PDF - Wolne Lektury

More documents

Recommendations

Info

HENRYK SIENKIEWICZ Krzyżacy¹ Ta lektura, podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na stronie wolnelektury.pl. Utwór opracowany został w ramach projektu <strong>Wolne</strong> <strong>Lektury</strong> przez fundację Nowoczesna Polska. ¹Krzyżacy — Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, założony w czasie krucjat (ok. 1191), po upadku Królestwa Jerozolimskiego usiłował stworzyć sobie państwo w Europie na ziemiach pogańskich Prusów i na terenie Litwy.
TOM I �� W Tyńcu, w gospoǳie „Pod Lutym² Turem³”, należącej do opactwa, sieǳiało kilku luǳi, słuchając opowiadania wojaka bywalca, który z dalekich stron przybywszy, prawił im o przygodach, jakich na wojnie i w czasie podróży doznał. Człek był brodaty, w sile wieku, pleczysty, prawie ogromny, ale wychudły; włosy nosił ujęte w pątlik, czyli w siatkę naszywaną paciorkami; na sobie miał skórzany kubrak z pręgami wyciśniętymi przez pancerz, na nim pas, cały z mieǳianych klamr; za pasem nóż w rogowej pochwie, przy boku zaś krótki kord⁴podróżny. Tuż przy nim za stołem sieǳiał młoǳieńczyk o długich włosach i wesołym spojrzeniu, widocznie jego towarzysz lub może giermek, bo przybrany także po podróżnemu, w taki sam powyciskany od zbroicy skórzany kubrak. Resztę towarzystwa stanowiło dwóch ziemian⁵z okolic Krakowa i trzech mieszczan w czerwonych składanych czapkach, których cienkie końce zwieszały się im z boku aż na łokcie. Gospodarz Niemiec, w płowym kapturze z kołnierzem wycinanym w zęby, lał im z konwi⁶ sytne⁷ piwo do glinianych stągiewek⁸ i nasłuchiwał ciekawie przygód wojennych. Jeszcze ciekawiej jednak słuchali mieszczanie. W owych czasach nienawiść, jaka ǳie- Mieszczanin, Rycerz liła za czasów Łokietkowych⁹ miasto od rycerskiego ziemiaństwa, znacznie już była przygasła, mieszczaństwo zaś nosiło głowy górniej niż w wiekach późniejszych. Jeszcze ceniono ich gotowość a� c��c�� c��ar��¹⁰; dlatego też nieraz zdarzało się wiǳieć w gospodach kupców pĳących za pan brat ze szlachtą. Wiǳiano ich nawet chętnie, bo jako luǳie, u których o gotowy grosz¹¹ łatwiej, płacili zwykle za herbowych. Tak więc sieǳieli teraz i rozmawiali, mrugając od czasu do czasu na gospodarza, aby napełniał stągiewki. — Toście, szlachetny rycerzu, zwieǳili kawał świata? — rzekł jeden z kupców. — Niewielu z tych, którzy teraz ze wszystkich stron ściągają do Krakowa, wiǳiało tyle — odpowieǳiał przybyły rycerz. — A niemało ich ściągnie — mówił dalej mieszczanin. — Wielkie gody¹² i wielka Bogactwo, Święto szczęśliwość dla Królestwa! Prawią¹³ też, i to pewna, że król kazał całą łożnicę królowej złotogłowem szytym perłami wysłać i takiż baldachim nad nią uczynić. Zabawy będą i gonitwy w szrankach¹⁴, jakich świat dotąd nie wiǳiał. — Kumotrze¹⁵ Gamroth, nie przerywajcie rycerzowi — rzekł drugi kupiec. — Nie przerywam ja, kmotrze Eyertreter, tylko tak myślę, że i on rad¹⁶ bęǳie wieǳiał, co prawią, bo pewnie sam do Krakowa jeǳie. Nie wrócim i tak ǳiś do miasta, gdyż bramy przedtem zamkną, a w nocy gad¹⁷, który się w wiórach roǳi, spać nie daje, więc mamy czas na wszystko. — A wy na jedno słowo odpowiadacie dwaǳieścia. Starzejecie