Zobacz pełne wydanie (PDF) - SÄ deczanin

WWW.SADECZANIN.INFO
52 SĄDECZANIE
GRUDZIEŃ 2011
Prawda
i dobro
Rozmowa prof. JÓZEFEM HAŁASEM,
sądeczaninem, wybitnym malarzem
abstrakcjonistą, nestorem wrocławskiej
Akademii Sztuk Pięknych
Ja kie są Pa na Pro fe so ra naj dal sze wspo mnie nia
– Z Przetakówki. Mieszkaliśmy wtedy na ulicy Kraszewskiego
u pana Kiełtyka. Mieliśmy na ulicy, jako pierwsi radio!
Pa mię tam ra dio w oknie otwar tym, krze sła na ze wnątrz,
sąsiedzi, słuchaliśmy wtedy „Lwowskiej Fali”. Dwa tygodnie
przed wielką powodzią w roku 1934, kiedy woda dochodziła
do wysokości Gęsich Plant, linia kolejowa na nasypie była zala
na, ta kże uli ca Kra szew skie go – prze pro wa dzi li śmy się
do Sta rej Ko lo nii. Miesz ka li śmy przy uli cy Pod ha lań skiej
pod nu me rem 27, je że li się nie my lę. W tym sa mym do mu,
w drugiej połowie, mieszkał pan Nawrocki, stolarz, na rogu
prze czni cy pan Muc, ma szy ni sta, któ re go ob ra zy olej ne
na dykcie – kwiaty – sprzedawane były pod Konsumem, czyli
pod Domem Robotniczym. Naprzeciwko nas mieszkała pani
Zalewska, obok Jan Główczyk, który był moim rówieśnikiem.
W III klasie pisaliśmy listy do szkoły na Polesiu – on pisał, ja
ilu stro wa łem. Przed na szym do mem stał wiel ki kasz tan
a w ogródku były dwie jabłonie, wspaniałe antonówki, które
podkradałem z piwnicy, idąc do szkoły. W Kolonii zacząłem
chodzić do szkoły podstawowej imienia Władysława Jagiełły
przy ulicy Batorego. Mieszkałem z rodzicami, trzema siostrami
i bra tem do ma tu ry w 1948 ro ku.
Jak za pa mię tał Pan Pro fe sor tę spo łecz ność, któ ra ży ła
nie ja ko w en kla wie, któ rej rytm wy zna cza ła sy re na ko -
le jo wa i roz kład jaz dy PKP
– Powiem na przykładzie ojca. Był szarym, szeregowym
pracownikiem Warsztatów Kolejowych. Był częściowo inwalidą.
Miał wiele zainteresowań i talentów. Śpiewał w chórze
przy kościele ojców jezuitów, a w Domu Sodalicji przy ulicy
Świętego Ducha, gdzie była sala teatralna, grał jakieś role. Dla
chóru kościelnego robił piękne nuty, często rękami mojego
o cztery lata starszego brata. Dodawał coś do tuszu lub atramentu,
żeby nie wysychał, z papierka na nuty zdmuchiwał pozłotkę:
złotą, czerwoną lub niebieską, nuty mieniły się tęczą.
Mój ojciec potrafił grać na skrzypcach i klarnecie, był fotoamatorem,
lubił majsterkować w drewutni. Był też nałogowym
węd ka rzem. Z bra tem ła pa li śmy po lne ko ni ki, jęt ki,
żab ki, chra bąsz cze. Z oj cem jeź dzi li śmy na węd ko wa nie
Jozef Hałas skończył malowanie ostatniego obrazu
nad Poprad do Żegiestowa, Piwnicznej czy Rytra. W niedzielę
do Krynicy, mieliśmy na rok 12 biletów darmowych. Z tego
okresu pamiętam Nikifora.
Jak Pan Pro fe sor za pa mię tał wy buch woj ny
– Ewakuacja przed frontem do Stanisławowa, później przyjazd
do Prze my śla. Za mknię ta gra ni ca. Sie dem mie się cy
mieszkaliśmy na korytarzu w klasztorze ojców reformatorów.
Spaliśmy na kamiennej podłodze, zapamiętałem wyprawy o 4
rano po chleb do Bakończyc pod Przemyślem. Po otwarciu
granicy sowiecko-niemieckiej wróciliśmy 23 maja 1940 roku
do No we go Są cza, do Ko lo nii. Po tem oku pa cja. Pa mię tam
wyprawy na wieś po żywność z najstarszą siostrą, która przyjechała
z przymusowych robót w Niemczech i ukrywała się.
W południe nosiłem ojcu obiad do Warsztatów Kolejowych,
przechodząc przez most nad torami. Wstępowałem na dworzec.
Pamiętam duże obrazy Cieczkiewicza. Zachwycaliśmy
się nimi z bratem. W 1945 roku, kiedy Niemcy wycofywali
się, chowaliśmy się do piwnicy. Stacja kolejowa była punktem
stra te gicz nym i by ła moc no ostrze li wa na. Zbie ra li śmy
niewypały granatników aż ten skład odkryła mama i kazała
mi to wy rzu cić.