości 

docelowych wskaźników poszczególnych Działań za podstawowe źródło informacji 

posłużyło sprawozdanie z realizacji Programu oraz dane IP (Monitor Funduszowy – 

informacja tygodniowa) lub inne dane pozwalające oszacować bieżącą wartość 

wskaźników. Dodatkowo było to jedno z zagadnień omawianych z beneficjentami 

podczas wywiadów. 

3.3 Pogłębione wywiady indywidualne 

Pogłębione wywiady indywidualne były obok studiów przypadku podstawową 

metodą badawczą. Wywiady zostały przeprowadzone z następującymi grupami 

osób/ reprezentującymi następujące instytucje: 

• Wywiady z przedstawicielami instytucji odpowiedzialnych za realizację 

poszczególnych działań PO IG oraz całego Programu: 

- Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (IZ) – 3 wywiady z pracownikami 

Departamentu Zarządzania Programami Konkurencyjności i Innowacyjności 

(odpowiedzialnymi za monitoring programu, realizację projektów 

indywidualnych oraz projektu systemowego); 

- Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego – 4 wywiady z przedstawicielami 

Departamentu Wdrożeń i Innowacji (w tym dwie osoby odpowiedzialne za 

realizację poszczególnych działań Priorytetu oraz dwie osoby odpowiedzialne 

za realizację projektu systemowego); 

- Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego – 1 wywiad w Departamencie 

Systemów Informatycznych; 

- Ośrodka Przetwarzania Informacji – 4 wywiady, w tym dwie osoby 

odpowiedzialne za realizację projektu systemowego oraz dwie osoby 

nadzorujące pracę zespołu wdrażającego poszczególne działania PO IG. 

- Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości) – 2 wywiady (w tym pracownik 

odpowiedzialny za realizację projektów w działaniu 1.4 oraz kierownictwa 

komórki odpowiedzialnej za realizację działania 1.4). 

Łącznie zrealizowano 14 wywiadów (planowano 12).

• Wywiady indywidualne z wybranymi beneficjentami, w tym: 

– wywiady ze wszystkimi beneficjentami dużych projektów (4 projekty w 

działaniu 2.1 oraz 2 projekty w działaniu 2.2) – łącznie 6 wywiadów; 

– wywiad z przedstawicielem Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (1); 

– dla pozostałych projektów: co najmniej 10 wywiadów w ramach działania 

1.4 oraz poddziałania 1.3.1; co najmniej 5 wywiadów w ramach 

poddziałania 1.1.2, poddziałania 1.3.2, działania 2.1 oraz działania 2.3; co 

najmniej po 3 wywiady w ramach poddziałania 1.1.1 oraz działania 2.2; co 

najmniej 2 wywiady w ramach działania 1.2. 

Łącznie zrealizowano 55 wywiadów. 

• Wywiady indywidualne z podmiotami nierealizującymi projektów – co najmniej 

8 wywiadów z przedstawicielami jednostek, które nie składały wniosków o 

dofinansowanie w ramach PO IG. 

Łącznie zrealizowano 8 wywiadów z podmiotami nierealizującymi aktualnie 

projektów w ramach PO IG. Główne problemy z realizacją wywiadów to: brak 

podmiotów, które nie aplikowały o środki PO IG, lub brak zainteresowania 

działaniami PO IG z racji innej specyfiki działalności uczelni (uczelnie 

humanistyczne). W efekcie badanie zostało rozszerzone o podmioty które nie 

aplikowały o środki w ramach PO IG, ale aplikowały o środki innych Programów 

lub beneficjentów innych niż PO IG Programów. 

• Wywiady indywidualne lub indywidualne wywiady telefoniczne z 

przedstawicielami Instytucji Zarządzających Regionalnymi Programami 

Operacyjnymi, Programem Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko, 

Programem Operacyjnym Rozwój Polski Wschodniej oraz z przedstawicielem 

Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE – łącznie co 

najmniej 19 wywiadów. 

W ramach badania zrealizowano 18 wywiadów. Wywiadu nie udało się 

przeprowadzić z jedną z instytucji zarządzających RPO (Urząd odmówił udziału w 

badaniu). 

3.4 Wywiady grupowe 

Wywiady grupowe zostały przeprowadzone z ekspertami z zakresu funkcjonowania 

sektora nauki w Polsce oraz infrastruktury B+R. Łącznie przeprowadzono trzy 

wywiady grupowe, w tym w jednym uczestniczyły cztery osoby, w drugim dwie 

osoby, w trzecim trzy osoby. Wywiadami objęcie zostali: 

- eksperci z uczelni wyższych, 

- przedstawiciel instytutu badawczego, 

- przedstawiciel firmy doradczej,

- administracji publicznej – przedstawiciele Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa 

Wyższego oraz dwóch przedstawicieli OPI. 

3.5 Techniki prognostyczne 

W celu wykonania oceny szacunków i możliwości osiągnięcia wskaźników 

poszczególnych osi priorytetowych, wykorzystane zostały techniki projekcyjne. 

Metody te bazują na predykcji przyszłości w oparciu o wiedzę dotyczącą stanu 

istniejącego. 

3.6 Metoda – analiza przestrzenna 

Do analizy przestrzennej projektów realizowanych w ramach badanych priorytetów 

PO IG zostały wykorzystane metody kartograficzne. Wykorzystanie analizy 

przestrzennej pozwoliło prześledzić zróżnicowania regionalne interwencji, także w 

poszczególnych priorytetach, rodzajach beneficjentów. Analizowana była zarówno 

liczba projektów, jak i ich wartość. Wyniki analizy przestrzennej pokazały 

przestrzenne zróżnicowania interwencji oraz stanowiły istotne uzupełnienie analizy 

osiągniętych oraz przewidywanych efektów (Blok 2). 

Analiza przestrzenna objęła: 

• Projekty realizowane w ramach 1 i 2 priorytetu POIG. 

• Projekty o podobnym charakterze do projektów realizowane w ramach 1 i 2 

priorytetu POIG realizowane w ramach innych programów operacyjnych z 

perspektywy 2007-2013. 

• Projekty o podobnym charakterze do projektów realizowane w ramach 1 i 2 

priorytetu POIG realizowane w ramach innych programów operacyjnych z 

perspektywy 2004-2006. 

• Projekty realizowane w ramach 6 i 7 Programu Ramowego Badań UE (pod 

warunkiem, że dostępne dane pozwolą na przygotowanie zestawień). 

Wynikiem analizy przestrzennej są mapy, które zostały wykorzystane jako materiał 

do analiz eksperckich mających na celu wyjaśnienie i ocenę rozkładu przestrzennego 

interwencji. 

3.7 Ranking ośrodków B+R wykorzystujących środki PO IG 

Jako, że część pytań dotyczyła potencjału ośrodków B+R w Polsce, możliwości 

wykorzystania wyników projektów na wzrost konkurencyjności sektora B+R oraz 

pośrednio na wzrost konkurencyjności i innowacyjności sektora przedsiębiorstw, w 

ramach prezentacji wyników badania, przygotowano uproszczony ranking jednostek, 

które pozyskały środki z PO IG.

Celem przygotowania rankingu ośrodków B+R wykorzystujących środki PO IG było 

określenie wpływu pozyskanych środków na pozycję konkurencyjną ośrodka B+R 

oraz pośrednio na wzrost konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw 

współpracujących z tymi ośrodkami. 

Ranking miał za zadanie wskazać, które jednostki są najbardziej skuteczne w 

pozyskiwaniu środków dostępnych w ramach PO IG oraz z innych źródeł – np. 

Programy Ramowe UE, a z drugiej które jednostki współpracują z 

przedsiębiorstwami, w tym również świadczą usługi na zasadach komercyjnych. 

Dodatkowo miał pokazać ewentualne korelacje pomiędzy wyżej wymienionymi 

zmiennymi. 

Przy tworzeniu rankingu została wykorzystana metodyka i dane pochodzące z 

kategoryzacji jednostek naukowych (ocena parametryczna jednostki - ankiety 

jednostki) stosowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego do roku 

2010 (dane za rok 2009) - był to ostatni rok w którym sporządzono kategoryzację 

według dotychczasowego schematu. 

Skorzystano z następujących danych: 

1. Wyników prac ośrodków, np.: 

1.1. źródła przychodów: 

1.1.1. publiczne (budżetowe, fundusze strukturalne, Programy Ramowe UE, 

pozabudżetowe, w tym z przedsiębiorstw) 

1.1.2. krajowe, zagraniczne 

1.2. wielkość przychodów z tytułu sprzedanych licencji bądź przedmiotów 

własności intelektualnej; 

2. Zasobów, a w szczególności kadry naukowej, oraz certyfikowanych laboratoriów; 

3. Sposobu działania organizacji, efektywności najbardziej kluczowych procesów 

biznesowych. 

Zastosowanie tej metody pozwoliło ocenić wpływ projektów PO IG na względny 

poziom konkurencyjności poszczególnych ośrodków i instytucji, niezależny względem 

innych ocen. W konsekwencji otrzymaliśmy obraz „najlepszych” i „najsłabszych” 

jednostek. 

3.8 Panele ekspertów 

Panel ekspertów to metoda, której celem jest zdobycie specjalistycznej wiedzy w 

trakcie spotkania z grupą ekspertów. W ramach badania przeprowadzone zostały – 

zgodnie z założeniami - dwa panele ekspertów, w najważniejszych obszarach 

merytorycznych obu Priorytetów, zbieżnych z poszczególnymi osiami priorytetowymi 

Programu. Panele objęły tematykę wdrażania działań 

• Panel 1: działanie 1.1, działanie 1.2, działanie 1.4, działanie 1.3.1 oraz 1.3.2; 

• Panel 2: działanie 2.1 oraz 2.2. 

Panele zostały przeprowadzone w ostatniej fazie realizacji badania, na etapie 

formułowania wniosków z badania.

3.9 Studia przypadku 

Studia przypadku dają szeroki kontekst oraz pozwalają na całościowe spojrzenie na 

badane zagadnienie przez pryzmat wybranych, specyficznych przypadków. Każde 

studium przypadku w ramach badania zostało przeprowadzone w oparciu o dane 

pierwotne i dane wtórne. 

Dane wtórne to: 

- analiza strony www projektu (jeśli istnieje) 

- udostępnionej na miejscu dokumentacji projektowej beneficjenta 

- inne dokumenty odnośnie wybranego projektu w posiadaniu których będzie 

Wykonawca lub Zamawiający. 

Dane pierwotne zebrane zostały przy wykorzystaniu następujących metod: 

- IDI z przedstawicielem wybranego projektu - w przypadku wszystkich studiów 

przypadku, 

- Obserwacja/ przegląd produktów powstałych w wyniku realizacji projektu (w 

tym częściowo materiał zdjęciowy). 

Na tej podstawie każdorazowo przeprowadzona została analiza ekspercka, w tym 

również analiza porównawcza. Dobór przypadków miał charakter celowy – dla 

każdego działania przeprowadzono analizę dwóch studiów przypadku. Spośród 

pierwotnie wybranych do realizacji studiów przypadku, dwa uległy jedynie zmianie 

na inne podmioty – powodem każdorazowo był wczesny etap realizacji projektu i 

brak dotychczasowych efektów, uniemożliwiający ocenę znacznej części zagadnień w 

ramach badania metodą studiów przypadku. W obu przypadkach podmioty zostały 

zastąpione podmiotami realizującymi projekty finansowane z tego samego działania, 

podobnej wielkości, w miarę możliwości w tym samym regionie Polski.

Aneks B) Analiza instrumentów wsparcia 

• Założenia podstawowe 

Ogólnie można przyjąć, że istnieją dwie koncepcje wspierania innowacji (na poziomie systemowym) - 

„radykalna” (fundamentalna) i przyrostowa” (incremental), 1 między którymi różnice pokazuje 

poniższa tabela. 

Tabela 1. Koncepcje wspierania innowacji. 

Podejście radykalne 

Podejście przyrostowe 

Poszukiwanie nowych technologii 

Wykorzystywanie istniejących technologii 

Wysoka niepewność 

Niski poziom ryzyka 

Koncentracja na produktach, procesach lub Koncentracja na kosztach lub cechach 

usługach z (potencjalnie) nadspodziewanymi (właściwościach) usprawniających w istniejących 

wynikami 

już produktach, procesach lub usługach 

Kreowanie transformacji powodujących zmiany Udoskonalanie konkurencyjności na istniejących 

istniejących rynków lub przemysłów, a także rynkach (bez konieczności ich transformacji) 

tworzenie nowych 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.1000ventures.com. 

Przyjmuje się, zarówno w ekonomii, jak i naukach społecznych, że innowacje powinny kreować 

wartość (dla klienta lub producenta) i przynosić pozytywną zmianę. Bardzo ważne jest, z punktu 

widzenia ekonomii, aby zachować równowagę między innowacją jako źródłem wzrostu 

produktywności, a innowacją jako źródłem wzrostu „zdrowej” ekonomii. 2 

System innowacji składa się z relacji i struktur organizacyjnych tworzących użyteczne ekonomicznie 

powiązania i dających podstawy do budowania „struktur wiedzy”. Zazwyczaj tego rodzaju powiązania 

i relacje organizacyjne tworzone są lub zakorzenione na poziomie krajowym lub regionalnym. 3 Biorąc 

jednak pod uwagę, iż – zgodnie z teorią systemu innowacji- innowacja i rozwój technologiczny są 

wynikiem ustalonych, kompleksowych relacji między wszystkimi aktorami procesu, a więc zarówno 

przedsiębiorstwami, jak i uniwersytetami czy instytutami badawczymi, takie podejście należy 

rozszerzyć na innowacje będące wynikiem (ponadnarodowych) sieciowych powiązań. Stąd zaś już 

jeden krok do internacjonalizacji innowacji i odejście od tradycyjnego spojrzenia na innowacje 

„zamknięte” w ramach jednego kraju lub regionu. 

Kolejnym etapem takiego rozumowania stało się stworzenie polityki innowacji na poziomie UE, gdzie 

wychodzi się poza koncentrację opartą wyłącznie na pracach badawczo-rozwojowych i wzroście 

technologicznym na rzecz wszystkich typów aktywności innowacyjnej zachodzącej w 

przedsiębiorstwach (innowacje organizacyjne, społeczne) i gdzie to właśnie przedsiębiorca jest 

ostatecznym beneficjentem podejmowanych działań. Trzeba przy tym pamiętać, że na politykę 

wspierania innowacji składają się nie tylko działania bezpośrednio dostarczające środków 

finansowych beneficjentom, ale również, a może przede wszystkim, wsparcie jakie przedsiębiorcy 

uzyskują z tytułu dostarczania usług doradczych, tworzenia klastrów, wymiany i transferu technologii, 

tworzenia warunków sprzyjających rozwojowi przedsiębiorczości akademickiej etc. Zatem polityka 

wspierania innowacji może być traktowana jako jakakolwiek forma dofinansowania lub 

współfinansowania działań ze środków sektora publicznego wspomagająca procesy i zdolności 

innowacyjne przedsiębiorstw bez naruszania warunków konkurencyjności. 

1 Por. „International aspects of support to innovation”; INNO Learning Platform; J.Sandred, M. Kiper; 

B.Ipektsidis, B.Kamp. 

2 Op cit. 

3 Lundvall B-A; „National innowation systems – analitycal concept and development tool, industry and 

innovation”, February 2007.

Możemy wyróżnić trzy formy/ mechanizmy polityki wspierania innowacji 4 : 

• oparte na finansowych, ludzkich oraz organizacyjnych zasobach – są to te innowacyjnie 

zorientowane programy i projekty, które tworzą bardziej sprzyjające rozwojowi innowacji 

środowisko; 

• oparte na dostarczaniu nowych informacji (wizji, strategii, dobrych praktyk)- które podnoszą 

aktywność innowacyjną i wyznaczają cele dla bardziej proinnowacyjnych zachowań; 

• oparte na tworzeniu nowych instytucji (aktów prawnych, zasad), które są bezpośrednio 

dedykowane do stworzenia innowacyjnych efektów. 

W odniesieniu do pierwszych dwóch przypadków mówimy o bezpośrednim wsparciu innowacji, 

natomiast w ostatnim o wsparciu pośrednim. Bezpośrednie wsparcie innowacji oznacza dostarczenie 

specyficznych zasobów lub wiedzy, które stymulują przewagę technologiczną (naukową, badawczą) 

beneficjentów programu i powodują dyfuzję wiedzy. Mechanizmy pośrednie – prawne, ekonomiczne, 

społeczne, kulturowe, tworzą warunki do rozwoju procesów innowacyjnych w przedsiębiorstwach. 

Składają się na nie zarówno normy techniczne, jak i zasady udzielania pomocy publicznej, a także 

regulacje dotyczące konkurencyjności, rozwiązania o charakterze fiskalnym (sposoby 

opodatkowania), czy wreszcie tworzenie warunków do rozwijania takich inicjatyw jak klastry, czy 

parki technologiczne. 

W obecnym rozumieniu wspierania polityki innowacyjnej dominuje podejście ponadnarodowe, o 

charakterze sieciowym, zakładające następujące obszary działania: 

• Tworzenie warunków umożliwiających włączenie się w ponadnarodowy system wiedzy – 

tworzenie zagranicznych, publicznych instytucji badawczych; centrów edukacyjnych oraz 

rynków dedykowanych konkretnym produktom lub usługom 

• Tworzenie warunków do podnoszenia efektywności lub zmniejszania kosztów działania dla 

instytucji/firm w poszczególnych krajach (ułatwianie rozpoczęcia lub prowadzenia 

działalności) 

• Tworzenie warunków do uczestnictwa w systemach sieciowych i ułatwianie poszukiwania 

partnerów z innych krajów 

• Tworzenie warunków zwiększających mobilność uczestników wdrażania innowacji, tworzenie 

warunków do współpracy z innymi ośrodkami naukowymi, jednostkami badawczymi, 

realizacja wspólnych projektów, wymiana wiedzy i doświadczeń 

• Tworzenie warunków dla aktywności europejskiej sieci agentów wyszukujących interesujące 

projekty i talenty 

• Tworzenie warunków dla wzrostu atrakcyjności Europy jako miejsca interesującego dla 

zagranicznych inwestorów. 

Tabela 2. Typologia działań wspierających rozwój innowacji na poziomie ponadnarodowym 

(przykłady aktywności). 

Koncentracja na efektywności 

Absorpcja/ orientacja z 

wewnątrz na zewnątrz 

Koncentracja na zmniejszaniu 

kosztów innowacji, które mogą 

być wdrażane za granicą. 

Tworzenie sieci współpracy dla 

europejskich uczestników 

systemu innowacji na całym 

świecie 

Absorpcja/orientacja z 

zewnątrz do wewnątrz 

Oferowanie zagranicznym 

firmom możliwości 

uczestniczenia w systemie 

szkoleń w Europie 

4 Por. „International aspects of support to innovation”; INNO Learning Platform; J.Sandred, M. Kiper; 

B.Ipektsidis, B.Kamp.

Koncentracja na 

udoskonaleniu 

Tworzenie światowych 

zasobów innowacyjnych. 

Tworzenie zagranicznych 

rynków poszukiwań 

(współpracy, wymiany 

doświadczeń) 

Tworzenie warunków do 

podniesienia europejskich 

zdolności w zakresie innowacji 

(do tworzenia światowej klasy 

rozwiązań innowacyjnych) 

Źródło: opracowanie własne na podstawie: International aspects of support to innovation”; INNO 

Learning Platform. 

• Polityka wspierania innowacji – podstawowe założenia 

Strategia Lizbońska 

Strategia Lizbońska została przyjęta na szczycie przywódców UE w marcu 2000 roku oraz uzupełniona 

o elementy środowiskowe na szczycie w Goeteborgu w czerwcu 2001 r. Zasadniczym jej celem było 

uczynienie z Unii Europejskiej w ciągu 10 lat najbardziej dynamicznej, konkurencyjnej i opartej na 

wiedzy gospodarki na świecie, zdolnej do zapewnienia zrównoważonego wzrostu, oferującej więcej 

lepszych miejsc pracy, większą spójność społeczną, jak również poszanowanie środowiska 

naturalnego. Priorytety strategii Lizbońskiej i Goeteborskiej ilustruje poniższa tabela. 

Tabela 3. Priorytety Strategii Lizbońskiej i Goeteborskiej. 

Cele strategii Priorytety 

Wiedza i innowacje dla wzrostu 

Cele szczegółowe 

Wydatki na sferę B+R 

Wsparcie innowacji 

Wzrost i zatrudnienie 

Zrównoważony rozwój 

Bardziej atrakcyjne miejsca do 

inwestowania i pracy 

Kreowanie większej liczby i 

lepszych miejsc pracy 

Energia 

Dostępność i wykorzystanie ICT 

Wzrost ekonomiczny (PKB per 

capita) 

Wzrost ekonomiczny i 

konkurencyjność 

Wsparcie przedsiębiorczości 

Dostępność transportu 

Zdrowie publiczne 

Podniesienie jakości życia 

Redukcja bezrobocia 

Redukcja długotrwałego 

bezrobocia 

Poziomy wykształcenia 

Adaptacyjność pracowników 

Ubóstwo i wykluczenie 

społeczne 

Starzenie się populacji 

(zarządzanie procesem) 

Promocja zdrowia i 

bezpieczeństwa w pracy 

Równe szanse 

Intensywność wykorzystania 

energii 

Czysta energia 

Wzrost odnawialnych źródeł 

energii

Zmiany klimatyczne 

Zarządzanie naturalnymi i 

kulturalnymi zasobami 

Inne tematy rozwojowe 

Adaptacja do zmian 

klimatycznych 

Redukcja emisji CO2 

Zarządzanie zasobami 

naturalnymi 

Utrata różnorodności 

biologicznej 

Czysta woda, powietrze i gleba 

Zrównoważone wykorzystanie 

zasobów kultury 

Rozwój strategii ochrony 

środowiska 

Zrównoważony transport 

Redukcja poziomu hałasu 

Zachęcanie do globalnej 

równowagi 

Wzmocnienie bezpieczeństwa 

żywności 

Świadomość konsumentów 

Dobre zarządzanie 

W 2004 roku w opublikowanym Raporcie Kok’a 5 poddano daleko idącej krytyce stan realizacji 

strategii w państwach członkowskich. Wskazano przede wszystkim na brak osiągnięcia zakładanych 

celów, nieskuteczność samej strategii oraz- w przypadku części państw członkowskich- brak adaptacji 

strategii na poziom krajowy. Na szczycie Rady Europy sformułowano trzy główne wyzwania stojące 

przed UE: 

- starania powinny koncentrować się na realizacji polityk mających największe znaczenie (wpływ). 

- strategia lizbońska musi być realizowana przez różne podmioty (aktorów), które jednocześnie 

muszą się angażować w realizację niezbędnych reform i określanie wyzwań strategicznych na 

przyszłość 

- musi być jasno określony podział prac i zakres odpowiedzialności. Oznacza to m.in., że wszystkie 

państwa członkowskie muszą przygotowywać własne raporty prezentujące postęp prac w zakresie 

realizacji strategii. 

W oparciu o tak zdiagnozowane źródła niepowodzenia Strategii Lizbońskiej, podjęto wspólne 

działania nad wypracowaniem stosownych rozwiązań mających doprowadzić do skoordynowania i 

spójnego osiągania poszczególnych jej elementów we wszystkich państwach członkowskich. 

Wyrazem tych działań stało się przyjęcie pakietu tzw. Zintegrowanych Wytycznych na rzecz wzrostu i 

zatrudnienia na lata 2005-2008 zawierającego wykładnię odnowionej Strategii Lizbońskiej oraz 

nakładającego na państwa członkowskie obowiązek opracowania Krajowych Programów Reform 

(KPR) stanowiących wyraz „unarodowienia” celów i priorytetów lizbońskich. W ślad za tymi 

dokumentami przyjęto Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla spójności na lata 2007-2013 , 

stanowiące wskazówkę dla transpozycji poszczególnych elementów polityki spójności na założenia 

strategii lizbońskiej w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO). 

Określono w niej trzy główne nurty działań pro-lizbońskich: 

1. Rozwój wiedzy i innowacji: 

• wzrost i poprawa inwestycji w sferze B+R, 

• pobudzenie innowacji, wykorzystanie ICT oraz zrównoważone wykorzystanie zasobów, 

• przyczynienie się do rozwoju silnej europejskiej bazy przemysłowej. 

5 Europiean Comunities (2004):”Facing the Challenge: The Lisbon strategy for growth end employment”, Report 

from High Level Group chaired by Wim Kok, November 2004

2. Rozwój atrakcyjności UE jako miejsca dla inwestowania i pracy: 

• rozszerzenie i pogłębienie wspólnego rynku, 

• poprawa prawodawstwa europejskiego i krajowego, 

• stworzenie otwartych i konkurencyjnych rynków w obrębie UE i poza nią, 

• rozszerzenie i poprawa infrastruktury europejskiej. 

3. Rozwój „mechanizmów” umożliwiających przedsiębiorstwom tworzenie większej liczby lepszych 

miejsc pracy: 

• zaangażowanie większej liczby osób w aktywną działalność zawodową oraz modernizacja 

systemów zabezpieczeń społecznych, 

• zwiększenie zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw oraz elastyczności 

rynków pracy, 

• wzrost inwestycji w kapitał ludzki poprzez lepsze systemy edukacji i zdobywanie 

umiejętności. 

Każdy z krajów członkowskich UE (oraz Bułgaria i Rumunia) przyjął powyższy dokument poprzez 

prezentację własnych celów i priorytetów w ramach Krajowych Ram Odniesienia. Przyjęte przez 

poszczególne państwa priorytety (w zakresie innowacji oraz prac badawczo-rozwojowych) ilustruje 


Tabela 4. Cele i priorytety w ramach Krajowych Ram Odniesienia. 

Kraj 

Priorytety/ Cele 

Austria • regionalna konkurencyjność i innowacje (wszystkie rodzaje działań, nie 

tylko „techniczne”, ale także edukacyjne, socjalne i o znaczeniu 

regionalnym). 

• wsparcie dla prac badawczych i rozwoju centrów B+R; 

• wsparcie dla sektora MSP 

• adaptacyjność i kwalifikacje siły roboczej (podniesienie umiejętności i 

kwalifikacji w kierunku potrzeb innowacyjnie zorientowanej gospodarki) 

Belgia • Region Stołeczny Brukseli: 

-utrzymanie terytorialnej konkurencyjności 

• Region waloński: 

-wzmocnienie biznesu i tworzenie nowych miejsc pracy 

-rozwój zasobów ludzkich 

-wiedza, rozwój know-how, badania 

• Region Flandryjski: 

- promocja ekonomii opartej na wiedzy i innowacje 

-stymulowanie przedsiębiorczości, wykorzystanie regionalnych zasobów i 

zwiększenie ekonomicznej atrakcyjności 

Bułgaria • Rozwój technologii informacyjnych i komunikacyjnych 

• Wzrost jakości kapitału ludzkiego (rozwój umiejętności i adaptacyjność 

siły roboczej; szkolenia i kształcenie ustawiczne) 

• Wspieranie przedsiębiorczości , stworzenie sprzyjających biznesowi 

warunków (wsparcie innowacji, klastrów, start-up’ów) 

Cypr • Umocnienie bazy produkcyjnej gospodarki i wsparcie dla 


• Społeczeństwo oparte na wiedzy i promocja B+R oraz innowacji 

Czechy • Konkurencyjność ekonomiczna 

-konkurencyjność w sektorze prywatnym 

-wsparcie prac B+R w celu zwiększenia zdolności innowacyjnych 

-rozwój sektora turystyki 

• Otwarte, elastyczne, spójne społeczeństwo

-edukacja 

-rozwój społeczeństwa informacyjnego 

Dania • Innowacje: 

-kreowanie ram i warunków dla zorientowanych rynkowo innowacji 

-wzmacnianie współpracy między przedsiębiorcami i instytucjami naukowymi 

-budowanie kompetencji w zakresie wzmacniania klastrów 

-wzmacnianie zdolności przedsiębiorców do wykorzystywania nowoczesnych 

technologii 

• Wykorzystanie nowych technologii: 

-wzmocnienie wykorzystania, transferu i wymiany nowych technologii 

-stworzenie niezbędnej struktury ICT 

-digitalizacja usług oferowanych przez sektor publiczny dla ludności i 

przedsiębiorców 

-zwiększenie użytkowania ICT w instytucjach edukacyjnych i biznesie 

Estonia • Założenia horyzontalne 

-wzrost liczby prac badawczo-rozwojowych 

-rozwój zdolności i „ducha” innowacyjności oraz produktywności wśród 

przedsiębiorców 

-stworzenie możliwości lepszej współpracy sieciowej (między biznesem, 

środowiskiem naukowym i badawczym) 

• Dodatkowe (wynikające z PO): 

- innowacje i wzrost zdolności przedsiębiorstw 

-umocnienie konkurencyjności estońskiej sfery badawczej poprzez 

specjalistyczne programy badawcze oraz modernizację szkolnictwa wyższego i 

instytucji badawczych 


Finlandia • Promocja innowacji, sieci i wzmocnienie struktur wiedzy 

• Rozwój technologiczny 

Francja • Innowacje i ekonomia oparta na wiedzy (szczególne wsparcie dla 

sektora MSP) 

• Rozwój informacji i technologii komunikacyjnych 

Grecja • Społeczeństwo wiedzy i innowacje: 

- poprawa jakości i ilości inwestycji w zasoby ludzkie w celu uaktualnienia 

greckiego systemu edukacji 

-wzmocnienie sfery badawczej i technologii, promocja innowacji we wszystkich 

sektorach jako kluczowy czynnik restrukturyzacji greckiej ekonomii 

-przejście do ekonomii opartej na wiedzy 

-osiągnięcie konwergencji cyfrowej poprzez inkorporację i systematyczne 

wykorzystywanie technologii ICT 

Hiszpania • Poprawa jakości wiedzy i innowacyjności dla wzmocnienia wzrostu 

• Rozwój sfery badawczej dla i przez przedsiębiorców 

Holandia • Wzmocnienie innowacyjności i przedsiębiorczości 

• Wzmocnienie sfery badawczo-rozwojowej i rozwój technologiczny 

• Społeczeństwo informacyjne 

Irlandia • Wsparcie innowacji, wiedzy oraz przedsiębiorczości w regionach: 

-wzmocnienie sfery B+R w obszarze instytucjonalnym (szczególnie w instytutach 

technologicznych) 

• Regionalne PO: 

- innowacje i ekonomia oparta na wiedzy 

Litwa • Produktywne zasoby ludzkie dla społeczeństwa opartego na wiedzy

• Konkurencyjna gospodarka: 

-wzrost wydajności pracy w szczególności poprzez stworzenie przyjaznego dla 

sektora MSP otoczenia 

-wsparcie innowacji 

Luksemburg • Wzmocnienie wiedzy i innowacji: 

-inwestycje w wyposażenie publicznych i prywatnych centrów badawczych 

-wzmocnienie natężenia działań innowacyjnych w przedsiębiorstwach 

Łotwa • Cel strategiczny: 

-wzmocnienie konkurencyjności i dążenie w kierunku zbudowania ekonomii 

opartej na wiedzy 

• Cel horyzontalny: 


Malta 

Utrzymanie i wzrost opartej na wiedzy i konkurencyjnej gospodarki 

Wzmocnienie inwestycji związanych z badaniami, nowoczesnymi technologiami 

i innowacjami 

Niemcy • Innowacje i rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy 

• Wzmocnienie konkurencyjności gospodarki 

Portugalia • Wzrost udziału przedsiębiorstw średniej i wysokiej technologii w 

gospodarce 

Rumunia • Długoterminowy wzrost konkurencyjności gospodarki rumuńskiej 

(dążenie do zbudowania gospodarki opartej na wiedzy) 

Słowacja • Infrastruktura i regionalna dostępność: 

-wsparcie na rzecz konkurencyjności innowacyjności regionów 

• Innowacyjność, społeczeństwo informacyjne i ekonomia oparta na 

wiedzy 

-społeczeństwo informacyjne-rozwój usług elektronicznych 

-rozwój B+R 

-inwestycje w infrastrukturę uniwersytecką 

-wsparcie dla konkurencyjności firm i usług poprzez innowacje 

Słowenia • Promocja przedsiębiorczości, innowacji i technologicznego rozwoju 

• Wzmocnienie jakości systemu edukacji (szkolenia, prace badawcze) 

Szwecja • Innowacyjne środowisko i przedsiębiorczość 

Wielka Brytania • Przedsiębiorczość i innowacje: 

-promocja badań, transferu wiedzy i komercjalizacji 

-wzmocnienie przedsiębiorczości 

Węgry • Rozwój ekonomiczny: 

-inwestycje w sferę B+R 

-wspieranie sektora MSP 

-rozwój ICT 

-umocnienie gospodarki opartej na wiedzy 

Włochy • Wzmocnienie produktywności, konkurencyjności i innowacyjności 

• Rozwój sfery B+R i promocja innowacyjności dla podniesienia 

konkurencyjności (gospodarki) 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Cohesion Policy 2007-2013, National Strategic Reference 

Framework; styczeń 2008. 

• Polityka wspierania innowacji na poziomie krajowym w ramach UE (stan obecny)

Jak zauważają autorzy raportu z 2010 roku 6 zarządzanie polityką RTDI (Research, Technological 

Development and Innovation) w UE jest scentralizowane, nawet jeśli odnotujemy wzrost koncentracji 

i znaczenia polityki regionalnej w tym zakresie w ostatnich latach. Głównym źródłem wzmacniania 

wymiaru regionalnego polityki wspierania innowacji jest z jednej strony budowanie instytucji 

odpowiedzialnych za zarządzanie instrumentami wsparcia w pełnym wymiarze, z drugiej określanie i 

przyjmowanie takich mierników oceny wdrażania instrumentów wsparcia, które odpowiadają 

lokalnym potrzebom. W niektórych przypadkach regionalne władze biorą pełną odpowiedzialność za 

interwencję i respektowanie zasad RTDI i definiowanie własnych strategii zgodnie z jej założeniami, w 

innych instytucje pośredniczące wspólnie z przedstawicielami administracji centralnej są 

odpowiedzialne za wdrożenie polityki krajowej na poziom regionu. Wzrost decentralizacji polityki 

wspierania innowacji zauważyć można, jak piszą autorzy – choć w różnym zakresie – w takich krajach, 

jak Włochy, Francja, Belgia, Wielka Brytania czy Polska, gdzie część odpowiedzialności za wdrażanie 

polityki krajowej przejęły na siebie wyspecjalizowane struktury rządowe lub samorządowe. W części 

krajów takich jak Dania, Hiszpania czy wiele państw UE12 przedstawiciele rządu nie są tak bardzo 

zainteresowani uczestnictwem w odpowiedzialności za realizację wspólnej polityki, ale bardziej 

współpracą z efektywniejszymi organizacjami publicznymi i prywatnymi. Taką formułę przyjęto w 

państwach U12, gdzie decentralizacja została niejako wywołana przez zaadaptowanie polityki 

krajowej do potrzeb lokalnych i większego zaangażowania sektora MSP (skutkujące zwiększeniem 

dostępności instrumentów wsparcia dedykowanych do tej grupy beneficjentów). 