się, kmotrze Gamroth! — Ale sztukę wilgotnego sukna pod jedną pachą jeszcze dźwignę. — O wa! takiego, co się przez nie świeci jak przez sito. Lecz dalszą sprzeczkę przerwał podróżny wojak, który rzekł: ²��y (daw.) — groźny, srogi. ³��r — wymarły ǳiki ssak z rzędu parzystokopytnych. ⁴��r� — krótki miecz. ⁵z��a�� — właściciel majątku ziemskiego, obszarnik, ǳieǳic. ⁶�� (daw.) — duże naczynie. ⁷�y��y (daw.) — sycący, pożywny. ⁸��a (daw.) — mała stągiew; �� — wysokie naczynie o szerokim dnie. ⁹��a�y��a� � �� — (ok. 1260–1333), król Polski od 1320, przedtem długo walczył o zjednoczenie kraju po okresie rozbicia ǳielnicowego. Walcząc o właǳę, musiał zbrojnie stłumić bunt mieszczaństwa krakowskiego pod woǳą wójta Alberta (1311–1312), stąd wzmianka o napięciach mięǳy mieszczaństwem a stanem rycerskim. ¹⁰a� c��c�� c��ar�� (łac.) — do wydawania pienięǳy. ¹¹��y �r��z (daw.) — gotówka. ¹²��y — święto. ¹³�ra�� (daw.) — mówić, opowiadać. ¹⁴��y � �zra��ac� — konkurencje konne na turnieju rycerskim; �zra�� — ogroǳenie placu, na którym odbywał się turniej. ¹⁵��r� ��r — dawne określenie grzecznościowe, gǳie inǳiej także: kum, ojciec chrzestny. ¹⁶ra� (daw.) — chętnie. ¹⁷�a� (daw.) — małe zwierzęta, robactwo bądź szkodniki. �� Krzyżacy� �� r��zy 3
Page 4 and 5: — Pewnie, że w Krakowie ostanę,
Page 6 and 7: — Nuże, powiadajcie! Sławiliśc
Page 8 and 9: — Był ci on pustelnikiem — odp
Page 10 and 11: — I mazowieckich panien siła¹¹
Page 12 and 13: Ona zaś wzięła przed się lutni
Page 14 and 15: A przetowłosa¹⁵⁶ Danusia pods
Page 16 and 17: A zakonnicy nie okazali też zǳiwi
Page 18 and 19: — Ej, dębowe to jakieś chłopy!
Page 20 and 21: Na to uśmiechnął się z kolei Ma
Page 22 and 23: wielkim ołtarzu łatwo było o dar
Page 24 and 25: Maćko temu się nie sprzeciwi, a P
Page 26 and 27: Księżna wyciągnęła drżące ze
Page 28 and 29: — Na psa urok! — odrzekła Ofka
Page 30 and 31: szlachcic znakomitego rodu i pan mo
Page 32 and 33: Powałę z twarzą tak dumną jak n
Page 34 and 35: Słysząc to, wszyscy wpadli w wiel
Page 36 and 37: Powała zaś spytał tymczasem Mać
Page 38 and 39: żową³⁵⁷. Sam Witold, chocia
Page 40 and 41: z innymi do kościoła, nieco zanie
Page 42 and 43: granicą lekarzem, nie zapowiadał
Page 44 and 45: świeccy dygnitarze i rycerze. Ksi
Page 46 and 47: — Mięǳy prawǳiwymi chrześcĳa
Page 48 and 49: Zbyszkowi przemknęło przez myśl,
Page 50 and 51: ślubować, ile ma roków⁴⁸¹.
Page 52 and 53:
Usłyszawszy to Zbyszko, chociaż s
Page 54 and 55:
— A co tam na dworze? — Pogoda
Page 56 and 57:
��
Page 58 and 59:
Wtem o goǳinie trzynastej z połud
Page 60 and 61:
Danusia, ani Powała z Taczewa, kt
Page 62 and 63:
— A księżna Anna jeszcze też j
Page 64 and 65:
po to, by miał wolę pojechać sob
Page 66 and 67:
które chcąc okazać swoje współ
Page 68 and 69:
a słyszeli o jego mocy i Niemcy, z
Page 70 and 71:
zyść przyniosła im owa walka na
Page 72 and 73:
I skoczywszy ku nim, począł ich o
Page 74 and 75:
twie utracił⁶⁷⁶, że się po
Page 76 and 77:
— Chytry jest, bo innych łupi, a
Page 78 and 79:
I wyszedł. ��
Page 80 and 81:
I na myśl o tym zdejmował go żal
Page 82 and 83:
Jedna bieda z drugą biedą Na rozs
Page 84 and 85:
— Albo to Edyga głupi. Wieǳiał
Page 86 and 87:
