PDF - Wolne Lektury

More documents

Recommendations

Info

— A co tam na dworze? — Pogoda jak złoto, a słonko przygrzewa, aże⁵⁰² całemu światu miło. Na to Zbyszko założył na kark obie dłonie i przechyliwszy w tył głowę, mówił: — Hej, mocny Boże! Konia pod sobą mieć i jeźǳić po polach, po szerokich. Żal ginąć młodemu! Okrutny żal! — Giną luǳie i z konia! — odparł Maćko. — Ba! Ale ilu sami przedtem nabĳą!… I począł wypytywać o rycerzy, których na dworze króla wiǳiał: o Zawiszę, o Farureja, o Powałę z Taczewa, o Lisa z Targowiska i o wszystkich innych — co robią, czym się zabawiają⁵⁰³, na jakich zacnych ćwiczeniach czas im schoǳi? I słuchał chciwie opowiadań Maćka, który prawił, jako rano we zbrojach przez konie skaczą, jako powrozy targają, jako się próbują na miecze i na topory z ołowianymi ostrzami, a w końcu, jak ucztują i jakie pieśni śpiewają. Chciało się Zbyszkowi lecieć do nich z całej duszy i serca, a gdy się dowieǳiał, że Zawisza zaraz po chrzcinach wybiera się aż hen gǳieś w dół Węgrów⁵⁰⁴ na Turków, nie mógł się wstrzymać od okrzyku: — Puściliby mnie z nim! niechbym choć przeciw poganom zginął. Ale nie mogło to być, a tymczasem zdarzyło się coś innego. Oto obie księżne mazowieckie nie przestały myśleć o Zbyszku, który ujął je swoją młodością i urodą. Wreszcie księżna Aleksandra Ziemowitowa⁵⁰⁵ umyśliła wysłać list do mistrza. Mistrz nie mógł wprawǳie zmienić wyroku wydanego przez kasztelana, ale mógł wstawić się za młoǳieńcem do króla. Jagielle nie wypadało wprawǳie okazywać łaski, gdy szło o zamach na posła, zdawało się jednak rzeczą niewątpliwą, że rad ją okaże na wstawiennictwo samego mistrza. Więc naǳieja na nowo wstąpiła w serce obu pań. Księżna Aleksandra⁵⁰⁶, mając sama słabość do polerowanych⁵⁰⁷ rycerzy zakonnych, była i przez nich naǳwyczaj ceniona. Niejednokrotnie szły dla niej z Malborga bogate dary i listy, w których mistrz nazywał ją czcigodną, świątobliwą dobroǳiejką i osobliwszą orędowniczką Zakonu. Słowa jej wiele mogły i było rzeczą wielce prawdopodobną, iż nie doznają odmowy. Choǳiło tylko o znalezienie gońca, który by dołożył wszelkiej gorliwości, aby jak najpręǳej list oddać i z odpowieǳią powrócić. Usłyszawszy o tym, stary Maćko podjął się tego bez wahania… Uproszony kasztelan wyznaczył termin, do którego obiecał powstrzymać wykonanie wyroku. Pełen otuchy Maćko zakrzątnął się tego samego dnia koło odjazdu, po czym udał się do Zbyszka, aby mu szczęśliwą nowinę zwiastować. Jakoż w pierwszej chwili Zbyszko wybuchnął tak wielką radością, jakby mu już otworzono drzwi wieży. Następnie jednak zamyślił się, sposępniał nagle i rzekł: — Kto się tam od Niemców czego dobrego doczeka! Lichtenstein też mógł prosić króla o łaskę — i jeszcze by na tym wygrał, bo pomsty byłby się uchronił — a dlatego nie chciał nic uczynić… — On się zawziął za to, żeśmy go na tynieckiej droǳe nie