Biorąc pod uwagę trzy główne typy zarządzania polityką wspierania innowacji możemy wyróżnić 

formułę: 

• Scentralizowaną – gdzie rząd krajowy kontroluje politykę wsparcia wspólnie z władzami 

lokalnymi i agencjami zaangażowanymi w jej wdrażanie – są to przypadki krajów niewielkich 

takich, jak kraje bałtyckie, Cypr, Luksemburg i Malta; a także kraje większe, jak Bułgaria, 

Czechy, Grecja, Francja, Węgry, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia i Słowacja. 

• Mieszaną – gdzie rząd centralny definiuje strategiczne i kontrolne ramy działania 

bezpośrednio albo poprzez wyspecjalizowane agencje (rozumiane jako agencje 

pośredniczące), podczas gdy regionalne i/lub lokalne władze implementują je zgodnie ze 

swoimi potrzebami. Jest to przypadek Austrii, Irlandii, Wielkiej Brytanii i krajów 

skandynawskich. W przypadku Austrii i Wielkiej Brytanii szczególnie ważny jest – we 

wzmacnianiu regionalnego wymiaru polityki RTDI - udział środków z funduszu ERDF. 

• Regionalną – gdzie władze regionalne mają większą odpowiedzialność w definiowaniu i 

wdrażaniu polityki wspierania innowacji zgodnie z miejscowym prawem. To jest przypadek 

Belgii, Niemiec, Włoch i Hiszpanii. 7 

Należy podkreślić, że kwestie zarządzania polityką wsparcia to nie tylko zagadnienie wdrażania 

polityki na poziomie centralnym versus poziom regionalny, ale także kwestie koordynacji polityki już 

na poziomie centralnym między poszczególnymi ministerstwami. Ten problem występuje m.in. w 

Hiszpani, Austrii, Portugalii, Polsce i we Włoszech. 

Strategie krajowe 

Krajowe strategie wdrażania polityki RTDI zostały zaktualizowane we wszystkich krajach 

członkowskich UE w ciągu ostatnich 5 lat i przedstawione w postaci oficjalnych dokumentów. We 

wszystkich krajach widać nacisk na wsparcie badań przemysłowych w celu ich możliwej adaptacji do 

sektora usług. Można jednak zauważyć dwie główne tendencje: 

6 Expert Evaluation Network Delivery Policy Analysis on the Performance of Cohesion Policy 2007-2013; 

Synthesis Report 2010 r. 

7 Należy podkreślić, iż w UE praktycznie we wszystkich formach regionalizacji polityki wspierania innowacji 

kompetencje podzielone są między rządem centralnym i przedstawicielami regionów, dając możliwość 

multiplikowania poziomów zarządzania. Jednak we wskazanych przykładach dwa poziomy zarządzania 

odpowiadają za wdrażanie polityki wsparcia wyłącznie w sferach własnych kompetencji określonych prawem 

krajowym.

• Wzrost koncentracji działań wspierających na firmach sektora MSP- co jest szczególnie ważne 

w odniesieniu do polityki spójności 

• Promocja badań i działań innowacyjnych takich, jak tworzenie klastrów czy sieci – w tym 

obszarze szczególne znaczenie mają wszelkie inicjatywy, które zmierzają do ustanowienia 

jakichkolwiek form koordynujących działania pomiędzy poszczególnymi instytucjami, tak aby 

uzyskać efekt synergii. We Francji działania takie inicjowane są na poziomie krajowym, a w 

Niemczech, Włoszech, Belgii i Austrii na poziomie regionalnym. 

Generalnie w ostatnim okresie daje się zauważyć koncentrację na aranżacji współpracy między 

uniwersytetami, centrami badawczymi, a przedstawicielami biznesu oraz koncentrację na 

wykorzystaniu konkretnych technologii lub sektorów do pobudzenia aktywności ekonomicznej 

kraju/regionu. Dodatkowo w Portugalii, Grecji czy we Włoszech silna jest tendencja do wspierania 

tworzenia klastrów, które stanowią narzędzie pomocy dla regionów mniej rozwiniętych i bazują na 

firmach lokalnych. 

• Regionalna polityka wspierania innowacji (stan obecny) 

Regionalne polityki wspierania innowacji stanowią wyraz wdrażania ogólnej strategii zawartej w 

polityce krajowej jednak w większym stopniu odpowiadają na potrzeby lokalne, a także mocniej 

akcentują wykorzystywanie instrumentów wsparcia skierowanych bezpośrednio do sektora MSP. 

Realizowane w ich ramach działania w większym stopniu wskazują konkretne sektory lub obszary 

objęte interwencją. Jak już zauważono, w latach 2007-2013 w ramach planowania i zarządzania 

polityką wspierania innowacji większy nacisk położono właśnie na decentralizację odpowiedzialności i 

tworzenie nowych lokalnych agencji w pierwszym okresie programowania. 

W tzw. regionach konkurencyjnych prawie wszystkie fundusze mają charakter regionalny i rząd 

centralny nie jest generalnie zaangażowany w planowanie i zarządzanie nimi, z wyjątkiem kilku 

przypadków w ramach UE12. W ramach UE 15 kraje należące zarówno do regionów 

konkurencyjnych, jak i konwergencji, po raz pierwszy wprowadziły programy operacyjne (np. 

Portugalia, Holandia i Grecja). W regionach konwergencji w ramach UE 15 większość zasobów jest 

alokowana do programów regionalnych, którymi zarządzają władze regionalne albo do 

zdecentralizowanych przedstawicielstw władz krajowych, których znaczenie w ostatnim okresie 

wzrosło (np. w Wielkiej Brytanii). W regionach konwergencji należących do UE12 fundusz ERDF jest 

nadal silnie scentralizowany, chociaż w takich krajach, jak Polska czy Węgry Regionalne Programy 

Operacyjne odgrywają dużą rolę. 

W sposobie delegowania uprawnień i sposobu podejścia do decentralizacji polityki wspierania 

innowacji widać istotne różnice. W Niemczech, Włoszech, Austrii czy Hiszpanii to władze regionalne 

mają bardzo duży stopień odpowiedzialności za kształtowanie polityki wsparcia podczas gdy np. w 

Wielkiej Brytanii, Irlandii taką rolę przejmują Regionalne Agencje Rozwoju. W Bułgarii, Rumunii, 

Estonii czy Słowacji poziom udzielanego wsparcia i jego rozmiar jest określany, limitowany i 

nadzorowany przez RIS (regionalne strategie innowacji).

Tabela 5. Cechy krajowych i regionalnych strategii wspierania innowacji w krajach UE. 

Kraj Regionalny wymiar Rządy (zarządzanie) Cechy polityki krajowej Cechy polityki regionalnej 

polityki pro 

innowacyjnej 

AT Tak Mieszane • Rząd centralny odpowiedzialny • Kraje federacyjne odpowiedzialne za 

za badania 

realizację specyficznych strategii 

• Środki na infrastrukturę 

dostosowanych do regionalnych 

wspierania innowacji i kompetencje 

priorytetów; słaba koordynacja 

scentralizowane 

• Regionalne wsparcie i agencje 

• Krajowe programy skierowane skoncentrowane na rozległej polityce 

na inicjatywy dla przedsiębiorców 

innowacyjnej 

BE Tak Silnie zregionalizowane • Kraje federacyjne dostarczają 

jedynie bodźców generalnych 

BG Nie Silnie scentralizowane • Celem krajowej strategii jest 

stymulowanie współpracy 

pomiędzy sektorem publicznym 

i prywatnym, przekonanie firm 

do wykorzystywania środków w 

ramach wspierania innowacji i 

do tworzenia klastrów 

• Region waloński – silnie skoncentrowany 

na konkurencyjności, środkach dla MSP 

oraz współpracy dużych przedsiębiorstw i 

uniwersytetów 

• Region Stołeczny Brukseli – wsparcie dla 

innowacji w przedsiębiorstwach i 

uniwersytetach dla tworzenia firm spin-off 

• Region flamandzki – brak polityki 

wspierania innowacji jako takiej, ale 

istnieją priorytety horyzontalne z tej 

polityki, podkreślenie znaczenia innowacji 

oraz wzrastająca uwaga skierowana na 

sektor MSP 

• Nie ma wymiaru regionalnego, regionalne 

strategie innowacji zostały 

zidentyfikowane w 2008 roku jako główne 

potrzeby regionalne

CY Nie Silnie scentralizowane • Szczególne podkreślenie 

znaczenia sektora MSP 

• Priorytety: tworzenie 

inkubatorów, dostarczanie 

innowacyjnych usług, 

przynależność do zasobów 

finansowych, stworzenie 

kultury innowacji 

CZ Tak Silnie scentralizowane • Podkreślenie współpracy 

między sektorem prywatnym a 

publicznym 

DE Tak Silnie zregionalizowane • Rząd centralny i landy mają 

większy zakres 

odpowiedzialności 

• Landy zawierają więcej umów z 

centrami badawczymi 

natomiast władze federacji z 

uniwersytetami oraz na 

badania podstawowe 

DK Tak Mieszane • Podkreślenie znaczenia sektora 

MSP 

EE Nie Silnie scentralizowane • Krajowa strategia na rzecz 

wzrostu i intensyfikacji polityki 

wsparcia innowacji 

• Nie ma wymiaru regionalnego 

• Regiony grają marginalną rolę i mają 

ograniczone możliwości (lokalne centra 

technologiczne) 

• Dominująca pozycja Pragi (większe 

możliwości) 

• Silne wsparcie dla przemysłu high-tech oraz 

infrastruktury RTDI (uniwersytety oraz 

instytuty badawcze) 

• Duńska rada wzrostu - integracja 

krajowego i regionalnego poziomu polityki 

wzrostu 

• „Forum wzrostu” – implementacja strategii 

regionalnych 

• Inicjowanie eksperymentów z RITs

(infrastruktura, prace 

badawcze) 

ES Tak Dość scentralizowana • Podział kompetencji, rząd 

centralny bardziej 

skoncentrowany na badaniach i 

rosnących funduszach 

• Wzmacnianie rozwoju prac 

badawczych i koncentracja na 

sektorze MSP 

FI Tak Mieszane • Krajowe kompetencje 

• Koncentracja na innowacjach i 

wykorzystaniu dużej ilości 

kryteriów oceny innowacyjności 

FR Tak Głownie scentralizowana • Wzmocnienie współpracy 

między uniwersytetami i 

przedsiębiorcami, polityka 

konkurencyjności, wsparcie dla 

nie-instytucjonalnych 

projektów badawczych, 

wzmacnianie uniwersytetów 

• Regionalne strategie zbliżone do krajowej, 

ale bardziej skoncentrowane na lokalnych 

potrzebach 

• Silny regionalny wymiar w implementacji 

strategii krajowej 

• Lokalne agencje i centra realizacji krajowej 

polityki wsparcia (realizujące politykę 

wsparcia) 

• Realizacja polityki wspierania innowacji i 

rozwoju technologii z wykorzystaniem 

mechanizmu zrównoważenia 

(umiejscowienie centrów i uniwersytetów 

w peryferyjnych regionach) 

• Większość inicjatyw jest współfinansowana 

przez rząd centralny, który jest kluczowym 

aktorem w definiowaniu strategii 

wspierania innowacji 

• Wymiar regionalny polityki wspierania 

innowacji jest zorientowany przede 

wszystkim na tworzenie sieci i klastrów, ale 

także zgodny z ICT, wspomagający badania 

i transfer technologii 

• Istnieją pewne różnice między priorytetami 

określonymi na poziomie krajowym i 

regionalnym

GR Tak Scentralizowane • Wzrost konkurencyjności i 

przesunięcie Grecji do strefy 

ekonomii opartej na wiedzy 

• Centrum interwencji stanowi 

sektor prywatny 

HU Nie Silnie scentralizowana • Głównym obszarem 

zainteresowania jest wzrost 

(podniesienie) zdolności 

innowacyjnych 

IE Tak Mieszane • W ostatnich latach akcent na 

innowacje 

IT Tak Zregionalizowane • Podział kompetencji pomiędzy 

kraj i regiony, ale niejasny 

podział ról 

• Racjonalna polityka bardziej 

skoncentrowana na grantach 

badawczych dla 

przedsiębiorstw i 

uniwersytetów 

LT Nie Silnie scentralizowana • Priorytetem jest aplikowalność 

badań (wyników prac 

badawczych) i rozwój produktu 

• Nacisk na rozpowszechnianie 

wiedzy i tworzenie narodowych 

klastrów 

• Polityka wspierania innowacji (RTDI) 

skoncentrowana jest w regionalnych 

programach operacyjnych 

• Pełni znaczącą rolę w identyfikacji 

głównych obszarów interwencji 

• Regiony koncentrują się na tworzeniu 

klastrów i inkubatorów, ale nie ma 

specyficznego regionalnego wymiaru 

strategii innowacyjnej 

• Regionalne władze koordynują i zarządzają 

krajowymi i europejskimi funduszami 

• Istnieją Regionalne Biura Promocji 

Przemysłu (władze odpowiadające za 

rozwój przemysłu) 

• W ostatnim okresie przekazanie procesu 

‘uczenia’ do regionów 

• Strategia generalnie oparta na tworzeniu 

regionalnych centrów rozwoju i centrów 

kompetencji 

• Nie ma regionalnego wymiaru

LU Nie Silnie scentralizowana • Wysoka ranga aktywizacji 

• Zgodność (trafność) 

transgranicznej i 

międzynarodowej kooperacji 

LV Nie Silnie scentralizowana • Aplikowalność badań i rozwój 

produktu oraz partnerstwo 

publiczno-prywatne 

• Narodowy program klastrów 

MT Nie Silnie scentralizowana • Tworzenie platform ICT, 

inwestycje w biotechnologie, 

energię i środowisko, wodę 

oraz odnawialne źródła energii 

• Tworzenie dychotomii między 

lokalnymi nisko innowacyjnymi 

przedsiębiorstwami a 

zewnętrznymi firmami, 

wyposażonymi w wysokie 

technologie 

NL Tak Głównie scentralizowana • Narodowa strategia 

skoncentrowana na kreowaniu 

korzystnych warunków rozwoju 

innowacji oraz stymulowaniu 

wzrostu, a nie na redukowaniu 

dysproporcji 

PL Tak Głównie scentralizowana • Krajowy i regionalny poziom 

dla zbliżonych form wsparcia 

• Wzrost konkurencyjności i 


przedsiębiorstw oraz rozwój 

sektora usług 

• Nie ma regionalnego wymiaru 

Inicjowanie lokalnych form wsparcia dla 


• Pomoc udzielana przedsiębiorstwom 

skierowana jest głównie do sektora MSP 

• Pakiet inicjatyw wspierających RTDI 

skierowany do przemysłu 

• Zdolność kreowania zaplecza badawczego i 

innowacyjnej infrastruktury 

„Tłumaczenie” narodowej strategii na poziom 

regionalny i dostarczanie instrumentów do 

doskonalenia i wzmocnienia siły regionów 

• Wzrost regionalnego zaangażowania 

• Różnice w określaniu priorytetów 

regionalnych strategii rozwoju

PT Nie Silnie scentralizowana • Narodowa strategia 

skoncentrowana na stworzeniu 

warunków dostępu do wiedzy, 

dostarczaniu technologii dla 

start-up’ów, rozwój 

mechanizmów wspierania 

innowacji 

• Niwelowanie różnic między 

polityką wspierania sfery 

badawczej a polityką wobec 


RO Nie Silnie scentralizowana • Główne cele: zwiększenie 

wykonania założeń RTDI; 

zaangażowanie w sektor 

prywatny, rozwój zasobów 

ludzkich na potrzeby realizacji 

RTDI, wzrost zdolności 

instytucjonalnych 

SE Tak Mieszany • Nie ma rzeczywistej strategii, 

sektor prywatny jest główną 

siłą 

• Państwo wspiera silne 

środowisko innowacyjne 

• Uniwersytety i agencje mają 

silne znaczenie także na 

poziomie regionalnym 

SI Nie Silnie scentralizowane • Wzmocnienie aplikowalności 

badań 

• Nie ma regionalnego wymiaru, ale nowy 

program operacyjny wspiera sektor MSP 

we wzroście innowacyjności (zdolności 

innowacyjnych) 

• Regionalny wymiar polityki wsparcia 

innowacji znajduje się we wczesnym 

stadium, większość działań koncentruje się 

w stolicy; wsparcie realizowane jest także 

przez regionalne agencje rozwoju 

• Priorytetem jest wzmocnienie zdolności 

innowacyjnych istniejących 

przedsiębiorstw, stymulowanie rozwoju 

nowych firm, uatrakcyjnianie istniejących 

zasobów w stolicy i przedsiębiorstwach w 

regionach 

• Próba kreowania regionów w celu 

racjonalizacji polityki implementacji 

• Bardzo ograniczony wymiar regionalny 

• Regionalne Agencje Rozwoju odgrywają 

marginalna rolę

SK tak Silnie scentralizowane • Wzmocnienie środowiska 

innowacyjnego, promocja 

transferu technologii i usług, 

wsparcie innowacji w sektorze 

prywatnym 

UK Tak Mieszane • Główne cele: wsparcie dla 

innowacyjnych przedsiębiorstw, 

wspieranie innowacyjnych 

centrów badawczych, rozwój 

międzynarodowej strategii 

innowacji, wspieranie 

innowacyjności w sektorze 

usług publicznych; 

identyfikowanie możliwości 

promowania klastrów 

przestrzennych 

• Planowanie implementacji na poziomie 

Regionalnych Centrów innowacji, które 

powinny tworzyć powiązania między 

uniwersytetami i przedsiębiorstwami 

• Agencje Rozwoju Regionalnego 

implementują krajową strategię innowacji 

zgodnie z lokalnymi potrzebami 

• Przy regionalnych agencjach działa komisja 

Krajowej Strategii Technologicznej 

Źródło: Experts Evaluation Network Delivering policy Analysis on the Performace of Cohesion policy 2007-2013, Syntetic Report 2010 r.

• Główne obszary interwencji w ramach polityki wspierania innowacji 

Zgodnie ze strategią wspierania innowacji przyjętą w ramach Unii Europejskiej istnieją zasadnicze trzy 

obszary interwencji: 

• Wsparcie aplikowalności badań i rozwoju produktów – obejmuje dwie główne formy 

inwestowania w rozwój potencjału badawczego; z jednej strony są to instrumenty 

skierowane do uczelni dające możliwość pozyskania środków na projekty badawcze, z drugiej 

wsparcie innowacji bezpośrednio w firmach, zwłaszcza z sektora MSP, 

• Transfer wiedzy, wsparcie innowacji technologicznych oraz tworzenia klastrów – strategia ta 

oparta jest na wzmacnianiu infrastruktury klastrów oraz aktywności sieciowej, pomaganiu 

firmom sektora MSP w zwiększaniu poziomu technologicznego poprzez zachęcanie do 

współpracy z centrami badawczymi i firmami z klastrów i biegunów innowacji, 

• Tworzenie przyjaznego innowacjom środowiska – jest to interwencja o charakterze 

horyzontalnym zmierzająca do stworzenia warunków dla faktycznej realizacji strategii 

wspierania innowacji, zwłaszcza poprzez tworzenie infrastruktury niezbędnej do rozwoju 

technologii informacyjnych i komunikacyjnych oraz usług dla sektora MSP, takich jak audyt 

technologiczny, usługi finansowe oraz kapitał ludzki. 

Klasyfikację obszarów polityki wspierania innowacji oraz wykorzystywanych instrumentów i 

beneficjentów prezentuje poniższa tabela. 

Tabela 6. Obszary polityki wsparcia. 

Obszar interwencji 

Krótki opis 

Tworzenie przyjaznego Ta kategoria zawiera szeroki katalog instrumentów odnoszących 

innowacjom środowiska się do całego otoczenia innowacyjnych przedsiębiorstw i 

obejmuje trzy zasadnicze podgrupy: 

• Finansowanie innowacji (w tym systemów inżynierii 

finansowej) 

• Regulacje usprawniające oraz innowacyjne podejście do 

świadczenia usług publicznych (e-goverment) 

• Rozwój kapitału ludzkiego na potrzeby ekonomii opartej 

na wiedzy (m.in. projekty realizowane w ramach 

szkolnictwa wyższego, dostosowywanie kierunków 

uniwersyteckich do potrzeb rozwijającego się przemysłu) 

Transfer wiedzy, wsparcie • Bezpośrednie i pośrednie wsparcie dla rozwoju wiedzy i 

innowacji technologicznych transferu technologii: 

oraz tworzenia klastrów 

wsparcie bezpośrednie: schemat pomocowy dla sektora 

usług technologicznych lub firm realizujących projekty w 

zakresie transferu technologii szczególnie w zakresie 

technologii przyjaznych środowisku lub z zakresu ITC 

wsparcie pośrednie: inwestycje finansowe w 

infrastrukturę oraz usługi parków technologicznych, 

centrów innowacji, inkubatorów 

• Bezpośrednie i pośrednie wsparcie tworzenia biegunów 

innowacji (z udziałem organizacji publicznych i non-profit, jak 

również przedsiębiorstw) oraz klastrów: 

Wsparcie bezpośrednie: finansowanie przedsiębiorstw 

działających w klastrach 

Wsparcie pośrednie poprzez finansowanie przekształcenia 

istniejącej infrastruktury w bieguny innowacji lub 

infrastrukturę na potrzeby klastrów

Wsparcie aplikowalności badań 

i rozwoju produktów 

Finansowanie rozwoju „przed konkurencyjnego” oraz projektów 

„badań przemysłowych” a także związanych z infrastrukturą. 

Instrumenty obejmują: 

schemat pomocowy dla indywidualnych beneficjentów 

lub grup beneficjentów (zawierający ochronę własności 

intelektualnej i jej wykorzystywania) 

infrastruktura badawcza dla non profit i/lub publicznych 

organizacji i szkolnictwa wyższego lub bezpośrednio 

związanych z tym sektorem 

Krótki opis 

Instrumenty 

Infrastruktura i udogodnienia • Budynki i wyposażenie dla laboratoriów oraz 

udogodnienia dla uniwersytetów i centrów badawczych, 

infrastruktura telekomunikacyjna 

• Budynki i wyposażenie dla inkubatorów i parków 

technologicznych 

Schemat pomocowy • Granty i pożyczki na projekty z zakresu RTD 

• Innowacyjne instrumenty finansowe (venture capital, 

aniołowie biznesu) działające na rzecz innowacyjnych firm 

Edukacja i szkolenia 

(kształcenie) 

Beneficjenci 

Sektor publiczny 

• Kierunki uniwersyteckie i studia podyplomowe 

• Szkolenia badawcze (w centrach badawczych, 

naukowych) 

Krótki opis 

Uniwersytety, narodowe centra badawcze lub inne krajowe lub 

lokalne instytucje publiczne (agencje innowacji, izby handlowe), 

przedsiębiorstwa sektora publicznego 

Sektor prywatny • Przedsiębiorstwa 

• Prywatne centra badawcze 

inni 

Organizacje pozarządowe 

sieci • Organizujące współpracę między jednostkami 

badawczymi, uniwersytetami i przedsiębiorstwami 

• Organizujące współpracę między przedsiębiorstwami 

(klastry dla firm sektora MSP) 

• Inne formy współpracy miedzy różnymi jednostkami 

Źródło; opracowanie własne na podstawie Experts Evaluation Network. 

Zgodnie z danymi za 2010 rok 8 największy udział środków finansowych z EFRR przeznaczanych jest na 

wsparcie aplikowalności badań (dotyczy to takich krajów, jak Włochy, Irlandia, Polska, kraje 

bałtyckie). Stosunkowo duży udział (w odniesieniu do średniej UE) dotyczy alokacji na działania 

związane z transferem wiedzy (dotyczy to zwłaszcza krajów skandynawskich, Niemiec, Austrii, 

Holandii, Luksemburga, Wielkiej Brytanii i Słowenii). Najniższe alokacje dotyczą tworzenia 

przyjaznego innowacjom środowiska (szczególnie w Grecji, Hiszpanii i Portugalii). Ciekawe 

rozwiązanie w tym zakresie przyjęły Niemcy, Austria, Irlandia i Luksemburg, gdzie niewielka ilość 

środków z EFRR jest przeznaczana na ten obszar wsparcia jest on bowiem w znaczącym stopniu 

finansowany z funduszy krajowych. Środki z EFRR wykorzystywane są do wsparcia polityki krajowej 

8 Experts Evaluation Network Delivering policy Analysis on the Performace of Cohesion Policy 2007-2013, 

Syntetic Report 2010 r. oraz raporty krajowe.

na innych obszarach. Część państw preferuje bardziej tradycyjne formy wsparcia o charakterze 

bezpośrednim skierowane do przedsiębiorstw, szczególnie małych i średnich. Na Węgrzech aż 45% 

zasobów kierowanych jest do firm (najwyższy wskaźnik w UE), podczas gdy w Luksemburgu wskaźnik 

ten wynosi 0, a w Danii 1%. Podobnie w niewielkim stopniu ten instrument wsparcia wykorzystywany 

jest we Włoszech, Czechach, na Słowacji oraz w Estonii. 9 

• Główne typy interwencji w poszczególnych regionach 

Regiony konwergencji 

1. Granty na wsparcie innowacyjnych firm „garażowych” oraz rozwój innowacji. Niektóre kraje 

korzystają z tego instrumentu dla bezpośredniego wsparcia innowacji i kreowania 

„kontekstu” innowacyjnego, a wówczas instytucje partycypujące w danym projekcie 

uczestniczą w nim do końca (Włochy, Niemcy, Austria 10 ). Inne kraje korzystające z tej formy 

wsparcia to Łotwa, Malta, Polska, Litwa, Wielka Brytania. W niektórych krajach (Hiszpania, 

Włochy) wykorzystuje się w tym celu multiregionalne programy, bez konkretnej 

przynależności terytorialnej. 

2. Zaawansowane usługi dla firm. Ten rodzaj interwencji występuje w różnych formach i może 

dotyczyć więcej niż jednego rodzaju usług np. vouchery dla firm, audyt technologiczny, 

inżynieria finansowa, pomoc dla start-up’ów i firm spin off. 

3. Parki technologiczne, klastry, platformy technologiczne, inkubatory. Większość państw 

koncentruje się głównie na promowaniu tego rodzaju instytucji. Tego rodzaju instrumenty są 

bardzo mocno wykorzystywane w Niemczech, Francji i części Włoch należącej do regionu 

konwergencji. Istnieją kraje (Rumunia, Węgry, Litwa, Czechy, Słowenia), gdzie szeroko 

rozpowszechnione są przede wszystkim klastry, a w mniejszym stopniu pozostałe instytucje. 

4. Finansowanie konkurencyjnych ośrodków badawczych, wyposażenie i wzmocnienie „centrów 

doskonałości”- stanowiące kombinację stypendiów oraz innych form wsparcia rozwoju 

zasobów ludzkich oraz wspólnych badań prowadzonych poza klastrami i parkami 

technologicznymi. Ten rodzaj wsparcia stosowany jest w tych krajach, gdzie uniwersytety i 

centra badawcze są stosunkowo słabe i mało zorientowane technologicznie, a także istnieje 

niewielka ich współpraca z biznesem. Dotyczy to np. Hiszpanii, Polski, Irlandii, Rumunii i w 

nieco mniejszym zakresie Włoch i Portugalii. 

5. Różne typy interwencji skierowanej na infrastrukturę ICT. Część krajów inwestuje głównie w 

podstawową infrastrukturę (Hiszpania, Polska, Włochy, Słowenia). 

Regiony konkurencyjne 

1. Usługi ICT dla sektora małych i średnich firm oraz ludności wykorzystujące istniejącą 

infrastrukturę i udogodnienia (Austria, Hiszpania, Francja, Irlandia, Słowenia, Cypr). 

2. Badania oraz kreowanie wiedzy z udziałem wspólnych projektów badawczych na 

uniwersytetach (Austria, Włochy, Holandia, Portugalia, Hiszpania). Zasadnicza interwencja 

skierowana jest na tworzenie sieci i adaptowanie badań uniwersyteckich do potrzeb biznesu. 

3. Transfer technologiczny, tworzenie biegunów innowacji, klastrów oraz inkubatorów. Ten 

rodzaj działania skierowany jest na wzmocnienie istniejących centrów głównie poprzez 

dofinansowanie realizowanych ad hoc projektów z udziałem „producentów wiedzy”, firm 

sektora MSP oraz władz lokalnych (Austria, Hiszpania, Włochy, Holandia, Francja, Niemcy). 

4. Eko-innowacje (Belgia, Austria, Czechy, Niemcy, Francja). 

5. Granty dla studentów i wsparcie dla ich zatrudnienia w firmach badawczych (Niemcy, 

Holandia, Cypr). 

6. Technologicznie skoncentrowane ośrodki (Czechy, Włochy). 

9 Op. cit. 

10 Por. Country Report on Achievement of Cohesion Policy Italy, Germany, Austria, Listopad 2010 r.

• Przykłady interwencji w poszczególnych państwach członkowskich 11 

11 Tabela nie zawiera danych z Polski oraz 5 krajów (Czechy, Finlandia, Francja, Hiszpania i Wielka Brytania), 

które są przedmiotem odrębnych studiów przypadku.

Kraj 

Austria 

Belgia 

Bułgaria 

Ogólna informacja o polityce 

wspierania innowacji 

Krajowa polityka wspierania 

innowacji ma wymiar czysto 

regionalny. Wszystkie landy mają 

własne agencje dystrybuujące 

środki oraz własne strategie 

rozwoju. Na poziomie krajowym za 

prowadzenie polityki innowacyjnej 

odpowiadają 2 instytucje 

(Ministerstwo Ekonomii i 

Technologii oraz Ministerstwo 

Edukacji i Badań) 

Polityka wspierania innowacji jest 

uzależniona od regionu kraju, z 

których każdy ma pełną autonomię 

jej kształtowania. Każdy region ma 

własną strategię i własny szeroki 

zestaw środków wsparcia 

Brak wykształconej polityki 

regionalnej, polityka wsparcia 

koordynowana jest z poziomu 

centralnego 

Główne obszary wsparcia Główne instrumenty wsparcia Uwagi dodatkowe 

• Wsparcie 

aplikowalności badań 

• Kreowanie naukowo 

przemysłowych połączeń 

• Rozwój zdolności 

absorbcyjnych 

• Transfer wiedzy i 

wsparcie dla klastrów 

• Zaawansowane usługi 

dla firm i grupy firm 

• Infrastruktura innowacji 

(w tym tworzenie centrów 

kompetencji) 

• Tworzenie środowiska 

przyjaznego innowacjom 

• Inwestycje w aktywizację 

centrów naukowych 

• Transfer technologiczny i 

współpraca sieciowa 

• Inwestycje bezpośrednie 

w firmy innowacyjne 

• Region waloński: 

- Wsparcie dla lokalnych 

biegunów innowacji 

- Bezpośrednie wsparcie 

finansowe dla rozwoju wiedzy 

- Wsparcie dla rozwoju firm o 

wysokiej wartości dodanej w 

wybranych sektorach 

• Region Stołeczny Brukseli 

- wsparcie technologii 

przyjaznych środowisku 

• Region flamandzki 

-miękkie inicjatywy wspierające 

sieci, partnerstwo i kooperację 

• Stymulowanie prac B+R 

oraz kooperacji między 

instytutami naukowymi 

• Kampanie promujące 

nowe technologie 

• Wspieranie tworzenia 

Główne środki finansowe 

(wsparcie bezpośrednie) 

kierowane są na trzy rodzaje 

inicjatyw; inkubatory (jako 

inicjatywy lokalne) centra 

kompetencji 

(współfinansowane z 

programów federacyjnych), 

klastry 

Cechą charakterystyczną 

jest duża liczba inwestycji w 

nowoczesne technologie, 

ale raczej dla firm dużych 

Szczególny nacisk położono 

na zwiększenie udziału B+R 

w sektorze publicznym 

(poprzez bezpośrednie 

finansowanie lub 

alternatywne źródła

Cypr 

Dania 

Polityka wsparcia innowacji 

realizowana jest na poziomie 

centralnym i implementowana 

przez centralną administrację 

Polityka wspierania innowacji jest 

oparta o specyficzną strukturę 

regionalną. Sześć regionów kraju 

ma własną politykę wspierania 

innowacji, która jest 

implementowana przez 

„regionalne fora wzrostu”. Każdy 

region ma odmienną specyfikę i 

odmienne potrzeby lokalne. Z 

poziomu krajowego politykę 

„nadzoruje” Duńska Rada Wzrostu, 

która ma uprawnienia o 

charakterze doradczym oraz 

administracyjnym w stosunku do 

krajowej polityki wsparcia 

• Transfer technologii 

• Dostarczanie 

innowacyjnych usług 

• Kreowanie kultury 

innowacyjnej 

• Region Jutlandii: 

- Nowe produkty i modele 

biznesowe 

- Rozwój nowych technologii 

- Tworzenie miejsc pracy 

• Region centralnej Danii: 

-rozwój regionu 

- poprawa infrastruktury 

- edukacja 

• Region południowej 

Danii: 

- tworzenie centrów wzrostu 


-poprawa międzynarodowej 

atrakcyjności 

- tworzenie klastrów 

klastrów 

• Wsparcie innowacyjnych 

start-up’ów 

• Bezpośrednie wsparcie 

finansowe dla sektora MSP w 

celu współpracy z centrami 

badawczymi 

• Dofinansowanie e-usług 

dla ludności (e-zdrowie, e- 

government) 

• Dofinansowanie budowy 

infrastruktury innowacyjnej 

• Tworzenie biegunów 

innowacji, inkubatorów i 

klastrów 

• Tworzenie szybkich sieci 

komputerowych powiązanych z 


• Tworzenie parków 

technologicznych i naukowych 

• Ułatwianie firmom 

dostępu do centrów badawczych 

finansowania tego typu 

projektów) 

Pilotażowy projekt 

pośrednictwa 

technologicznego 

Cechą charakterystyczną 

duńskiego modelu 

wspierania innowacji jest 

funkcjonowanie publicznoprywatnych 

sieci 

współpracy. Duńczycy nie 

wspierają zatem tworzenia 

takich sieci, ale dążą do ich 

„rozciągnięcia” (w 

geograficznym sensie)

Estonia 

Grecja 

Polityka wspierania innowacji ma 

charakter centralny, gdyż kraj ten 

jako należący do NUTSII i celu 1 nie 

ma regionalnych priorytetów 

Administracja ma charakter 

scentralizowany. Instytucją 

odpowiedzialną za kwestie 

związane z innowacjami jest 

Sekretariat Generalny ds. Badań i 

Technologii. Krajowy plan 

• Region Zealand: 

-poprawa edukacji 

-wzmocnienie pozycji 

komercyjnej 

• Region stolicy: 

-stworzenie metropolii dla 

biznesu w północnej Europie 

-zbudowanie 

międzynarodowych relacji 

biznesowych 

-poprawa współpracy w 

regionie Oresung 

-wiedza jako źródło wzrostu 

• Region Bornholmu: 

-wzrost populacji 

-poprawa atrakcyjności dla 

biznesu 

-rozwój turystyki 

• Konkurencyjna jakość i 

wzrost liczby prac B+R 

• Innowacyjne 

przedsiębiorstwa kreujące 

nową wartość w globalnej 

ekonomii 

• Przyjazne innowacjom 

środowisko zapewniające 

długotrwały rozwój 

• Tworzenie przyjaznego 

innowacjom środowiska 

• Wzmocnienie zdolności 

aplikacyjnych badań 

• Wsparcie dla centrów 

badawczych 

• Wsparcie budowy 

infrastruktury centrów 

kompetencji w ramach 

konkretnych technologii 

• Wsparcie dla tworzenia 

sieci współpracy 

• Inwestycje w firmy 

bezpośrednio powiązane z 

centrami badawczymi i 

innowacyjnymi 

• Wsparcie rozwoju e-usług 

dla ludności 

Szczególny nacisk położono 

na wzmocnienie sfery 

badawczej (komercjalizacja 

badań, ale i promocja 

„doskonałości” w 

badaniach)

Holandia 

Irlandia 

Litwa 

strategiczny implementowany jest 

w 9 sektorowych programach 

operacyjnych i 5 regionalnych 

programach operacyjnych 

Polityka wspierania innowacji 

koordynowana jest przez: 

Ministerstwo Gospodarki, 

Ministerstwo Edukacji, Kultury i 

Nauki; Ministerstwo Rolnictwa, 

Środowiska i Jakości Żywności. 

