Zobacz pełne wydanie (PDF) - SÄ deczanin

WWW.SADECZANIN.INFO
58 SĄDECZANIE
GRUDZIEŃ 2011
Wspomnienie o Jakubie Müllerze
w pierwszą rocznicę śmierci
Ostatni szabas
przy Jagiellońskiej
Napisano o nim wiele książek i setki artykułów. Dla wielu był
świadkiem minionego świata. Jakub Müller – krawiec z ulicy
Romanowskiego, syn Mendla i Chany, zajął poczesne miejsce
w historii, pośród wielkich i uczonych mężów świętego Sanc.
Ciężko było sobie wyobrazić, że
te go ro ku już nie przy je dzie
do uko cha ne go mia sta. Zaw -
sze mar twił się co się sta nie
z pamięcią o świecie Jego dzieciństwa,
kie dy umrze. Dziś mo gę na pi sać, że są -
de cza nie do brze wy peł nia ją te sta ment
Ja ku ba – po cząw szy od Pa ni Bar ba ry
Ma le czek opie ku ją cej się cmen ta rzem
i bożnicą, po organizatorów i uczestników
wy da rzeń i im prez zwią za nych
z Żydami sądeckimi.
JAK ZA WSZE W SZA BAS
UKA ZU JE SIĘ NO WE NIE BO
By ło to 3 wrze śnia 2010 ro ku. Ja kub
Müller tak, jak przez wie ki je go oj co wie
pochylał się nad modlitewnikiem w szabasowy
wieczór. Co piątek późnym popołudniem
modlił się i zapalał dwie
świą tecz ne świecz ki. Tak też by ło te go
wieczoru. Na dworze zachodziło już
słońce, ulice powoli pustoszały. Wewnątrz
małej bóżniczki zbudowanej
przez Natana Kriszera trwała intensywna
rozmowa z Bogiem. Przerywana była
co ja kiś czas przez jed ną świecz kę, któ ra
tego wieczora natarczywie sama się gasiła.
Nie da się zapomnieć atmosfery panującej
w tym małym pomieszczeniu.
Szczególnie w piątki, kiedy w powietrzu
unosił się zapach wypalanej świeczki.
Jesz cze dłu go w uszach bę dę miał szept
modlitw w języku hebrajskim. Zawsze
Jakubowa modlitwa była szeptem.
Po skończonej modlitwie, jak zwykle
usiedliśmy na chwilę, żeby pogawędzić.
Roz ma wia li śmy o dok to rze Ja ku bie
Men dle rze i Mau ry cym Ame ise nie.
Wspomniałem, że odnalazłem grób rodziny
tego ostatniego na cmentarzu żydowskim
w Krakowie. Jakub obiecał, że
jak bę dzie na Ka zi mie rzu za rok to się
tam wybierzemy, bo „tak niewiele zostało
grobów”- mówił. Następnym naszym
tematem stał się nowosądecki kahał. Jakub
wspo mi nał, że aby gło so wać
na członków gminy wyznaniowej, Żydzi
przy cho dzi li na Wą so wi czów 4,
do siedziby kahału. Wspominał władze
gminy – bogatego kupca Tenzera i adwokata
Hersza Syropa. Ten świat pozosta
nie już ta jem ni cą. Tak jak za wsze
tajemnicą były świece szabasowe, które
paliły się po wyjściu z bóżnicy, według
nakazów religii mojżeszowej.
Po wyjściu udaliśmy się ulicą Jagiellońską
w stronę Rynku. Sądecki zegar
ratuszowy, który jeszcze raz stawał się
świad kiem hi sto rii, wy bi jał go dzi -
nę 18.30. Spacerowym krokiem mijaliśmy
ko lej ne ka mie ni ce, a Ja kub sy pał
na zwi ska mi: Engländer, Ten zer, Pisz,
Pennar. Nagle zrobiła się cisza w naszej
roz mo wie. Po wiał chłod niej szy wiatr,
a Jakub zapytał, jak wygląda zimą jego
uko cha ny No wy Sącz. Za śmia łem się
i po wie dzia łem, że trze ba przy je chać.
Wygląda bajkowo, jak Narnia. Niestety,
nie czy tał On po wie ści Le wi sa, więc nie
do koń ca wie dział. Opi sa łem mu, jak
wszyst ko po kry wa śnieg, a mróz osre -
brza li nie elek trycz ne i ga łąz ki drzew.
Akurat podjechał autobus. Jakub wsiadł
i od je chał na uli cę Ry bac ką, gdzie
mieszkał u państwa Maleczków.