PDF - Wolne Lektury

More documents

Recommendations

Info

I na myśl o tym zdejmował go żal głęboki. Do czasu swego uwięzienia w Krakowie nie zdawał sobie nawet dobrze sprawy, jak dalece miłuje tego stryjca, który mu był w życiu ojcem i matką. Lecz teraz wieǳiał o tym dobrze, a zarazem czuł, że po jego śmierci bęǳie okrutnie sam na świecie — bez krewnych, prócz opata⁷¹⁵, który trzymał w zastawie Bogdaniec, bez przyjaciół i bez pomocy. Jednocześnie przychoǳiło mu na myśl, że Maćko, jeśli umrze, to też przez Niemców, przez których on sam mało szyi nie stracił, przez których zginęli wszyscy jego ojce i Danusina matka, i wielu, wielu niewinnych luǳi, których znał lub o których słyszał od znajomych — i aż poczynało go zdejmować zǳiwienie. „Zali — mówił sobie — w całym tym Królestwie nie ma człowieka, który by od nich krzywdy nie doznał i pomsty nie pragnął?” Tu przypomniał sobie Niemców, z którymi wojował pod Wilnem, i pomyślał, że pewnie i Tatarzy srożej od nich nie wojują i że takiego drugiego narodu chyba na świecie nie ma. Świt przerwał mu te rozmyślania. ǲień wstawał jasny, ale chłodny. Maćko widocznie miał się lepiej, bo oddychał równiej i spokojniej. Zbuǳił się dopiero, gdy słońce dobrze już przygrzało, otworzył oczy i rzekł: — Ulżyło mi. A gǳie jesteśmy? — Dojeżdżamy do Olkusza. Wiecie?… gǳie srebro kopią i olbory⁷¹⁶ do skarbu oddają. — Żeby tak mieć, co jest w ziemi! Ot by można Bogdaniec zabudować! — Widać, że wam lepiej — odrzekł śmiejąc się Zbyszko. — Hej! starczyłoby i na murowany zamek! Ale zajeǳiem do fary⁷¹⁷, bo tam i gościnę nam daǳą, i bęǳiecie się mogli wyspowiadać. Wszystko jest w boskich ręku, ale równo lepiej mieć sumienie na porządek. — Ja grzeszny człowiek, rad się pokajam — odrzekł Maćko. — Śniło mi się w nocy, że mi diabli skórznie⁷¹⁸ z nóg ściągają… I po niemiecku z sobą szwargotali⁷¹⁹. Bóg łaskaw, że mi ulżyło. A ty spałeś krzynę? — Jakożem miał spać, kiedym was pilnował? — To przylegnĳ sobie trochę. Jak dojeǳiemy, to cię zbuǳę. — Gǳie mnie tam do spania! — A co ci przeszkaǳa? Zbyszko spojrzał na stryjca oczyma ǳiecka. — A co, jak nie kochanie? Aże mnie kolki od wzdychania w dołyszku sparły, ale siędę trochę na konia, to mi ulży. I zlazłszy z wozu, siadł na konia, którego mu Turczynek, podarowany przez Zawiszę, sprawnie podał. Maćko tymczasem brał się nieco z bólu za bok, ale widocznie myślał o czym innym, nie o własnej chorobie, bo kręcił głową, cmokał ustami i wreszcie rzekł: — Toć ǳiwuję się, ǳiwuję i nie mogę się wyǳiwować, skądeś ty na to kochanie taki pażerny⁷²⁰, bo ani twój roǳic nie był taki, ani ja też. Lecz Zbyszko zamiast odpowieǳieć wyprostował się nagle w kulbace, wziął się w boki, głowę zadarł do góry i huknął całą siłą piersi: Płakałem ci bez⁷²¹ noc, płakałem i z rana, Gǳieś mi się poǳiała, ǳiewucho kochana! Nic mi nie pomoże, choć oczy wypłaczę, Bo ciebie, ǳiewczyno, nigdy nie zobaczę. Hej! I to „hej!” runęło po lesie, odbiło się o pnie