nią zdajcie i niech was głowa o n
Page 88 and 89:
— Do domu okrutny szmat drogi…
Page 90 and 91:
W przednich izbach były też w pob
Page 92 and 93:
od Jagienki bił po prostu blask zd
Page 94 and 95:
— Jak nie bęǳiesz mógł, to si
Page 96 and 97:
— A Cztan? Jagienka poczęła si
Page 98 and 99:
nadejść, a następnie o Danusi, k
Page 100 and 101:
tak wielką wǳięczność dla niej
Page 102 and 103:
— To ja wam powiem — rzekł Zby
Page 104 and 105:
— Naszej krzywdy przecie byście
Page 106 and 107:
— O wa! — odpowieǳiał Zbyszko
Page 108 and 109:
— Jak mi Bóg miły, takem już s
Page 110 and 111:
Tak to oni ze sobą rozmawiali, gdy
Page 112 and 113:
— Nie szpylmany my już ni goliar
Page 114 and 115:
począł rozmawiać ze Zbyszkiem, k
Page 116 and 117:
Po chwili Cztan spytał: — Co rob
Page 118 and 119:
tak być może i że gdy zdarza si
Page 120 and 121:
Na to przedłużyła się Maćkowi
Page 122 and 123:
— Nie byłoby tego, gdybym był s
Page 124 and 125:
I pomiarkowawszy, co w prędkości
Page 126 and 127:
Aż wreszcie przestraszył się owy
Page 128 and 129:
Czech uśmiechnął się jak roztro
Page 130 and 131:
przyszłe, ale nie myślcie, panie,
Page 132 and 133:
Aż dopiero po powrocie do gospody
Page 134 and 135:
— Nie szczeka moja cnota, jako tw
Page 136 and 137:
kuszę naciągał. Przestał nawet
Page 138 and 139:
czasie nożem żgnąć¹²⁷⁴, k
Page 140 and 141:
— Bo też to jest obcy obyczaj, a
Page 142 and 143:
przechoǳiły w olbrzymią puszczę
Page 144 and 145:
— Jakbyście wieǳieli — odrzek
Page 146 and 147:
Wówczas spojrzała po luǳiach i s
Page 148 and 149:
I znowu umilkł ze szczęścia i ze
Page 150 and 151:
De Lorche, lubo¹³⁴⁸ wezwany p
Page 152 and 153:
drzew mężny pan de Lorche i pochy
Page 154 and 155:
Pana de Lorche opanowała też pod
Page 156 and 157:
— A śmierć Majnegera musi być
Page 158 and 159:
A Hugo de Danveld przyskoczył niem
Page 160 and 161:
Po czym przymrużył oczy, jakby ch
Page 162 and 163:
wielkim męstwem i podejmowany wsz
Page 164 and 165:
— Słuchajcie: bęǳie powód do
Page 166 and 167:
— Jużci prawda — rzekł ksią
Page 168 and 169:
— Tak myślę, że powinności ry
Page 170 and 171:
z własnymi ǳiećmi. Przyszło jej
Page 172 and 173:
A Danuśka podniosła się od kolan
Page 174 and 175:
ǳiewczyna też do spowieǳi w barw
Page 176 and 177:
— Miły Jezu! ma-li tak być po
Page 178 and 179:
przywǳiania pancerza i hełmu, a w
Page 180 and 181:
że Maćko nie bęǳie długo krzyw
Page 182 and 183:
zostali w mieście, owi zaś jechal
Page 184 and 185:
— Nie wiecie, czyj zaś? — Luǳ
Page 186 and 187:
w konie najlepsze, kazał im jecha
Page 188 and 189:
I poszli do Juranda. W izbie gorąc
Page 190 and 191:
jednocześnie nie tracił naǳiei,
Page 192 and 193:
A Jurand począł powtarzać jakim
Page 194 and 195:
��
Page 196 and 197:
— Bo gdyby mieli przyczynę do po
Page 198 and 199:
o Danusi, że nie umiał na nic inn
Page 200 and 201:
— Prawda jest — rzekł Jurand
Page 202 and 203:
Po czym oboje skłonili się Jurand
Page 204 and 205:
To rzekłszy, chłop począł „za
Page 206 and 207:
I naǳieja ogarniała go coraz pot
Page 208 and 209:
zmierziło¹⁷³⁴ mu się czeka
Page 210:
Rankiem gruby, brodaty knecht niemi
show all

PDF - Wolne Lektury

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?