PDF - Wolne Lektury

To rzekłszy, otworzył drzwi do alkierza, w które zaledwie mógł się pomieścić, i wszedł,
a za nim weszli Zbyszko i Maćko. Tam, gdy siedli na skrzyniach, opat zwrócił się do
młodego rycerza.
— Byłeś z nawrotem¹¹²¹ w Krześni? — zapytał.
— Byłem.
— No i co?
— A dałem na mszę za stryjowe zdrowie, i tyla.
Opat poruszył się niecierpliwie na skrzyni.
„Ha! — pomyślał — nie spotkał się ni z Cztanem, ni z Wilkiem; może ich nie było,
a może ich nie szukał. Omyliłem się!” Ale zły był, że się pomylił i że go wyrachowanie
zawiodło, więc zaraz poczerwieniało mu oblicze i począł sapać.
— Gadajmy o zastawie! — rzekł po chwili. —Macie pieniądze?… bo jak nie, to
dziedzina moja!…
Na to Maćko, który wiedział, jak z nim postępować, podniósł się w milczeniu, otworzył
skrzynię, na której siedział, wydobył z niej przygotowany już widocznie worek z grzywnami¹¹²²
i rzekł:
— Ubodzyśmy ludzie, ale pieniądze mamy, i co się należy, to płacimy, jako stoi w „liście¹¹²³”
i jakom znakiem krzyża świętego sam poświadczył¹¹²⁴. Jeżelibyście zasie chcieli
jeszcze za porządki i za dobytek dopłaty, to też nie będziem się sprzeczali, jeno zapłacim,
co każecie, i pod nogi was, dobrodzieja naszego, podejmiem.
To rzekłszy, pochylił mu się do kolan, a za nim uczynił też to samo Zbyszko. Opat,
który spodziewał się sporów i targów, wielce był takim postępowaniem zaskoczony, a nawet
i nie całkiem rad¹¹²⁵, gdyż przy targach chciał stawiać różne swoje warunki, a tymczasem
sposobność ominęła.
Więc oddając „list”, czyli kwit zastawny, na którym Maćko był znakiem krzyża podpisany,
rzekł:
— Czego mi o dopłacie prawicie¹¹²⁶?
— Bo nie chcem¹¹²⁷ darmoch brać — odpowiedział chytrze Maćko wiedząc, że im
więcej będzie się w tym wypadku sprzeczał, tym więcej zyska.
Jakoż opat zaperzył się¹¹²⁸ w mgnieniu oka:
— Widzicie ich! Nie chcą od krewnych darmoch brać! Chleb ludzi bodzie¹¹²⁹! Nie
brałem pustki i nie oddaję pustki, a jak mi się spodoba i tym tu oto workiem prasnąć, to
i prasnę!
— Tego nie uczynicie! — zawołał Maćko.
— Nie uczynię? Ot mi wasz zastaw! ot mi wasze grzywny! Dałem, bo moja łaska,
a choćby mi wola była na gościńcu ostawić, to wam do tego nic. Ot, jak nie uczynię!
To rzekłszy, porwał worek za zwitkę i grzmotnął nim o podłogę, aż z rozpękłego
płótna posypały się pieniądze.
— Bóg zapłać! Bóg wam zapłać, ojcze i dobrodzieju! — począł wołać Maćko, który
tylko czekał na tę chwilę. — Od innego bym nie wziął, ale od krewniaka i duchownego
— wezmę…
Opat zaś spoglądał czas jakiś groźnie to na niego, to na Zbyszka, wreszcie rzekł:
— Wiem ci ja, choć i gniewający się, co robię; za czym trzymajcie, coście dostali, bo
to wam też zapowiadam, że więcej jednego skojca nie uwidzicie.
— Nie spodziewaliśmy się i tego.
— Ale wiedzcie, że co po mnie zostanie, to weźmie Jagienka.
— I ziemię?—spytał naiwnie Maćko.
— I ziemię! — huknął opat.
¹¹²¹z �a�r���� — z powrotem.
¹¹²²�rzy��a — śrdw. jednostka płatnicza, o wartości pół funta złota lub srebra.
¹¹²³���� — tu: kwit potwierdzający zastaw.
¹¹²⁴�a��� z�a���� �rzyża �������� �a� �����a�czy� — znak krzyża stawiały na dokumentach osoby nieumiejące
pisać.
¹¹²⁵ra� (daw.) — zadowolony.
¹¹²⁶�ra��� (daw.) — mówić.
¹¹²⁷c�c�� — dziś popr.: chcę.
¹¹²⁸za��rzy� ��� — zdenerwowac się.
¹¹²⁹c���� ���� ����� — zwrot przysłowiowy mówiący o zuchwałości ludzi sytych.
������ ����������� Krzyżacy� ��� ���r��zy 119