Jednakże każdy z regionów ma 

własny program operacyjny i 

wytyczne regionalne (istnieją 4 

programy regionalne) 

Polityka wspierania innowacji ma 

wyraźny charakter regionalny 

uwzględniony w Narodowej 

Strategii Przestrzennej 

(realizowanych jest 5 programów 

regionalnych). Z uwagi na bardzo 

duże zróżnicowanie interesów 

poszczególnych regionów 

(wynikających m.in. z dużej 

dysproporcji rozwojowej) w 

ostatnim okresie proponowane są 

zmiany i większe scentralizowanie 

polityki wsparcia. 


realizowana jest ze szczebla 

centralnego, zorientowana na 

osiąganie długoterminowych 

wyników. Podstawowymi 

• Dostarczanie innowacji 

(rozwiązań innowacyjnych) dla 

sektora prywatnego 

• Finansowanie badań i 

nauki 

• Transfer wiedzy i 

wsparcie tworzenia klastrów 

• Wzmocnienie 

aplikowalności prac badawczych 

• Rozwój prac 

badawczych dla zapewnienia 

konkurencyjności i rozwoju 

sektora prywatnego 

• Stworzenie 


dla firm sektora MSP w celu 

realizacji wspólnych projektów z 

instytutami badawczymi 

• Inwestycje bezpośrednie 

w firmy związane z centrami 

badawczymi 

• Tworzenie parków 

technologicznych i sieci 

współpracy 

• Ułatwienie wymiany 

informacji i budowanie baz 

wiedzy poprzez tworzenie sieci 

komputerowych łączących różne 

instytucje badawcze 

• Rozwój kapitału ludzkiego 

poprzez studia podyplomowe, 

szkolenia w centrach 

badawczych, 

• Tworzenie sieci 

współpracy między ośrodkami 

badawczymi a biznesem 

• Wspieranie tworzenia 

parków technologicznych i 

naukowych 

• Kreowanie biegunów 

innowacji 

• Tworzenie partnerstwa 

między akademickimi ośrodkami 

badawczymi a prywatnymi 

przedsiębiorstwami 

• Tworzenie klastrów, 

Specyfiką jest zróżnicowanie 

interwencji w regionach: 

Flevoland- inwestycje w 

publiczny sektora badawczy 

Rejon południowyinwestycje 

w klastry oraz 

prywatny sektor badawczy 

Randstad - inwestycje w 

kształcenie ustawiczne i 

zasoby ludzkie 

Nacisk na rozwój sektora 

MSP oraz tzw. trzeciego 

poziomu edukacji 

Silnie skoncentrowane 

zasoby intelektualne i 

badawcze w dwóch 

głównych miastach

Luksemburg 

zadaniami jakie rząd postawił przed 

strategią jest zwiększenie 

wydatków na prace B+R; 

zwiększenie udziału produktów 

wysokotechnologicznych w rynku, 

wzrost liczby nowych technologii i 

produktów 

Instytucją odpowiedzialną za 

realizację polityki pro innowacyjnej 

jest Ministerstwo Gospodarki i 

handlu Zagranicznego oraz 

Ministerstwo Szkolnictwa 

Wyższego i Badań. Instytucją 

odpowiedzialną za implementację 

jest Krajowa Agencja Innowacji 

Łotwa Łotwa jako kraj należący do NUTS 2 

nie prowadzi regionalnej polityki w 

rozumieniu standardów UE w 

związku z powyższym Narodowa 

Strategia Innowacji nie przewiduje 

specjalnych, oddzielnych form 

wsparcia dla poszczególnych 

regionów. 

odpowiednich warunków dla 

rozwoju biznesu 

• Społeczeństwo 

informacyjne 

• Wzmocnienie publicznej 

bazy wiedzy (wzmocnienie prac 

badawczych w sektorze 

publicznym i ich koncentracja 

na wybranych polach, 

ustanowienie silnej współpracy 

pomiędzy publicznymi 

jednostkami badawczymi a 

Uniwersytetem Luxemburskim) 

• Wspieranie wszystkich 

typów innowacji w firmach 

• Dywersyfikacja 

krajowych struktur gospodarki 

• Wzmocnienie 

współpracy między publicznymi 

jednostkami badawczymi a 

biznesem 

• Wsparcie rozwoju 

nowych technologii i 

produktów zakładające wzrost 

średniego poziomu 

technologicznego 


• Wsparcie dla rozwoju 

nowych technologii i 

produktów i ich wdrożenie 

inkubatorów 


wysoko technologicznych firm z 

sektora biotechnologii, 

mechatroniki, technologii 

informacyjnych 

• Bezpośrednie granty dla 

firm na wsparcie ich prac B+R 

• Transfer wiedzy, 


innowacji 

• Wsparcie infrastruktury 

badawczej (w ramach 

publicznych placówek 

badawczych) 

• Szkolenia i atrakcyjne 

warsztaty (zwiększenie udziału 

zagranicznych badaczy) 

• Wsparcie finansowe i 

usługowe dla instytucji 

naukowych i firm działających w 

wysoko technologicznych 

sektorach 

• Wsparcie transferu 

technologii i wiedzy poprzez 

tworzenie punktu kontaktowego 

transferu 

Nacisk na tzw. badania 

podstawowe prowadzone w 

kilku największych 

uniwersytetach

• Zwiększenie zdolności 

innowacyjnych poprzez 

promowanie bardziej 

efektywnych form współpracy 

między instytutami 

badawczymi, jednostkami 

edukacyjnymi i wysoko 

technologicznymi firmami 

• Zwiększenie 


realizowanych na uniwersytetach 

i innych jednostkach badawczych 

(przyznawanie grantów 

„przyszłościowym projektom”) 

• Promowanie transferu 

technologii i komercjalizacji 

badań 

• Komercjalizacja wiedzy i 

umiejętności naukowców 

Malta 

Niemcy 

Kluczowym dokumentem 

strategicznym jest Narodowy 

Strategiczny Plan dla Badań i 

Rozwoju. Pozostałe dokumenty to 

Narodowa Strategia ICT oraz 

Strategia Przemysłowa. Ponadto 

istnieją dwa Programy Operacyjne. 

Za działania wspierające innowacje 

odpowiada rząd 

EFRR jest implementowany na 

poziomie landów, pełniąc 

podstawową rolę w realizowanych 

przez nie strategiach innowacji. 

Landy odgrywają ważniejszą rolę w 

zakresie aplikowalności badań i 

wdrażania ich wyników w sektorze 

• Badania i zachęty dla 

przemysłu 

• Budowanie zdolności w 

badaniach i infrastrukturze 

innowacyjnej 

• Rozwój zasobów 

ludzkich na potrzeby ekonomii 

wiedzy 

• Aplikowalność badań 

• Transfer technologii 

• Rozwój B+R w 


• Przejście od przemysłów 

tradycyjnych do high tech (także 

w usługach) 

• Schematy pomocowe dla 

przedsiębiorców, głównie z 

sektora MSP 

• Schematy pomocowe w 

celu zwiększenia liczby prac 

badawczych i innowacji, 

kreowania firm innowacyjnych 

• Inżynieria finansowa 

• Budowanie infrastruktury 

ICT dla prywatnego i publicznego 

sektora 


dla przedsiębiorstw: 

-szkolenia i doradztwo (e-learnig; 

szkolenia i edukacja na rzecz 

innowacji) 

- finansowanie zatrudnienia 

absolwentów w firmach (tzw. 

Programy szkoleniowe dla 

menedżerów w zakresie 

innowacyjności, wspieranie 

niszowych strategii 

rynkowych (wspieranie sieci 

uniwersytet-ośrodek 

badawczy-firma, w 

niszowych rynkach); 

dostarczanie wiedzy 

pracownikom poprzez 

promocję nauki, studiów 

technicznych, szkolenia i 

programy mobilności, 

badania ukierunkowane

Portugalia 

prywatnym, natomiast federacje 

koncentrują się na tzw. badaniach 

podstawowych 

System wspierania innowacji jest 

scentralizowany, a rola regionów 

bardzo ograniczona. Wszystkie 

polityki i strategie mają wymiar 

krajowy. Podstawowymi 

dokumentami określającymi 

politykę wspierania innowacji są: 

Plan Technologiczny (zawierający 

kluczowe założenia polityki 

innowacyjnej) oraz Czynniki 

Konkurencyjności 

• Tworzenie klastrów innowacyjni asystenci) 

-instrumenty wspierające 

wprowadzenie na rynek 

produktu/usługi 

- granty na projekty badawczorozwojowe 

• Wsparcie finansowe dla 

wybranych sektorów 

(biotechnologia, mikro i nano 

technologia) 

• Finansowanie 

uniwersytetów (inwestycje w 

wyposażenie techniczne oraz 

udogodnienia dla centrów 

badawczych) 

• Społeczeństwo wiedzy 

• Przezwyciężanie 

naukowego i technologicznego 

zacofania 

• Tworzenie klastrów i 


• Bezpośrednie granty lub 

tzw. vouchery innowacyjne dla 

firm 

• Zaawansowane usługi dla 

firm (audyt technologiczny, 

inżynieria finansowa) 

• Ułatwienie firmom 

innowacyjnym dostępu do 

finansowania bankowego oraz 

możliwość redukcji kosztów 

działania (ułatwienia podatkowe) 

• Restrukturyzacja uczelni i 

centrów naukowych 

• Transfer technologii z 

sieci NST (zrzeszającej 

certyfikowanych dostawców 

innowacji) do biznesu

Rumunia 

Słowacja 

Krajowa strategia innowacji jest 

implementowana przez 

Ministerstwo Edukacji, Badań i 

Sportu oraz Władzę Krajową ds. 

Badań Naukowych. Rada jest 

jedynym ciałem rządowym 

mającym uprawnienia do 

formułowania i wdrażania strategii 

innowacji, nie prowadzi ona jednak 

działań koordynujących na 

poziomie regionów, które są 

zobowiązane do monitoringu 

dystrybucji otrzymanych środków. 

System wspierania innowacji 

opiera się na 3 dokumentach 

strategicznych: Strategia Innowacji; 

Narodowy Program Reform oraz 

Polityka Innowacyjna. 

• Innowacyjne i 

ekologiczne systemy 

produkcyjne 

• Badania rozwój 

technologiczny i innowacje 

• Rozwój ICT dla sektora 

prywatnego i publicznego 

(administracja, edukacja, 

zdrowie) 

• Silny rozwój 

infrastruktury i efektywnego 

systemu dla rozwoju innowacji 

• Wysokiej jakości zasoby 

ludzkie 

• Budowa regionalnych 

centrów innowacji 

• Transfer innowacji i 

technologii 

• Program naukowych 

grantów badawczych (dla 

rozwoju karier naukowych i 

budowy zespołów badawczych 

wokół naukowych osobowości) 


dla firm wymagających 

modernizacji lub rozwoju 

produktu i procesów 



dla nowotworzonych firm 

szczególnie z przemysłu 

przetwórczego i wysoko 

specjalistycznych usług (w celu 

ich integracji z istniejącym 

środowiskiem biznesowym) 


dla innowacyjnych MSP 

• Wsparcie finansowe dla 

tworzenia centrów innowacji 

(efektem współdziałania ma być 

rozwój produktu) 

• Budowa centralnego 

portalu informacyjnego 

wspierającego środowisko 

innowacyjne (punkt prezentujący 

dobre praktyki innowacyjne, 

strategie i możliwości rozwoju a 

także źródła finansowania) 

• Granty, programy 

stypendialne i wsparcie 

edukacyjne (mobilizacja 

Wsparcie dla identyfikacji i 

tworzenia biegunów 

innowacji 

Ciekawym pomysłem jest 

tworzenie finansowych 

struktur dedykowanych na 

badania podstawowe 

prowadzone przez firmy 

typu spin off, firmy oparte 

na nowych technologiach 

oraz firmy innowacyjne

naukowców, studentów i 

przedsiębiorców do aktywności 

międzynarodowej) 

• Innowacyjne vouchery – 

dla firm sektora MSP w celu 

zachęcenia ich do współpracy z 

uniwersytetami i krajowymi 


Słowenia 

Szwecja 

Jest to kraj jednolity, który ma dwa 

rodzaje administracji: rząd 

centralny i gminy. Krajowa 

strategia innowacji przekazywana 

jest na poziom regionalny w bardzo 

ograniczonym zakresie, a jej 

formułowanie odbywa się 

wyłącznie na poziomie centralnym. 

Strategie wspierania innowacji 

określają 3 dokumenty: Krajowy 

Program Badań i Rozwoju; 

Strategia Rozwoju; Narodowy 

Program Reform. Krajowy system 

innowacji opiera się na kilku 

różnych instytucjach 

pomostowych, których zadaniem 

jest promowanie innowacyjności w 

środowisku przedsiębiorców. 

Za realizację strategii wspierania 

innowacji odpowiada Szwedzka 

Agencja Rządowa ds. Systemów 

Innowacyjnych. Jeden z jej 

programów wspiera regionalne 

strategie w budowaniu 

• Przedsiębiorczość, 

innowacyjność i rozwój 

technologiczny 

• Wysoka jakość systemu 

edukacyjnego 

• Transfer wiedzy 

• Rozwój środowiska 

innowacyjnego 

• Promocja współpracy 

między sferą badawczą, 

przemysłem i sektorem 

publicznym w tworzeniu 

• Utworzenie centrów 

doskonałości (nadzorujące cały 

proces realizacji projektu od 

badań podstawowych aż do 

komercjalizacji) 

• Dotacje na inwestycje w 

nowoczesne wyposażenie 

techniczne dla firm sektora MSP 

• Współfinansowanie 

ekonomicznych centrów 

logistyczno-rozwojowych oraz 

między przedsiębiorczych 

centrów edukacyjnych 

• Inwestycje w 

infrastrukturę badawczą 


innowacji 


dla firm sektora MSP 

• Rozwój systemów 

komputerowych tworzących 

powiązania miedzy uczelniami i 


Podstawą uruchomienia 

środków finansowych na 

wsparcie prac badawczo 

rozwojowych jest 

występowanie tzw. czynnika 

biznesowego 

Silne zróżnicowanie 

regionalne przekładające się 

na różne strategie wsparcia 

innowacji

Węgry 

Włochy 

konkurencyjności regionalnych 

systemów innowacji. Ze strony 

rządowej całościową pieczę nad 

koordynacją polityki badawczej 

sprawuje Ministerstwo Szkolnictwa 

Wyższego i Badań. 

Za kształtowanie polityki 

innowacyjnej odpowiada rząd, ale 

rola regionów znacząco wzrosła i są 

one podmiotami strategicznoplanistycznymi 

(poprzez agencje 

rozwoju regionalnego). Za 

koordynację działań odpowiada 

Krajowe Biuro ds. Badań i 

Technologii, które wspiera Fundusz 

Badawczo-Technologiczno- 

Innowacyjny. 

Za politykę wspierania innowacji w 

równym stopniu odpowiadają 

władze centralne jak i regiony. 

Podstawowymi dokumentami są: 

Narodowy Plan Badawczy2; 

Przemysł 2015, E-goverment Plan 

2012; Plan Badań w sektorze 

Energetycznym 

systemu innowacji i klastrów 

• Stworzenie zachęt dla 

rozwoju innowacji w przemyśle 

• Promocja transferu 

wiedzy pomiędzy 

uniwersytetami i przemysłem 

oraz w sieci przedsiębiorstw 

• Promocja rynkowo 

zorientowanych prac badawczo 

rozwojowych, wzmocnienie 

sfery badawczej i współpracy 


• Zachęcanie 

przedsiębiorców do 

prowadzenia własnych badań i 

aktywności w sferze B+R 

• Ekonomia oparta na 

wiedzy 

• Promocja badań i 

innowacji 

• Tworzenie środowiska 

przyjaznego innowacjom (m.in. 

stworzenie warunków do 

zmniejszenia kosztów prac 

badawczych) 

• Wsparcie tworzenia 

parków technologicznych i 



dla przedsiębiorstw 

• Ułatwianie firmom 

dostępu do centrów badawczych 

• Wspieranie 

specjalistycznych kierunków 

studiów podyplomowych oraz 

szkoleń w ośrodkach badawczych 

• Budowa klastrów i 

inkubatorów 

• Tworzenie regionalnych 


• Rozwój i konsolidacja 

centrów badawczych 

• Granty i pożyczki na 

badania przemysłowe oraz przed 

konkurencyjne projekty 

rozwojowe 

• Granty i wsparcie 

infrastruktury (budynki, 

wyposażenie) dla dyfuzji wiedzy i 

technologii 

• Wysoko zaawansowane 

usługi dla sektora MSP (audyt 

technologiczny, inżynieria 

finansowa, technologiczny 

Szczególnie silne wsparcie 

dla strat-up’ów oraz firm 

typu spin off; rozwój wiedzy 

w sektorze rolnospożywczym 

Promowanie 

długoterminowej 

współpracy między 

uniwersytetami, instytutami 

badawczymi, 

przedsiębiorcami, 

instytucjami finansowymi i 

agencjami transferu 

technologii.

foresight ) 

• Innowacyjne źródła 

finansowania oraz poręczenia dla 

nowotworzonych firm 

• Granty na wspólne 

badania 


dla MSP na eco-innowacje 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie 21 raportów krajowych (Country Report on Achievement of Cohesion Policy, 2010 r.).

Podsumowanie 

Na podstawie przeprowadzonej analizy desk research można stwierdzić, iż większość krajów UE 

realizuje zbliżone formy wsparcia infrastruktury B+R oraz współpracy między jednostkami 

naukowymi a przedsiębiorstwami. Typy stosowanych narzędzi i instrumentów wsparcia zależą od 

potrzeb społeczno-ekonomicznych danego kraju lub jego regionu, jednak główne kierunki interwencji 

są bardzo podobne. Wynika to oczywiście z konieczności realizowania priorytetów i celów Strategii 

Lizbońskiej. Co ciekawe jednak poszczególne kraje redefiniują te cele i przenoszą je na swój grunt. W 

wielu opracowaniach wskazuje się, że nie zawsze przyjęte rozwiązania są pochodnymi priorytetów 

Strategii Lizbońskiej lub nawet się z nimi rozmijają. Warto też zwrócić uwagę, że niektóre kraje 

zdecydowanie silnie akcentują różnice regionalne w ramach swojego państwa i tworzą instrumenty 

dostosowane do potrzeb konkretnych regionów (Dania, Wielka Brytania, Niemcy, Belgia, Włochy, 

Francja). 

Najważniejsze różnice, jakie można zaobserwować na poziomie celów polityki wspierania innowacji 

rysują się między tzw. obszarami konkurencji a obszarami konwergencji. W ramach tych pierwszych 

najczęstszymi formami wsparcia są usługi ICT dla małych i średnich firm, transfer technologiczny i 

tworzenie biegunów innowacji, czy eko-innowacje. W regionach konwergencji częściej wykorzystuje 

się granty na wsparcie innowacyjnych firm, parki technologiczne, klastry, inkubatory, czy wreszcie 

wyposażanie i wzmacnianie tzw. „centrów doskonałości”. 

Zalecenie 1. 

Myśląc o przyszłym okresie programowania i przyszłym programie operacyjnym, warto przyjrzeć się 

nowoczesnym sposobom podejścia do wspierania innowacji, które w większym stopniu akcentują 

działania ponadregionalne (transgraniczne, międzynarodowe) i odnoszą się do konkretnych 

obszarów problemowych. 

Zalecenie 2. 

Wspieranie innowacji w nowym okresie programowania oraz instrumenty, które zostaną 

wykorzystane w tym celu, powinny czerpać z doświadczeń innych krajów UE. W tym kontekście 

warto przyjrzeć się następującym instrumentom wsparcia: 

• Granty na wsparcie nowopowstałych firm innowacyjnych (tzw. firm „garażowych”) oraz 

rozwój innowacji. 

• Zaawansowane usługi dla firm. Ten rodzaj interwencji występuje w Europie w różnych 

formach i może dotyczyć więcej niż jednego rodzaju usług, np. vouchery dla firm, audyt 

technologiczny, inżynieria finansowa, pomoc dla start-up’ów i firm spin off. 

• Finansowanie konkurencyjnych ośrodków badawczych, wyposażenie i wzmocnienie „centrów 

doskonałości”- stanowiące kombinację stypendiów oraz innych form wsparcia rozwoju 

zasobów ludzkich (działania „miękkie”) oraz wspólnych badań prowadzonych poza klastrami i 

parkami technologicznymi. 

• Transfer technologiczny, tworzenie biegunów innowacji, klastrów, w tym działania 

skierowane na wzmocnienie istniejących centrów głównie poprzez dofinansowanie 

realizowanych projektów z udziałem „producentów wiedzy”, w tym firm sektora MSP. 

• Granty dla studentów i wsparcie dla ich zatrudnienia w firmach badawczych.

Aneks C) Opis studiów przypadku 

Studium przypadku – FINLANDIA 

Wprowadzenie 

Sytuacja gospodarcza 

Finlandia zaliczana jest do najbogatszych państw UE. Do momentu światowego kryzysu 

gospodarczego charakteryzowała się zdrowymi finansami publicznymi i relatywnie wysokim 

stałym wzrostem gospodarczym, w latach poprzedzających kryzys na poziomie 5%. Jedna z 

najwyższych w świecie konkurencyjność oraz najmniej uciążliwe bariery biurokratyczne i 

regulacje administracyjne dla nowozakładanych przedsiębiorstw cechowały do niedawna 

gospodarkę fińską. Jednak w roku 2008, w związku z kryzysową sytuacją na rynkach 

światowych, odnotowano spadek tempa wzrostu do poziomu ok. 1,2%, a w roku 2009 

nastąpiła redukcja PKB o prawie 8%. Nastąpił znaczny wzrost bezrobocia, które zbliżyło się do 

10 % oraz wzrost długu publicznego na skutek planowanego finansowania przedsięwzięć 

antykryzysowych do 45% PKB. Ocenia się, że słaba sytuacja gospodarcza Finlandii utrzyma się 

jeszcze przez wiele lat, a produkcja przekroczy poziom z roku 2008 dopiero około roku 2012, 

choć pod koniec 2010 r . zaobserwowano oznaki poprawy, bezrobocie spadło do poziomu 

7%, a EUROSTAT podaje, że w roku 2010 r. Finlandia osiągnęła wzrost PKB o 3,1%, a w 2011 

następuje dalsza poprawa sytuacji, a wzrost gospodarczy utrzymuje się na 

podobnym poziomie. 

Najważniejsze gałęzie fińskiej gospodarki to przemysł elektroniczny, drzewny i branża 

metalowa. Finlandia jest zaliczana do liderów technologii informatycznych, choć wskazuje się 

na możliwość utraty tej pozycji. 

Z najnowszego raportu opracowanego przez Światowe Forum Ekonomiczne WEF wynika, że 

pomimo kryzysu Finlandia nadal zajmuje wysoką szóstą pozycję na świecie w rankingu 

najbardziej konkurencyjnych krajów świata (wyżej uplasowały się dwa inne państwa 

nordyckie: Dania i Szwecja). Na pierwszym miejscu znalazła się Szwajcaria. Jednak w rankingu 

badającym konkurencyjność ogłoszonym przez Instiute for Management Development 

Finlandia zajęła odległe 19 miejsce, przesuwając się o 10 pozycji w dół tabeli. Z kolei w Human 

Development Report 2010 zawierającym listę państw wg. poziomu rozwoju społecznego 

Finalandia znalazła się w grupie najwyżej rozwiniętych krajów, zajmując miejsce 16 (spadek o 

4 pozycje w stosunku do roku 2007). 

Pod koniec 2008 r. produkcja przemysłowa Finlandii spadła o 10%, a wartość nowych 

zamówień dla fińskiego przemysłu spadła o ponad 30% w porównaniu do analogicznego 

okresu roku poprzedniego. Spadek eksportu wyniósł 20%, a importu 14%. Najdynamiczniej 

spadł eksport maszyn i urządzeń oraz produktów przemysłu metalowego i drzewnopapierniczego. 

W 2009 r. produkcja przemysłowa spadła - aż o 20% w porównaniu z 

analogicznym okresem poprzedniego roku, budownictwo o 13%, handel zmalał o 11%, a 

transport o 7%. 

W II połowie 2008 r. odnotowano najwyższy od lat 90. poziom inflacji dochodzący do 4,7%, w 

szczególności spowodowany wzrostem cen paliw i energii oraz żywności. W połowie 2009 r. 

sytuacja przedsiębiorstw fińskich uległa dramatycznemu pogorszeniu. Przedsiębiorstwa, w 

szczególności w sektorze papierniczym masowo redukują zatrudnienie. W 2009 r. fiński 

eksport gwałtowanie spadł o ponad 30%, w porównaniu do średniego spadku Unii 

Europejskiej wynoszącego w tym czasie ok. 20%. Kryzys gospodarki wyraźnie wpłynął na 

wzrost liczby bankructw. Do podstawowych problemów gospodarczych zalicza się tutaj dość 

wysokie i stale rosnące bezrobocie, wysokie koszty pracy, starzenie się społeczeństwa oraz

spadający udział eksportu w tworzeniu PKB. Według prognoz fińskiego Ministerstwa 

Zatrudnienia i Gospodarki w najbliższych latach najwyższy wskaźnik wzrostu produkcji 

obserwować się będzie w przemyśle maszynowym i wydobywczym. Spadek produkcji dotknie 

branży motoryzacyjnej, tekstylnej, odzieżowej oraz skórzanej i obuwniczej. 

Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne. 

Wskaźniki 2006 2007 2008 2009 2010* 2011**2012*** 

PKB na 1 mieszkańca (w tys. €) 31,453 33,978 34,752 32,088 33,54 

PKB (w cenach bieżących w mld 

€)** 

165,6 179,7 184,6 171,3 180,3 191,6 201,4 

PKB (dynamika w %)** 4,4 5,3 0,9 -8,2 3,1 3,7 2,6 

Nadwyżka budżetowa/dług 

publiczny (% PKB)** 

+4,0 +5,2 +4,2 -2,5 -2,6 -1,0 -0,7 

Dług publiczny (% PKB)** 39,7 35,2 34,1 43,8 48,4 50,6 52,2 

Inflacja (w %) (CPI) 1,6 2,5 4,1 0,0 1,2 3,6 2,2 

Bezrobocie (w %) 7,7 6,9 6,4 8,2 8,4 7,9 7,4 

Eksport towarów (w mld €) 61,5 65,7 65,6 45,1 52,4 

Import towarów (w mld €) 55,3 59,6 62,4 43,37 51,5 

Bezpośrednie inwestycje 

zagraniczne (mld €) 

53,6 62,3 60,1 58,6 58,3 

Inwestycje bezpośrednie 

Finlandii za granicą (mld €) 

73,1 79,2 82,1 88,0 94,5 

Źródła: Statistics Finland, * dane wstępne, ** dane wg EUROSTAT, *** prognoza. 

W 2009 roku rząd fiński przyjał tzw. pakiet pobudzający, będący odpowiedzią na światowy 

kryzys. Rozszerzono w nim m.in. zakres wsparcia dla prac badawczo-rozwojowych, 

innowacji, szkoleń i edukacji. Szczególny nacisk położono na zwiększenie liczby miejsc w 

szkołach zawodowych, dla dorosłych oraz wzmocnienie kształcenia ustawicznego. Środki 

przeznaczane na prace badawczo-rozwojowe mają trafiać nie tylko na projekty 

technologiczne, ale także nie technologiczny rozwój m.in. rozwój usług, modeli usługowych, 

koncepcji biznesowych czy projektowania. 


Fiński program strategii spójności na lata 2007-2013 jednym z czterech priorytetów uczynił: 

promocje aktywności innowacyjnej i networking oraz wzmocnienie struktur kapitału 

ludzkiego. Do głównych działań tego priorytetu należą: 

• Wsparcie innowacyjnych powiązań między przedsiębiorstwami, uniwersytetami i 

jednostkami badawczymi, 

• Umocnienie struktur dla innowacji i kreacji wiedzy, 

• Wsparcie sieci na poziomie krajowym i regionalnym. 

Wsparciem celów strategii jest 5 programów operacyjnych, z których każdy ma nieco 

odmienne cele, ale odwołujące się do możliwości wykorzystania środków finansowych z 

EFRR. Zgodnie z polityką wsparcia innowacji środki z funduszu mogą być wykorzystane w 3 

obszarach interwencji: 

• Wsparcie aplikowalności badań, 

• Tworzenie przyjaznego innowacjom środowiska, 

• Transfer wiedzy. 

Głównym organem doradczym rządu w zakresie polityki RDTI jest Rada ds. Badań i Innowacji 

utworzona w 2009 roku przy premierze. Jej zadaniem jest doradzanie rządowi w sprawach

związanych z badaniami, technologiami i innowacjami. Rada jest odpowiedzialna za 

koordynację fińskiej polityki rozwoju nauki i technologii, podobnie jak za cały krajowy system 

innowacji jako taki. 

Kolejnym organem doradczym jest utworzone w 2000 roku Ciało Doradcze ds. Badań 

Sektorowych, kórego zadaniem jest koordynacja i sterowanie państwowymi badaniami 

sektorowymi. Zasadniczym celem utworzenia tej jednostki jest wzmocnienie ministerstw w 

wykorzystaniu know how, wzmocnienie celowych badań sektorowych oraz zwiększenie 

użyteczności badań i możliwosci ich wykorzystania przez jednostki administracyjne. 

Kluczowe ministerstwa odpowiadające za kwestie nauki, technologii i politykę innowacyjną 

to: Ministerstwo Zatrudnienia i Gospodarki oraz Ministerstwo Edukacji i Nauki. Temu 

pierwszemu podlega Fińska Narodowa Agencja Technologiczna (TEKES). TEKES zajmuje 

centralną pozycję jeśli chodzi o formułowanie i implementowanie polityki wspierania 

innowacji i technologii. Jej zadaniem jest zarówno finansowanie usług eksperckich na 

potrzeby realizacji projektów badawczo-rozwojowych, promocja krajowych i 

międzynarodowych sieci, planowanie, finansowanie i adminisitrowanie projektami B+R, 

promocja technologii użytkowych. W roku 2009 udział TEKES w finansowaniu prac 

badawczo-rozwojowych wyniósł 30% (ponad 574 miliony euro). 

Pozotałe organizacje zaangażowane w proces wspierania prac badawczo-rozwojowych to: 

• Finnavera - państwowa firma wyspecjalizowana w dostarczaniu wsparcia 

finansowego; jej głównym celem jest promocja i rozwój przedsiębiorczości, a przede 

wszystkim sektora MSP, któremu oferuje usługi finansowe, wspiera w fazie start up. 

• Fiński Fundusz Inwestycji Przemysłowych - instytucja państwowa również 

świadcząca usługi dla sektora MSP szczególnie w zakresie pomocy w pozyskaniu 

funduszy venture capital, wsparcie w fazie międzynarodowej. 

• Centra TE - 15 regionalnych biur wraz z departamentami biznesowymi, których 

głównym zadaniem jest wsparcie MSP także pod względem finansowym, wspierają 

firmy we wczesnej fazie wzrostu. 

• Fundacja dla Fińskich Wynalazków - wsparcie (także finansowe) i promocja prac nad 

wynalazkami, ewaluacja wynalazków, dostarczanie usług eksperckich w zakresie 

uzyskiwania ochrony patentowej, wsparcie w fazie innowacji. 

• Finpro - organizacja usług eksperckich, świadcząca usługi doradcze i marketingowe 

będące częścią strategii wspierania innowacji i rozwoju prac B+R. 

Fiński system wspierania innowacji ilustruje poniższa tabela: 

RZĄD 

Rada Polityki ds. 

Parlament 

Nauki i Technologii Ministerstwo Ministerstwo Inne ministerstwa 

Edukacji 

Przemysłu i Handlu 

Promocja i wsparcie organizacyjne 

Akademia Fińska TEKES 

Organizacje edukacji publicznej i badań/badania prywatne 

Uniwersytety 

Politechniki 

Centrum Badań 

Technicznych 

Inne publiczne 

instytuty badawcze 

Firmy prowadzące 

prace B+R. 

współpracujące z 

instytutami 

badawczymi 

Parki naukowo 

technologiczne 

Powiązany transfer technologii 

Fundacja dla 

zakończonych 

Uniwersytety i 

instytuty badawcze 

Centra zatrudnienia i 

ekonomicznego

Sitra 

Finvera 

Finpro 

wynalazków 

oparte o firmy 

transferu 

technologii 

rozwoju 

Wsparcie ventures capital 

Prywatne fundusze venture capital 

Fundusz inwestycji 

Przemysłu 

Źródło: opracowanie własne na podstawie Strategic Evaluations on Innovation and the knowledge 

based economy in relation to the Structural and Cohesion Funds, for the programing period 2007- 

2013. Country Report Finland, 2006. 

Stan sektora B+R. (rozwój badań naukowych, infrastruktura B+R) 

Według European Growth and Jobs Monitor 2009 opracowanego przez Instytut Badań 

Ekonomicznych Allianz Dresdner Finlandia kolejny raz z rzędu zaliczona została do krajów w 

całości spełniających kryetria Strategii Lizbońskiej. Jako jeden z dwóch krajów UE27 – obok 

Szwecji - zrealizowała cel strategii lizbońskiej zakładający osiągnięcie do 2010 roku nakładów 

na badania i rozwój powyżej 3%PKB. W Finlandii wskaźnik ten wynosi 3,47%. Podobnie udało 

się zarealizować inne założenie strategii, zgodnie z którym wydatki sektora rządowego 

powinny stanowić co najmniej 2/3 ogółu wydatków na badania i rozwój. W Finlandii poziom 

ten wynosi 67%. 