przydrożne, wreszcie ozwało się dalekim echem i ucichło w gęstwinach. A Maćko pomacał się znów po boku, w którym ugrzęzło niemieckie żeleźce⁷²², i rzekł stękając trochę: ⁷¹⁵��a� — przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym. ⁷¹⁶��r (daw.) — opłata za prawo eksploatacji kopalni kruszcu, wnoszona do skarbca królewskiego. ⁷¹⁷�ara� ��c�� ar�y — miejski kościół parafialny. ⁷¹⁸��rz�� — skórzane buty z wysokimi cholewami. ⁷¹⁹�z�ar��a� — mówić w niezrozumiałym i/lub nielubianym języku, zwł. po niemiecku. ⁷²⁰�aż�r�y — ǳiś popr.: pazerny. ⁷²¹��z (daw.) — przez. ⁷²²ż��c� (daw.) — grot. �� Krzyżacy� �� r��zy 80 Spowiedź
— Drzewiej luǳie byli mądrzejsi — rozumiesz? Po chwili jednak zamyślił się, jakby sobie przypominając jakieś dawne czasy, i dodał: — Chociaż poniektóry bywał i drzewiej⁷²³ głupi. Ale tymczasem wyjechali z boru, za którym ujrzeli szopy gwarków⁷²⁴, a dalej zębate mury Olkusza wzniesione przez króla Kazimierza i wieżę fary zbudowanej przez Władysława Łokietka⁷²⁵. �� Kanonik od fary⁷²⁶ wyspowiadał Maćka i zatrzymał ich gościnnie na nocleg, tak że wyjechali dopiero nazajutrz rano. Za Olkuszem skręcili ku Śląskowi, którego granicą mieli wciąż jechać aż do Wielkopolski. Droga szła po większej części puszczą, w której pod zachód słońca oǳywały się często, podobne do poǳiemnych grzmotów, ryki turów⁷²⁷ i żubrów, nocami zaś pobłyskiwały spośród leszczynowej gęstwy oczy wilcze. Większe jednak niebezpieczeństwo niż od zwierza groziło na tej droǳe wędrownikom i kupcom od niemieckich lub zniemczałych rycerzy ze Śląska, których zameczki wznosiły się tu i ówǳie nad granicą. Wprawǳie wskutek wojny z Opolczykiem Naderspanem⁷²⁸, któremu pomagali przeciw królowi Władysławowi synowcowie⁷²⁹ śląscy, większą część tych zameczków pokruszyły ręce polskie, zawsze jednak trzeba się było mieć na baczności i zwłaszcza po zachoǳie słońca nie popuszczać broni z ręki. Jechali jednak spokojnie, tak że Zbyszkowi poczynała się już droga przykrzyć, i dopiero na ǳień kołowej jazdy od Bogdańca posłyszeli za sobą pewnej nocy parskanie i tupot koni. — Jacyś luǳie jadą za nami — rzekł Zbyszko. Maćko, który nie spał, spojrzał na gwiazdy i odpowieǳiał jako człowiek doświadczony: — Świt niedaleko. Przecieżby zbóje nie napadali przy schyłku nocy, bo nade dniem Świt czas im do domu. Zbyszko wstrzymał jednak wóz, uszykował luǳi w poprzek drogi czołem do nadjeżdżających, sam zaś wysunął się naprzód i czekał. Jakoż po pewnym czasie ujrzał w pomroce kilkunastu konnych. Jeden z nich jechał na czele, na kilka kroków przed innymi, ale widocznie nie miał zamiaru się ukrywać, albowiem śpiewał głośno. Zbyszko nie mógł dosłyszeć słów, ale do uszu jego dochoǳiło wesołe: „hoc! hoc!”, którym nieznajomy kończył każdą zwrotkę pieśni. — Nasi! — rzekł sobie. Po chwili jednak zawołał: — Stój! Śmiech — A ty se siednĳ — odpowieǳiał żartobliwy glos. — Coście za jedni? — Coście za druǳy? — A czemu nas najeżdżacie? — A czemuż drogę