chcieli przeprosić. O mistrzu Kondracie nie mówią luǳie źle. Wreszcie stracić na tym — nie stracisz. — Pewnie — rzekł Zbyszko — ale mu się tam nisko nie kłaniajcie. — Co się mam kłaniać? List od księżnej Aleksandry wiozę — i tyla… — Ha! kiedyście tacy dobrzy, to niech wam tam Bóg dopomoże… Nagle spojrzał bystro na stryjca i rzekł: — Ale jeśli mi król daruje, to Lichtenstein bęǳie mój, nie wasz. Pamiętajcie… — Jeszcześ szyi niepewny⁵⁰⁸, to żadnych zapowieǳi nie czyń. Dość masz tamtych głupich ślubów — odrzekł z gniewem stary. Po czym rzucili się sobie w objęcia — i Zbyszko został sam. Naǳieja i niepewność miotały na przemian jego duszą, a gdy przyszła noc, a z nią burza na niebie, gdy zakra- ⁵⁰²aż� (daw.) — aż. ⁵⁰³za�a��a� �� (daw.) — zajmować się. ⁵⁰⁴� �� r�� — na południe Węgier. ⁵⁰⁵��a��ra ��r��a — (ok. 1370–1434), córka wielkiego księcia Litwy Olgierda, siostra Władysława II Jagiełły, żona księcia mazowieckiego Ziemowita IV. ⁵⁰⁶��a��ra ��r��a — (ok. 1370–1434), córka wielkiego księcia Litwy Olgierda, siostra Władysława II Jagiełły, żona księcia mazowieckiego Ziemowita IV. ⁵⁰⁷��r��a�y — tu: obyczajny, wyrafinowany. ⁵⁰⁸�zy� ��y — niepewny, czy nie wykonają na nim wyroku śmierci. �� Krzyżacy� �� r��zy 54
towane okno poczęło rozświecać się złowrogim światłem błyskawic, a mury trząść się od grzmotów, gdy wreszcie wicher wpadł ze świstem do wieży i zgasił mdły⁵⁰⁹ kaganek⁵¹⁰ przy łożu: pogrążony w ciemności Zbyszko stracił znów wszelką otuchę — i całą noc ani na chwilę oczu nie mógł zamrużyć… „Już ja się śmierci nie wywinę — myślał — i wszystko nic nie pomoże”. Wszelako nazajutrz przyszła do niego w odwieǳiny zacna księżna Anna Januszowa, a z nią i Danusia ze swoją luteńką za pasem. Zbyszko padł im kolejno do nóg, po czym jakkolwiek był w utrapieniu, po bezsennej nocy, w niedoli i niepewności, nie do tyla jednak zapomniał o rycerskiej powinności, aby nie okazać Danusi zdumienia nad jej urodą… Lecz księżna podniosła na niego oczy pełne smutku i rzekła: — Nie ǳiwuj się ty jej, bo jeśli Maćko dobrej odpowieǳi nie przywiezie albo zgoła nie wróci, bęǳiesz ty się wkrótce, niebożę, lepszym rzeczom w niebie ǳiwował. Po czym jęła ronić łzy, rozmyślając o przyszłym niepewnym losie rycerzyka, a Danusia zawtórowała jej zaraz. Zbyszko pochylił się na nowo do ich nóg, bo i jego serce zmiękło wobec tych płaczów jak wosk w cieple. Nie kochał on tak Danusi, jak mąż kocha niewiastę, poczuł jednak, że ją kocha z całej duszy i że na jej widok ǳieje mu się w piersiach coś takiego, jakby w nich tkwił drugi człowiek, mniej srogi, mniej zapędliwy⁵¹¹, mniej wojną dyszący, a natomiast jakby słodkiego kochania spragniony. Chwycił go wreszcie żal ogromny, iż musi ją porzucić i nie bęǳie mógł dotrzymać tego, co ślubował. — Już ja ci, niebogo, pawich czubów pod nogi nie podłożę — mówił. — Ale jeśli przed boskim obliczem