Pozycję Finlandii na tle pozostałych państw UE ilustruje poniższa tabela: 

Rodzaj wskaźnika Wartość wskaźnika Pozycja Finlandii na tle 

UE27 

Prace badawczo-rozwojowe 

3,47 2 

jako %PKB 

Naukowcy i inżynierowie % 

7,2 3 

udział w miejscach pracy 

Europejskie zgłoszenia 

253 2 

patentowe na milion 

obywateli 

High tech eksport jako % 

18% 8 

całego eksportu 

Zbiorczy 

indeks 

0,610 2 


Źródło: opracowanie własne na podstawie: Major EU Achievements in science and 

research 2004-2009; Finland. 

Do przewag strategicznych Finlandii należą: 

• Wysoka wartość inwestycji w prace badawczo-rozwojowe; 

• Wykwalifikowany personel zatrudniony przy pracach badawczo-rozwojowych; 

• Krajowy system edukacji; 

• Efektywne zarządzanie. 

Finlandia jest przykładem gospodarki, która z zacofanej technologicznie w ciągu kilku dekad 

ewoluowała w kierunku światowego lidera wysokich technologii i innowacji. Sukces Finlandii 

to przede wszystkim wynik znacznego dofinansowania działalności uniwersytetów, co miało 

miejsce w latach 60 i 70 oraz utworzenia w latach 80-tych agencji TEKES (Finnish Funding 

Agency for Technology and Innovation), która jest czołową instytucją wspierającą wdrażanie

krajowej polityki innowacji oraz B+R. To także liczna sieć instytucji publicznych i prywatnych, 

które tworzą efektywny system współpracy przyczyniający się do wzrostu innowacji. 

W 2010 roku nakłady na B+R. (liczone jako wkład publiczny, prywatny i wkład uczelni 

państwowych) wyniosły 6,9 miliarda euro, z czego 4,9 miliarda euro (71%) przeznaczono na 

finansowanie przedsiębiorstw, 1,4 miliarda euro (20%) na finansowe wsparcie 

uniwersytetów, zaś 0,6 miliarda euro na inne formy działalności badawczej. 

Suma mln. € Udział % 

Uniwersytety 555.7 26.9 

Academy of Finland 349.9 16.9 

Tekes, the Finnish Funding Agency for Technology and 

Innovation 

590.3 28.6 

Instytuty naukowe 301.9 14.6 

Szpitale uniwersyteckie 40.0 1.9 

Inne 227.2 11.0 

Razem 2 065.0 

Źródło:www.helsinki.trade.gov.pl. 

Cechy charakterystyczne rynku fińskiego to: 

• Wysokie nakłady, zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego, w prace 

badawczo-rozwojowe; 

• Świadczenie szerokiego wachlarza usług dla wysoko technologicznych firm a nie dla 

sektora MSP jako całości, szczególne akcentowanie wczesnej fazy wzrostu i usług 

innowacyjnych; 

• Duże zróżnicowanie regionalne w poziomie wydatków na sferę B+R.; 

• Adresowanie usług finansowych do młodych firm rozwijających prace B+R. o dużym 

potencjale wzrostu; 

• Duża liczba wysoko technologicznych patentów; 

• Szeroki dostęp do Internetu i infrastruktury sieciowej - Finlandia jest liderem w 

dziedzinie wykorzystania ICT. 

Wielkość wydatków na B+R w Finlandii w stosunku do krajów UE 27 ilustruje poniższy 

wykres ( wydatki na B+R jako %PKB). 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Eurostat.

Współpraca pomiędzy jednostkami naukowymi a przedsiębiorstwami 

Finlandia wspiera przedsiębiorczość akademicką w ramach technologicznej polityki państwa. 

Kluczowym ogniwem w fińskim systemie innowacji jest Fińska Narodowa Agencja 

Technologiczna finansująca badania. Jednym z jej celów jest współpraca z partnerami 

zajmującymi się komercjalizacją badań i transferem technologii. Z tego też względu duża 

część środków przeznaczonych na B+R lokowana jest jako kapitał zalążkowy na uczelniach 

wyższych. 

Finlandia słynie z dobrej współpracy pomiędzy uniwersytetami a sektorem biznesu. Jednym z 

kluczowych ogniw polityki wspierania innowacji jest koncentracja na sektorze szkolnictwa 

wyższego i skupienie w „sieci naukowo-technologicznej” uniwersytetów, politechnik, 

instytutów naukowo-badawczych oraz przedstawicieli przemysłu. Sieci współpracy 

odgrywają istotną rolę w kreowaniu społeczeństwa opartego na wiedzy. Wysokie nakłady na 

prace badawczo rozwojowe zarówno publiczne, jak i prywatne, szeroka współpraca między 

instytucjami związanymi z transferem technologii - uczelnie, instytucje naukowe, centra 

technologiczne - a inwestorami (jednostkami oferującymi kapitał) oraz dostępność kapitału 

zalążkowego przekłada się na wysoki udział firm typu spin off w gospodarce fińskiej. 

Tworzenie sieci współpracy, wzmacnianie kontaktów sektora B+R. z gospodarką stanowi 

jeden z filarów polityki państwa. Zgodnie z przyjętymi zasadami podstawowym ogniwem 

łańcucha współpracy są uczelnie odgrywające rolę generatora pomysłów, na podstawie 

których mogą powstawać nowe oparte na wiedzy (często wysoko technologiczne) firmy typu 

spin-off - instytucji badawczych, przez inkubatory, regionalne i lokalne fundusze kapitałowe 

(seed capital i venture capital), aż po parki naukowe i technologiczne. 

Od momentu przystąpienia do UE (1995 r.) rząd fiński, władze regionalne i lokalne oraz 

organizacje pozarządowe podjęły wiele inicjatyw związanych z przedsiębiorczością, również 

akademicką, w celu poprawy nie najlepszej w tamtym okresie sytuacji na rynku pracy, przy 

znacznym wykorzystaniu dostępnych już funduszy strukturalnych. Przykładem takiego 

działania był realizowany w regionie Helsinek projekt „YRITTAMISESTA TYÓTA", 

przygotowany bezpośrednio w celu poprawy sytuacji na rynku pracy. Składał się z kilku 

mniejszych komponentów, a polegał m.in. na informowaniu potencjalnie zainteresowanych, 

że można otrzymać 50% dofinansowanie wydatków na studium wykonalności (feasibility 

study) dla nowych inkubatorów. Ponadto zaplanowano wspieranie nowo powstałych 

inkubatorów przez pierwszy rok ich działalności. Rezultaty tych działań są znaczące. Już w 

1998 r. funkcjonowało tam 16 inkubatorów. Ponadto w Finlandii istnieje 18 centrów 

technologicznych. 

Fiński model funkcjonowania przedsiębiorczości akademickiej obejmuje dwa typy 

programów 1 : 

• Programy realizowane przez jedną instytucję; 

• Programy multi instytucjonalne – wspierane przez władze centralne. 

Programy realizowane przez jedną instytucję operają się na trzech modelach wsparcia; 

1. Podejście pionowe zastosowane w programie SPINNO – budżetowe środki finansowe 

przekazywane są przez narodową agencję (TEKES) do sieci instytucji otoczenia 

biznesowego powiązanych z instytucjami badawczymi. 

1 Na podstawie materiałów Krajowej Instytucji Wspomagającej PO KL - Centrum Projektów 

Europejskich, Olsztyn, październik 2010 r.

2. Podejście sieciowe – inicjatorem jest uniwersytet tworzący sieć instytucji takich, jak 

inkubatory, centra transferu technologii, centra przedsiębiorczości, fundusze zalążkowe. 

3. Podejście stopniowe i wielopoziomowe – w tym modelu uniwersytet buduje spójny 

program wsparcia firm spin off/spin out poprzez stopniowe uruchamianie kolejnych 

jego elementów. 

Należy podkreślić, że charakterystyczna dla gospodarki fińskiej jest bardzo dobra współpraca 

między uniwersytetami, centrami badawczymi a sieciami przedsiębiorstw. Aż 70% 

innowacyjnych firm współpracuje z uniwersytetami i centrami badawczymi (przy średniej dla 

krajów UE 25%). 

Bardzo wysoki jest udział naukowców i osób z tytułem inżyniera w całej populacji osób z 

tytułami naukowymi. Wskaźnik ten wynosi 30%. Bardzo wysoki jest również poziom 

szkolnictwa wyższego stanowiący bazę do współpracy z sektorem biznesu (edukacja 

zorientowana na potrzeby biznesu). 

Do słabości zaliczyć można niewielki udział firm sektora MSP we współpracy z uczelniami i 

jednostkami naukowo badawczymi. Ponadto Finlandia nie jest krajem zbyt atrakcyjnym dla 

partnerów zewnętrznych, co przekłada się na stosunkowo niski stopień uczestnictwa w 

międzynarodowych projektach badawczych. Kolejną słabością jest mało rozwinięta 

komercjalizacja badań. Te właśnie obszary zostały wskazane jako główne pola interwencji na 

kolejny okres programowania.

Celowe obszary wsparcia (perspektywa porównawcza, jako % wszystkich środków). 

Źródło: opracowanie własne na podstawie Trend-Chart ERAWATCH database of support 

measure, 5 czerwca 2009, Technopolis Group, Finland.

Główne priorytety finansowania innowacji według środków wsparcia (perspektywa 

porównawcza). 



Docelowe grupy wsparcia (perspektywa porównawcza, jako % całkowitej wielkości 

środków). 



Aspekty procesów innowacji poprzez cele i środki (zestawienie porównawcze, jako % 

wartości całego wsparcia). 



Formy finansowania wsparcia innowacji i prac badawczo-rozwojowych (zestawienie 

porównawcze, jako % wszystkich środków). 


measure, 5 czerwca 2009, Technopolis Group, Finland 

Działania podejmowane w ramach funduszy europejskich w zakresie wspierania rozwoju 

badań naukowych, infrastruktury B+R oraz współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi 

a przedsiębiorstwami 

Środki przyznane na lata 2007-2013 

Razem: 1,7 mld euro 

Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie: 1,6 mld euro 

Europejska Współpraca Terytorialna: 120 mln euro 

Zgodnie ze strategią wspierania innowacji przyjętą w ramach Unii Europejskiej istnieją 

zasadnicze trzy obszary interwencji: 



skierowane do uczelni dające możliwość pozyskania środków na projekty badawcze, 

z drugiej wsparcie innowacji bezpośrednio w firmach, zwłaszcza z sektora MSP. 

• Transfer wiedzy, wsparcie innowacji technologicznych oraz tworzenia klastrów – 

strategia ta oparta jest na wzmacnianiu infrastruktury klastrów oraz aktywności 

sieciowej, pomaganiu firmom sektora MSP w zwiększaniu poziomu 

technologicznego, poprzez zachęcanie do współpracy z centrami badawczymi i 

firmami z klastrów i biegunów innowacji. 


horyzontalnym zmierzająca do stworzenia warunków dla faktycznej realizacji 

strategii wspierania innowacji, zwłaszcza poprzez tworzenie infrastruktury 

niezbędnej do rozwoju technologii informacyjnych i komunikacyjnych oraz usług dla 

sektora MSP , takich jak audyt technologiczny; usługi finansowe oraz kapitał ludzki.


beneficjentów prezentuje poniższa tabela: 


Tworzenie przyjaznego 


Transfer wiedzy, wsparcie 

innowacji technologicznych 


Krótki opis 

Ta kategoria zawiera szeroki katalog instrumentów 

odnoszących się do całego otoczenia innowacyjnych 

przedsiębiorstw i obejmuje trzy zasadnicze podgrupy: 


finansowej) 

• Regulacje usprawniające oraz innowacyjne 

podejście do świadczenia usług publicznych (egoverment) 

• Rozwój kapitału ludzkiego na potrzeby ekonomii 

opartej na wiedzy (m.in. projekty realizowane w 

ramach szkolnictwa wyższego, dostosowywanie 

kierunków uniwersyteckich do potrzeb 

rozwijającego się przemysłu) 

• Bezpośrednie i pośrednie wsparcie dla rozwoju 

wiedzy i transferu technologii: 

wsparcie bezpośrednie: schemat pomocowy dla 

sektora usług technologicznych lub firm 

realizujących projekty w zakresie transferu 

technologii szczególnie w zakresie technologii 

przyjaznych środowisku lub z zakresu ITC 




• Bezpośrednie i pośrednie wsparcie tworzenia 

biegunów innowacji (z udziałem organizacji publicznych i 

non-profit, jak również przedsiębiorstw) oraz klastrów: 

Wsparcie bezpośrednie: finansowanie 

przedsiębiorstw działających w klastrach 

Wsparcie pośrednie poprzez finansowanie 

przekształcenia istniejącej infrastruktury w bieguny 

innowacji lub infrastrukturę na potrzeby klastrów 

Wsparcie aplikowalności 

badań i rozwoju produktów 

Finansowanie rozwoju „przed konkurencyjnego” oraz 

projektów „badań przemysłowych” a także związanych z 

infrastrukturą. 


schemat pomocowy dla indywidualnych 

beneficjentów lub grup beneficjentów (zawierający 

ochronę własności intelektualnej i jej 

wykorzystywania) 

infrastruktura badawcza dla non profit i/lub 

publicznych organizacji i szkolnictwa wyższego lub 

bezpośrednio związanych z tym sektorem

Instrumenty 

Krótki opis 


udogodnienia dla uniwersytetów i centrów 

badawczych, infrastruktura telekomunikacyjna 




• Innowacyjne instrumenty finansowe (venture 

capital, aniołowie biznesu) działające na rzecz 

innowacyjnych firm 

Edukacja i szkolenia • Kierunki uniwersyteckie i studia podyplomowe 



naukowych) 

Beneficjenci 


Krótki opis 

Uniwersytety, narodowe centra badawcze lub inne krajowe 

lub lokalne instytucje publiczne (agencje innowacji, izby 

handlowe), przedsiębiorstwa sektora publicznego 



Inni 

Organizacje poza rządowe 

Sieci • Organizujące współpracę między jednostkami 


• Organizujące współpracę między 

przedsiębiorstwami (klastry dla firm sektora MSP) 


Źródło: opracowanie własne na podstawie Experts Evaluation Network. 

Zgodnie z danymi za rok 2010 2 blisko dwie trzecie wszystkich środków w ramach EFRR 

zostało alokowanych na cele innowacyjne. Udział funduszu jest zróżnicowany regionalnie. 

Najwyższy wskaźnik alokacji środków z EFRR na prace badawczo-rozwojowe (w wysokości 

14,4% wszystkich środków na B+R.) zanotowano we wschodniej Finlandii, najniższy 

(odpowiednio 0,3% wszystkich środków na B+R.) w południowej części kraju. 

Kierunki i wielkość wykorzystanych w ramach EFRR środków z podziałem na trzy główne 

obszary wsparcia ilustruje poniższa tabela. 

Obszar wsparcia 

Wzmocnienie aplikowalności badań 

Wsparcie MSP w promocji przyjaznych 

środowisku produktów 

Inwestycje w firmy bezpośrednio związane 

z badaniami i innowacjami 

Inne środki stymulujące badania, 

innowacyjność i przedsiębiorczość sektora 

MSP 

Aktywność badawczo rozwojowa w 

centrach badawczych 

Całkowita wartość środków z EFRR 

38 572 460 

85 022 039 

51 439 795 

41 441 000 

2 Expert Evaluation Network Delivering Policy Analysys on the Performance of Cohesion Policy 2007- 

2013, Finland, październik 2010.

Razem 216 475 294 

Środowisko przyjazne innowacjom 

Zaawansowane usługi dla firm i grup firm 43 832 704 

Rozwój kapitału ludzkiego w obszarze 

7 968 793 

badań i innowacji, a w szczególności w 

zakresie studiów podyplomowych 

Technologie informacyjne i komunikacyjne 17 997 918 

Inne środki na wzmocnienie struktur ICT w 

54 959 522 

sektorze MSP 

Usługi i aplikacje dla obywateli (e-edukacja, 

43 726 759 

e-zdrowie etc) 

Usługi i aplikacje dla MSP (edukacja, 

25 230 639 

szkolenia, networking) 

Razem 193 716 335 

Transfer wiedzy 

Wsparcie prac badawczo-rozwojowych 

56 554 578 

zwłaszcza w sektorze MSP (dostępność do 

usług badawczych w centrach naukowych) 

Wsparcie infrastruktury badawczorozwojowej 

85 703 780 

w centrach kompetencji 

Transfer technologii i wzmocnienie 

76 829 161 

kooperacji 

Razem 219 087 519 

Razem cel 2 629 279 148 

Źródło: Expert Evaluation Network Delivering Policy Analysys on the Performance of 

Cohesion Policy 2007-2013, Finland, październik 2010. 

Jak wynika z danych Trend Chart finansowanie prac badawczo rozwojowych z 

wykorzystaniem funduszy strukturalnych jest w Finlandii niższe niż średnia dla krajów UE27. 

Źródła współfinansowania wsparcia prac badawczo-rozwojowych z uwzględnieniem 

środków z funduszy strukturalnych (zestawienie porównawcze, jako % całkowitego 

wsparcia). 



Inne żródła fiansowania 

Na finansowanie prac badawczo-rozwojowych oraz inicjowanie współpracy między 

jednostkami naukowymi a przedsiębiorstwami Finowie przeznaczają nie tylko środki z EFRR, 

ale także z 6 i 7 Programu Ramowego. W latach 2002-2006 z 6 Programu ramowego na 

fińskie badania przeznaczono 340 milionów euro. Główne środki - 86 milionów euro 

przeznaczone zostały na „Technologie społeczeństwa informacyjnego”, a kolejne na 

„Zrównoważony rozwój, globalne wyzwania i ecosystemy” (58 milionów euro), 

„Nanotechnologie i nanonaukę” (ponad 46 milionów euro) oraz „nauki o życiu, genomikę i 

biotechnologie dla zdrowia” (około 45 milionów euro). 

Procentowy udział środków z 6 i 7 programu Ramowego w finansowaniu poszczególnych 

obszarów dzialania prezentuja poniższe wykresy: 

6 Program ramowy (kontrakty podpisane) – udział środków europejskich wg. obszarów 

wsparcia (dane za maj 2008). 

Źródło: Major EU Achievement in science and research 2004-2009; Finland.

7 Program ramowy (zawarte porozumienia) - udział środków europejskich wg. obszarów 

wsparcia (dane za październik 2008). 

Źródło: Major EU Achievement in science and research 2004-2009; Finland. 

Identyfikacja dobrych praktyk 

• Model systemu wsparcia rozwoju firm technologicznych start-up 3 

Pierwszy etap modelu „Edukacja przedsiębiorczości i szkolenia” obejmuje ogólną edukację 

uczniów i studentów, jak również pracowników naukowych szkół wyższych i jednostek 

naukowo-badawczych w zakresie przedsiębiorczości i komercjalizacji wyników badań 

naukowych. Uzupełnieniem edukacji i szkoleń są spotkania informacyjne i kampanie 

promocyjne. Te działania mają adresata zbiorowego w postaci przyszłych potencjalnych 

przedsiębiorców. 

Drugi etap – identyfikacja pomysłu - obejmuje wstępne idee przedsięwzięcia/założenia 

/pomysłu na firmy będące w fazie koncepcji w celu weryfikacji ich wykonalności. Głównym 

celem działań w ramach tego obszaru, jednocześnie kończącym etap, jest zatwierdzenie 

pomysłu po pierwszej ocenie i stwierdzenie czy dana osoba może być przedsiębiorcą. 

Trzeci etap to udokumentowanie realizowalności pomysłu. Jest to stadium przed fazą 

zalążkową przedsiębiorstwa, które koncentruje się na analizie słabych i mocnych stron 

zaakceptowanych wcześniej pomysłów na firmę. Przyszli przedsiębiorcy mogą przetestować 

3 

Na podstwie materiałów Krajowej Instytucji Wspomagającej PO KL- Centrum Projektów 

Europejskich, Olsztyn, październik 2010 r.

swoje pomysły m.in. poprzez stworzenie prototypów i udokumentowanie ich potencjału 

rynkowego. W tej fazie opracowywany jest także biznes plan zawierający analizy rynku i 

konkurencji oraz określenie praw do patentu lub ochrony własności przemysłowej. 

Ostatnim etapem jest podjęcie samodzielnej działalności gospodarczej. Etap ten obejmuje 

założenie firmy, poszukiwanie kapitału zalążkowego, a także inwestycje w zasoby ludzkie 

(szkolenia podnoszące kwalifikacje w zakresie marketingu, regulacji prawnych, budowania 

sieci współpracy, wprowadzania produktów/usług na nowe rynki). 

• Pakietowe usługi inkubacyjne 

Usługi świadczone w inkubatorach mają charakter zestandaryzowanych działań możliwych 

do swobodnego kojarzenia między sobą w zależności od potrzeb konkretnego projektu. 

Pakiet obejmuje 4 : 

• Godfather – usługi mentorskie polegające na wsparciu przyszłej kadry 

zarządzającej poprzez stworzenie specyficznego zaplecza (wiedzy/wsparcia) 

umożliwiającego skorzystanie z doświadczeń osób, które odnoszą (odniosły) 

sukcesy zawodowe. Takie osoby mogą wejść do danej firmy aby udzielić pomocy 

w zakresie rozwoju kadry lub procesów zachodzących w przedsiębiorstwie. 

• ToolKit- zestaw narzędzi biznesowych takich, jak doradztwo, konsulting, dostęp 

do informacji, wsparcie finansowe, pośrednictwo w kontaktach z instytucjami 

ryzyka. 

• Access – usługi o charakterze sieciowym, polegające przede wszystkim na 

organizacji spotkań w celu wymiany informacji i nawiązywania kontaktów 

biznesowych. 

• Spinno - szkolenia, przede wszystkim w zakresie nowoczesnych form transferu 

technologii, wspierania przedsiębiorczości i marketingu lokalnego. W ramach 

tych usług przedsiębiorcy mogą uzyskać fachową pomoc w zakresie identyfikacji 

potencjału i potrzeb firmy, znalezienia właściwej technologii dla rozwoju firmy, 

przeprowadzenia samego procesu transferu technologii i pomoc w jej 

wdrożeniu. 

• BodyGuard- usługi ochrony w zakresie praw własności intelektualnej. 

• BornGlobal – usługi zmierzające do włączenia danego przedsięwzięcia w 

istniejące już struktury ponadlokalne. 

• MoneyTalks- usługi finansowe: analiza potencjalnych źródeł finansowania z 

uwzględnieniem środków publicznych i prywatnych. 

• TeamBuilder – usługi polegające na budowaniu zespołów wewnątrz 

przedsiębiorstwa dla realizacji określonych przedsięwzięć biznesowych. 

• Helpdesk – usługi ekspercie polegające na pomocy przyszłej kadrze zarządzającej 

w tworzeniu najlepszych strategii i kierunków rozwoju w tym rozwijanie 

kompetencji osób zarządzających konkretnymi przedsięwzięciami oraz 

budowanie relacji z klientem. 

• Park naukowo technologiczny Otaniemi 

Największym parkiem naukowo-technologicznym w Finlandii jest centrum Otaniemi. Wśród 

krajów nordyckich Campus Otaniemi uznawany jest za czołowe centrum naukowotechnologicznej 

działalności, wyposażone w najnowocześniejsze zaplecze w dziedzinie 

informacyjno-komunikacyjnej: od sieci międzynarodowych klastrów w dziedzinie nano i 

4 Op. Cit.

mikroelektronicznych technologii po światowej klasy organizacje badawczo - rozwojowe, 

instytuty akademickie i ponad 600 firm. Skupia obecnie ponad 32 000 osób, w tym 16 000 

studentów i 16 000 osób zawodowo związanych z wysokimi technologiami. To tu na 

poziomie ścisłej współpracy między podmiotami sektora publicznego i prywatnego ( w tym 

firm, instytutów i uniwersytetów) dokonuje się możliwość uczestniczenia w badaniach na 

światowym poziomie. Współpraca ta ma również charakter komercyjny. Wysoki standard 

usług Centrum Otaniemi dwukrotnie podkreślany był w rankingach na najbardziej 

innowacyjny region w Europie. Zakłada się, że do 2030 r. Centrum stworzy 15 000 nowych 

miejsc pracy i 300 000m² przestrzeni do pracy dla środowisk naukowych, artystycznych i 

biznesu. 

• Strategiczne Centra Nauki Technologii i Innowacji (SHOK) 

W ramach tych centrów firmy i jednostki badawcze ściśle ze sobą współpracują, 

przeprowadzają badania, które są wspólnie definiowane w ramach strategicznego programu 

badań dla każdego z centrów. Formułowane cele badawcze muszą odpowiadać na potrzeby 

fińskiego przemysłu i społeczeństwa w okresie najbliższych 5 do 10 lat. Między 2008 a 2009 

rokiem sześć centrów rozpoczęło swoją działalność. Każde z centrów koordynowane jest 

przez przedsiębiorstwo o charakterze non profit razem ze współwłaścicielami i udziałowcami 

(w tym firmami, organizacjami badawczymi, agencjami finansującymi i innymi grupami 

interesów). 

TEKES jest zobowiązany do współdziałania z centrami, ich rozwoju oraz finansowania 

programów badawczych i projektów. Szacuje się, że na koniec 2010-2011 roku połowa 

środków dystrybuowanych przez TEKES przechodzi właśnie przez centra. 

Analiza możliwości wykorzystania zidentyfikowanych dobrych praktyk w Polsce 

Finlandia jest krajem o długoletnim doświadczeniach w zakresie wspierania innowacji, 

współpracy między sferą naukowo badawczą a biznesem oraz bogatych tradycjach 

przedsiębiorczości akademickiej. Wiele przyjętych w tym kraju rozwiązań nie może być 

stosowanych w Polsce nie tylko ze względów kulturowych (inne podejście do wspólnego 

kreowania wartości), ale także z uwagi na różnice w potencjale ludnościowym, czy szerzej 

poziomie rozwoju gospodarczego. W wiekszości przypadków zastosowane instrumenty 

dobrze sprawdzają się w warunkach stabilnej, prężnie rozwijającej się gospodarki. Niektóre 

elementy fińskiej polityki wspierania innowacji mogą być jednak zastosowane w warunkach 

polskich na poziomie lokalnym i/lub regionalnym oraz w odniesieniu do uczelni o wysokim 

potencjale innowacyjnym i badawczym. 

Na szczególną uwagę zasługuje fiński przykład pakietowych usług informacyjnych. W Polsce 

nie ma sprawdzonego modelu doradczego w fazie inkubacji firm. Nie istnieje system 

mentoringu dla właścicieli nowych przedsiębiorstw. Dodatkowo utrudniony jest dostęp do 

profesjonalnych usług oceny szans powodzenia działalności gospodarczej, co przy wysokich 

kosztach doradztwa na wolnym rynku raczej zniechęca do zakładania i prowadzenia 

działalności. 

Wydaje się, iż propozycja pakietowych usług inkubacyjnych może pomóc w rozwiązaniu tych 

problemów, a z drugiej strony może stać się narzędziem, dzieki któremu wzmocnią się same 

inkubatory zapewniając sobie większe szanse przetrwania (długoterminowa strategia 

funkcjonowanie, skupienie w jednym miejscu szeregu różnych firm obsługujących inne firmy, 

a pozostających pod opieką inkubatora).

Warto też odnotowacć przy okazji inicjatywy SHOK, że jej podstawą są średnio i 

długoterminowe prognozy rozwoju (od 5 do 10 lat), podczas gdy w Polsce mówimy o 

okresach krótko i co najwyżej średnio terminowych (od 3 do 5 lat). 

Studium przypadku – HISZPANIA 

Wprowadzenie 


Do lat szcześćdziesiątych ubiegłego stulecia Hiszpania była jednym z najuboższych krajów 

Europy. Rozwój turystyki spowodował napływ kapitału zagranicznego i wzrost inwestycji, co 

przełożyło się także na kondycję gospodarki. W ciągu ostatniego półwiecza Hiszpania była 

jednym z najszybciej rozwijających się krajów Europejskich i do niedawna należała do 5 

największych gospodarek światowych. Jednak w 2009 roku weszła w fazę głębokiej recesji, 

związanej z kryzysem na rynku nieruchomości, spadkiem popytu wewnętrznego i eksportu. 

Jej gospodarka oparta o budownictwo, przemysł samochodowy i turystykę została bardziej 

niż inne kraje UE dotknięta kryzysem. Spadek PKB miał miejsce także w 2010 roku. Do 

najbardziej negatywnych zjawisk należy gwałtowny wzrost bezrobocia przy silnym spadku 

popytu wewnętrznego, zapaści w sektorze budownictwa oraz na rynku nieruchomości. 

Liczba bezrobotnych przekracza aktualnie poziom 4 mln osób, a wskaźnik bezrobocia (20%) 

jest najwyższy w UE. Recesji towarzyszył silny spadek inwestycji, importu i konsumpcji 

prywatnej. 

Wysokie ujemne saldo bilansu handlowego, jakkolwiek amortyzowane dochodami z 

turystyki i importem kapitału, obciąża znacząco gospodarkę kraju. Pogorszył się stan 

finansów, nadwyżka budżetowa zamieniła się na deficyt przekraczający kryteria unii 

monetarnej (11,4%). Szacuje się, że zadłużenie publiczne, także w wyniku kosztownego 

programu antykryzysowego, przekroczy w 2011r. 70% PKB. Z drugiej strony ostatnie lata 

przyniosły awans Hiszpanii jako ośrodka ponadregionalnych usług finansowych, a banki 

hiszpańskie weszły do czołówki europejskiej. Punkt ciężkości międzynarodowej 

konkurencyjności Hiszpanii przesuwa się ze sfery wytwórczości na sferę usług. 

W czerwcu 2010 roku przyjęto nowy projekt działań antykryzysowych, który kładzie nacisk 

na szersze wykorzystanie formuły partnerstwa publiczno-prywatnego i innowacji, jako 

narzędzia wzrostu popytu krajowego i zatrudnienia bez zwiększania deficytu budżetowego. 

Celem nowego planu o zrównoważonej gospodarce jest zmniejszenie zależności kraju od 

sektora budowlanego. 

Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne dla Hiszpanii. 

Wskaźnik Jednostka 2003 2004 2005 2006 2007 2008 

PKBwartość 

mld USD 1 039,4 1 108,8 1 188,1 1 306,1 1 412,1 1 434,2 

PKBdynamika 

% 3,1 3,3 3,6 4,0 3,6 0,9 

PKB na 1 tys USD 24 745 25 953 27 377 29 638 31 469 31 455 

mieszkańca 

Inflacja w 

skali roku 

% roczne 

tempo 

3,0 3,0 3,4 3,5 2,8 4,1 

Deficyt 

budżetowy 

wzrostu 

%PKB -0,2 -0,4 1,0 2,0 1,9 -4,1

Dług %PKB 55,3 53,4 50,6 46,2 42,1 47,0 

publiczny 

Stopa % 11,1 10,6 9,2 8,5 8,3 11,4 

bezrobocia 

Eksport mld USD 156,3 182,7 192,8 214,1 253,8 279,2 

Import mld USD 209,7 259,3 289,6 330,0 391,2 418,7 

Ludność mln 42 005 42 692 43 398 44 068 44 874 44 313 

ogółem 

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych statystycznych 

Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne (% zmiana w skali roku). 

Wyszczególnienie 2008 2009 

2010 2011 2012 

prognoza 

PKB na 1 mieszkańca 

(w tys. €) 

17,656 16,582 - - - 

PKB (w mld €) 1088,0 1054,0 1063,0 - - 

PKB (dynamika w %) 0,9 -3,7 -0,1 0,8 1,5 

Deficyt budżetowy (% 

PKB) 

-4,2 -11,1 -9,2 -6,3 -5,3 

Dług publiczny (% PKB) 39,8 53,3 60,1 68,1 71,0 

Inflacja (w %) 4,1 -0,2 2,0 3,0 1,4 

Bezrobocie (w %) 11,3 18,0 20,1 20,6 20,2 

Eksport (w %) -1,1 -11,6 10,3 7,0 5,8 

Import (w %) -5,3 -17,8 5,4 1,7 3,8 

Źródło: Hiszpański Instytut Statystyczny, MGiF KH. 


Politykę wspierania innowacji regulują dwa podstawowe dokumenty: „Narodowy Plan RDI 

na lata 2008-2011” oraz projekt „Nauka i Prawa Technologii”, przygotowane przez 

Ministerstwo Nauki i Innowacji. 

Narodowy Plan na lata 2008-2011 jest narzędziem planowania Hiszpańskiego Systemu Nauki 

i Technologii (S&T), w którym zostały określone cele i priorytety średnioterminowej polityki 

pro innowacyjnej, zgodnie z definicjami przyjętymi wcześniej w Science Law w 1986 roku i 

pierwszym Planie Narodowym (1988-1991). Założenia NP korespondują także z celami 

określonymi w Narodowym Planie Refom w szczególności w odniesieniu do obszaru „prac 

badawczo-rozwojowych i strategii innowacji”, które są adresowane do systemu innowacji. 

Cele Planu Narodowego : 

Uczynienie z Hiszpanii awangardy w dziedzinie wiedzy 

• tworzenie baz wiedzy na potrzeby badań podstawowych, 

• wspieranie szkoleń dla młodych badaczy, menedżerów, ekspertów od technologii 

oraz innych osób związanych z pracami B+R. w celu podnoszenie ich kwalifikacji, 

• zastosowanie kryteriów doskonałości naukowej w odniesieniu do badań 

zamawianych.

Wzmocnienie konkurencyjności sektora prywatnego 

• tworzenie centów technologicznych, sieciowych, stowarzyszeń badaczy, platform i 

parków technologicznych oraz zwiększenie udziału małych i średnich 

przedsiębiorstw w pracach badawczych i systemie innowacji, 

• pogłębienie rozpowszechniania transferu technologii i wyników prac B+R. 

finansowanych ze środków publicznych do przemysłu, przekształcanie lub tworzenie 

przedsiębiorstw bazujących na technologii, 

• adaptacja wyników prac B+R. do wymagań sektora produkcyjnego. 

