PDF - Wolne Lektury

awił między Krzyżaki, aby mimo wszystkiego, co na Mazowszu słyszał i o chrzcie Litwy,
i o połączeniu dwu koron na głowie jednego władcy, nie miał przypuszczać, że od
Litwinów zawsze wszystkiego złego można się spodziewać. Tak mówili Krzyżacy, a on
jeszcze nie całkiem stracił wiarę w ich słowa.
Ale tymczasem zaszedł wypadek, który padł cieniem między gości krzyżackich i księcia
Janusza. Na dzień przed wyjazdem dworu przybyli bracia Got�yd i Rotgier, którzy
byli zostali poprzednio w Ciechanowie, a z nimi przyjechał niejaki pan de Fourcy jako
zwiastun niepomyślnej dla Krzyżaków nowiny. Oto zdarzało się, że goście zagraniczni
bawiący¹³⁸² u starosty krzyżackiego w Lubawie, a więc on, pan de Fourcy, a dalej pan
de Bergow i pan Majneger, obaj z rodzin poprzednio już w Zakonie zasłużonych, nasłuchawszy
się wieści o Jurandzie ze Spychowa, nie tylko się ich nie ulękli, ale postanowili
wywabić w pole słynnego wojownika, aby przekonać się, czy rzeczywiście jest tak
straszny, za jakiego go głoszą. Starosta sprzeciwiał się wprawdzie, powołując się na pokój
między Zakonem a księstwami mazowieckimi, w końcu jednak, może w nadziei, iż
uwolni się od groźnego sąsiada, nie tylko postanowił patrzeć przez szpary¹³⁸³ na wyprawę,
ale i knechtów¹³⁸⁴ zbrojnych na nią pozwolił. Rycerze posłali wyzwanie Jurandowi, który
je skwapliwie przyjął pod warunkiem, że ludzi odprawią, a samotrzeć z nim i z dwoma
towarzyszami będą się potykali na samej granicy Prus i Spychowa. Gdy jednak nie chcieli
ani knechtów odprawić, ani z ziem spychowskich ustąpić, napadł na nich, knechtów
wytracił, pana Majnegera sam okrutnie kopią przebódł, a pana de Bergow wziął w niewolę
i do piwnic spychowskich wtrącił. De Fourcy jeden się ocalił i po trzechdniowym
błąkaniu się po mazowieckich lasach, dowiedziawszy się od smolarzy, iż w Ciechanowie
bawią bracia zakonni, przedarł się do nich, aby razem z nimi zanieść skargę przed majestat
księcia, prosić o karę i o rozkaz uwolnienia pana de Bergow. Wieści te wnet zmąciły
dobre stosunki między księciem i gośćmi, gdyż nie tylko dwaj przybyli bracia, ale i Hugo
de Danveld, i Zyg�yd de Löwe poczęli natarczywie upominać się u księcia, aby raz przecie
uczynił sprawiedliwość Zakonowi, uwolnił granicę od drapieżnika i ryczałtem karę
za wszystkie winy wymierzył. Szczególniej Hugo de Danveld, mający własne dawne rachunki
z Jurandem, których wspomnienie piekło go bólem i wstydem — upominał się
niemal groźnie o zemstę.
— Pójdzie skarga do wielkiego mistrza — mówił — i jeśli sprawiedliwości od waszej
książęcej mości nie uzyskamy, on sam potrafi ją uczynić, choćby za owym zbójem całe
Mazowsze stanęło.
Lecz książę, lubo¹³⁸⁵ z natury łagodny, rozgniewał się i rzekł:
— Jakiejże to sprawiedliwości się domagacie? Gdyby Jurand pierwszy na was nastą-
pił¹³⁸⁶, wsie popalił, stada zagarnął i ludzi pobił, pewnie bym go na sąd wezwał i karę mu
odmierzył. Ale wasi to sami go naszli. Wasz starosta knechtów na wyprawę pozwolił —
a cóże Jurand? Jeszcze wyzwanie przyjął, a tego jeno żądał, by ludzie odeszli. Jakoże mam
go za to karać alibo na sąd pozywać? Zaczepiliście strasznego męża, którego się wszyscy
boją, i dobrowolnie ściągnęliście klęskę na wasze głowy — więc czegóż chcecie? Zali¹³⁸⁷
mam mu rozkazać, aby się nie bronił, gdy się wam spodoba go najechać?
— Nie Zakon go napastował, jeno goście, obcy rycerze — odparł Hugo.
— Za gości Zakon odpowiada, a do tego byli z nimi knechci z lubawskiej załogi.
— Miałże starosta gości jako na rzeź wydać?
Na to książę zwrócił się do Zyg�yda i rzekł:
— Patrzcieże, w co się sprawiedliwość w waszych uściech¹³⁸⁸ obraca i zali wasze wykręty
nie obrażają Boga?
Lecz surowy Zyg�yd odrzekł:
— Pan de Bergow musi być z niewoli wypuszczon, albowiem mężowie z jego rodu
bywali starszymi w Zakonie i wielkie Krzyżowi oddali usługi.
¹³⁸²�a��� (daw.) — przebywać.
¹³⁸³�a�rz�� �rz�z �z�ary — jak „patrzeć przez palce”.
¹³⁸⁴���c�� (daw.) — żołnierz piechoty niemieckiej.
¹³⁸⁵���� (daw.) — chociaż.
¹³⁸⁶�a������ �a ����� (daw.) — zaatakować kogoś.
¹³⁸⁷za�� (daw.) — czy.
¹³⁸⁸� ��c��c� — dziś popr.: w ustach.
������ ����������� Krzyżacy� ��� ���r��zy 155
Sprawiedliwość,
Niebezpieczeństwo