stanę, tedy tak powiem: „Odpuść mi, Panie, grzechy, ale co jest dobra wszelkiego na ziemi, to daj nie komu innemu, tylko pannie Jurandównie ze Spychowa”. — Niedawnoście się poznali — rzekła księżna. — Nie da Bóg, by to było na próżno. Zbyszko zaczął wspominać wszystko, co zaszło w gospoǳie tynieckiej, i rozczulił się zupełnie. W końcu jął prosić Danusi, by mu zaśpiewała tę samą pieśń, którą śpiewała wówczas, kiedy ją to chwycił z ławki i przyniósł do księżnej. Więc Danusia, choć było jej nie do śpiewania, wzniosła zaraz główkę ku sklepieniu i przymknąwszy jako ptaszek oczki, poczęła: Gdybym ci ja miała Skrzydłeczka jak gąska, Poleciałabym ja Za Jaśkiem do Śląska. Usiadłabym ci ja Na śląskowskim płocie… „Przypatrz się, Jasiulku‥⁵¹².” Lecz nagle spod stulonych rzęsów⁵¹³ wypłynęły jej łzy obfite — i nie mogła dłużej śpiewać. A Zbyszko porwał ją na ręce tak samo jak niegdyś w tynieckiej gospoǳie i począł choǳić z nią po izbie, powtarzając w uniesieniu: — Nie paniej jeno ja bym w tobie szukał. Niechby mnie Bóg wyratował, niechbyś dorosła — i niechby roǳic pozwolili — to by ja cię brał, ǳiewczyno!… Hej!… Danusia, objąwszy go za szyję, skryła spłakaną twarz na jego ramieniu — a w nim żal wstawał coraz większy, który płynąc z głębi wolnej natury słowiańskiej, zmieniał się w tej prostej duszy niemal w pieśń polną: To by ja cię brał, ǳiewczyno! To by ja cię brał!… ⁵⁰⁹��y (daw.) — słaby. ⁵¹⁰�a�a�� — lampka oliwna. ⁵¹¹za��y (daw.) — popędliwy, skłonny do szybkiego a nieprzemyślanego ǳiałania. ⁵¹²�a �a�� a — pieśń ludowa spotykana w Wielkopolsce, Małopolsce, na Mazowszu i na Śląsku. ⁵¹³rz�� — ǳiś popr.: rzęs. �� Krzyżacy� �� r��zy 55 Miłość
Page 2 and 3:
HENRYK SIENKIEWICZ Krzyżacy¹ Ta l
Page 4 and 5: — Pewnie, że w Krakowie ostanę,
Page 6 and 7: — Nuże, powiadajcie! Sławiliśc
Page 8 and 9: — Był ci on pustelnikiem — odp
Page 10 and 11: — I mazowieckich panien siła¹¹
Page 12 and 13: Ona zaś wzięła przed się lutni
Page 14 and 15: A przetowłosa¹⁵⁶ Danusia pods
Page 16 and 17: A zakonnicy nie okazali też zǳiwi
Page 18 and 19: — Ej, dębowe to jakieś chłopy!
Page 20 and 21: Na to uśmiechnął się z kolei Ma
Page 22 and 23: wielkim ołtarzu łatwo było o dar
Page 24 and 25: Maćko temu się nie sprzeciwi, a P
Page 26 and 27: Księżna wyciągnęła drżące ze
Page 28 and 29: — Na psa urok! — odrzekła Ofka
Page 30 and 31: szlachcic znakomitego rodu i pan mo
Page 32 and 33: Powałę z twarzą tak dumną jak n
Page 34 and 35: Słysząc to, wszyscy wpadli w wiel
Page 36 and 37: Powała zaś spytał tymczasem Mać
Page 38 and 39: żową³⁵⁷. Sam Witold, chocia
Page 40 and 41: z innymi do kościoła, nieco zanie
Page 42 and 43: granicą lekarzem, nie zapowiadał
Page 44 and 45: świeccy dygnitarze i rycerze. Ksi
Page 46 and 47: — Mięǳy prawǳiwymi chrześcĳa
Page 48 and 49: Zbyszkowi przemknęło przez myśl,
Page 50 and 51: ślubować, ile ma roków⁴⁸¹.