Rozwój integralnej polityki nauki, technologii i innowacji (STI) oraz wzmocnienie pozycji 

regionów w zakresie systemu nauki i technologii 

• wzmocnienie współpracy między administracją centralną i regionalną, 

• wzrost poziomu harmonizacji i standaryzacji systemu monitoringu i ewaluacji, 

• promocja współpracy między instytucjami wspierającymi innowacyjność i wspólne 

uczestnictwo w finansowaniu prac B+R (współfinansowanie grantów). 

Wzmocnienie międzynarodowego wymiaru prac B+R. 

• pełny udział w międzynarodowych grupach i projektach badawczych, 

• zwiększenie koordynacji prac B+R. poprzez wykorzystanie ERA-NET, 

• przyspieszenie udziału Hiszpanii w 7 Programie ramowym. 

Stworzenie korzystnych warunków środowiskowych (otoczenia) dla inwestycji w B+R 

• wzrost koordynacji w zakresie finansowania i implementowania prac B+R oraz 

odbiorców funduszy publicznych, 

• wzrost przejrzystości systemu monitoringu i ewaluacji poprzez stworzenie 

właściwego środowiska do osiągnięcia zakładanych celów, 

• rozwój nowych form organizacyjnych pozwalających na dostarczanie wysokiej 

jakości usług, 

• rozwój szkoleń i grantów dla menedżerów B+R. 

Promocja nauki i kultury technologicznej w społeczeństwie 

• nowe formaty komunikacji, 

• stabilne struktury generujące i promujące kulturę naukową i podnoszenie 

kwalifikacji w społeczeństwie, 

• ustanowienie węzłów naukowej sieci komunikacji jako czynników generujących 

nową wiedzę na rzecz komunikacji społecznej nauki. 

Narodowy Plan na Rzecz Badań i Rozwoju ma strukturę opartą na czterech obszarach 

związanych bezpośrednio z celami i instrumentami programowymi: 

• Obszar wiedzy i mocy wytwórczych 

• Obszar promocji i współpracy badawczo-rozwojowej 

• Obszar rozwoju sektorowego i innowacji technologicznych 

• Obszar działań strategicznych 

Instytucją odpowiedzialną za realizacje przyjętych założeń jest rząd centralny na równi ze 

wspólnotami autonomicznymi. System krajowego zarządzania polityką wspierania innowacji, 

prac B+R oraz transferu technologii prezentuje poniższy rysunek:

Krajowy System Zarządzania Innowacjami 

Rząd centralny 

Władze autonomiczne 

Ministerstwo 

Przemysłu 

turystyki i 

handlu 

Hiszpańska fundacja 

ds. Nauki i 

Technologii 

Ministerstwo 

nauki nauki i 

innowacji 

Międzyresorto 

wa komisja 

nauki i 

technologii 

Komitet ds. 

Wsparcia i 

Technologii 

Generalna rada 

ds. nauki i 

technologii 

Rada doradcza ds. 

nauki i polityki 


Sekretariat ds. 

Badań 

Generalny 

Sekrateriat ds. 

Innowacji 

Subsecretariat 

Publiczne 

organizacje 

badawcze 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Country Report Spain 2009 r. 

Stan sektora B+R (rozwój badań naukowych, infrastruktura B+R) 

Zgodnie z danymi European Innovation Scoreboard (2009) Hiszpania zajmuje 16 pozycję 

wśród krajów UE 27 i należy do grupy tzw. „umiarkowanych innowatorów” (razem z takim 

krajami jak Cypr, Grecja, Estonia, Czechy czy Włochy). Według „World Competitiveness 

Innovation Yearbook” klasyfikującego państwa pod względem efektywności 

administrowania, podstawowej i technologicznej infrastruktury oraz przedsiębiorczości 

Hiszpania zajmuje szóstą pozycję na 39 sklasyfikowanych krajów. Natomiast według „The 

Global Competitiveness Report”, analizującego 12 filarów konkurencyjności takich jak: 

instytucje, infrastruktura, makroekonomiczna stabilność, zdrowie i edukacja podstawowa, 

szkolnictwo wyższe, rynek pracy, innowacje, rynek pracy etc. Hiszpania zajmuje od 2007 

roku 29 miejsce. 

Pozycję Hiszpanii w zakresie innowacyjności na tle pozostałych państw UE ilustruje 


Rodzaj wskaźnika Wartość wskaźnika Pozycja Hiszpanii na tle 

UE27 


1,20 14 

jako %PKB 

Naukowcy i inżynierowie % 4,8 13



27 14 


obywateli 


4,5 21 


Zbiorczy 

indeks 

0,366 16 


Źródło: opracowanie własne na podstawie:Major EU Achievements in science and 

research 2004-2009; Spain. 

Hiszpania należy do krajów, które znajdują się poniżej średniej dla UE27 pod względem liczby 

absolwentów uczelni wyższych (27,3% w stosunku do 40,3% średniej dla UE27), osób z 

tytułem doktora (0,67 versus 1,11 dla UE27) oraz edukacji młodzieży (61,1% versus 78,1% 

dla UE 27). 

Poziom wydatków na prace badawczo-rozwojowe jest również niższy niż średnia dla UE 27 

mimo, iż począwszy od 2003 roku stale rośnie (przeciętna stopa wzrostu rocznie to około 

19%). 

Wielkość wydatków na B+R w Hiszpanii w stosunku do krajów UE 27 ilustruje poniższy 

wykres (wydatki na B+R jako %PKB). 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Eurostat, 2010. 

Hiszpania ma stosunkowo wysoki poziom wydatków rzadowych na prace badawczorozwojowe 

przy niskim poziomie tych wydatków ogółem (mierzonych na głowę mieszkańca 

oraz jako procent PKB).

Poziom i strukturę wydatków na działalność B+R w porównaniu do wybranych krajów UE 

ilustruje poniższa tabela. 

Kraj Rządowe 

wydatki na 

badania i 

rozwój jako 

% PKB 

Rządowe 

wydatki na 

badania i 

rozwój na 

głowę 

mieszkańca 

Rządowe 

wydatki na 

B+R w mln 

euro 

Całkowite 

wydatki na 

B+R jako 

procent PKB 

Całkowite 

wydatki na 

B+R w mln 

euro 

Czechy 0,57 63 646 1,54 1761 

Francja 1,01 289 18 225 2,09 37 884 

Hiszpania 1,0 224 9 799 1,2 11 815 

Niemcy 0,76 214 17 608 2,53 58 848 

Szwecja 0,85 296 2 675 3,73 11 691 

Wielka 0,74 234 14 124 1,78 34 037 

Brytania 

Włochy 0,61 155 9 099 1,09 15 599 

Źródło: Eurostat „Science, technology and innovation in Europe 2010 edition. 


Jednym z najbardziej innowacyjnych regionów Hiszpanii jest Katalonia. Czynnikiem 

wspierającym szybki rozwój tego obszaru było przyjęcie szeregu uwarunkowań o charakterze 

prawno-ekonomicznym, wprowadzających m.in. ulgi dla firm wdrażających projekty 

innowacyjne. Wiele elementów tego systemu ma związek z przedsiębiorczością akademicką. 

Należy do nich m.in. program „Ramon y Cajal”, którego głównym założeniem jest 

zapraszanie na kontrakty naukowców spoza Katalonii, tak aby zasilali oni kadrę lokalnych 

uczelni. 

Filarem całej polityki proinnowacyjnej Hiszpanii jest zaangażowanie uczelni w proces 

tworzenia sieci współpracy i wiedzy z instytucjami naukowo badawczymi i sektorem 

przedsiębiorstw. W Katalonii wydzielono na przykład 42 centra badawcze, reprezentujące 

różne dziedziny nauki i objęto je wsparciem finansowym. Środki przeznaczone na rozwój 

tych centrów posłużyły zwiększeniu wykorzystania zasobów uczelni dla badań prowadzonych 

przez poszczególne zespoły badawcze. 

W ramach wspieranie kooperacji między jednostkami naukowymi a sektorem 

przedsiębiorstw wdrożono także program INNOVA, którego celem była promocja wiedzy na 

temat przedsiębiorczości wśród studentów i naukowców. Program ten umożliwił 

naukowcom prowadzenie działalności gospodarczej i łączenie jej z pracą naukową. 

Zasadnicze działania zmierzające do wzmocnienia współpracy między jednostkami naukowo 

badawczymi a przedsiębiorstwami koncentrują się na promocji wspólnych projektów 

badawczych realizowanych przez firmy i instytucje B+R oraz realizacji długoterminowych 

planów badawczych. Większość środków przeznaczana jest na wspieranie publicznych 

organizacji badawczych oraz na rzecz powstania centrów innowacji i technologii o 

charakterze non profit. 

Szczegółowy zakres i rodzaj wsparcia udzielanego na rozwój prac badawczych i tworzenie 

sieci współpracy ilustrują poniższe wykresy:

Główne priorytety według środków wsparcia – perspektywa porównawcza. 


measure, 5 czerwca 2009, Technopolis Group, Spain.

Szacowany roczny budżet przeznaczony na priorytety polityki i wielkość środków wsparcia. 


measure, 5 czerwca 2009, Technopolis Group, Spain. 

Docelowe obszary wsparcia (perspektywa porównawcza, jako % wszystkich środków ). 



Docelowe grupy wsparcia (zestawienie porównawcze, jako % udział w ramach całego 

wsparcia). 

Źródło: opracowanie własne Trend-Chart ERAWATCH database of support measure, 5 

czerwca 2009, Technopolis Group, Spain.




measure, 5 czerwca 2009, Technopolis Group, Spain. 







a przedsiębiorstwami. 



Konwergencja: 26,2 mld euro 






inwestowania w rozwój potencjału badawczego. Z jednej strony są to instrumenty 


z drugiej wsparcie innowacji bezpośrednio w firmach, zwłaszcza z sektora MSP, 



sieciowej, pomaganiu firmom sektora MSP w zwiększaniu poziomu technologicznego 

poprzez zachęcanie do współpracy z centrami badawczymi i firmami z klastrów i 

biegunów innowacji, 





sektora MSP takich, jak audyt technologiczny; usługi finansowe oraz kapitał ludzki. 

Klasyfikację obszarów polityki wspierania innowacji oraz wykorzystywanych instrumentów 

i beneficjentów prezentuje poniższa tabela: 







Krótki opis 





finansowej) 














przyjaznych środowisku lub z zakresu ITC















projektów „badań przemysłowych”, a także związanych z 









bezpośrednio związanych z tym sektorem 

Krótki opis 

Instrumenty 












Beneficjenci 




naukowych) 

Krótki opis 






inni 


sieci • Organizujące współpracę między jednostkami 





Źródło: opracowanie własne na podstawie Experts Evaluation Network.

Istnieje silne zróznicowanie w stopniu i kierunku wykorzystania środków z EFRR pomiędzy 

regionami należącymi do obszaru konwergencji i konkurencyjności. 

Wielkość środków i kierunki wsparcia z EFRR ilustruje poniższa tabela 






177 860 696 



172 125 485 



292 125 973 


MSP 


553 037 272 


Razem 1 195 149 426 





20 442 466 

sektorze MSP 


506 739 811 



78 695 035 


Razem 756 346 592 



996 050 371 




967 773 618 



150 124 283 

kooperacji 

Razem 2 113 948 272 

Razem cel 1 4 065 444 290 


Regiony konkurencyjności i zatrudnienia 








MSP 




66 712 794 

129 193 124 

275 189 074 

272 037 748

Razem 743 132 740 





20 442 466 

sektorze MSP 


506 739 811 



78 695 035 


Razem 756 346 592 



478 073 197 




647 825 487 



111 665 611 

kooperacji 

Razem 1 237 564 295 

Razem cel 2 2 363 645 525 


Cohesion Policy 2007-2013, Spain, październik 2010. 

Hiszpania należy do krajów, które w szerokim zakresie wykorzystują możliwość finansowania 

prac badawczo-rozwojowych z funduszy strukturalnych. Należy on do głównych źródeł 

wsparcia działaności B+R. Szacuje się, że około 50% wszystkich środków przeaznaczanych na 

wsparcie prac badawczo-rozwojowych pochodzi właśnie z funduszy strukturalnych. 



wsparcia). 



Inne źródła finansowania 

Na finansowanie prac badawczo-rozwojowych oraz inicjowanie współpracy pomiędzy 

jednostkami naukowymi a przedsiębiorstwami Hiszpanie przeznaczają nie tylko środki z 

EFRR, ale także z 6 i 7 Programu Ramowego. W latach 2002-2006 z 7 Programu ramowego 

na hiszpańskie badania przeznaczono 382 miliony euro. Główne środki - ponad 114 milionów 

europrzeznaczono na „technologie informacyjne i komunikacyjne”, a kolejne na „zdrowie” 

(ponad 40 milionów euro), „nanonauke, nanotechnologię, materiały i nowe technologie 

produkcji” (ponad 34 miliony euro) i „energię: (ponad 21 milionów euro). 



Źródło: Major EU Achievement in science and research 2004-2009; Spain.

7 Program ramowy (zawarte porozumienia) - udział środków europejskich wg. 

obszarów wsparcia (dane za październik 2008). 

Źródło: Major EU Achievement in science and research 2004-2009; Spain. 


• Projekt INNOVA 

Celem projektu jest poprawa i promocja wiedzy na temat przedsiębiorczości wśród 

studentów i kadry naukowej. Projekt prowadzony jest wspólnie przez Instytut Technologii 

Katalonii oraz Politechnikę Katalońską. Władze katalońskie nawiązały liczne kontakty z 

innymi regionami w Europie. Wraz z Mediolanem i Monachium stworzono pirenejskoalpejski 

związek Panel, który pilotuje i upowszechnia wprowadzane w regionach najlepsze 

praktyki w zakresie wspierania firm typu start-up oraz małych i średnich przedsiębiorstw. 

Celem ogółu działań podejmowanych w ramach projektu jest wtłoczenie maksymalnie dużej 

ilości wiedzy w gospodarkę. Ma to prowadzić do szybkiego wzrostu gospodarczego w 

regionie oraz oparcie jego rozwoju na innowacjach i zaawansowanych technologiach. 

Szerokie zaangażowanie świata nauki w ten proces oraz podkreślanie, że jest on głównym 

czynnikiem rozwoju przyczyniło się do stworzenia przedsiębiorczości opartej na wiedzy i 

powstania wielu firm komercjalizujących wyniki badań naukowych, zarówno poprzez proces 

transferu technologii i sprzedaży licencji, jak i tworzenie firm przez pracowników naukowych. 

• IMPULSO 

Projekt mający na celu rozwój polityki innowacyjnej prowadzonej z perspektywy regionalnej 

oraz zastosowanie strategii technologicznej dla dwóch wybranych sektorów: rolnictwa i 

dostawców w branży motoryzacyjnej. 

Głównym założeniem projektu jest nawiązanie współpracy pomiędzy najsilnieszymi, pro 

innowacyjnie zorientowanymi przedsiębiorstwami w regionie. 

Uczestnikami projektu są władze Kantabrii, Izba Handlowa, Uniwerystet Kantabrii, 

konfederacja przedsiębiorców oraz Stwowarzyszenie na rzecz Rozwoju Regionu Kantabrii.

Projekt przyczynił się do powstania „innowacyjnego klubu” w dwóch sektorach gospodarki 

(rolnictwo i branża dostawców usług motoryzacyjnych) oraz transferu wiedzy z Uniwersytetu 

Oceanograficznego do sektora rolnictwa. 

Siłą projektu jest powstanie międzyregionalnej sieci wymiany informacji i doświadczeń oraz 

zawiązanie międzyinstytucjonalnej współpracy pomiędzy przedstawicielami sektora 

publicznego i prywatnego. Projekt przyczynił się do wzmocnienia innowacyjności wybranych 

sektorów, ich silniejszej specjalizacji oraz dywersyfikacji struktury produkcji. Jedną z przewag 

tego programu jest zdolność do zidentyfikowania potencjału w wybranych sektorach i 

przeniesienie tej wiedzy na pozostałe gałęzie gospodarki. 

• LEGITE 

Projekt ma na celu stymulowanie popytu na innowacje. Jest to projekt pilotażowy 

realizowany w Castilla y Leon, który przyczynił się do powstania sieci agentów, ułatwiających 

przedsiębiorstwom działającym w trudnej lokalizacji dostęp do innowacji (obszary wiejskie, 

peryferyjne). 

Sieć składa się z 12 punktów profesjonalnej obsługi na poziomie lokalnym oferujących 

szeroki dostęp do naukowców reprezentujących różne dziedziny wiedzy, co gwarantuje 

odpowiedź na różnorodne zapotrzebowania biznesu. 

Projekt reprezentuje nowe podejście do innowacji oraz efektywnych narzędzi integracji i 

struktury terytorialnej, umożliwia eksperymentowanie ze sposobami wprowadzania na 

rynek nowych produktów i technologii w izolowanych i słabych regionach. Agenci stają się 

globalnymi promotorami rozwoju, jak również specjalistami w administowaniu innowacjami, 

promotorami nowych postaw (nowego podejścia do wykorzytywania zasobów wiedzy) i 

wzmacniania współpracy między przedsiębiorcami. 


W warunkach polskich realizacja projektu typu Impulso czy Innova jest możliwa, a nawet 

poprzez pewne instrumenty, już w jakimś zakresie realizowana w kilku ośrodkach, jednak z 

punktu widzenia długofalowej strategii rozwoju kraju, niezbyt przydatna. Dotyczy to 

szczególnie wspierania wybranych sektorów gospodarki, gdyż takie podejście utrwala złe 

nawyki w programowaniu wsparcia, powodując odejście od postrzegania problemowego. 

Wydaje się także, że dodatkowe wzmacnianie ze środków publicznych i tak wysoko 

rozwiniętych regionów utrwala tylko istniejące dysproporcje. 

Natomiast w przypadku projektu Legite może on zostać zaadaptowany do naszych potrzeb 

szczególnie w rejonie tzw. ściany wschodniej, gdzie firmy mają bardzo utrudniony dostęp do 

innowacji. Sieci czy punkty agencyjne mogłyby powstać np. przy ośrodkach naukowych z 

tego regionu. Musiałyby one pełnić jednak nie tylko funkcję informacyjną (gdzie i z kim się 

kontaktować), ale być także pośrednikiem w nawiązaniu takich kontaktów, a także stanowić 

swoisty ośrodek konsultacyjno-doradczy, minitorujący i pilotujący rozwój kooperacji, 

częściowo także wskazujący możliwe kierunki dalszych działań. Istotą tego projektu powinno 

być bowiem działanie wielostopniowe skierowane do firm znajdujących się np. z powodu 

położenia geograficznego, w warunkach utrudniających rozwój.

Studium przypadku – FRANCJA 

Wprowadzenie 


Gospodarka francuska zajmuje trzecie miejsce (po Niemczech i Wielkiej Brytanii) w Europie i 

piąte (po USA i Japonii) na świecie. Jest także czwartym inwestorem świata i trzecim rynkiem 

pod względem napływu inwestycji zagranicznych. Zajmuje również piąte miejsce na liście 

największych światowych eksporterów i importerów, w tym trzecie miejsce pod względem 

eksportu usług. Do atutów gospodarki francuskiej zaliczyć można: silnie rozwinięty przemysł 

obronny (generujący nowe technologie), lotniczy, samochodowy, energetykę atomową, 

sektor wysokich technologii produkcyjnych oraz nowoczesny potencjał usługowy. Francja 

posiada także jedną z najlepiej rozwiniętych infrastruktur transportowo-komunikacyjnych 

(autostrady, TGV, lotniska). 

Strukturę gospodarki francuskiej (dane na koniec 2009 r) ilustruje poniższy wykres (dane 

według PKB w %). 

Źródło: INSEE, OECD statistics. 

Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne dla Francji. 

Wskaźnik Jednostka 2004 2005 2006 2007 2008 2009 

PKBwartość 

mld euro 1 612 1 720 1 807 1 894 1 950 1925 

PKBdynamika 

% 2,3 1,9 2,2 2,3 0,4 -2,3 

PKB na 1 tys euro 24 24,9 25,8 27,1 30,4 30,2 

mieszkańca 

Inflacja w % 2,1 1,8 1,6 1,5 2,8 0,1 

skali roku 

Deficyt %PKB -3,7 -2,9 -2,4 -2,7 -3,4 -7,9 

budżetowy 

Dług 

publiczny 

%PKB 65,6 66,4 63,6 63,9 67,4 77,4

Stopa % 9,9 9,0 8,4 7,5 7,8 9,4 

bezrobocia 

Eksport mld euro 341,3 351,9 381,6 400,2 405,7 335,6 

Import mld euro 341,1 387,5 422,1 439,4 476,3 388,8 

Inwestycje mld euro 21,3 63,6 88,4 115,4 66,3 44,2 

zagraniczne 

we Francji 

Inwestycje mld euro 46,2 97,3 96,7 164,1 136,8 117,5 

Francji za 

granicą 

Ludność mln 62 62,8 63,2 63,7 64,2 64,7 

ogółem 

Ludność mln 27,1 27,4 27,6 28,1 28 28,1 

czynna 

zawodowo 

Źródło: INSEE, Banque de France, AFII, Ministere de l’Economie RF, EUROSTAT. 


2008 2009 2010 2011* 2012* 

PKB 0,2 -2,6 1,6 1,8 2,0 

Konsumpcja prywatna 0,5 0,6 1,7 1,6 1,8 

Konsumpcja publiczna 1,7 2,7 1,4 0,6 0,3 

Nakłady brutto na środki trwałe 0,5 -7,1 -1,4 3,4 5,0 

Stopa bezrobocia 7,8 9,5 9,7 9,5 9,2 

Realne jednostkowe koszty pracy 0,9 2,5 0,3 -0,7 -0,8 

Inflacja 3,2 0,1 1,7 2,2 1,7 

Eksport -0,5 -12,4 10,5 6,7 6,6 

Import 0,6 -10,7 8,2 6,8 7,5 

Deficyt budżetowy w % PKB -3,3 -7,5 -7,0 -5,8 -5,3 

Deficyt publiczny w % PKB 67,7 78,3 81,7 84,7 86,8 

Źródło: European Economic Forecast, Spring 2011 (*dla 2011 i 2012 prognoza). 

Polityka gospodarcza Francji nastawiona jest na wspieranie dużych firm narodowych, które 

reprezentują odpowiedni potencjał na arenie międzynarodowej (są nośnikami nowych 

technologii), a państwo jest ich największym udziałowcem. Takie obszary gospodarki jak 

energetyka, lotnictwo, przemysł samochodowy czy obronny w największym stopniu 

korzystają ze środków pomocy publicznej. 

Ogólnoświatowy kryzys w II połowie 2008 roku spowodował załamanie również w 

gospodarce francuskiej. W grudniu 2008 roku przyjęto Plan Ożywienia Gospodarki (Plan de 

Relance), w ramach którego priorytetami stały się: 

• Inwestycje (rozbudowa infrastruktury transportowej - koleje i autostrady, rozwój 

energii odnawialnych); 

• Sektory najbardziej dotknięte kryzysem (branża motoryzacyjna); 

• Poprawa płynności finansowej przedsiębiorstw (ułatwienia kredytowe i 

podatkowe); 

• Wsparcie zatrudnienia (szczególnie w sektorze MSP). 

W grudniu 2009 roku przedstawione zostały z kolei priorytety tzw. Wielkiej Pożyczki (Le 

Grand Emprunt), w ramach której przeznaczono około 35 miliardów euro na sfinansowanie

nowych, długoletnich inwestycji publicznych w tzw. sektorach „przyszłościowych” 

gospodarki. Do głównych obszarów objętych wsparciem należą: 

• Szkolnictwo wyższe i szkolenia zawodowe; 

• Badania naukowe i sektor nauki; 

• Innowacyjne technologie oraz wsparcie firm MSP zwłaszcza w sektorach: 

motoryzacyjnym, aeronautycznym, kolejowym i stoczniowym; 

• Technologie sprzyjające zrównoważonemu rozwojowi (rozwój alternatywnych 

źródeł energii); 

• Infrastruktura teleinformacyjna - rozwój społeczeństwa informacyjnego, 

elektronizacja obiektów dziedzictwa narodowego. 

W światowym rankingu konkurencyjności (World Competitiveness YearBook edition 2010) 

Francja znajduje się na 17 miejscu. Do silnych stron gospodarki zaliczono m.in. wysoki 

stopień innowacyjności technologicznych, sprzyjające środowisko biznesowe. Wysoko 

oceniono działania władz francuskich mające na celu wsparcie dla sektora MSP, tworzenie 

warunków sprzyjajacych rozwojowi high-tech i innowacyjności. Do słabych stron natomiast 

zaliczono silną biurokrację i wysokie koszty pracy. Z czynników makroekonomicznych do 

słabości gospodarki francuskiej można zaliczyć także pogarszającą się sytuację w zakresie 

długu publicznego i deficytu budżetowego. Zadłużenie Francji przekracza 80% PKB (limit UE - 

60%), a deficyt budżetowy 8% (przy limicie dla UE na poziomie 3%). 


Francuska strategia wspierania innowacji sformułowana w Krajowej Strategii na Rzecz Badań 

i Innowacji stanowi pewien mix działań z różnych poziomów interwencji, począwszy od 

oparcia się na priorytetach naukowych i nadrabianiu zaległości uniwersytetów, poprzez 

innowacje klastrowe i przesunięcie w kierunku konkurencyjnych i współpracujących 

ośrodków badawczo-rozwojowych, aż do ulg podatkowych. 

Pięć głównych priorytetów strategii to: 

• Otwarcie uniwersytetów i jednostek badawczo-rozwojowych na środowiska 

biznesowe i społeczeństwo, wsparcie akademickich spin off, rozwój partnerstwa 

między przemysłem a sektorem B+R.; 

• Wzmocnienie środowiska podatkowego – ulgi podatkowe na wydatki związane z 

prowadzeniem prac badawczo rozwojowych; 

• Wsparcie innowacji w klastrach – tworzenie biegunów innowacji; 

• Pierwszeństwo dla finansowania badań podstawowych; 

• Stworzenie najlepszego systemu uniwersyteckiego – większa autonomia dla 

uczelni, reorganizacja ich systemu zarządzania, rozwój ewaluacji. 

Francuski system wspierania innowacji jest bardzo scentralizowany. Za politykę na poziomie 

krajowym odpowiadają dwa minsterstwa: Ministerstwo Badań i Ministerstwo Przemysłu. W 

ramach Ministerstwa Badań funkcjonuje Deperatment Technologii oraz Departament Badań. 

Z kolei w Ministerstwie Przemysłu działa Generalny Departament ds. Przedsiębiorstw 

odpowiedzialny za określanie rodzaju i wielkości środków przeznaczanych na promocję 

konkurencyjności w przemyśle. Każde z ministerstw ma biura regionalne: Regionalne 

delegatury Badań i Technologii oraz Regionalne Wydziały ds. Przemysłu, Badań i Środowiska.

Koordynacją działań między tymi jednostkami zajmuje się utworzony w 1998 roku CIRST 

(Comite Interministeriel pour la Recherche Scientifique et Technique). Ponadto w roku 2006 

utworzono Wysoka Radę ds. Nauki i Technologii, spełniającą podobne zadania. 

Dodatkowo pod nadzorem ministerstw działa szereg agencji sektorowych, organizacji non 

profit i innych instytucji implementujących politykę wspierania innowacji na poziom 

regionalny. Jednym z nich jest państwowy holding OSEO będący głównym publicznym 

operatorem i koordynatorem polityki wspierania innowacji na poziomie regionalnym. OSEO 

ANVAR z innymi 25 regionalnymi agencjami jest kluczowym graczem na poziomie 

regionalnym, będąc jednocześnie organizacją o charakterze krajowym. 

W ostatnim okresie utworzono dwie agencje finansujące prace badawczo-rozwojowe: 

Krajową Agencję Badawczą (ANR) oraz Agencję ds. Innowacji Przemysłowych (AII), które 

przejęły znaczną część dotychczasowych obowiązków OSEO. Ta ostatnia instytucja 

skoncentrowała się na udzielaniu pomocy przedsiębiorcom oraz wsparciu projektów 

badawczych powstających w ramach partnerstw. 

Główne jednostki organizacyjne według obszarów odpowiedzialności: 

Cele polityki 

Wzmocnienie zarządzania 

w innowacjach i polityka 

wiedzy 



Transfer wiedzy i dyfuzja 

technologii 

Bieguny innowacji i klastry 

Wsparcie powstawania i 

wzrostu innowacyjnych 


Wzmocnienie 


Typ organizacji 

Krajowe (i/lub regionalne) 

władze publiczne i agencje 

Kluczowe prywatne i non 

profit organizacje 

• Ministerstwo Przemysłu • Associcion Nationale de 

• Wysoka Rada ds. Nauki i la Recherche Technique 

Technologii 

(ANRT) 

• Agencje ds. Badań i 

edukacji Wyższej 

• Ministerstwo Finansów i 

Ministerstwo Przemysłu 

• Ministerstwo Badań i 

Ministerstwo Edukacji 

• OSEO 

• OSEO ANVAR 

• Liaison offices (SAIC) 

• Publiczne organizacje 

badawcze 

• Ustanowione władze 

regionalne 

• Ministerstwo Przemysłu 

• Ministerstwo Badań 

• Ministerstwo Badań 

• OSEO ANVAR 

• Ustanowione władze 

regionalne 

• Uniwersytety 

• Publiczne instytuty 

badawcze 

• ANR, AII 

Caisse des Depots et 

Consignations (CDC) 

• CRT 

• CRIT 

• M.in. Instytut Pasteura, 

Instytut Marii Curie 

Źródło:INNO-Policy-Trend Chart- Innovation Policy Progress Report, France 2009 r.


Z punktu widzenia sektora B+R cechami charakterystycznymi dla gospodarki francuskiej są: 

• Niewystarczająca specjalizacja w sektorach wysoko technologicznych, 

• Niskie zdolności innowacyjne sektora MSP, 

• Niewielka liczba nie technologicznych innowacji, 

• Słabo rozwinięte kształcenie ustawiczne, 

• Dominacja wsparcia B+R. ze środków publicznych w szczególności 

przeznaczanych na duże projekty badawcze, 

• Duża liczba publicznych organizacji badawczych realizujących szeroko zakrojone 

projekty a prywatne instytuty badawcze skoncentrowane na kilku obszarach, 

• Zróżnicowanie geograficzne - aktywność B+R. koncentruje się na kilku 

atrakcyjnych regionach (np.Rhone Alpes), gdzie firmy badawcze napotykają 

trudności w przełożeniu swojego potencjału na potrzeby sektora wysokich 

technologii 5 . 

W stosunku do innych państw członkowskich Francja charakteryzuje się stosunkowo 

niewielkim udziałem osób z tytułem inżynierskim w ogólnej liczbie pracujących, niewielkim 

udziałem wysokich technologii w eksporcie oraz przeciętną liczbą zgłoszeń patentowych. 

Pozycję Francji w zakresie innowacyjności na tle pozostałych państw UE ilustruje poniższa 

tabela: 

Rodzaj wskaźnika Wartość wskaźnika Pozycja Francji na tle UE27 


2,09 6 

jako %PKB 


5,5 9 



130 9 


obywateli 


18 9 


Zbiorczy 

indeks 

0,497 10 


Źródło: opracowanie własne na podstawie: Major EU Achievements in science and 

research 2004-2009; France. 

Przez wiele lat Francja zajmowała tą samą pozycję w rankingu EIS- między 9 a 10 miejscem. 

Po roku 2008 globalny index innowacyjności dla Francji przekroczył średnią dla UE, ale 

wydłużył się dystans dzielący ten kraj od sklasyfikownych na pozycji trzeciej Niemiec i 

zajmującej szóstą lokatę Wielkiej Brytanii. Francja ciągle określana jest mianem 

„umiarkowanego innowatora” i znajduje się powyżej średniej dla UE, ale zdecydowanie 

odbiega od liderów innowacji takich jak Finlandia, Dania, Niemcy, Wielka Brytania. 

Obecne wydatki na prace B+R stanowią około 2,08% PKB i jest to nieznaczny spadek w 

stosunku do poziomu sprzed kryzysu gospodarczego, kiedy wynosił on 2,12% (2006 rok). 

Francja ciągle pozostaje mniej więcej na tym samym poziomie wydatków, co oznacza, że nie 

5 Francję można podzielić- z punktu widzenia tworzenia klastrów- na 7 regionów o różnym stopniu 

atrakcyjności np. region Midi Pyrenes, Provence-Alpes-Cote-d’Azur, jako odpowiednik Doliny 

Krzemowej, Franch Comte jako High techno; Rhone Alps jako „public knowledge”.

zrealizowała celu strategii lizbońkiejm, jakim jest osiągnięcie 3% pułapu wydatków na B+R w 

stosunku do PKB. 

Wielkość wydatków na B+R we Francji w stosunku do krajów UE 27 ilustruje poniższy 

wykres ( wydatki na B+R jako %PKB). 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Eurostat, 2010. 

Według danych Eurostatu wydatki na prace badawczo-rozwojowe wynoszą około 10% 

całkowitych wydatków na B+R w okresie ostatnich kilku lat (utrzymująca się tendencja). 

Pozwoliło to Francji utrzymać szóstą pozycję (po Austrii, Danii, Finlandii, Niemczech i Szwecji) 

w wysokości wydatków na B+R w stosunku do PKB. Szczególny wzrost wydatków na prace 

B+R odnotowuje od 2006 roku sektor prywatny, jednakże poziom ten pozostaje ciągle 

poniżej zakładanego w strategii lizbonskiej (2/3 finansowania badań), co oznacza, że także i 

drugiego z celów strategii Francja nie osiągnęła. 

Biorąc pod uwagę wielkość firm wyraźnie widać zwiększone nakłady na prace badawczorozwojowe 

w grupie firm dużych, gdzie stanowią one 39% wszystkich wydatków, podczas 

gdy w grupie firm małych wskaźnik ten wynosi odpowiednio 26% (jest to jednak wzrost w 

stosunku do roku 2000 o 6%). 

Jednym z bezpośrednich rezultatów stosowanej polityki wspierania innowacji i prac 

badawczo-rozwojowych jest wzrost liczby osób z tytułem doktora (5,1%) i zwiększenie 

dostępu firm do sieci szerokopasmowych (16%). Liczba naukowców i absolwentów studiów 

technicznych w dziedzinach takich jak matematyka czy nowoczesne technologie pozostaje 

od kilku lat na tym samym poziomie (około 20,5% w stosunku do wszystkich absolwentów). 