zagraǳasz? — Odpowiadaj, bo kusze napięte. — A u nas… wypięte — strzelaj! — Odkazujże⁷³⁰ po luǳku, bo ci bęǳie bieda. Na to odpowieǳiała Zbyszkowi wesoła pieśń: ⁷²³�rz�� (daw.) — dawniej. ⁷²⁴��ar�� (daw.) — górnik. ⁷²⁵��a�y��a� � �� — (ok. 1260–1333), król Polski od 1320, przedtem długo walczył o zjednoczenie kraju po okresie rozbicia ǳielnicowego. ⁷²⁶�ara� ��c�� ar�y — miejski kościół parafialny. ⁷²⁷��r — wymarły ǳiki ssak z rzędu parzystokopytnych. ⁷²⁸��a�y��a� �� czy� �� a��r��a�� — (ok. 1330-1401) książę opolski, znakomity administrator, prowaǳący politykę prowęgierską. W roku 1391 skonfliktowany z Władysławem Jagiełłą, który pozbawił go lenn na terytorium Polski, ⁷²⁹�y��c — syn brata. ⁷³⁰��azy�a� (z ros.) — odpowiadać. �� Krzyżacy� �� r��zy 81
Page 2 and 3:
HENRYK SIENKIEWICZ Krzyżacy¹ Ta l
Page 4 and 5:
— Pewnie, że w Krakowie ostanę,
Page 6 and 7:
— Nuże, powiadajcie! Sławiliśc
Page 8 and 9:
— Był ci on pustelnikiem — odp
Page 10 and 11:
— I mazowieckich panien siła¹¹
Page 12 and 13:
Ona zaś wzięła przed się lutni
Page 14 and 15:
A przetowłosa¹⁵⁶ Danusia pods
Page 16 and 17:
A zakonnicy nie okazali też zǳiwi
Page 18 and 19:
— Ej, dębowe to jakieś chłopy!
Page 20 and 21:
Na to uśmiechnął się z kolei Ma
Page 22 and 23:
wielkim ołtarzu łatwo było o dar
Page 24 and 25:
Maćko temu się nie sprzeciwi, a P
Page 26 and 27:
Księżna wyciągnęła drżące ze
Page 28 and 29:
— Na psa urok! — odrzekła Ofka
Page 30 and 31: szlachcic znakomitego rodu i pan mo
Page 32 and 33: Powałę z twarzą tak dumną jak n
Page 34 and 35: Słysząc to, wszyscy wpadli w wiel
Page 36 and 37: Powała zaś spytał tymczasem Mać
Page 38 and 39: żową³⁵⁷. Sam Witold, chocia
Page 40 and 41: z innymi do kościoła, nieco zanie
Page 42 and 43: granicą lekarzem, nie zapowiadał
Page 44 and 45: świeccy dygnitarze i rycerze. Ksi
Page 46 and 47: — Mięǳy prawǳiwymi chrześcĳa
Page 48 and 49: Zbyszkowi przemknęło przez myśl,
Page 50 and 51: ślubować, ile ma roków⁴⁸¹.
Page 52 and 53: Usłyszawszy to Zbyszko, chociaż s
Page 54 and 55: — A co tam na dworze? — Pogoda
Page 56 and 57: ��
Page 58 and 59: Wtem o goǳinie trzynastej z połud
Page 60 and 61: Danusia, ani Powała z Taczewa, kt
Page 62 and 63: — A księżna Anna jeszcze też j
Page 64 and 65: po to, by miał wolę pojechać sob
Page 66 and 67: które chcąc okazać swoje współ
Page 68 and 69: a słyszeli o jego mocy i Niemcy, z
Page 70 and 71: zyść przyniosła im owa walka na
Page 72 and 73: I skoczywszy ku nim, począł ich o
Page 74 and 75: twie utracił⁶⁷⁶, że się po
Page 76 and 77: — Chytry jest, bo innych łupi, a
Page 78 and 79: I wyszedł. ��
Page 82 and 83: Jedna bieda z drugą biedą Na rozs
Page 84 and 85: — Albo to Edyga głupi. Wieǳiał
Page 86 and 87: nią zdajcie i niech was głowa o n
Page 88 and 89: — Do domu okrutny szmat drogi…
Page 90 and 91: W przednich izbach były też w pob
Page 92 and 93: od Jagienki bił po prostu blask zd
Page 94 and 95: — Jak nie bęǳiesz mógł, to si
