Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
— Niech żywie! — powtórzyli inni.<br />
A sędziwy kasztelan zwrócił się do księżny i rzekł:<br />
— Już też, miłościwa księżno, zrękowiny⁶²³ muszą być zaraz, bo ów obyczaj tak każe.<br />
— Zrękowiny uczynię zaraz — odpowiedziała z rozpromienioną twarzą dobra pani<br />
— ale pokładzin⁶²⁴ bez ojcowej woli Juranda ze Spychowa nie dopuszczę.<br />
�������� ������<br />
U kupca Amyleja Maćko i Zbyszko naradzali się nad tym, co czynić. Stary rycerz spodziewał<br />
się rychłej śmierci, a że przepowiadał mu ją także znający się na ranach �anciszkanin<br />
o. Cybek, więc chciał wracać do Bogdańca, aby być pochowanym wedle⁶²⁵ ojców<br />
na cmentarzu w Ostrowiu.<br />
Nie wszyscy jednak ojce tam leżeli. Był to niegdyś liczny ród. Czasu wojen zwoływali<br />
się okrzykiem: „Grady!”, w herbie zaś — mieniąc się⁶²⁶ lepszymi od innych włodyków,<br />
którym nie zawsze przysługiwało prawo herbu — nosili Tępą Podkowę. Roku 1331, w bitwie<br />
pod Płowcami⁶²⁷, siedmdziesięciu czterech wojowników z Bogdańca wystrzelali na<br />
bagnie kusznicy niemieccy, ocalał tylko jeden, Wojciech, przezwiskiem Tur, któremu<br />
król Władysław Łokietek⁶²⁸ po pogromie Niemców potwierdził osobnym przywilejem<br />
herb i ziemie bogdanieckie. Tamtych kości bielały odtąd na polach płowieckich, Wojciech<br />
zaś wrócił do domowych pieleszy, lecz po to tylko; by całkowitą zgubę rodu swego<br />
oglądać.<br />
Albowiem, podczas gdy mężowie z Bogdanca ginęli pod strzałami Niemców, zbójnicy-<br />
-rycerze z pobliskiego Śląska napadli na ich gniazdo⁶²⁹, spalili do cna osadę, ludność<br />
wysiekli lub uprowadzili w niewolę po to, by ją sprzedać w odległe kraje niemieckie.<br />
Wojciech został sam jeden w starym domostwie, które ocalało od ognia, jako dziedzic<br />
obszernych, ale pustych ziem, poprzednio do całego włodyczego rodu należących. W pięć<br />
lat później ożenił się i spłodziwszy dwóch synów, Jaśka i Maćka — od tura w lesie na<br />
łowach zabit.<br />
Synowie rośli pod opieką matki, Kachny ze Spalenicy, która w dwóch wyprawach<br />
pomściła na śląskich Niemcach dawne krzywdy, w trzeciej zaś poległa. Jaśko, doszedłszy<br />
do lat⁶³⁰, pojął w małżeństwo Jagienkę z Mocarzewa, z którą spłodził Zbyszka. Maćko<br />
zaś, pozostawszy w stanie bezżennym, pilnował majętności i synowca, o ile pozwalały mu<br />
na to wyprawy wojenne.<br />
Lecz gdy w czasie wojny domowej Grzymalitów z Nałęczami ⁶³¹spalono po raz drugi<br />
chałupy w Bogdańcu i rozproszono kmieciów,⁶³² samotny Maćko próżno usiłował go<br />
na nowo dźwignąć. Nabiedziwszy się lat niemało, zastawił wreszcie ziemię krewnemu<br />
opatowi⁶³³, sam zaś z małym jeszcze Zbyszkiem pociągnął na Litwę przeciw Niemcom.<br />
Nigdy on jednak nie tracił z oczu Bogdańca. Na Litwę pociągnął właśnie dlatego, by<br />
wzbogaciwszy się łupami, z czasem powrócić, wykupić ziemię, zaludnić ją jeńcami, odbudować<br />
gródek i osadzić na nim Zbyszka. Teraz też, po szczęśliwym ocaleniu młodzianka,<br />
o tym tylko myślał i nad tym naradzał się z nim u kupca Amyleja.<br />
Ziemię mieli za co wykupić. Z łupów, z okupów, które składali wzięci przez nich do<br />
niewoli rycerze, i z darów Witolda⁶³⁴ zebrali zapasy dość znaczne. Szczególnie dużą ko-<br />
⁶²³zr������y (daw.) — zaręczyny.<br />
⁶²⁴����a���y — położenie się małżonków w jednym łożu w obecności świadków.<br />
⁶²⁵����� — tu: obok.<br />
⁶²⁶������ ��� (daw.) — podawać się za.<br />
⁶²⁷����a ��� ����ca�� — rozegrana 27 września 1331 r. między wojskami Władysława Łokietka a oddziałami<br />
krzyżackimi, przerwała krzyżacką kampanię przeciw Polsce.<br />
⁶²⁸��a�y��a� � �������� — (ok. 1260–1333), król Polski od 1320, przedtem długo walczył o zjednoczenie kraju<br />
po okresie rozbicia dzielnicowego.<br />
⁶²⁹���az�� (przen.) — siedziba rodu.<br />
⁶³⁰����� �� �a� (daw.) — osiągnąć odpowiedni wiek.<br />
⁶³¹����a �rzy�a����� z �a��cza�� — wojna domowa w Wielkopolsce, toczona w latach 1382–1385 między<br />
przedstawicielami dwóch rodów możnowładców. Konflikt wynikał z różnych koncepcji obsadzenia tronu<br />
polskiego po wygaśnięciu linii Piastów.<br />
⁶³²����� — zamożny chłop, posiadający własne gospodarstwo.<br />
⁶³³��a� — przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym.<br />
⁶³⁴������ K����������cz� z�a�y ������� — (ok. 1350–1430), wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława<br />
Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle.<br />
������ ����������� Krzyżacy� ��� ���r��zy 69
Change language