W stosunku do pozostałych krajów UE Francja przykłada większą wagę do pośredniego 

wspierania sektora B+R, m.in. poprzez Fundusz Konkurencyjności Firm, albo inne zbliżone 

instytucje np. OSEO. Oczywiście podejmowne są też znaczne wysiłki w kierunku 

bezpośredniego wspierania prac badaczo-rozwojowych (granty, pożyczki), jak również 

wzmocnienia współpracy poprzez realizację wspólnych projektów badawczych. 

Biorąc pod uwagę wskaźnik rekrutacji naukowców (wspólne projekty, partnerstwo z 

instytutami badawczymi), mobilność naukowców i w mniejszym stopniu wspieranie rozwoju

karier naukowych (uzyskiwanie stopni naukowych) Francja znajduje się powyżej średniej dla 

UE. Z drugiej strony szereg instrumentów takich jak szkolenia badaczy i innego personelu 

związanego z zadaniami innowacyjnymi w miejscu pracy, podnoszenie kwalifikacji personelu 

przedsiębiorstw, rozwój badań uniwersyteckich jest we Francji mniej znaczący niż w innych 

krajach UE. 

Francja ma bardzo wysoki poziom wydatków rządowych na prace badawczo-rozwojowe, jak 

również wysoki poziom tych wydatków ogółem (mierzonych na głowę mieszkańca oraz jako 

procent PKB). 

Poziom i strukture wydatków na dzialaność B+R w porównaniu do wybranych krajów UE 

ilustuje poniższa tabela. 

Kraj Rządowe 

wydatki na 

badania i 

rozwój jako 

Rządowe 

wydatki na 

badania i 

rozwój na 

Rządowe 

wydatki na 

B+R w mln 

euro 

Całkowite 

wydatki na 

B+R jako 

procent PKB 

Całkowite 

wydatki na 

B+R w mln 

euro 

% PKB głowę 

mieszkańca 

Czechy 0,57 63 646 1,54 1761 

Francja 1,01 289 18 225 2,09 37 884 

Hiszpania 1,0 224 9 799 1,2 11 815 

Niemcy 0,76 214 17 608 2,53 58 848 

Szwecja 0,85 296 2 675 3,73 11 691 

Wielka 0,74 234 14 124 1,78 34 037 

Brytania 

Włochy 0,61 155 9 099 1,09 15 599 

Źródło: Eurostat „Science, technology and innovation in Europe 2010 edition”. 


Francja słynie z silnego systemu wspierania przedsiębiorczości akademickiej z funduszy 

publicznych. Prawodawstwo francuskie jako jedno z pierwszych w Europie określiło zasady 

pracy kadry naukowej w firmach komercyjnych. W 1999 roku uchwalona została ustawa 

„Law on innovation and research to promote creation of innovative technology companies”, 

której zapisy koncentrują się na ustanowieniu formalnych zasad kooperacji pomiędzy 

gospodarką, a nauką i przezwyciężaniu barier we współpracy między nimi. Ustawa ta 

przyczyniła się do zwiększenia przepływu ludzi z nauki do gospodarki oraz spowodowała 

uproszczenie prawnych i fiskalnych regulacji dla firm innowacyjnych. Pracownik naukowy 

może posiadać pakiet udziałów w nowo powstałej firmie (nie przekraczający 15%) oraz 

wchodzić w skład członków zarządu spółki. 6 

Istotne znaczenie dla rozwoju przedsiębiorczości akademickiej ma również system 

tworzących sieć publicznych inkubatorów. Istotą sektora publicznych inkubatorów jest 

wykreowanie bazy dla rozwoju innowacyjnego biznesu, który czerpie korzyści z 

komercjalizacji wyników badań. 7 

6 K.Pado, M.Czyżewska, L.Orenkiewicz; „Przedsiębiorczość akademicka światowe doświadczenia jako 

dobra lekcja dla Polski”, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009 r. 

7 Op.cit.

System inkubatorów zainicjowany we Francji opiera się na pięciu głównych zasadach. 

1. Kompleksowa i profesjonalna obsługa przedsiębiorstw (wsparcie logistyczne, pomoc 

w ocenie projektów, monitoring nowo powstałych firm, system szkoleń z zakresu 

przedsiębiorczości). 

2. Stworzenie przyjaznego finansowania z publicznych subsydiów (przez pierwsze trzy 

lata sieci inkubatorów są finansowane z EFS i Francuskiego Funduszu Badań 

Technologicznych). 

3. Elastyczny system zarządzania (na poziomie inkubatora, Komitetu Kontraktowego 

ds. Funduszy Seed capital i właściwego ministerstwa). 

4. Dywersyfikacja działalności – wspieranie firm z różnych sektorów lub różnych firm z 

danego sektora. 

5. Otwartość systemu- tworzenie sieci powiązań międzyinstytucjonalnych. 

Podstawowe priortety w odniesieniu do sfery przedsiębioczości akademickiej to: 

• pomoc udzielana młodym, innowacyjnym firmom w postaci tzw. kredytu 

podatkowego przyznawanego w pierwszych, trudnych latach działalności z 

przeznaczeniem na prowadzenie prac badawczo-rozwojowych, 

• komercjalizacja prac badawczych poprzez tworzenie start-upów opartych na ich 

wynikach i wdrożeniu. 

Szczegółowy zakres i rodzaj wsparcia udzielanego na rozwój prac badawczych i tworzenie 

sieci współpracy ilustrują poniższe wykresy: 

Szacowane wielkości budżetu alokowane na poszczególne obszary wsparcia. 

Źródło: opracowanie własne na podstawie Trend-Chart ERAWATCH database of support.



measure, 5 czerwca 2009, Technopolis Group, France.

Celowe obszary wsparcia (perspektywa porównawcza, jako % wszystkich środków ). 




wsparcia). 


czerwca 2009, Technopolis Group, France.




measure, 5 czerwca 2009, Technopolis Group, France. 
























sektora MSP takich, jak audyt technologiczny; usługi finansowe oraz kapitał ludzki.









Krótki opis 





finansowej) 


























Wsparcie aplikowalności Finansowanie rozwoju „przed konkurencyjnego” oraz 

badań i rozwoju produktów projektów „badań przemysłowych” a także związanych z 










Instrumenty 

Krótki opis 



badawczych, infrastruktura telekomunikacyjna









Beneficjenci 




naukowych) 

Krótki opis 






inni 








Istnieje silne zróżnicowanie w stopniu i kierunku wykorzystania środków z EFRR pomiędzy 

regionami należącymi do obszaru konwergencji i konkurencyjności. 

W obszarach konwergencji 40% środków z funduszy przeznaczonych zostało na „tworzenie 

przyjaznego innowacjom środowiska” (z czego więcej niż połowa na zaawansowane usługi 

dla firm i grup firm), 36% na „wzmocnienie aplikowalności badań” (po równo na pomoc 

firmom sektora MSP- w szerokim tego słowa znaczeniu i prace B+R w centrach badawczych), 

a 24% na „transfer technologii i wsparcie biegunów innowacji oraz klastrów” (więcej niż 

połowa środków została przeznaczona na infrastrukturę badawczo-rozwojową, a około 1/3 

na transfer technologiczny i wsparcie klastrów). 

W regionach konkurencyjności i zatrudnienia 40% środków z funduszu EFRR przeznaczono 

na „transfer wiedzy i wsparcie biegunów innowacji oraz klastrów” (głównie na infrastrukturę 

badawczo-rozwojową, transfer technologii i tworzenie sieci współpracy), 33% na 

„wzmocnienie aplikowalności badań” (w równych częściach na aktywność badawczorozwojową 

w centrach badawczych oraz inne działania stymulujące badania, innowacje i 

przedsiębiorczość w sektorze MSP), a 28% na tworzenie przyjaznego innowacjom 

środowiska” (z czego prawie 60% przeznaczono na ICT, a pozostałe niecałe 40% na 

zaawansowane usługi dla firm i/lub grup firm). 

Wielkość środków i kierunki wsparcia z EFRR ilustruje poniższa tabela: 



Cel 1 



17 500 000 


Inwestycje w firmy bezpośrednio związane 6 000 000



38 100 000 


MSP 


50 000 000 


Razem 111 600 000 







Technologie informacyjne i komunikacyjne 

20 100 000 

(TEN-ICT) 


6 300 000 

sektorze MSP 


14 250 000 



8 000 000 


Razem 127 586 512 



11 800 000 




39 600 000 



23 000 000 

kooperacji 

Razem 74 400 000 

Razem cel 1 313 586 512 



Cel 2 



131 352 300 



208 800 560 



285 022 741 


MSP 


295 838 967 


Razem 921 014 568 




23 996 466 

badań i innowacji, a w szczególności w




41 086 777 

(TEN-ICT) 


60 412 762 

sektorze MSP 


165 589 382 



73 877 762 


Razem 789 287 823 



226 666 223 




489 027 466 



383 464 598 

kooperacji 

Razem 1 099 158 287 

Razem cel 2 2 809 460 678 


Cohesion Policy 2007-2013, France, październik 2010. 

Głównym źródłem finansowania badań jest sektor prywatny, którego udział wynosi 40% 

(przy średniej dla UE 33%). Drugim źródłem finansowego wsparcia dla sfery B+R jest Fundusz 

Strukturalny (31%). 



wsparcia). 




Na finansowanie prac badawczo-rozwojowych oraz inicjowanie współpracy pomiędzy 

jednostkami naukowymi a przedsiębiorstwami Francuzi przeznaczają nie tylko środki z EFRR, 

ale także z 6 i 7 Programu Ramowego. W latach 2002-2006 z 6 Programu ramowego na 

francuskie badania przeznaczono 2,1 biliona euro. Główne środki - 496 milionów euro 

przeznaczone zostały na „Technologie społeczeństwa informacyjnego”, a kolejne „Nauki o 

życiu, genomikę i biotechnologie dla zdrowia” (około 300 milionów euro), „Areonautykę” 

(268 milionów euro) i „Zrównoważony rozwój, globalne wyzwania i ecosystemy” (246 

milionów euro). 



Źródło: Major EU Achievement in science and research 2004-2009; France.

7 Program ramowy (zawarte porozumienia) udział środków europejskich wg. obszarów 

wsparcia (dane za październik 2008) 

Źródło: Major EU Achievement in science and research 2004-2009; France. 


• OSEO 

Funkcjonujący od 2005 roku rodzaj holdingu państwowego, którego zadaniem jest 

wspieranie innowacyjności sektora MSP. Przewaga tej instytucji nad innymi podobnymi 

organizacjami wspierającymi rozwój przedsiębiorczości i innowacyjność wynika z jednej 

strony z kompleksowości oferowanych usług, a z drugiej z powszechnego - w znaczeniu 

geograficznym - dostępu do nich. Instytucja oferuje pomoc w zakresie projektów 

innowacyjnych poprzez OSEO-innowacje, finansowanie inwestycji i ich gwarantowanie we 

współpracy z instytucjami sektora bankowego poprzez OSEO-finansowanie oraz wsparcie w 

ramach środków własnych poprzez OSEO-gwarancje. 

OSEO posiada 25 regionalnych oddziałów na terenie kraju, co w znaczący sposób ułatwia 

bezpośrednie dotarcie do potencjalnych beneficjentów, a przez to skuteczniejszą realizację 

zakładanych celów. 

OSEO jest instytucją elastyczną, która dostosowuje się do zmieniających się warunków 

gospodarczych i potrzeb rynkowych. Wyrazem takiego dopasowania było m.in. połączenie w 

2008 roku z Agencją ds.Innowacji Przemysłowych w celu oferowania kompleksowego 

wsparcia wszystkim przedsiębiorstwom - bez względu na wielkość - w jednym miejscu. 

Kolejna zmiana dotyczyła rozszerzenia zakresu finansowania projektów innowacyjnych z 

wykorzystaniem środków pochodzących z 7 Programu Ramowego, które także pozostają w 

dyspozycji OSEO.

• Kredyt podatkowy na badania (CIR) 

Jest to jeden z pierwszych programów „przywilejów podatkowych” dla przedsiębiorstw 

prowadzących prace badawczo-rozwojowe we Francji (1983 r). Jego beneficjentem może być 

każde przedsiębiorstwo, bez względu na wielkość i sektor działalności, podlegające 

podatkowi dochodowemu, pod warunkiem wypełnienia deklaracji określającej 

kwalifikowane koszty działalności B+R oraz roczny dochód. Instrument ten ma na celu 

uzupełnienie środków pochodzących ze źródeł prywatnych, a przeznaczanych w 

przedsiębiorstwie na działalność badawczo-rozwojową, środkami publicznymi. 

W roku 2008 tak zaprojektowane narzędzie pośredniego wsparcia prac badawczorozwojowych 

zostało zmodyfikowane poprzez uproszczenie zasad oraz zwiększenie zakresu 

uzyskiwanej w ramach CIR pomocy. W podstawę CIR wliczono bowiem 30% wydatków 

poniesionych na działalność badawczo-rozwojową przez przedsiębiorstwo, do 100 milionów 

euro, oraz 5% wszystkich wydatków powyżej tego progu. 8 Do kosztów kwalifikowanych 

wliczanych do programu należą m.in.: wynagrodzenia pracowników zaangażowanych w 

działalność badawczo-rozwojową oraz koszty wynikające z płacenia obowiązkowych składek 

na ubezpieczenie społeczne. CIR zachęca m.in. do zatrudniania osób, które niedawno 

zdobyły tytuł doktora, ponieważ wydatki ponoszone w związku z ich zatrudnieniem są 

liczone podwójnie w podstawie CIR, przez kolejne 24 miesiące (od 2009 roku). 9 Jeśli chodzi o 

koszty badań zleconych CIR przewiduje odliczenie 200% kosztów finansowania działalności 

prowadzonej przez uczelnie wyższe oraz publiczne i prywatne instytuty badawcze. 

• JEI – młode przedsiębiorstwo innowacyjne 

Projekt jest powstałym w 2007 roku uzupełnieniem programu CIR. Uzyskanie przez 

przedsiębiorstwo statusu JEI (Jeune Entreprise Innovante) daje prawo do korzystania ze 

zróżnicowanych przywilejów podatkowych, do których należy zwolnienie z podatku 

dochodowego od osób prawnych przez trzy lata od uzyskania statusu, a przez kolejne dwa 

lata – obniżenie podatku do 50%. 

Korzyści wynikające z uzyskania statusu JEI związane są także z pozapłacowymi kosztami 

pracy pracowników tych przedsiębiorstw zaangażowanych w działalność badawczorozwojową. 

Należy do nich siedmioletni okres zwolnienia z obowiązku płacenia przez 

pracodawcę składek na ubezpieczenie jego pracowników, dodatkowo można także liczyć – w 

niektórych przypadkach - na zwolnienie z podatków lokalnych od nieruchomości. 10 

Otrzymanie statusu JEI jest związane z prowadzeniem działalności kwalifikującej do 

otrzymania pomocy w ramach projektu JEI i spełnieniem przez przedsiębiorstwo łącznie kilku 

kryteriów: 

- posiadanie statusu MSP wg. definicji Unii Europejskiej, 

- prowadzenie działalności na rynku krócej niż 8 lat, 

- bycie faktycznie nowopowstałą firmą (wyklucza to rozpoczęcie działalności w ramach 

koncentracji, restrukturyzacji czy rozszerzenie dotychczasowej działalności), 

- przeznaczanie 15% wszystkich swoich wydatków na działalność B+R. 

8 Za K.Czech: „Infrastruktura instytucjonalna w procesie wspierania działalności innowacyjnej MSP we 

Francji-wnioski dla Polski”, Uniwersytet Szczeciński, 2009 r. 

9 Op cit. 

10 Op. cit.

• Centrum Rozwoju Multimedialnego 

Centrum powstało w Montbeliard jako ośrodek grupujący, na jednym obszarze, laboratoria 

badawcze, akademickie i prywatne inkubatory, centra szkoleniowe oraz platformę 

technologiczną, dla rozwoju transferu technologii i dywersyfikacji regionalnej gospodarki. 

Utworzenie centrum poprzedziły wieloletnie studia i obserwacje regionu, w wyniku których 

stwierdzono potrzebę rozwoju na tym właśnie terenie działalności szkoleniowej w zakresie 

prac badawczych oraz włączenie sektora prywatnego w działalność o charakterze naukowobadawczym. 

W stworzenie Centrum zaangażowały się władze metropolitalne, Miejska Agencja Rozwoju, 

która pełniła rolę koordynatora i animatora powstania centrum oraz Uniwersytet Franche 

Comte. 

Projekt miał dwie fazy realizacji: w latach 1997-1999 ze środków EFRR uzyskano wsparcie na 

przeprowadzenie kompleksowych badań nad możliwością stworzenia centrum, w latach 

2000-2002 wsparto bezpośrednio jego powstawanie. 

Centrum obejmuje powierzchnię 4 tysięcy m2, zatrudnia około 249 pracowników. Na jego 

terenie działa 8 firm ICT dostarczających usługi i software, które są prowadzone przez 

inkubator. 

Centrum wykorzystuje lokalne zasoby, szczególnie te związane z silnie rozwiniętym 

przemysłem motoryzacyjnym, generującym istotną część zapotrzebownia na prace B+R. 


Z punktu widzenia polskich potrzeb najciekawsze wydają się rozwiązania podatkowe: kredyt 

podatkowy na badania i wsparcie dla młodych przedsiębiorstw innowacyjnych. W pierwszym 

przypadku szczególnie istotne jest wliczanie w koszty kwalifikowane (uprawniające do 

odliczeń podatkowych) kosztów zatrudniania pracowników związanych z prowadzeniem prac 

B+R oraz składek na ubezpieczenia społeczne. To właśnie wysokie pozapłacowe koszty pracy 

są przyczyną nie zatrudniania osób na etatach, wymuszania zawierania umów zlecenia czy o 

dzieło lub przechodzenia na samozatrudnienie. Tymczasem w sektorze naukowo-badawczym 

podstawą sprawnego funkcjonowania jest pewność i ciągłość zatrudnienia, co umożliwia 

prowadzenie dużych, długoletnich lub wysoko specjalistycznych projektów. Dodatkowo 

przyznanie ulg na zatrudnianie młodych naukowców tuż po uzyskaniu stopnia doktora 

spełnia jednocześnie dwa warunki budowy i rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy, 

stanowiącego zaplecze do kreowania i wdrażania innowacji: zwiększa ogólną liczbę osób z 

tytułem doktora w społeczeństwie (ulgi podatkowe zarysowują możliwe ścieżki rozwoju 

kariery naukowej) oraz, z punktu widzenia instytucji badawczych a pośrednio firm, zapewnia 

stały dopływ nowych, wysokowykwalifikowanych pracowników (ciągłość wiedzy, ale i 

przyswajanie nowych rozwiązań). 

W przypadku młodych firm innowacyjnych ważne są przede wszystkim długie okresy w jakich 

mogą one korzystać z ulg – pięć lat w przypadku podatku dochodowego i siedem w 

przypadku składek na ubezpieczenia społeczne. W warunkach polskich preferuje się 

wsparcie dla firmy w pierwszym, trudnym okresie jej funkcjonowania. Jednak firmy 

innowacyjne, gdzie prace B+R stanowią podstawę rozwoju, rządzą się nieco innymi zasadami 

wynikającymi, między innymi ze specyfiki prowadzonych prac, w których okres realizacji 

projektu (od pierwszego badania, przez modyfikację do wdrożenia) trwa znacznie dłużej niż 

rok. Warto zatem wziąć pod rozwagę czy ważniejszy jest długotrwały efekt w postaci nie 

tylko założenia, ale przede wszystkim rozwoju firm innowacyjnych, czy też liczy się wyłącznie 

sam fakt powstania nowego podmiotu gospodarczego.

Studium przypadku – WIELKA BRYTANIA 

Wprowadzenie 


Zjednoczone Królestwo jest czwartym co do wielkości rynkiem w Europie (po Niemczech, 

Francji i Włoszech), a siódmym co do wielkości rynkiem na świecie (po USA, Japonii, i 

Chinach). W ciągu ostatnich dwóch dekad rząd brytyjski dokonał prywatyzacji wielu 

przedsiębiorstw państwowych, odchodząc w znacznym stopniu od zasad tzw. państwa 

opiekuńczego (welfare state). Największy udział w brytyjskim PKB mają usługi, głównie 

bankowe i ubezpieczeniowe, a dzięki bogatym złożom gazu i ropy, Wielka Brytania odgrywa 

znaczącą rolę w światowej produkcji surowców (4% światowej produkcji ropy w 2009 r.). 

Gospodarka Wielkiej Brytanii uznawana jest jedną z najbardziej liberalnych gospodarek Unii 

Europejskiej. 

Wielka Brytania jest jednym z najważniejszych na świecie centrów finansowych i 

handlowych. Usługi, a zwłaszcza bankowość, ubezpieczenia i usługi biznesowe stanowią 

największą część brytyjskiego PKB (76% w 2008 r.) i zatrudniają 80% ogółu siły roboczej. 

Produkcja przemysłowa, gdzie najważniejsze gałęzie przemysłu to: produkcja maszyn i 

urządzeń, sprzętu elektrycznego, wyposażenia dla kolejnictwa, przemysł stoczniowy, 

lotniczy, produkcja pojazdów silnikowych i części do nich, sprzętu elektronicznego i 

telekomunikacyjnego, przemysł metalurgiczny, chemiczny, wydobycie węgla i ropy, 

produkcja papieru, przetwórstwo żywności i przemysł tekstylny, stopniowo traci na 

znaczeniu, wnosząc do brytyjskiego PKB wkład w wysokości 23% i zatrudniając 18% łącznej 

liczby pracujących. Rolnictwo, którego wkład w PKB wynosi 1%, jest nowoczesne, wysoce 

zmechanizowane i zatrudnia 1,5% wszystkich pracowników, zapewniając ok. 60% 

zapotrzebowania kraju na żywność. 

Gsopodarka brytyjska po okresie głębokiej recesji w 2009 roku (spadek PKB o 4,9%) znajduje 

się w fazie umiarkowanego rozwoju. Oficjalne prognozy sporządzone przez HM Treasury 

wskazują na dynamikę PKB rzędu 2,5% na rok 2012 i 2,9% na rok 2013. 


Wskaźniki 2008 2009 2010 

2011 2012 

szacunek prognoza 

PKB na 1 mieszkańca (w tys. €) - - - - - 

PKB (w mld €) - - - - - 

PKB (dynamika w %) -0,1 -4,9 1,30 1,7 2,1 

Deficyt budżetowy (% PKB) -5,0 - 11,4 - 10,4 -8,6 -7,0 

Dług publiczny (% PKB) 54,4 69,6 80,0 84,2 87,9 

Inflacja (w %) 3,6 2,2 3,3 4,1 2,4 

Bezrobocie (w %) 5,6 7,6 - 7,8 8,0 7,8 

Eksport (w %) 1,0 -10,1 5,3 8,9 7,5 

Import (w %) -1,2 -11,9 8,5 4,0 2,5 

Źródło: Office for National Statistics, HM Treasury, Eurostat, Pre-Budget Report 2010. 

Głównym motorem wzrostu za cały 2010 rokm były przedsiębiorstwa prywatne, w 

szczególności sektor produkcyjny. Wyniki sektora usług i sprzedaży, odpowiadających za 75% 

brytyjskiego PKB, cechowała znacznie mniejsza dynamika. Według danych narodowego 

urzędu ds. statystyki gopspodarka Wielkiej Brytanii skurczyła się w ostatnim kwartale 2010 

roku aż o 0,5%. Wzrósł także poziom bezrobocia, który obecnie wynosi 7,9%. Liczba osób

pozostających bez pracy przez okres dłuższy niż 12 miesięcy wynosi 1,23 mln osób 

(najwyższy poziom od czerwca 2009). 

Produkt Krajowy Brutto r/r (Wielka Brytania). 

Stopa bezrobocia (Wielka Brytania). 

Źródło: www.bankier.pl 

Inflacja r/r (Wielka Brytania). 




Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia w Wielkiej Brytanii realizowane są za 

pośrednictwem 22 regionalnych programów operacyjnych oraz Programu Operacyjnego EFS 

dla Anglii: 

• Anglia: 10 regionalnych programów operacyjnych, PO EFS dla Anglii; 

• Szkocja: 4 regionalne programy operacyjne; 

• Walia: 4 regionalne programy operacyjne;

• Irlandia Północna: 2 regionalne programy operacyjne; 

• Gibraltar: 2 regionalne programy operacyjne. 

Złożoność systemu wspierania innowacji czy szerzej polityki regionalnej i pro rozwojowej 

wynika w dużej mierze ze specyfiki ustroju polityczno-ekonomicznego Zjednoczonego 

Królestwa. Rząd Wielkiej Brytanii odpowiada za przygotowanie i wdrożenie strategii tylko w 

odniesieniu do obszarów wchodzących w skład Anglii, natomiast administracje Szkocji, 

Walii, Irlandii Północnej i Gibraltaru przygotowują i wdrażają strategie wsparcia na obszarach 

swojej właściwości. 

Drugą cechą charakterystyczną polityki wspierania innowacji jest mnogość dokumentów 

programowych ją kstałtujących. Raport INNO-Policy Trend Chart z 2009 roku wymienia 19 

dokumentów mających wpływ na system wspierania innowacji (i nie jest to zdaniem 

autorów raportu zbiór zamknięty). 

Do najważniejszych dokumentów o znaczeniu strategicznym należy Science&Innovation 

investment Framework 2004-2014, który jest odbiciem ambicji Wielkiej Brytanii w zakresie 

innowacji i rozwoju nauki oraz udziału w wypracowywaniu ekonomicznego wzrostu, rozwoju 

trzeciego sektora a także tworzenia sieci współpracy B+R odpowiadających potrzebom 

nowoczesnej ekonomii. Dokument opisuje drogę Wielkiej Brytanii do poszerzenia liczebności 

wykształconych obywateli, stanowiących potencjał innowacyjny dla firm i zdolnych do 

przekształcenia wyników badań w funkcjonujące na rynku rozwiązania (komercjalizacja). 

Chodzi przede wszystkim o wszelkiego rodzaju inwestycje w celu stworzenia grupy 

„światowej klasy naukowców”, inżynierów, technologów i wykorzystanie tak zbudowanej 

przewagi do wprowadznia zmian kulturowych na uczelniach, rozbudowania efektywnych 

form współpracy między placówkami naukowymi a przedsiębiorstwami oraz promocji 

innowacyjności bezpośrednio w firmach. 

Drugim dokumentem jest rządowa biała księga (White Paper) Innovation Nation (2008 r.), 

zawierająca propozycje nowych regulacji dotyczących promocji innowacyjności w 

środowisku biznesowym oraz uczynienia współpracy między sektorem prywatnym a 

publicznym, bardziej efektywną i innowacyjną. Biała księga zawiera szereg rekomendacji dla 

wdrożenia strategii wspierania innowacji w dobie globalizacji, wysokiej jakości dóbr i usług. 

Warto zwrócić uwagę, że wyznaczanie przez odpowiednie instytucje celów strategicznych 

polityki pro innowacyjnej zawsze poprzedzone jest badaniami nad stanem gospodarki oraz 

pracami eksperckimi, których efektem są rekomendacje dla rządu i/lub władz regionalnych. 

Równie skomplikowany jest organizacyjny system implementacji polityki wspierania 

innowacji. W roku 2009 rząd utworzył departament ds. Biznesu, Innowacji i Umiejętności 

(BIS), który powstał z połączenia departamentu ds. Biznesu, Przedsiębiorczości i Reform oraz 

Departementu ds. Innowacji, Uniwersystetów i Umiejętności (DIUS). Nowo powstały 

departament odpowiada za kwestie innowacyjności oraz sferę B+R. Za wdrażanie polityki 

wspierania innowacji, na poziomie krajowym, odpowiadają także Ministerialny Komitet 

Rozwoju Gospodarczego; Rada ds. Nauki i Technologii, Parlamantarne Biuro ds. Nauki i 

Technologii, a także Ministerstwo Skarbu, Ministerstwo Zdrowia etc. Na poziomie 

regionalnym wdrażanie polityki pro innowacyjnej odbywa się za pomocą agencji rozwoju 

regionalnego. 

Do sieci organizacji promujących innowacje w Wielkiej Brytanii należą także: Technology 

Strategy Board (TSB), UK Intelectuall Property Office (UK-IPO), National Endowment of 

Science Technology and the Arts (NESTA), the Design Council, National Weights and 

Measures Laboratory and BSI British Standards.

Jedną z ważniejszych organizacji zaangażowanych we wspieranie rozwiązań innowacyjnych 

jest brytyjska Rada ds. Badań. Wspiera ona naukowców z różnych dziedzin i dyscyplin 

uniwersyteckich począwszy od nauk medycznych, biologicznych, przez astronomie, fizykę, 

chemię, aż po nauki społeczne, ekonomię i sztukę. Środki przeznaczane są dla 

uniwersytetów, jednostek badawczych w ramach istniejących instytutów naukowych oraz 

niezależnych organizacji badawczych, w postaci grantów, których przyznanie lub nie opiera 

się na niezależnej ocenie eksperckiej (ekspertów zewnętrznych). 


Gospodarkę Wielkiej Brytanii charakteryzuje wysoki poziom innowacyjności. Pod względem 

sumarycznie ocenianej przez UE innowacyjności kraj znajdował się w grupie 6 liderów w UE- 

27. Odsetek przedsiębiorstw innowacyjnych wzrósł do 64% w roku 2009 z poziomu 49% w 

roku 2001. W latach 2001 - 2007 liczba patentów na uczelniach wzrosła z poziomu 250 do 

647, umów licencyjnych z 728 do 3285, wartość badań zamawianych przez przemysł z 262 

mln GBP do 782 mln GBP, licencji na własność intelektualną z 18 mln GBP do 58 mln GBP. 

Zjednoczone Królestwo plasuje się powyżej średniej UE w zakresie takich „motorów” 

innowacyjności jak: wyniki w zakresie zagregowanego wskaźnika innowacyjnośćprzedsiębiorczość, 

wczesnych stadiów finansowania „venture capital”, technologii 

informatyczno-telekomunikacyjnych (ICT), zatrudnienia w sektorach wysokich technologii, 

nakładów na działalność innowacyjną. Natomiast stosunkowo słabiej niż inni liderzy 

europejscy Wielka Brytania wypadała pod względem nakładów biznesu na działalność 

badawczo-rozwojową (B&R), w szczególności w ośrodkach uniwersyteckich, komercjalizacji 

badań naukowych, potencjału innowacyjnego MŚP, liczby patentów w tzw. obszarze Triad. 

Ostatnie oceny wskazują, że ogólnie pozycja Wielkiej Brytanii jest lepsza niż średnia 

europejska w zakresie przekształcania czynników stanowiących wkład do innowacyjności w 

zastosowania, natomiast kształtuje się poniżej średniej europejskiej w zakresie 

przekształcania ich w efekty zastosowań własności intelektualnej. 

Pozycję Wielkiej Brytanii w zakresie innowacyjności na tle pozostałych państw UE ilustruje 


Rodzaj wskaźnika Wartość wskaźnika Pozycja Wielkiej Brytanii 

na tle UE27 


1,78 8 

jako %PKB 


5,5 10 



86 10 


obywateli 


27 4 


Zbiorczy 

indeks 

0,547 5 


Źródło: opracowanie własne na podstawie:Major EU Achievements in science and 

research 2004-2009; UK. 

Wielka Brytania należy do grupy krajów, w których poziom wydatków na prace badawczorozwojowe 

jest zbliżony do średniej dla UE27. Począwszy od 2003 roku wielkość wydatków 

na B+R nie przekroczyła 2% co oznacza, że Wlk. Brytania nie zrealizowała pierwszego celu 

strategii lizbońskiej.

Wielkość wydatków na B+R w Wielkiej Brytanii w stosunku do krajów UE 27 ( wydatki na 

B+R jako % PKB). 

Źródło: opracowanie własne na podstawie EUROSTAT. 

Zgodnie z danymi corocznego raportu Science&Innovation Investment Framework (2009 

rok) ¼ przedsiębiorstw Wielkiej Brytanii traktuje uniwersytety jako główne źródła informacji 

dla swojej działalności, a kolejna ¼ za takie źródła informacji uznaje rząd oraz publiczne 

instytucje badawcze. W raporcie odnotowano, że około 22% firm brytyjskich deklaruje brak 

odpowiednio wykwalifikowanej kadry jako czynnik dominujący lub ważny w kreowaniu 

innowacji. Dotyczy to przede wszystkim pracowników będęcych absolwentami uczelni 

technicznych. Ich odpowiednio duży udział w liczbie pracowników ogółem stanowi – według 

brytyjskich przedsiębiorców - istotny wyróżnik pozwalający na wdrażanie innowacji. 

Według ostatnich danych OECD 11 Wielka Brytania charakteryzuje się bardzo silną bazą 

naukową i dużym potencjałem innowayjnym w sektorze usług, stanowiącym 75% całej 

gospodarki. Jest to także niezwykle atrakcyjny region dla firm z udziałem kapitału 

zagranicznego, zorientowanych na prowadzenie prac badawczo-rozwojowych. Szacuje się, iż 

27% prac badawczo-rozwojowych jest generowanych przez prywatny sektor z udziałem 

kapitału zagranicznego. 

Kraj 

Rządowe 

wydatki na 

badania i 

rozwój jako 

% PKB 

Rządowe 

wydatki na 

badania i 

rozwój na 

głowę 

mieszkańca 

Rządowe 

wydatki na 

B+R w mln 

euro 

Całkowite 

wydatki na 

B+R jako 

procent PKB 

Całkowite 

wydatki na 

B+R w mln 

euro 

Czechy 0,57 63 646 1,54 1761 

Francja 1,01 289 18 225 2,09 37 884 

Hiszpania 1,0 224 9 799 1,2 11 815 

Niemcy 0,76 214 17 608 2,53 58 848 

Szwecja 0,85 296 2 675 3,73 11 691 

Wielka 0,74 234 14 124 1,78 34 037 

Brytania 

Włochy 0,61 155 9 099 1,09 15 599 

Źródło: Eurostat „Science, technology and innovation in Europe 2010 edition. 

11 OECD: Science, Technology and Industry Outlook (2009).


Mimo recesji gospodarczej Wielka Brytania pozostaje jednym z liderów światowych w 

dziedzinie nauki, badań i rozwoju oraz innowacyjności. W światowych rankingach 

uniwersytetów na czołowych pozycjach plasują się uniwersytety w Cambridge oraz 

londyńskie University College i Imperial College, a cztery z pięciu najlepszych uczelni 

europejskich to uczelnie brytyjskie. Baza naukowa Zjednoczonego Królestwa pełni wiodącą 

rolę na świecie, w takich dziedzinach jak nauki biomedyczne, aeronautyka, telekomunikacja 

czy fizyka. Udział dziedzin zaawansowanej wiedzy i wysokich technologii w brytyjskiej 

gospodarce szybko rośnie. Naukowcy brytyjscy należą do światowej czołówki, jeśli chodzi o 

efektywność prac i liczbę publikacji a udział autorów z Wielkiej Brytanii w puli prac 

najczęściej cytowanych na świecie wyniósł 12% w latach 2007 - 2008. 