Page 96 and 97: — A Cztan? Jagienka poczęła si
Page 98 and 99: nadejść, a następnie o Danusi, k
Page 100 and 101: tak wielką wǳięczność dla niej
Page 102 and 103: — To ja wam powiem — rzekł Zby
Page 104 and 105: — Naszej krzywdy przecie byście
Page 106 and 107: — O wa! — odpowieǳiał Zbyszko
Page 108 and 109: — Jak mi Bóg miły, takem już s
Page 110 and 111: Tak to oni ze sobą rozmawiali, gdy
Page 112 and 113: — Nie szpylmany my już ni goliar
Page 114 and 115: począł rozmawiać ze Zbyszkiem, k
Page 116 and 117: Po chwili Cztan spytał: — Co rob
Page 118 and 119: tak być może i że gdy zdarza si
Page 120 and 121: Na to przedłużyła się Maćkowi
Page 122 and 123: — Nie byłoby tego, gdybym był s
Page 124 and 125: I pomiarkowawszy, co w prędkości
Page 126 and 127: Aż wreszcie przestraszył się owy
Page 128 and 129: Czech uśmiechnął się jak roztro
Page 130 and 131:
przyszłe, ale nie myślcie, panie,
Page 132 and 133:
Aż dopiero po powrocie do gospody
Page 134 and 135:
— Nie szczeka moja cnota, jako tw
Page 136 and 137:
kuszę naciągał. Przestał nawet
Page 138 and 139:
czasie nożem żgnąć¹²⁷⁴, k
Page 140 and 141:
— Bo też to jest obcy obyczaj, a
Page 142 and 143:
przechoǳiły w olbrzymią puszczę
Page 144 and 145:
— Jakbyście wieǳieli — odrzek
Page 146 and 147:
Wówczas spojrzała po luǳiach i s
Page 148 and 149:
I znowu umilkł ze szczęścia i ze
Page 150 and 151:
De Lorche, lubo¹³⁴⁸ wezwany p
Page 152 and 153:
drzew mężny pan de Lorche i pochy
Page 154 and 155:
Pana de Lorche opanowała też pod
Page 156 and 157:
— A śmierć Majnegera musi być
Page 158 and 159:
A Hugo de Danveld przyskoczył niem
Page 160 and 161:
Po czym przymrużył oczy, jakby ch
Page 162 and 163:
wielkim męstwem i podejmowany wsz
Page 164 and 165:
— Słuchajcie: bęǳie powód do
Page 166 and 167:
— Jużci prawda — rzekł ksią
Page 168 and 169:
— Tak myślę, że powinności ry
Page 170 and 171:
z własnymi ǳiećmi. Przyszło jej
Page 172 and 173:
A Danuśka podniosła się od kolan
Page 174 and 175:
ǳiewczyna też do spowieǳi w barw
Page 176 and 177:
— Miły Jezu! ma-li tak być po
Page 178 and 179:
przywǳiania pancerza i hełmu, a w
Page 180 and 181:
że Maćko nie bęǳie długo krzyw
Page 182 and 183:
zostali w mieście, owi zaś jechal
Page 184 and 185:
— Nie wiecie, czyj zaś? — Luǳ
Page 186 and 187:
w konie najlepsze, kazał im jecha
Page 188 and 189:
I poszli do Juranda. W izbie gorąc
Page 190 and 191:
jednocześnie nie tracił naǳiei,
Page 192 and 193:
A Jurand począł powtarzać jakim
Page 194 and 195:
��
Page 196 and 197:
— Bo gdyby mieli przyczynę do po
Page 198 and 199:
o Danusi, że nie umiał na nic inn
Page 200 and 201:
— Prawda jest — rzekł Jurand
Page 202 and 203:
Po czym oboje skłonili się Jurand
Page 204 and 205:
To rzekłszy, chłop począł „za
Page 206 and 207:
I naǳieja ogarniała go coraz pot
Page 208 and 209:
zmierziło¹⁷³⁴ mu się czeka
Page 210:
Rankiem gruby, brodaty knecht niemi
show all

PDF - Wolne Lektury

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?