PDF - Wolne Lektury

twie utracił⁶⁷⁶, że się podobno własnego zwycięstwa przeląkł. Książę Witold zaradny jest
i pewno grody dobrze opatrzył⁶⁷⁷, a zresztą, chociaż nie udało się tym razem Litwinom,
jednakże nie nowina im Tatarów zwyciężać.
— Nie z Tatarami nam, ale z Niemcami na śmierć i życie — rzekł Zyndram z Maszkowic
— i jeśli ich nie zetrzem, od nich zguba przyjdzie.
Po czym zwrócił się do Zbyszka:
— A najpierw zginie Mazowsze. Znajdziesz tam zawsze robotę — nie bój się!
— Hej! żeby stryj był zdrów, zaraz bym tam pociągnął.
— Pomagaj ci Bóg! — rzekł Powała wznosząc kielich.
— Na zdrowie twoje i Danuśki!
— A na zatratę Niemcom! — dodał Zyndram z Maszkowic.
I poczęli go żegnać. A tymczasem wszedł dworzanin księżny z sokołem na ręku i skłoniwszy
się obecnym rycerzom, zwrócił się z jakimś dziwnym uśmiechem do Zbyszka:
— Księżna⁶⁷⁸ pani kazała wam powiedzieć — rzekł — że przenocuje jeszcze w Krakowie,
a w drogę ruszy jutro rano.
— To i dobrze — rzekł Zbyszko — ale czemu to? zali kto nie zachorzał?
— Nie. Jeno księżna ma gościa z Mazowsza.
— Samże książę przyjechał?
— Nie książę, jeno Jurand ze Spychowa — odrzekł dworzanin.
Usłyszawszy to, Zbyszko zmieszał się okrutnie i serce poczęło mu się tak tłuc w piersi
jak wówczas, gdy mu czytano wyrok śmierci.
�������� ����
Księżna Anna⁶⁷⁹ nie zdziwiła się zbytnio przyjazdem Juranda ze Spychowa, zdarzało się
bowiem często, że wśród ustawicznych pościgów, napadów i walk z sąsiednimi rycerzami
niemieckimi porywała go nagła tęsknota za Danusią. Wówczas zjawiał się niespodzianie
bądź w Warszawie, bądź w Ciechanowie lub gdziekolwiek czasowo bawił dwór księcia
Janusza⁶⁸⁰. Na widok dziecka wybuchał zawsze okropną żałością. Danusia bowiem z upływem
lat stawała się tak do matki podobna, że za każdym razem zdawało mu się, że widzi
swoją nieboszczkę, taką, jaką niegdyś poznał u księżny Anny w Warszawie. Ludzie myśleli
nieraz, że od tej żałości skruszeje w nim wreszcie żelazne, zemście tylko oddane serce.
Księżna namawiała też go często, by porzuciwszy swój krwawy Spychów, został przy dworze
i przy Danusi. Sam książę, ceniąc jego męstwo i znaczenie, a zarazem chcąc uniknąć
kłopotów, na jakie narażały go ustawiczne zajścia graniczne, ofiarował mu urząd miecznika⁶⁸¹.
Zawsze na próżno. Właśnie widok Danusi rozdzierał w nim dawne rany. Po kilku
dniach tracił ochotę do jadła, do snu, do rozmowy. Serce poczynało mu się widocznie
burzyć i zalewać krwią, a wreszcie znikał z dworu i wracał w swoje bagna spychowskie, by
żal i gniew we krwi zatopić. Ludzie wówczas mówili: „Gorze Niemcom! wcale ci oni nie
owce, ale dla Juranda owce, bo on im wilkiem”. Jakoż po upływie pewnego czasu rozchodziły
się wieści to o pochwytanych gościach, ochotnikach, którzy szlakiem granicznym
dążyli do Krzyżaków, to o popalonych gródkach, to o zagarniętych chłopach lub walkach
na śmierć, z których straszny Jurand zawsze wychodził zwycięsko. Przy drapieżnym
usposobieniu Mazurów i rycerzy niemieckich, którzy z ramienia Zakonu dzierżyli ziemię
i gródki do Mazowsza przyległe, nawet w czasach największego pokoju między książęty
mazowieckimi a Zakonem na granicy nie ustawała nigdy wrzawa bojowa. Nawet na ścinanie
drzew w boru lub na żniwa mieszkańcy wybierali się z kuszami lub zbrojni w dzidy.
Ludzie żyli w niepewności jutra, w ciągłym wojennym pogotowiu, w zatwardziałości serc.
⁶⁷⁶��� �a�ar��� ��y�a �y�� ���� � ������ ��rac�� — właśc. Edygej; straty tatarskie szacuje się na 3.500–6.000
ludzi.
⁶⁷⁷��a�rzy� (daw.) — zaopatrzyć, zabezpieczyć.
⁶⁷⁸���a �a���a — (1358–1448), córka księcia trockiego Kiejstuta i Biruty, żona księcia mazowieckiego Janusza
(było to najdłużej trwające małżeństwo w dziejach dynastii).
⁶⁷⁹���a �a���a — (1358–1448), córka księcia trockiego Kiejstuta i Biruty, żona księcia mazowieckiego Janusza
(było to najdłużej trwające małżeństwo w dziejach dynastii).
⁶⁸⁰�a���z � ��ar�zy ��ar�za����� — (ok. 1346–1429), książę mazowiecki, lennik Władysława Jagiełły.
⁶⁸¹���cz��� — dostojnik, pierwotnie urzędnik dworski zarządzający zbrojownią.
������ ����������� Krzyżacy� ��� ���r��zy 74
Córka
Niemiec