Liczbę studentów w Wielkiej Brytanii szacuje się na 1,1 miliona. W ostatnich latach rośnie 

przy tym liczba studentów w wieku dojrzałym, którzy pragną podnosić swoje kwalifikacje. 

Sam tylko sektor edukacji wyższej jest ważną częścią gospodarki brytyjskiej. Ocenia się, że 

jego udział w brytyjskim PKB wynosi 2, 3 %. 

Wysoka pozycja brytyjskich naukowców i ośrodków badawczych jest rezultatem wielu 

czynników: znaczenia, jakie władze publiczne Wielkiej Brytanii przywiązują do rozwoju nauki, 

sposobów zarządzania sferą B+R., wysiłków samych uczelni i innych placówek naukowych. 

W tych instytucjach powstaje np. wiele firm typu spin-out. Ocenia się, że giełdowa wartość 

30 z tych spółek wynosi obecnie ok. 1,5 mld GBP. Organizacje biznesowe z jednej strony 

inwestują w bazę badawczą, zarówno własną, jak i tę znajdującą się w publicznych 

jednostkach badawczych, z drugiej - poszukują do pracy osób o dużym potencjale 

intelektualnym, jakimi dysponują uczelnie. 

Taka sytuacja stwarza ciągły popyt na wysokiej jakości przedsięwzięcia oraz usługi badawcze 

i edukacyjne, a także wykwalifikowany kapitał ludzki. Wśród dużych firm, które zawarły 

umowy z uczelniami (np. Cambridge czy Sheffield University), na finansowanie przedsięwzięć 

badawczych i zatrudnianie absolwentów wymienia się np. Boeinga czy Pfizera. 

Ponadto istnieje wiele programów udzielających przedsiębiorstwom prywatnym grantów na 

badania, jak również stymulujących współpracę między placówkami akademickimi a 

biznesem oraz transfer innowacji z uczelni do przemysłu. Obecnie kilkaset projektów 

realizowanych we współpracy uczelni i przedsiębiorstw otrzymuje różnorakie wsparcie ze 

środków publicznych. Również regionalne władze Szkocji, Walii i Irlandii Płn. prowadzą 

własne programy wsparcia dla sfery badań i rozwoju. 

Duży potencjał rozwojowy mają kampusy Harwell i Daresbury Science and Innovation 

Campuses - główne ośrodki badań w naukach ścisłych (fizyka, zaawansowane technologie) i 

innowacji, stanowiące klastry naukowo-biznesowe. Istnieją 23 ośrodki badań nad 

nanotechnologiami (nanocentres), wspólne dla uczelni i biznesu. 

Perspektywiczne znaczenie ma Energy Technologies Institute o profilu technicznym (badania 

stosowane nad energią), z potencjalnym budżetem 1 mld GBP. 

Jest to instytucja oparta na unikalnym partnerstwie pomiędzy sektorem publicznym a 

prywatnym (BP, Caterpillar, EDF Energy, EON UK, Rolls-Royce and Shell), której celem jest 

zapewnienie Wielkiej Brytanii pozycji lidera w dziedzinie badań nad czystymi technologiami. 

W dziedzinie nauk biomedycznych liczącym się na świecie ośrodkiem jest Laboratorium 

Biologii Molekularnej w Cambridge. 

Rząd powołał również narodowe centrum badań medycznych i innowacji - UK Centre for 

Medical Research and Innovation (UKCMRI) w Londynie, finansowane m.in. ze środków NHS, 

Wellcome Trust, Cancer Research UK oraz University College London. 

Kosztem 12 mln GBP grantu rządowego, wspartego środkami Agencji Rozwoju Regionalnego 

East of England, Technology Strategy Board, Wellcome Trust oraz GlaxoSmithKline w 

Stevenage, Hertfordshire wkrótce zostanie zbudowany unikalny bioinkubator do produkcji

leków. W fazie początkowej powstanie tam 26 firm. Do innych ważniejszych ośrodków B+R. 

utworzonych w ostatnim czasie należą m.in.: 

- Nuclear Magnetic Resonance Centre na Uniwersytecie w Liverpoolu; 

- Low Carbon Institute w Cardiff University; 

- Scottish Institute for Research in Economics, Edinburgh University; 

- Centre for Cancer Research and Cell Biology (CCRCB) w Queen’s University, Belfast. 

Celowe obszary wsparcia wg. priorytetów ( % wszystkich środków ). 


measure, 5 czerwca 2009, Technopolis Group, UK.

Główne priorytety według środków wsparcia – perspektywa porównawcza 



Szacowany roczny budżet przeznaczony na priorytety polityki i wielkość środków wsparcia. 




wsparcia). 


czerwca 2009, Technopolis Group, UK.





Formy wsparcia finansowego (jako % wszystkich środków, perspektywa porównawcza). 


measure, 5 czerwca 2009, Technopolis Group, UK. 



a przedsiębiorstwami. 


Razem: 10 000 mln euro 

Konwergencja: 2 912 mln euro 

Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie: 6 978 mln euro 











biegunów innowacji,














Krótki opis 





finansowej) 



































wykorzystywania)




Instrumenty 

Krótki opis 











Beneficjenci 





naukowych) 

Krótki opis 






inni 








Większość terytorium Wielkiej Brytanii nie kwalifikuje się do pomocy z Celu 1 Konwergencja. 

Znacząca część ludności (90,9% populacji) mieszka na obszarach Celu 2 Konkurencyjność 

Regionalna i Zatrudnienie, a zaledwie 4,6% populacji (2,4 mln osób) mieszka w regionach, 

gdzie PKB na jednego mieszkańca jest niższy niż 75% PKB średniej dla UE. Pozostałe 5% 

ludności mieszka na terenach tzw. „efektu statystycznego”. 

Warto zwrócić uwagę, że wkład własny Wielkiej Brytanii to co najmniej 5 200 mln Euro czyli 

około 30% budżetu NSRO. Wkład ten w ramach poszczególnych Programów Operacyjnych 

bywa dużo wyższy, np. w odniesieniu do PO Highlands& Islands Szkocja EFRR 2007-2013, 

poziom dofinansowania ze środków wspólnotowych wynosi jedynie 42% wartości całego 

programu. 

Całkowita wartość środków z EFRR alokowanych na poszczególne programy (w %). 

Program 

Wartość wsparcia na 

innowacje z EFRR 

Wsparcie innowacji jako % 

EFRR 

Highlands and Islands of 61 302 531 50,3% 

Scotland ERDF 

West Wales and The Valleys 570 557 904 45,6% 

ERDF 

Cornval and the Isles od 

Scilly 

186 054 000 40,6%

Razem Cel 1 817 914 435 44,7% 

Lawlands and Uplands od 235 933 172 62,8% 

Scotland 

South East England 19 003 031 80,2% 

Northern Ireland 247 025 000 80,5% 

East of England 69 624 886 62,7% 

North East England 249 655 128 66,5% 

London England ERDF 85 184 782 46,8% 

West Midlands England 217 500 000 54,4% 

North West England 382 535 996 50,6% 

Yorkshire and Humberside 408 555 286 70% 

England 

East Midlands England 158 412 629 59% 

South West England 68 000 000 54,5% 

East Wales 46 278 050 63,9% 

Gibraltar 2 819 943 48,6% 

Razem Cel 2 2 190 527 903 61,1% 

Cały kraj 3 008 442 339 55,5% 

Źródło: Expert Evaluation Network Delivering Policy Analysys on the Performance 

Cohesion Policy 2007-2013, UK, październik 2011. 

of 

Wielkość środków i kierunki wsparcia z EFRR. 






23 477 198 



91 658 431 



198 630 924 


MSP 


83 229 105 


Razem 396 995 658 





8 376 317 

sektorze MSP 


26 000 000 

(TEN-ICT) 


15 693 901 



32 159 390 


Rozwój potencjału ludzkiego w obszarze 

5 000 000 

badań i innowacji 

Razem 226 709 142 

Transfer wiedzy


56 834 336 




50 798 303 



86 576 996 

kooperacji 

Razem 194 209 635 

Razem cel 1 817 914 435 



Regiony konkurencyjności i zatrudnienia 



249 045 173 



189 239 458 



412 441 272 


MSP 


96 455 644 


Razem 947 181 547 





932 744 

(TEN-ICT) 


63 153 052 

sektorze MSP 


13 308 715 



78 632 146 


Rozwój potencjału ludzkiego w obszarze 

21 956 021 

badań i innowacji 

Razem 584 537 755 



247 881 506 




191 550 991 



219 376 104 

kooperacji 

Razem 658 808 601 

Razem cel 2 2 190 527 903 


Cohesion Policy 2007-2013, UK, październik 2011. 

of

Wielka Brytania należy do krajów, które w niewielkim stopniu korzystają ze wsparcia 

finansowego z funduszy strukturalnych. Stanowią one zaledwie 4% wszystkich środków 

przeznaczanych na finansowanie prac badawczo-rozwojowych. Podstawowym źródłem 

finanowania sektora B+R jest sektor prywatny oraz fundacje i organizacje charytatywne. 



wsparcia). 


measure, 5 czerwca 2009, Technopolis Group, UK. 


Na finansowanie prac badawczo-rozwojowych oraz inicjowanie współpracy między 

jednostkami naukowymi a przedsiębiorstwami brytyjczycy przeznaczają nie tylko środki z 

EFRR, ale także z 6 i 7 Programu Ramowego. W latach 2002-2006 z 7 Programu ramowego 

na brytyjskie badania przeznaczono 2,3 mld euro. Główne środki - ponad 445 milionów europrzeznaczono 

na „technologie dla społeczeństwa informacyjnego”, „genomikę i 

biotechnologie dla zdrowia” (ponad 377 mln euro) oraz „zrównoważony rozwój i ekosystem” 

(ponad 241 mln euro).



Źródło: Major EU Achievement in science and research 2004-2009; UK. 

7 Program ramowy (zawarte porozumienia) udział środków europejskich wg. obszarów 

wsparcia (dane za październik 2008). 

Źródło: Major EU Achievement in science and research 2004-2009; UK.


• University Challange Seed Fund Scheme 

Założony w 1999 roku ma za zadanie dostarczanie kapitału zalążkowego dla rozwijających 

się, efektywnych i komercyjnie nowych technologii, powstałych na uniwersytetach. Budżet 

przedsięwzięcia wynosi 60 mln funtów, z czego 40 mln funtów to środki bezpośrednio z 

budżetu projektu, a kolejne 20 mln to środki od sponsorów. 

Fundusz przeznaczony jest zarówno na tworzenie firm typu spin off, jak i rozwijanie innych 

projektów związanych z transferem technologii. Pieniądze rozdzielane są w ramach 

konkursów. W pierwszej rundzie utworzono 15 funduszy zalążkowych, z których skorzystało 

37 jednostek naukowych (31 uniwersytetów i 6 instytutów badawczych) 12 . Środki pokrywały 

75% kosztów finansowanych projektów. Pieniądze przeznaczane są na sfinansowanie 

początkowej działalności nowopowstałych firm oraz zabezpieczenie praw własności 

intelektualnej, badania dodatkowe, prace nad stworzeniem prototypu lub/i pokrycie 

kosztów usług prawnych. Zdaniem wielku ekspertów stworzenie tego funduszu przyczyniło 

się do znaczącego wzrostu liczby firm spin off w Wielkiej Brytanii. 

• Knowledge Transfer Partnership (KTP) 

Jest to przykład programu o charakterze ogólnokrajowym, promującego współpracę między 

światem nauki i biznesu. 

W ramach programu przedsiębiorcy otrzymują wsparcie w podnoszeniu swojej 

konurencyjności i wydajności poprzez możliwość wykorzystania wiedzy i technologii 

wypracowanych w jednostkach naukowych. Z drugiej strony uczelnie otrzymują pomoc w 

postaci komercjalizacji opracowanych technologii oraz wykorzystania posiadanych zasobów 

wiedzy. Projekty realizowane są w ramach partnerstw zawieranych między firmą, a 

instytucją naukową w celu rozwiązania konkretnego, strategicznego celu (technicznego lub 

technologicznego) we współpracy z przedstawicielem przedsiębiorstwa i reprezentantem 

uczelni. Partnerstwa trwają zawzwyczaj od roku do trzech lat 13 . 

W partnerstwie uczestniczą też wykwalifikowani doradcy, których zadaniem jest 

optymalizacja współpracy między firmą a uczelnią. To ostatnie jest niezbędne, gdyż jak 

stwierdzono na podstawie prowadzonych wcześniej badań, główną przeszkodą w efektywnej 

współpracy między uczelniami a przemysłem są trudności w negocjowaniu i zawieraniu 

porozumień 14 . 

W ramach partnerstwa korzysta się ze wzorów umów regulujących w sosób kompleksowy 

kwestie własności oraz praw do rezultatów badań uczelni, w zależności od stopnia udziału 

inwestora z przemysłu, wraz z całym zbiorem dodatkowych materiałów ułatwiających 

prowadzenie negocjacji. 

• Uniwersytet w Cambridge 

Jest to przykład „dobrej praktyki” na polu wspierania przedsiębiorczości akademickiej i 

jednoczesnego rozwoju lokalnej gospodarki. Otoczenie uniwersytetu nazywane jest często 

„Silicon Fen” czyli europejskim odpowiednikiem Doliny Krzemowej. 

12 „Przedsiębiorczość akademicka- wnioski i rekomendacje”; Brama Innovation Camp, marzec 2010 r. 

13 Op. cit. 

14 „Raport Lamberta”, którego celem była analiza aktualnych możliwości związanych ze zmianami 

podejścia przemysłu do zagadnień badań i rozwoju. Grupa robocza Lamberta wypracowała wzory 

umów, co przyczyniło się do zawiązania około 60% porozumień z ich wykorzystaniem.

Punktem wyjścia do stworzenia szerokich form współpracy między uczelnią a środowiskiem 

biznesowym było liberalne podejście władz uniwersytetu do zatrudniania swojego personelu 

w firmach komercyjnych, usystematyzowanie struktury powiązań i transferu technologii, 

zaangażowanie uczelni w ten proces przy jednoczesnym wsparciu władz centralnych i 

regionalnych. 

Realizowany w Cambridge program wspierania i pobudzania przedsiębiorczości akademickiej 

opiera się na 4 elementach 15 : 

- bezpośrednie doradztwo dla przedsiębiorców w zakresie zasobów własnych (pomysłów, 

cech osobistych niezbędnych w prowadzeniu działalności gospodarczej), 

- indywidualne doradztwo dla przedsiębiorców realizowane w ramach tzw. sesji doradczych, 

-wspólne poszukiwanie i wskazywanie potencjalnych nowych możliwości biznesowych, 

-pomoc w zakresie pozyskiwania środków finansowych. 

Istotnym elementem wspierania przedsiębiorców wywodzących się z uczelni była także 

lokalna sieć powiązań obejmująca uniwersytet, jednostki otoczenia biznesu i instytucje 

finansowe. 

Wsparcie transferu technologii jest realizowne za pośrednictwem Cambridge Uniwersity 

Enterpreneurs, założonego w 1999 roku. Biuro wspiera start-up‘y w ramach konkursów. 

Dodatkowo organizuje szkolenia, wykłady i tzw. Cambridge Enterprise Surgeries (darmowe, 

poufne, 40-minutowe spotkania z doradcami binzesowymi i specjalistami w zakresie prawa 

patentowego dla osób związanych z uczelnią) i cykliczne imprezy Enterprise Tuesdays 

(spotkania dla osób związanych z uczelnią oraz przedstawicielami lokalnego biznesu 

sprzyjające nawiązywaniu kontaktów między nimi). 16 

• Innovation System for The Manchester City Region 

Program zbudowany jest wokół idei stworzenia „innowacyjnego ecosystemu”, grupującego 

ludzi, wiedzę, finanse oraz usługi pomiędzy głównymi aktorami oraz instytucjami 

zaangażowanymi w proces wspierania innowacji. 

Projekt zakłada uczynienie z Manchesteru miejsca do inwestownia w innowacje, rozwoju 

innowacyjnych przedsięwzięć, stworzenia społeczności innowacyjnej (zorientowanej na 

poglębianie wiedzy i wdrażanie innowacji). 

Dla realizacji projektu kluczowe są dwa wymiary: 

- zasoby ludzkie i umiejętności- przedsiębiorczość jako serce projektu i instrument rozwoju 

społecznego, 

- innowacyjny ekosystem – rynek przyjazny innowacyjnym produktom i usługom, swtorzenie 

powiązań między sektorem MSP, a sektorami technologii i kultury. 

Realizacja projektu opiera się na 4 wymiarach: ludzie, wiedza, usługi, pieniądze. Wszystkie te 

elementy traktowane są równoważnie jako tworzące jednolity ekosystem innowacji, 

pobudzający rozwój gospodarczy regionu. Kluczem do jego powodzenia stało się 

zaangażowanie wszystkich lokalnych uczestników działań prowinnowacyjnych oraz 

środowiska biznesu i samych obywateli. 

15 Przedsiębiorczość akademicka- wnioski i rekomendacje”; Brama Innovation Camp, marzec 2010 r. 

16 Przedsiębiorczość akademicka- wnioski i rekomendacje”; Brama Innovation Camp, marzec 2010 r.


Doświadczenia brytyjskie wydają się trudne do zastosowania w warunkach polskich z uwagi 

na zupełnie inny poziom rozwoju gospodarczego, podejścia do swobód ekonomicznych, ale 

także odmienną tradycję legislacji. 

System polityczny i prawny Wielkiej Brytanii zakłada poszanowanie instytucji państwa i 

wszyskich jego reprezentantów oraz litery prawa, a z drugiej strony, poszanowanie swobód 

obywatelskich i wolności gospodarczej. Wieloletnia tradycja pro państwowego, społecznego 

podejścia nie jest możliwa do bezpośredniego przełożenia na „język” innego kraju. Jednak 

kilka rozwiązań o charakterze „technicznym” może stanowić źródło inspiracji dla rozwiązań 

polskich. Dotyczy to w szczególności kwestii ułatwienia i uproszczenia negocjacji między 

sferą naukowo-badawczą a przedsiębiorstwami. 

Wielokrotnie zwracano uwagę, że najpoważniejszym problemem w rozwinięciu takich form 

kooperacji jest to, że świat nauki i świat biznesu rządzi się zupełnie innymi prawami, 

funkcjonuje w odmiennej rzeczywistości, posługuje się innym językiem i ma inne cele do 

osiągnięcia. Stąd też trudności w porozumieniu. Brytyjczycy doszli do wniosku (po 

przeprowadzeniu badań i obserwacji), że kluczową kwestią są przedłużające się negocjacje 

między stronami, które w efekcie mogą prowadzić do rezygnacji ze współpracy. Przygotowali 

zatem katalog umów regulujących najważniejsze dla obu stron kwestie dzięki czemu 

uprościli „procedurę wstępną” i w efekcie doprowadzili do zwiększenia liczby zawartych 

porozumień. 

Przeglądając przykłady dobrych praktyk z Wielkiej Brytanii warto zwrócić szczególną uwagę 

na działania podejmowane przed realizacją danego projektu. Zarówno wszelkie działania 

legislacyjne, jak i polityczne, np. formułowanie strategii pro innowacyjnej na poziomie kraju 

czy regionu, poprzedzone jest szeroko zakrojonymi badaniami, powołaniem niezależnych 

ekspertów przygotowujących rekomendacje, które stanowią bazę dla ostatecznych działań. 

Przykład Uniwerystetu Cambridge może stanowić wzorzec działania dla renomowanych 

polskich uczelni.

Studium przypadku – CZECHY 

Wprowadzenie 


Gospodarka czeska zaliczana jest do wzrostowych, a - z punktu widzenia innowacji - kraj ten 

określany jest przez ekspertów jako „umiarkowany innowator” (obok Estonii i Słowenii) 17 o 

dużym potencjale wzrostu. 

Gospodarkę czeską można określić jako małą i otwartą. W porównaniu do innych krajów UE 

ma kilka przewag, które pozwoliły jej przetrwać okres kryzysu, ale także kilka słabości. Do 

silnych stron można zaliczyć sektor finansów, który nie był bezpośrednio poszkodowany 

przez kryzys gospodarczy. Ponadto stabliną sytuację makroekonomiczną i niski poziom 

zadłużenia zagranicznego. Czynniki osłabiające gospodarkę to przede wszystkim wysoki w 

niej udział sektorów wrażliwych (np. przemysł motoryzacyjny). 

W ostatnich pięciu latach poziom konkurencyjności gospodarki czeskiej znacząco się 

poprawił. W Globalnym Indeksie Konkurencyjności w 2008 roku Czesi zajmowali 33 pozycję 

na 134 sklasyfikowane kraje, a 14 wsród krajów UE27. W roku 2009 awansowali na 29 

pozycję w rankingu ogólnym i 12 miejsce wsród krajów UE27. 

Porównując rozwój gospodarki czeskiej do średniej krajów UE 15 widać wyraźną przewagę w 

dynamice wzrostu. Począwszy od 2002, aż do 2007 roku poziom PKB w Czechach 

przewyższał poziom PKB dla krajów UE i odnotowywał coroczny znaczący wzrost. 

Zmiany we wzroście PKB Czech na tle UE15 w okresie od 2000 do 2010. 

Źródło: Eurostat for Czech Republic; Czech Nationale Bank 2010 r. 

17 Raport EIS 2009 r.

Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne. 

2008 2009 2010 2011* 2012* 

PKB w mln euro 137,2 144,7 147,4 153,2 b.d. 

PKB (dynamika w %) 2,5 -4,1 2,3 2,0 2,9 

PKB na 1 mieszkańca (tys. b.d b.d b.d b.d b.d. 

euro) 

Deficyt budżetu (w % PKB) -2,7 -5,9 -4,7 -4,4 -4,1 

Dług publiczny (w % PKB) 30,0 35,3 38,5 41,3 42,9 

Inflacja (w %) 6,3 1,0 1,5 2,3 2,5 

Stopa bezrobocia (w %) 4,4 9,8 7,3 6,8 6,4 

Eksport (w mld euro) 98,8 72,1 99,7 b.d. b.d. 

Import (w mld euro) 96,0 67,4 94,8 b.d. b.d. 

Źródło: Czeski Urząd Statystyczny, MF, The Economist - Country Report - 1/10; * progonoza 

Polityka proinnowacyjna 

Główne, strategiczne cele polityki proinnowacyjnej określone są w trzech dokumentach: 

Narodowym Programie Reform, Reformie Czeskiego Systemu RDI oraz Krajowej Polityce 

Badań, Rozwoju i Innowacji na lata 2009-2015, które wyznaczają bieżące cele i kierunki 

działań. Głównym wyzwaniem dla polityki wsparcia innowacji był brak elastyczności systemu 

badawczego Czech i jego całkowite niedopasowanie do potrzeb i wymagań rynku. 

Przeciwdziałać temu zjawisku mają przyjęte cele i priorytety oraz wskazane narzędzia i 

instrumenty wsparcia. 

Do głównych celów sformułowanych w reformie programowej należą: 

• Wzmocnienie aktywności innowacyjnej i wzmocnienie ochrony własności 

przemysłowej w celu komercjalizacji wyników prac badawczo-rozwojowych, a w 

konsekwencji pobudzeniu innowacyjności; 

• Wsparcie badań i potencjału rozwojowego dla zwiększenia innowacyjności sektora 

MSP i większej kooperacji przedsiębiorstw ze sferą badawczą; 

• Wsparcie współpracy pomiędzy sektorem prywatnym a ośrodkami akademickimi 

(rozwój infrastruktury dla transferu technologicznego i innowacji); 

• Wsparcie tworzenia krajowych i regionalnych grup przedsiębiorców (klastry, platformy 

technologiczne). 

Z kolei Krajowa Polityka Badań zakłada realizację 9 głównych celów: 

• Ustanowienie strategicznego zarządzania RDI na wszystkich poziomach, opartego na 

systematycznej ocenie wpływu polityki krajowej, jak również analizie RDI; 

• Wsparcie publicznego sektora RDI zgodnie z wymogami zrównoważonego rozwoju; 

• Wzrost wydajności publicznego wsparcia dla prac badawczo-rozwojowych; 

• Użyteczność wyników prac B+R i procesów innowacyjnych oraz wzmocnienie 

współpracy sektora publicznego i prywatnego w zakresie RDI; 

• Zwiększenie zaangażowania Czech w międzynarodową współpracę badawczą; 

• Zapewnienie odpowiednio wykwalifikowanego kapitału ludzkiego na potrzeby RDI; 

• Stworzenie środowiska stymulującego rozwój sfery B+R; 

• Zagwarantowanie kompatybilności i powiązań między polityką krajową i politykami 

sektorowymi; 

• Zagwarantowanie logicznej, konsekwentnej ewaluacji systemu wsparcia sfery B+R.

Dodatkowo kwestie wspierania innowacji oraz sfery badawczo-rozwojowej regulują trzy 

programy operacyjne: 

• Przedsiębiorstwa i Innowacje. 

• Badania i Rozwój dla Innowacji. 

• Edukacja dla Konkurencyjności. 

Każdy z tych programów nawiązuje do kwestii B+R, ale z innej perspektywy. 

Pierwszy program (wdrażany przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu) koncentruje się na 

instrumentach wsparcia dla biznesu oraz transferu wyników badań do przemysłu 

(komercjalizacji). Ponadto przewiduje wsparcie dla nowotworzonych innowacyjnych 

przedsiębiorstw oraz rozwój istniejących firm wykorzystujących nowoczesne technologie. 

Wsparcie przewidziane jest na infrastrukturę i usługi dla biznesu, w tym inicjowanie 

współpracy między przedsiębiorstwami a instytucjami badawczymi (budżet 3.040 miliona 

euro). 

Drugi program (wdrażany przez Ministerstwo Edukacji, Młodzieży i Sportu) jest 

skoncentrowany na wzmocnieniu potencjału badawczego i innowacyjnego poprzez 

uniwersytety, instytucje badawcze oraz ich współpracę z przemysłem. Przewiduje wsparcie 

poprzez zakup nowoczesnego wyposażenia i technologii dla laboratoriów badawczych oraz 

inne formy wsparcia rozwoju infrastruktury B+R. Większość wsparcia skierowana jest na 

poszerzenie infrastruktury badawczej w istniejących instytucjach badawczych, reszta na 

założenie centrów transferu technologii i wsparcie projektów dotyczących komercjalizacji 

(budżet 414,1 miliona euro). 

Celem trzeciego z programów (również wdrażany przez Ministerstwo Edukacji, Młodzieży i 

Sportu) jest podniesienie jakości i modernizacja szkolnictwa wyższego dla przyszłej edukacji. 

Zawiera elementy szkolenia ustawicznego oraz wzmocnienia potencjału zasobów ludzkich 

dla innowacji i sfery B+R (budżet 626,5 miliona euro). 

Główne organizacje odpowiadające za politykę wspierania innowacji według obszarów 

wsparcia. 

Cele polityki 

Typ organizacji 

Krajowe (i/lub regionalne) 

władze i agencje 

Kluczowe prywatne lub non 

profit organizacje 

Wzmocnienie zarządzania • Ministerstwo Przemysłu Centrum technologii AS CR 

innowacjami i polityka i Handlu 

wiedzy 

• Czechinvest 

• Regionalne władze i 

agencje 

Środowisko przyjazne • Ministerstwo Przemysłu • BIC 

innowacjom 

i Handlu 

• Izby gospodarcze 

• Ministerstwo Edukacji, • Czesko-Morawski Bank 

Młodzieży i Sportu Poręczeń i Rozwoju 

• Krajowy Fundusz 

Edukacji 

Transfer wiedzy i dyfuzja 

technologii 

dla 


• Ministerstwo Przemysłu 

i Handlu 


• Agencje regionalne 

Bieguny innowacji i klastry • Ministerstwo Przemysłu • BIC 

• BIC 

• Centra i parki 

technologiczne

i Handlu 

• Parki technologiczne 



Wsparcie powstawania i • Ministerstwo Przemysłu • BIC 

rozwoju 

firm i Handlu 

• Czesko-Morawski Bank 

innowacyjnych 


Poręczeń i Rozwoju 

Wzmocnienie 

• Ministerstwo Przemysłu • Stowarzyszenie agencji 

aplikowalności badań i i Handlu 

badawczych 

rozwoju produktu 

• Ministerstwo Edukacji, 

Młodzieży i Sportu 

• Akademia nauki 


Źródło: Krajowe i regionalne dokumenty dotyczące polityki wspierania innowacji, Trend- 

Chart Report. 


Stan sektora B+R ilustrują następujące dane 18 : 

• Poziom wydatków publicznych na prace badawczo-rozwojowe rozumiany jako udział 

w PKB utrzymuje się na stabilnym poziomie od 2000 r. 

• Wydatki na prace badawczo-rozwojowe stanowią około 0,5%-0,6% PKB. 

• Wydatki sektora prywatnego na prace B+R. wzrosły w ostatnim okresie powyżej 1% 

PKB, co stanowi wskaźnik zbliżony do najlepszych 4 krajów UE15. 

• Kraj pozostaje w tyle za sąsiadami jeśli chodzi o liczbę nowych naukowców oraz 

absolwentów uczelni technicznych. 

• Udział Internetu szerokopasmowego w infrastrukturze wynosi ok. 59% średniej dla 

krajów UE. 

• Udział europejskich zgłoszeń patentowych stanowi ok. 12% średniej zgłoszeń dla 

krajów UE. 

Czeska gospodarka ma silną bazę i tradycje w zakresie inżynierii, co przeklada się na 

relatywnie wysoki udział średnio technologicznych sektorów w kreowaniu wartości dodanej. 

Znaczna otwartość czeskiej gospodarki będąca jej kolejną cechą charakterystyczną pobudza 

krajowe przedsiębiorstwa do zwiększenia efektywności produkcji. Relatywnie niskie koszty 

produkcji odgrywają istotną rolę w utrzymaniu konkurencyjności czeskich firm i jest to 

czynnik znacznie ważniejszy niż dążenie do inwestycji w innowacje. 

Zgodnie z danymi European Innovation Scoreboard (2009) Czechy należą do grupy 

umiarkowanych innowatorów, z wydajnością innowacyjną poniżej średniej dla UE27. Z 

drugiej strony szybkość z jaką poprawie ulega ten wskaźnik w Czechach znacznie przewyższa 

poziom dla UE. 

Pozycję Czech na tle pozostałych państw UE ilustruje poniższa tabela: 

Rodzaj wskaźnika Wartość wskaźnika Pozycja Czech na tle UE27 


1,54 11 

jako %PKB 



3,5 22 

18 Ways of cooperation between science an business - the Czech experience; Czech-Danish days, 

Praga, listopad 2009r.


10 17 


obywateli 


12,5 13 


Zbiorczy 

indeks 

0,404 15 


Źródło: opracowanie własne na podstawie:Major EU Achievements in Science and 

Research 2004-2009; Czech Republic. 

W porównaniu z innymi krajami w Czechach jest stosunkowo mało naukowców w 

przeliczeniu na 1000 miejsc pracy (około 80% średniej dla UE27). Brakuje przede wszystkim 

naukowców młodych i w średnim wieku (między 35 a 55 rokiem życia). Niewielu jest także 

mających doświadczenia międzynarodowe. Bardzo nieliczna grupa młodych ludzi 

zainteresowana jest karierą naukową. Występuje również zjawisko „drenażu mózgów”- 

ucieczkę młodych naukowców do innych krajów lub zagranicznych przedsiębiorstw. 

Także liczba studentów i absolwentów kończących studia doktoranckie należy do najniższych 

w Europie. W przedziale wiekowym 20-29 lat Czesi mają 26,4 absolwenta na 1000 osób w 

odpowiednim wieku (40% średniej dla UE). Niewielki jest także udział absolwentów 

kierunków technicznych w ogólnej liczbie absolwentów, co oczywiście przekłada się na 

możliwości budowania gospodarki opartej na wiedzy. Mimo, że wydatki rządu na sferę B+R 

rosną szybciej niż w innych krajach UE, nadal znajdują się poniżej średniej (0,55% PKB w 

Czechach wobec 0,65% w UE27). 

Cechą charakterystyczną dla sektora B+R w Czechach jest stosunkowo wysoki udział kapitału 

zagranicznego (oddziałów zagranicznych) w funduszach finansujących badania (BERD- 

Business Expenditures on R&D). Ilustruje to poniższy wykres: 

Źródło: Ways of cooperation between science an business- the Czech experience; Czech- 

Danish days, Praga, listopad 2009r. 

Problemem tej sfery jest niemal całkowity brak inwestycji o charakterze venture capital, 

które to instytucje praktycznie w Czechach (ze względów na wysokie bariery podatkowe) nie 

występują.

Wielu czeskich przedsiębiorców deklaruje całkowity brak zainteresowania wsparciem 

poprzez alternatywne źródła finansowania, bojąc się utraty niezależności. 

Jednak poziom inwestycji w prace B+R w ramach sektora prywatnego jest bardzo wysoki i 

wynosi 2,4% - czyli wielkość średniej dla 27 krajów UE. Biorąc pod uwagę strukturę 

wydatków na innowacje przeważają zakupy maszyn i wyposażenia. Wiąże się to z inną cechą 

czeskich przedsiębiorstw, które bazują na adaptacji zaawansowanych technologii, procesów i 

metod produkcji, a nie kreowaniu własnych rozwiązań. Taki transfer odbywa się głównie za 

pośrednictwem odziałów firm zagranicznych ulokowanych na terenie Czech. 

Wielkość wydatków na B+R w Czechach w stosunku do krajów UE 27 ( wydatki na B+R jako 

%PKB). 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Eurostat. 

Prace badawczo-rozwojowe w sektorze prywatnym koncentrują się głównie w firmach z 

udziałem kapitału zagranicznego, które mają długoterminowe plany rozwoju, uwzględniające 

potrzebę B+R. Obecny poziom wydatków na prace badawczo-rozwojowe w firmach 

międzynarodowych i zagranicznych oddziałach firm wynosi około 60%. 

Czechy mają niski poziom wydatków rządowych na prace badawczo-rozwojowe oraz niski 

poziom tych wydatków ogółem (mierzonych na głowę mieszkańca oraz jako procent PKB). 

Poziom i strukturę wydatków na dzialaność B+R w porównaniu do wybranych krajów UE 

ilustruje poniższa tabela. 

