PDF - Wolne Lektury

— Nie wiecie, czyj zaś?
— Ludzie mówią: dziedzica ze Spychowa.
�������� ���������� ������
Zbyszko, usłyszawszy nieszczęsną nowinę, nie pytając nawet i o pozwolenie księcia, skoczył
do stajen i kazał konie siodłać. Czech, który jako szlachetnie urodzony giermek
znajdował się z nim na sali, zaledwie zdołał wrócić do izby i przynieść ciepłą lisiurę¹⁵⁸²;
nie próbował jednakże młodego pana wstrzymywać, gdyż mając z przyrodzenia¹⁵⁸³ rozum
tęgi, wiedział, że wstrzymywanie na nic się nie przyda, a mitręga¹⁵⁸⁴ może okazać
się zgubną. Siadłszy na drugiego konia, pochwycił jeszcze w bramie od odźwiernego kilka
pochodni i wnet ruszyli razem z książęcymi ludźmi, których wartko sprawił¹⁵⁸⁵ stary
kasztelan¹⁵⁸⁶. Za bramą ogarnęły ich nieprzebite ciemności ale wichura wydawała się im
mniejsza. Byliby może zaraz za miastem zbłądzili, gdyby nie ów człowiek, który pierwszy
dał znać o wypadku, a który teraz prowadził ich tym szybciej i pewniej, że miał przy sobie
psa już poprzednio z drogą obeznanego. Na otwartym polu wicher począł znowu siec ich
ostro po twarzach, głównie jednak dlatego, że jechali w cwał. Gościniec był kopny¹⁵⁸⁷,
miejscami zaś tak zawiany, że trzeba było zwalniać, gdyż konie zapadały po brzuchy. Ludzie
książęcy pozapalali pochodnie, kaganki i jechali wśród dymu i płomieni, w które
wiatr dął z taką siłą, jakby je chciał oderwać od smolnych szczap i ponieść na pola i bory.
Droga była daleka — minęli osady bliższe Ciechanowa, a następnie Niedzborz, po czym
skierowali się w stronę Radzanowa. Za Niedzborzem burza poczęła jednak uciszać się
rzeczywiście. Uderzenia wichru stały się słabsze i nie niosły już w sobie całych tumanów
śnieżnych. Niebo pojaśniało. Z góry sypał jeszcze czas jakiś śnieg, ale wkrótce ustał. Potem
tu i owdzie w szczelinach chmur błysnęła gwiazda. Konie poczęły parskać — jeźdźcy
odetchnęli swobodniej. Gwiazd przybywało z każdą chwilą i brał mróz. Po upływie kilku
pacierzy uciszyło się zupełnie.
Pan de Lorche, który jechał obok Zbyszka, jął¹⁵⁸⁸ go pocieszać, mówiąc, że niezawodnie
Jurand w chwili niebezpieczeństwa myślał przede wszystkim o ocaleniu córki i że
choćby wszystkich odkopali zmarzłych, ją znajdą niezawodnie żywą, a może i śpiącą pod
skórami. Ale Zbyszko mało go rozumiał, a wreszcie nie miał i czasu go słuchać, gdyż po
niejakiej chwili przewodnik jadący na przedzie skręcił z gościńca.
Młody rycerz wysunął się naprzód i począł pytać:
— Czemu zbaczamy?
— Bo ich nie na gościńcu zasypało, jeno tam, hen! Widzicie, panie, ten olszniak¹⁵⁸⁹?
To rzekłszy, ukazał ręką ciemniejące w dali zarośla, które można było dojrzeć na białej
płaszczyźnie śniegowej, gdyż chmury odsłoniły tarczę księżyca i noc stała się widna.
— Widać zjechali z gościńca.
— Zjechali z gościńca i jeździli w kółko wedle¹⁵⁹⁰ rzeki. W czasie wiei¹⁵⁹¹ i zadymki
łatwo się taka rzecz przygodzi. Jeździli i jeździli, póki konie nie ustały.
— Jakożeście ich znaleźli?
— Pies doprowadził.
— W pobliżu nie ma jakich chat?
— Są, ale po tamtej stronie rzeki. Tu zaraz Wkra.
— W konie! — zawołał Zbyszko.
Ale rozkazać było łatwiej niż rozkaz wykonać, bo jakkolwiek brał ostry mróz, na łące
jednak leżał śnieg niezamarzły jeszcze, sypki, świeżo nawiany i głęboki, w którym konie
¹⁵⁸²�����ra (daw.) — płaszcz podbity lisim futrem.
¹⁵⁸³z �rzyr�����a (daw.) — z natury.
¹⁵⁸⁴���r��a — tu: marnowanie czasu, zwlekanie.
¹⁵⁸⁵��ra��� (daw.) — przygotować, zorganizować.
¹⁵⁸⁶�a�z���a� — średniowieczny urzędnik, odpowiedzialny za ściąganie podatków, obronę i sądownictwo na
terenie kasztelanii, to jest jednostki administracyjnej średniego szczebla.
¹⁵⁸⁷����y — zasypany śniegiem, trudny do przejścia.
¹⁵⁸⁸��� (daw.) — zacząć.
¹⁵⁸⁹���z��a� (daw.) — zagajnik olchowy.
¹⁵⁹⁰����� (daw.) — obok.
¹⁵⁹¹����a — zawieja, zamieć.
������ ����������� Krzyżacy� ��� ���r��zy 184
Wiatr