Page 52 and 53: Usłyszawszy to Zbyszko, chociaż s
Page 56 and 57: ��
Page 58 and 59: Wtem o goǳinie trzynastej z połud
Page 60 and 61: Danusia, ani Powała z Taczewa, kt
Page 62 and 63: — A księżna Anna jeszcze też j
Page 64 and 65: po to, by miał wolę pojechać sob
Page 66 and 67: które chcąc okazać swoje współ
Page 68 and 69: a słyszeli o jego mocy i Niemcy, z
Page 70 and 71: zyść przyniosła im owa walka na
Page 72 and 73: I skoczywszy ku nim, począł ich o
Page 74 and 75: twie utracił⁶⁷⁶, że się po
Page 76 and 77: — Chytry jest, bo innych łupi, a
Page 78 and 79: I wyszedł. ��
Page 80 and 81: I na myśl o tym zdejmował go żal
Page 82 and 83: Jedna bieda z drugą biedą Na rozs
Page 84 and 85: — Albo to Edyga głupi. Wieǳiał
Page 86 and 87: nią zdajcie i niech was głowa o n
Page 88 and 89: — Do domu okrutny szmat drogi…
Page 90 and 91: W przednich izbach były też w pob
Page 92 and 93: od Jagienki bił po prostu blask zd
Page 94 and 95: — Jak nie bęǳiesz mógł, to si
Page 96 and 97: — A Cztan? Jagienka poczęła si
Page 98 and 99: nadejść, a następnie o Danusi, k
Page 100 and 101: tak wielką wǳięczność dla niej
Page 102 and 103: — To ja wam powiem — rzekł Zby
Page 104 and 105:
— Naszej krzywdy przecie byście
Page 106 and 107:
— O wa! — odpowieǳiał Zbyszko
Page 108 and 109:
— Jak mi Bóg miły, takem już s
Page 110 and 111:
Tak to oni ze sobą rozmawiali, gdy
Page 112 and 113:
— Nie szpylmany my już ni goliar
Page 114 and 115:
począł rozmawiać ze Zbyszkiem, k
Page 116 and 117:
Po chwili Cztan spytał: — Co rob
Page 118 and 119:
tak być może i że gdy zdarza si
Page 120 and 121:
Na to przedłużyła się Maćkowi
Page 122 and 123:
— Nie byłoby tego, gdybym był s
Page 124 and 125:
I pomiarkowawszy, co w prędkości
Page 126 and 127:
Aż wreszcie przestraszył się owy
Page 128 and 129:
Czech uśmiechnął się jak roztro
Page 130 and 131:
przyszłe, ale nie myślcie, panie,
Page 132 and 133:
Aż dopiero po powrocie do gospody
Page 134 and 135:
— Nie szczeka moja cnota, jako tw
Page 136 and 137:
kuszę naciągał. Przestał nawet
Page 138 and 139:
czasie nożem żgnąć¹²⁷⁴, k
Page 140 and 141:
— Bo też to jest obcy obyczaj, a
Page 142 and 143:
przechoǳiły w olbrzymią puszczę
Page 144 and 145:
— Jakbyście wieǳieli — odrzek
Page 146 and 147:
Wówczas spojrzała po luǳiach i s
Page 148 and 149:
I znowu umilkł ze szczęścia i ze
Page 150 and 151:
De Lorche, lubo¹³⁴⁸ wezwany p
Page 152 and 153:
drzew mężny pan de Lorche i pochy
Page 154 and 155:
Pana de Lorche opanowała też pod
Page 156 and 157:
— A śmierć Majnegera musi być
Page 158 and 159:
A Hugo de Danveld przyskoczył niem
Page 160 and 161:
Po czym przymrużył oczy, jakby ch
Page 162 and 163:
wielkim męstwem i podejmowany wsz
Page 164 and 165:
— Słuchajcie: bęǳie powód do
Page 166 and 167:
— Jużci prawda — rzekł ksią
Page 168 and 169:
— Tak myślę, że powinności ry
Page 170 and 171:
z własnymi ǳiećmi. Przyszło jej
Page 172 and 173:
A Danuśka podniosła się od kolan
Page 174 and 175:
ǳiewczyna też do spowieǳi w barw
Page 176 and 177:
— Miły Jezu! ma-li tak być po
Page 178 and 179:
przywǳiania pancerza i hełmu, a w
Page 180 and 181:
że Maćko nie bęǳie długo krzyw
Page 182 and 183:
zostali w mieście, owi zaś jechal
Page 184 and 185:
— Nie wiecie, czyj zaś? — Luǳ
Page 186 and 187:
w konie najlepsze, kazał im jecha
Page 188 and 189:
I poszli do Juranda. W izbie gorąc
Page 190 and 191:
jednocześnie nie tracił naǳiei,
Page 192 and 193:
A Jurand począł powtarzać jakim
Page 194 and 195:
��
Page 196 and 197:
— Bo gdyby mieli przyczynę do po
Page 198 and 199:
o Danusi, że nie umiał na nic inn
Page 200 and 201:
— Prawda jest — rzekł Jurand
Page 202 and 203:
Po czym oboje skłonili się Jurand
Page 204 and 205:
To rzekłszy, chłop począł „za
Page 206 and 207:
I naǳieja ogarniała go coraz pot
Page 208 and 209:
zmierziło¹⁷³⁴ mu się czeka
Page 210:
Rankiem gruby, brodaty knecht niemi
show all

PDF - Wolne Lektury

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?