Kraj 

Rządowe 

wydatki na 

badania i 

rozwój jako 

% PKB 

Rządowe 

wydatki na 

badania i 

rozwój na 

głowę 

mieszkańca 

Rządowe 

wydatki na 

B+R w mln 

euro 

Całkowite 

wydatki na 

B+R jako 

procent PKB 

Całkowite 

wydatki na 

B+R w mln 

euro 

Czechy 0,57 63 646 1,54 1761 

Francja 1,01 289 18 225 2,09 37 884 

Hiszpania 1,0 224 9 799 1,2 11 815 

Niemcy 0,76 214 17 608 2,53 58 848

Szwecja 0,85 296 2 675 3,73 11 691 

Wielka 0,74 234 14 124 1,78 34 037 

Brytania 

Włochy 0,61 155 9 099 1,09 15 599 

Źródło: Eurostat „Science, technology and innovation in Europe 2010 edition”. 


Współpraca między sferą badawczą, a przedsiębiorcami jest nadal określana jako 

niewystarczająca. Szczególnie istotny jest brak współpracy między sektorem prywatnym a 

publicznym, który przejawia się na przykład w całkowitym braku współfinansowania przez 

sektor prywatny projektów o charakterze publicznym. Proces tworzenia wiedzy oraz transfer 

wiedzy do praktycznych zastosowań właściwie nie ma miejsca. 19 U źrodeł tego stanu rzeczy 

leży zróżnicowanie w motywacjach publicznego i prywatnego sektora do transferu wiedzy i 

braku przygotowania środowiska biznesowego do stymulowania naukowców, czy pewnego 

rodzaju „wymuszanie współpracy”. Także kooperacja w samym sektorze prywatnym nie jest 

doceniana ani przez przedsiębiorców ani przez administrację. 

Przeprowadzone w 2008 roku wśród przedsiębiorców (krajowych i zagranicznych) badania 

dotyczące ich oceny współpracy z uniwersytetami i jednostkami naukowymi wskazywały, iż 

13% z nich (firmy krajowe) uważa ją za doskonałą, a kolejne 42% za dobrą. Wśród firm 

zagranicznych wielkości te kształtowały się odpowiednio na poziomie 5% (doskonała) i 36% 

(dobra). Szczegółowe wyniki prezentuje poniższy wykres: 

Firmy krajowe 

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Economist Intelligence Unit, 2008 r. 

19 Za: INNO-Policy Trend Chart-Innovacion Policy Progress Report Czech Republic, 2009 r.

Firmy zagraniczne 

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Economist Intelligence Unit, 2008r. 

Brak współpracy pomiędzy instytucjami badawczymi a sektorem prywatnym powoduje 

problemy w transferze wiedzy, osłabienie poziomu zasobów ludzkich, brak przewagi w 

kreowaniu własności intelektualnych. O ile infrastruktura na potrzeby wzrostu 

innowacyjności rozwinęła się w kilku regionach, o tyle brak jest nadal infrastruktury do 

transferu wiedzy. Zazwyczaj odbywa się on za pośrednictwem centrów transferu technologii 

zlokalizowanych w sąsiedztwie uniwersytetów lub inkubatorów przedsiębiorczości, 

stanowiących naturalne środowisko dla start-up‘ów. W Czechach brak jest wykwalifikowanej 

kadry, która posiadałaby wiedzę na temat środowiska badawczego, jak i praktykę w 

przemyśle i znajomość trendów rozwojowych rynku. 

Istniejące inkubatory zredukowane są do wynajmu przestrzeni po obniżonych kosztach 

(dotowanie cen). Słabością systemu jest sposób jego finansowania. Inkubatory 

przedsiębiorczości i infarstuktura niezbędna do transferu wiedzy finansowana jest z funduszy 

strukturalnych, a z kolei ewaluacja wykorzystania środków (jak również realizacji prac 

badawczo-rozwojowych) finansowana jest ze środków publicznych, co nie stanowi 

wystarczającej motywacji do bardziej efektywnego wykorzystania zasobów. 

Innym problemem na tym obszarze jest niedostateczny poziom zabezpieczenia praw 

własności przemysłowej, co z jednej strony przekłada się na niewystarczające wykorzystanie 

ochrony rezultatów B+R, z drugiej zaś powoduje izolację działalności badawczej. 

Zakres i rodzaj wsparcia ilustrują poniższe wykresy.



measure, 5 czerwca 2009, Technopolis Group, Czech Republic.




measure, 5 czerwca 2009, Technopolis Group, Czech Republic. 

Szacowane wielkości budżetu alokowane na poszczególne obszary wsparcia. 


measure, 5 czerwca 2009, Technopolis Group, Czech Republic.


wsparcia). 


czerwca 2009, Technopolis Group, Czech Republic.





Na koniec warto zauważyć, że wydatkowane na cele badawczo-rozwojowe środki nie 

spełniają swojej roli, gdyż przewidziane są na zbyt szerokie obszary interwencji i często dla 

zbyt małych projektów. Skutkuje to nie tylko niewystarczającej jakości badaniami, których 

odbiciem jest niewielka liczba publikacji naukowych i cytowań, ale także niewielką 

motywacją badaczy do ciężkiej pracy. 20 







Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie: 419 mln euro 




20 Za INNO-Policy Trend Chart-Innovacion Policy Progress Report Czech Republic, 2009 r.


















Krótki opis 

Tworzenie przyjaznego Ta kategoria zawiera szeroki katalog instrumentów 

innowacjom środowiska odnoszących się do całego otoczenia innowacyjnych 



finansowej) 








Transfer wiedzy, wsparcie • Bezpośrednie i pośrednie wsparcie dla rozwoju 

innowacji technologicznych wiedzy i transferu technologii: 

















innowacji lub infrastrukturę na potrzeby klastrów














Krótki opis 

Instrumenty 












Beneficjenci 




naukowych) 

Krótki opis 






inni 








Zgodnie z danymi z raportu za 2010 rok 21 największe środki z EFRR przeznaczone zostały na 

rozbudowę infrastruktury innowacyjnej. Przede wszystkim na budowę inkubatorów, parków 

i centrów technologicznych. W ramach funduszy strukturalnych finansowano głównie 

bardzo duże projekty. Znaczące środki przekazano także na współpracę na linii uczelnie 

wyższe środowisko biznesu. Tu wykorzystano środki unijne dla budowania i rozwoju 

klastrów. 

21 Expert evaluation network, Country Report, Czech Republic 2010 .

Kierunki i wielkość wykorzystanych w ramach EFRR środków z podziałem na trzy główne 

obszary wsparcia. 



Cel 1 



291 215 853 



298 946 839 



165 860 


MSP 


318 840 696 


Razem 1 074 863 601 




0 





95 062 456 

(TEN-ICT) 


132 601 236 

sektorze MSP 


0 



112 297 136 


Razem 820 520 951 



179 933 362 




1 493 358 646 



538 868 209 

kooperacji 

Razem 2 211 960 217 

Razem cel 1 4 107 344 769 



Cel 2 



1 342 659 



7 618 975 



8 961 633 


MSP


7 618 975 


Razem 25 542 242 




7 618 975 





0 

(TEN-ICT) 


2 464 609 

sektorze MSP 


5 710 873 



1 342 660 


Razem 23 969 939 



7 618 974 




7 618 975 



10 083 584 

kooperacji 

Razem 25 321 533 

Razem cel 2 74 833 714 


Cohesion Policy 2007-2013, Czech Republic, październik 2010. 

of 

Jak wynika z danych Trend Chart Czesi znacznie częściej korzystają z funduszy strukturalnych 

do finansowania prac badawczo-rozwojowych niż kraje UE27 (średnia dla UE) i środki te 

stanowią drugie, po finansowaniu przez sektor prywatny, źródło wsparcia.



wsparcia). 




Na finansowanie prac badawczo rozwojowych oraz inicjowanie współpracy między 

jednostkami naukowymi a przedsiębiorstwami Czesi przeznaczają nie tylko środki z EFRR, ale 

także z 6 i 7 Programu Ramowego. W latach 2002-2006 z 6 Programu ramowego na czeskie 

badania wpłynęło ponad 131 milionów euro. Główne środki - 25 milionów euro - 

przeznaczone zostały na „Technologie społeczeństwa informacyjnego”, a kolejne na „nauki o 

życiu, genomikę i biotechnologie dla zdrowia” (około 17 milionów euro), „Zrównoważony 

rozwój, globalne wyzwania i ecosystemy” (16 milionów euro), „Areonautykę” (około 14 

milionów euro) i „Nanotechnologie i nanonaukę” (ponad 11 milionów euro). Procentowy 

udział środków z 6 i 7 programu Ramowego w finansowaniu poszczególnych obszarów 

działania prezentują poniższe wykresy:



Źródło: Major EU Achievement in science and research 2004-2009; Czech Republic. 

7 Program ramowy (zawarte porozumienia) - udział środków europejskich wg. 

obszarów wsparcia (dane za październik 2008). 

Źródło: Major EU Achievement in science and research 2004-2009; Czech Republic. 


• Współpraca instytucji naukowo-badawczych ze sferą biznesu 

Priorytet 4 celu 3 dla regionu Pragi ma na celu wzmocnienie adaptacyjności praskich 

organizacji poprzez podniesienie kwalifikacji pracowników oraz rozwój i wykorzystanie 

potencjału innowacyjnego Pragi. Współpraca instytucji naukowo-badawczych z sektorem 

prywatnym jest kolejnym celem programu (4.3). Program jest realizowany poprzez 

wykorzystanie środków bezpośrednio skierowanych na współpracę, pośrednictwo i 

tworzenie struktur pomostowych między sferą badawczą a sektorem prywatnym. Głównym

instrumentem wsparcia są granty wspierające projekty uczelni, instytucji badawczych, 

organizacji pozarządowych, firm, instytucji szkoleniowych i innych. Generalną cechą 

wspieranych projektów i ideą tego typu wsparcia jest zaangażowanie menadżerów, 

naukowców, studentów, specjalistów od innowacji oraz ekspertów z różnych dziedzin takich, 

jak: szkolenia, warsztaty, transfer wiedzy, wymiana informacji, w celu konsultacji lub 

umożliwienia stażu w firmach. Na podstawie analizy dotychczas wspartych projektów można 

wyróżnić następujące ich typy: 

• Technologicznie zorientowane projekty - skoncentrowane na rozwiązaniu konkretnego 

problemu, metody lub technologii, 

• Sektorowo zorientowane projekty - projekty wspierające rozwiązania innowacyjne w 

konkretnych sektorach, 

• Projekty zorientowane na uniwersytety - rozwijające kompetencje na konkretnych 

uczelniach, mające na celu współpracę z sektorem prywatnym, 

• Projekty zorientowane na transfer – tworzące warunki do transferu technologii. 

Technologicznie i sektorowo zorientowane projekty koncentrują się głównie na przemyśle 

chemicznym, budownictwie, biotechnologii, sektorze zdrowia, ICT, środowisku. 

Inicjatywa została zainspirowana doświadczeniami zagranicznymi, szczególnie z USA i krajów 

skandynawskich. Budżet przeznaczony na działanie wyniósł 13,7 mln euro, podpisano 39 

umów z beneficjentami ostatecznymi. Wsparcie otrzymało ponad 50 tysięcy indywidualnych 

odbiorców i niemal 2000 organizacji. W ramach indywidualnych projektów powstały nowe 

inicjatywy, takie jak platformy, programy naukowo-badawcze, centra i sieci transferu 

technologicznego. 

Inicjatywa cieszyła się dużym popytem wśród wnioskodawców. Największym jej 

osiągnięciem było powstanie trwałych związków między firmami sektora MSP a uczelniami, a 

cechą wyróżniającą był szeroki wachlarz współpracujących podmiotów. 

• Centrum Zaawansowanych Technologii Uniwersytet w Ostrawie 

Centrum Zaawansowanych Technologii powstało przy Uniwersytecie Technicznym w 

Ostrawie. Jego budowa rozpoczęła się w 2007, a zakończyła w 2008 roku. 

Powierzchnia Centrum liczy ponad 3 tys. metrów kwadratowych, na których zlokalizowanych 

jest 20 laboratoriów badawczych. Jego budowa kosztowała ponad 230 milionów koron. 

Obecnie w Centrum zatrudnionych jest średnio 200-300 osób. 

Centrum jest doskonale zorientowane na główne obszary aktywności uczelni i im 

podporządkowane, w prowadzeniu prac badawczych. Główne obszary prac badawczorozwojowych 

to nanotechnologia, technologie środowiskowe, mechatronika, nowe 

materiały i technologie, technologie informacyjne i komunikacyjne, energetyka. 

Centrum działa wspólnie z Inkubatorem Przedsiębiorczości oferując pomoc przy integracji 

działań handlowych, ale także możliwość wykorzystania wyników badań i środków 

Uniwersytetu Technicznego i pozostałych szkół. 

• Innowacyjne vouchery 

Vouchery są rodzajem zryczałtowanych dotacji przeznaczonych na zakup wiedzy (wyników 

prac badawczych) realizowanych w centrum badawczym na południowych Morawach. 

Zgłoszone zostały aplikacje na vouchery o wartości 150 tys. koron. Poręczycielem 

finansowym są władze statutowe Brna. Dostarczycielem wiedzy jest Uniwerystet w Brnie, a 

jedynymi odbiorcami voucherów są firmy z sektora MSP. Jest to dobry przykład na

aktywizację małych firm (nieposiadających własnych środków) do korzystania i zamawiania 

prac B+R. 


Wydaje się, że rozwiązania czeskie w zakresie wspierania współpracy ośrodków badawczonaukowych 

ze sferą biznesu są zbliżone do polskich. Podobnie jak w naszym kraju nacisk 

położony jest na dofinansowywanie centrów transferu technologii czy parków 

technologicznych i inkubatorów w określonych sektorach gospodarki (podejście sektorowe). 

Rozwiązaniem, które można by zastosować w warunkach polskich są vouchery innowacyjne 

przeznaczone dla firm sektora MSP, dzięki którym mogłyby one skorzystać z wyników prac 

badawczo-rozwojowych lub też zlecić wykonanie takich prac lub badań. Ważne przy tym jest 

aby takie vouchery miały gwarancje lub poręczenia finansowe ze strony odpowiednich władz 

(np. władz lokalnych). To rozwiązanie ułatwia małym niedokapitalizowanym firmom 

poniesienie wydatków na specjalistyczne, a zatem wysoko płatne, badania, a przy 

zastosowaniu poręczeń ze strony instytucji państwowych, daje większe gwarancje 

właściwego ich wykorzystania i zabezpieczenia interesów obydwu stron kontraktu. 

Należy jeszcze wskazać na szeroki zakres instytucji i osób zaangażowanych we współpracę 

sfery B+R z biznesem. Są to nie tylko przedstawiciele uczelni czy instytutów badawczych oraz 

właściciele firm, ale także studenci (wczesny kontakt z biznesem i połączenie wiedzy 

teoretycznej z praktyką), eksperci z różnych dziedzin wiedzy, niekoniecznie bezpośrednio 

związanych z transferem technologii czy komercjalizacją (np. trenerzy, konsultanci) oraz 

przedstawiciele władz lokalnych. Wypracowane formuły współpracy są nie tylko 

monitorowane, ale w pewnym sensie pilotowane, czyli otoczone opieką w trakcie realizacji. 

Szczególnie ten drugi aspekt jest istotny z punktu widzenia rozwiązań polskich, gdzie 

dominuje akcydentalne podejście do kwestii wsparcia. 

Podsumowanie 

Podsumowując przedstawione wyżej informacje, można wskazać kilka najważniejszych 

wniosków płynących z analizy: 

1. Na szczególną uwagę zasługuje fiński przykład pakietowych usług informacyjnych. W 

Polsce nie istnieje system mentoringu dla właścicieli nowych przedsiębiorstw a 

dodatkowo utrudniony jest dostęp do profesjonalnych usług oceny szans 

powodzenia działalności gospodarczej. 

2. W warunkach polskich realizacja hiszpańskiego projektu typu Impulso czy Innova jest 

możliwa, jednak z punktu widzenia długofalowej strategii rozwoju kraju, niezbyt 

przydatna. Dotyczy to szczególnie wspierania wybranych sektorów gospodarki, gdyż 

takie podejście utrwala złe nawyki w programowaniu wsparcia, powodując odejście 

od postrzegania problemowego. 

3. W przypadku hiszpańskiego projektu Legite może on zostać zaadaptowany do 

naszych potrzeb, szczególnie na „ścianie wschodniej“, gdzie firmy mają utrudniony 

dostęp do innowacji. Sieci czy punkty agencyjne mogłyby powstać np. przy 

ośrodkach naukowych z tego regionu. Musiałyby one pełnić jednak nie tylko funkcję

informacyjną, ale być także pośrednikiem w nawiązaniu takich kontaktów, pilotować 

rozwój kooperacji, częściowo także wskazując możliwe kierunki dalszych działań. 

4. Z punktu widzenia polskich potrzeb najciekawsze wydają się francuskie rozwiązania 

podatkowe: kredyt podatkowy na badania i wsparcie dla młodych przedsiębiorstw 

innowacyjnych. W tym pierwszym przypadku szczególnie istotne jest wliczanie w 

koszty kwalifikowane (uprawniające do odliczeń podatkowych) kosztów zatrudniania 

pracowników związanych z prowadzeniem prac B+R. oraz składek na ubezpieczenia 

społeczne. 

5. Ciekawym rozwiązaniem jest również przyznawanie ulg na zatrudnianie młodych 

naukowców, tuż po uzyskaniu stopnia doktora, co spełnia jednocześnie dwa warunki 

budowy i rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy: zwiększa ogólną liczbę osób z 

tytułem doktora w społeczeństwie oraz, z punktu widzenia instytucji badawczych a 

pośrednio firm, zapewnia stały dopływ nowych, wysoko wykwalifikowanych 

pracowników. 

6. W warunkach polskich preferuje się wsparcie dla firmy w pierwszym, trudnym 

okresie jej funkcjonowania, jednak firmy innowacyjne, gdzie prace B+R. stanowią 

podstawę rozwoju, rządzą się nieco innymi zasadami wynikającymi, między innymi 

ze specyfiki prowadzonych prac, w których okres realizacji projektu (od pierwszego 

badania, przez modyfikację do wdrożenia) trwa znacznie dłużej niż rok. 

7. Doświadczenia brytyjskie wydają się trudne do zastosowania w warunkach polskich z 

uwagi na zupełnie inny poziom rozwoju gospodarczego, podejścia do swobód 

ekonomicznych, ale także odmienną tradycję legislacji. 

8. Wieloletnia tradycja pro państwowego, społecznego podejścia w Wielkiej Brytanii 

nie jest możliwa do bezpośredniego przełożenia na „język” innego kraju. Jednak kilka 

rozwiązań o charakterze „technicznym” może stanowić źródło inspiracji dla 

rozwiązań polskich. Dotyczy to w szczególności kwestii ułatwienia i uproszczenia 

negocjacji między sferą naukowo-badawczą a przedsiębiorstwami. 

9. Brytyjczycy doszli do wniosku, że kluczową kwestią są przedłużające się negocjacje 

między stronami, które w efekcie mogą prowadzić do rezygnacji ze współpracy. 

Przygotowali zatem katalog umów regulujących najważniejsze dla obu stron kwestie, 

dzięki czemu uprościli „procedurę wstępną” i w efekcie doprowadzili do zwiększenia 

liczby zawartych porozumień. 

10. Wydaje się, że rozwiązania czeskie w zakresie wspierania współpracy ośrodków 

badawczo-naukowych ze sferą biznesu są zbliżone do polskich. Podobnie jak w 

naszym kraju nacisk położony jest na dofinansowywanie centrów transferu 

technologii czy parków technologicznych i inkubatorów w określonych sektorach 

gospodarki (podejście sektorowe). 

11. Rozwiązaniem, które można by zastosować w warunkach polskich są czeskie 

vouchery innowacyjne przeznaczone dla firm sektora MSP, dzięki którym mogłyby 

one skorzystać z wyników prac badawczo-rozwojowych lub też zlecić wykonanie 

takich prac lub badań. Ważne przy tym jest, aby takie vouchery miały gwarancje lub 

poręczenia finansowe ze strony odpowiednich władz (np. władz lokalnych). To 

rozwiązanie ułatwia małym niedokapitalizowanym firmom poniesienie wydatków na

specjalistyczne, a zatem wysoko płatne, badania, a przy zastosowaniu poręczeń ze 

strony instytucji państwowych, daje większe gwarancje właściwego ich 

wykorzystania i zabezpieczenia interesów obydwu stron kontraktu. 

12. Przytoczone wyżej przykłady pięciu państw europejskich wskazują, że różnice w 

podejściu do kreowania narzędzi i instrumentów wsparcia wynikają nie tyle 

z wielkości danej gospodarki, ile z zakorzenionych mechanizmów funkcjonowania 

państwa, mentalności jego mieszkańców i własnej wizji przyszłości. 

13. Kraje takie jak Francja czy Wielka Brytania o dużym zróżnicowaniu regionalnym przy 

jednoczesnym silnym nurcie pro państwowym stawiają na rozwiązania o charakterze 

prawno-podatkowym. Z kolei Finlandia już znajdująca się w gronie liderów 

innowacji, kładzie nacisk na mechanizmy utrzymujące i rozwijające własny potencjał 

(wyjście od mocnych stron kraju, gospodarki). Z drugiej strony Hiszpania próbuje 

łączyć elementy systemu fińskiego (wzmacnianie najbardziej innowacyjnego regionu, 

jakim jest Katalonia), z działaniami wspierającymi rozwój najsłabszych obszarów 

(obszary wiejskie). 

Nie wszystkie z zaprezentowanych praktyk mogą mieć zastosowanie w warunkach polskich 

(np. z uwagi na inny poziom świadomości społecznej) czy charakter gospodarki (otwarta, 

zamknięta). Część rozwiązań została już w naszym kraju zaaplikowana, choć nie zawsze z tak 

dobrym skutkiem, jak gdzie indziej (przykład inkubatorów). 

Biorąc pod uwagę doświadczenia innych krajów rekomenduje się – jako warte 

zaimplementowania na grunt polski - rozwiązania podatkowe z Francji, vouchery 

innowacyjne oraz usługi pakietowe dla nowo powstających firm innowacyjnych 

(Finlandia).

Aneks E) Wykaz literatury 

1. Bariery współpracy przedsiębiorców i ośrodków naukowych, MNiSW, 

Warszawa 2006. 

2. Batorski D., Bojanowski M., Czerniawska D., Diagnoza mobilności osób ze 

stopniem naukowym doktora, OPI-ICM, Warszawa 2010. 

3. Cellary W., ,,Opinia o Sektorowym Programie Operacyjnym „Nauka, 

nowoczesne technologie i społeczeństwo informacyjne” w ramach 

Narodowego Planu Rozwoju 2007-2013”. 

4. Juchniewicz M., Grzybowska B., ,,Innowacyjność mikroprzedsiębiorstw w 

Polsce”, PARP, Warszawa, 2010. 

5. Dubiniewicz K., Projekty innowacyjne a fundusze kapitałowe, w: Metody 

ewaluacji i kierunki wspierania innowacyjności ze środków UE, Stawicki M., 

Pander W., Warszawa 2010. 

6. Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2006-2009, GUS 2010. 

7. Education at a glance 2010, OECD, 2010. 

8. Efekty wsparcia sfery badawczo-rozwojowej w Sektorowym Programie 

Operacyjnym Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw w kontekście 

rozpoczęcia realizacji Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 

Raport z badania ewaluacyjnego realizowanego na zlecenie PARP, Warszawa 

2010. 

9. Klonowski D., ,,Innowacyjność sektora MSP w Polsce. Rządowe programy 

wsparcia a luka finansowa”, Program Sprawne Państwo i Rzeczpospolita, 

Warszawa 2009. 

10. Mały rocznik statystyczny 2010, GUS 2011. 

11. Matusiak K. (red.), Innowacje i transfer technologii – słownik pojęć, 

Warszawa, 2005. 

12. Matusiak K., Guliński J., Rekomendacje zmian w polskim systemie transferu 

technologii i komercjalizacji wiedzy, Warszawa, PARP 2010. 

13. Matusiak K., Guliński J., ,,System transferu technologii i komercjalizacji 

wiedzy w Polsce - siły motoryczne i bariery”, 2010. 

14. Matusiak K.B., Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce. Raport – 

2009. 

15. Ocena komplementarności interwencji w ramach Programu Operacyjnego 

Innowacyjna Gospodarka, PSDB, Warszawa 2011r. 

16. Ocena szacunkowa projektu Programu Operacyjnego Innowacyjna 

Gospodarka na lata 2007-2013, MRR 2007. 

17. Polska Mapa Drogowej Infrastruktury Badawczej. 

18. Program Operacyjny Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo 

informacyjne (projekt Programu). 

19. Sherer F.M., Industrial Market Structure and Economic Performances oraz 

Hertz D., Risk Analysis in Capital Investments. 

20. Sprawozdanie okresowe za I półrocze 2011 r. z realizacji 1 i 2 osi 

priorytetowej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.

21. Strategii innowacyjności i efektywności gospodarki, MG. (projekt). 

22. Strategia rozwoju nauki w Polsce do 2015r., MNiSW, Warszawa, 2007 r. 

23. Strategiczne Programowanie Rozwoju w Polsce i Unii Europejskiej. Przegląd 

głównych dokumentów programowych, Rządowe Centrum Studiów 

Strategicznych, Warszawa, sierpień 2004. 

24. Wziątek – Kubiak A., Zróżnicowanie wzorców działalności innowacyjnej 

przedsiębiorstw przemysłów o niskiej i wysokiej technologii, Studia 

Ekonomiczne Nr 2 (LXV) 2010. 

25. Wolszczak-Derlacz J., Parteka A., Produktywność naukowa wyższych szkół 

publicznych w Polsce. Bibliometryczna analiza porównawcza. 

26. World Economic Forum 2010. The Global Competitiveness Report 2011-2012.

Aneks F) Tabela rekomendacji 

Numer Wniosek Rekomendacja 

Brak objęcia diagnozą 

jakościowych aspektów 

interwencji Programu 

Operacyjnego 

Innowacyjna 

Gospodarka. 

1 

Bazowanie na danych 

ilościowych podczas 

sporządzania diagnozy 

PO IG. 

Niedoskonałość danych 

pochodzących z systemu 

statystyki publicznej. 

W trakcie przygotowania 

nowego Programu 

Operacyjnego należy w 

większym stopniu bazować 

na dostępnych danych, 

zarówno ilościowych, jak i 

jakościowych. 

Brak w diagnozie PO IG 

aspektów związanych ze 

współpracą sfery nauki i 

gospodarki. 

Brak ujęcia 

mikroprzedsiębiorstw w 

diagnozie Programu. 

Adresat 

rekomendacji 

IZ PO IG 

(oraz inne 

instytucje 

zaangażowane w 

tworzenie 

nowego 

Programu 

Operacyjnego) 

Termin 

Realizacji 

Prace nad nową 

perspektywą 

finansową 

Sposób wdrożenia rekomendacji Stanowisko IZ 

Przez przystąpieniem do sporządzenia 

nowej diagnozy, należy dokonać 

przeglądu dostępnych źródeł, dokonać 

przeglądu Planu wydawniczego GUS 

oraz skonsultować z GUS dostępność 

informacji w interesujących obszarach. 

Odpowiednio wcześniej zdefiniować 

problemy, które poddane zostaną 

analizie. 

WKP, WME

3 

Brak analizy potencjału 

kluczowych z punktu 

widzenia rozwoju kraju 

branż i dziedzin nauki w 

PO IG. 

Niedostatecznie 

zarysowane kierunki 

wsparcia branż i dziedzin 

nauki, decydujących o 

przewagach 

konkurencyjnych kraju. 

Brak rozważań i planów 

beneficjentów co do 

okresu trwałości 

projektów oraz 

możliwości 

wykorzystania 

infrastruktury w tym 

czasie (lub błędne 

założenia w tym 

zakresie). 

Brak monitorowania 

efektów realizowanych 

projektów, w tym 

zakupionego sprzętu, 

aparatury oraz 

potencjalnego jej 

wykorzystania. 

Przygotowanie nowego 

Programu Operacyjnego 

powinno zostać poprzedzone 

wyznaczeniem strategicznych 

kierunków i zakresu wsparcia 

w ramach nowego okresu 

programowania. 

Jednocześnie sugeruje się 

odejście od wąskiego ujęcia 

kierunków priorytetowych na 

rzecz interdyscyplinarności 

wsparcia. 

Przygotowanie mapy 

nowozakupionej 

infrastruktury wraz z opisem 

każdej inwestycji, w tym 

rodzajem aparatury i sprzętu, 

możliwościami zewnętrznego 

wykorzystania sprzętu oraz 

przedmiotem świadczonych 

usług (dzięki nowej 

aparaturze). 

IZ PO IG 

(oraz inne 

instytucje 


tworzenie 

nowego 

Programu 

Operacyjnego) 

Nadzór IZ PO IG 

w porozumieniu 

z pozostałymi 

instytucjami 

zaangażowanymi 

we wdrażanie 

działań 1. i 2. 

Priorytetu PO IG. 


perspektywą 

finansową 

II kwartał 2012 

Przed przystąpieniem do sporządzenia 

nowego Programu należy zdefiniować 

problemy rozwojowe, a także 

wyzwania stojące przed działalnością 

B+R w kraju. Kolejnym krokiem 

powinno być zdefiniowanie 

instrumentów wsparcia. 

Mapa powinna zostać przygotowana w 

postaci elektronicznej i udostępniona 

poprzez strony internetowe 

Ministerstwa a następnie 

upowszechniona wśród beneficjentów 

i innych, zainteresowanych 

podmiotów. 

WKP 

WKP, WPI 

2

5 

6 

Warto skorzystać z 

doświadczeń i wniosków 

płynących z wdrażania 

instrumentów wsparcia 

w innych krajach. 

W ramach badania 

zidentyfikowano brak 

miękkich kompetencji w 

zakresie zarządzania 

projektami B+R oraz w 

zakresie zarządzania 

procesami transferu 

wiedzy i technologii. 

Istnieje zagrożenie, że 

projekty o dużym 

potencjale i 

strategicznym znaczeniu, 

nie będą kontynuowane 

z powodu braku źródeł 

ich finansowania. 

Uwzględnienie w pracach 

nad nowym okresem 

programowania 

instrumentów, takich jak: 

zaawansowane rozwiązania 

podatkowe z Francji, 

vouchery innowacyjne oraz 

usługi pakietowe dla nowo 

powstających firm 

innowacyjnych. 

Kształt nowego Programu 

Operacyjnego powinien 

podkreślać rolę działań 

miękkich, takich jak obecne 

wsparcie w ramach działania 

1.2 PO IG, w tym tworzyć 

warunki do rozwoju 

osobistego pracowników 

naukowych, jak również 

pracowników zespołów B+R 

w firmach. 

Warto rozważyć możliwość 

wprowadzenia takiego 

systemu rozdzielania 

środków finansowych, który 

pozwalałby na dalsze 

finansowanie projektów 

formalnie zakończonych, a z 

uwagi na zakres tematyczny, 

IZ PO IG 

IZ PO IG 

(oraz inne 

instytucje 


tworzenie 

nowego 

Programu 

Operacyjnego) 

IZ PO IG 


perspektywą 

finansową 


perspektywą 

finansową 


perspektywą 

finansową 

Zdefiniowanie katalogu instrumentów 

wsparcia nowego Programu należy 

poprzedzić analizą możliwości i 

zasadności (w tym z punktu widzenia 

porządku prawnego) wdrożenia w 

Polsce wskazanych instrumentów. 

W diagnozie nowego Programu 

Operacyjnego należy uwzględnić 

problematykę rozwoju osobistego 

pracowników B+R. Dodatkowo 

określenie instrumentów wsparcia (na 

bazie dokonanej diagnozy sytuacji) 

wymagać będzie konsultacji i 

dokonania ustaleń nt. rozdziału 

pomiędzy działaniami EFS a EFRR i/lub 

ewentualnego zwiększenia zakresu 

stosowania cross-financing’u w 

projektach. 

W ramach prac nad nowym 

Programem Operacyjnym należy 

poddać analizie możliwość 

stopniowego realizowania projektów 

(tak jak ma to miejsce w przypadku 

projektów innowacyjnych testujących 

finansowanych w obecnej 

perspektywie w ramach PO KL). 

WKP 

WKP 

WKP, WPI 

4

7. 

8. 

W nowej perspektywie 

finansowania konieczne 

jest uwzględnienie 

nowych sposobów 

podejścia do wspierania 

innowacji. 

Wspieranie innowacji w 

nowym okresie 

programowania oraz 

instrumenty, które 

zostaną wykorzystane w 

tym celu, powinny 

czerpać z doświadczeń 

innych krajów UE. 

stopień zaawansowania, 

jakość otrzymanych 

rezultatów, wartych 

kontynuowania. 

Postulat ten jest zbieżny 

względem postulatu 

problemowego podejścia do 

realizacji projektów, tj. 

sytuacji w której konkursy 

byłyby ogłaszane nie w 

działaniach, a w związku z 

konkretnym problemem do 

rozwiązania. 

Należy przyjrzeć się 

nowoczesnym sposobom 

podejścia do wspierania 

innowacji, które w większym 

stopniu akcentują działania 

ponadregionalne 

(transgraniczne, 

międzynarodowe) i odnoszą 

się do konkretnych obszarów 

problemowych. 

W kontekście doświadczeń 

zagranicznych warto 

przyjrzeć się następującym 

instrumentom wsparcia: 

Granty na wsparcie 

nowopowstałych firm 

IZ PO IG 

IZ PO IG 


perspektywą 

finansową 


perspektywą 

finansową 


wsparcia należy poprzedzić analizą 

nowoczesnych sposobów wspierania 

innowacji na świecie. 


wsparcia nowego Programu należy 

poprzedzić analizą możliwości i 

zasadności (w tym z punktu widzenia 

porządku prawnego) wdrożenia w 

Polsce wskazanych instrumentów. 

WKP 

WKP

innowacyjnych oraz rozwój 

innowacji. 

Zaawansowane usługi dla 

firm. 

Finansowanie 

konkurencyjnych ośrodków 

badawczych, wyposażenie i 

wzmocnienie „centrów 

doskonałości”- stanowiące 

kombinację stypendiów oraz 

innych form wsparcia 

rozwoju zasobów ludzkich. 

Transfer technologiczny, 

tworzenie biegunów 

innowacji, klastrów, w tym 

działania skierowane na 

wzmocnienie istniejących 

centrów poprzez 


realizowanych projektów z 

udziałem „producentów 

wiedzy”, w tym firm sektora 

MSP. 

Granty dla studentów i 

wsparcie dla ich zatrudnienia 

w firmach badawczych.

pobierz plik - Ewaluacja

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?