Zobacz pełne wydanie (PDF) - SÄ deczanin

WWW.SADECZANIN.INFO
GRUDZIEŃ 2011 LUDZIE Z GŁOWĄ GOSPODARKA 19
ra cza z praw dzi we go zda rze nia.
Szedł kie dyś do szko ły, cho dził wte -
dy chy ba do pią tej lub szó stej kla sy,
i w po lu zna lazł kil ka łu sek. I po my -
śleć, że od te go ma leń kie go, wy da wa -
ło by się – nic nie zna czą ce go
zda rze nia, ba nal ne go epi zo du wła ści -
wie, rozpoczęła się jego pasja kolekcjonerska.
Że te kilka zardzewiałych łusek
prze są dzi ło o je go dal szych lo sach
– sta ły się bo wiem po cząt kiem wie lo -
ty sięcz nych, im po nu ją cych zbio rów,
któ rych zgro ma dze nie i po zna nie za ję -
ło mnó stwo cza su.
Najpierw wymieniał się z kolegami,
któ rzy wie dząc o je go pa sji przy no si li
z do mu np. sta re mo ne ty. Po tem ła ził
po są sia dach i mysz ko wał po ich do -
mach, al kier zach, są sie kach, spi chler -
zach, ko mór kach. Na wet chęt nie
po zby wa li się z la mu sów nie po trzeb -
nych im, za bie ra ją cych miej sce, za po -
mnianych, zakurzonych, niszczejących
przedmiotów, rozmaitego barachła, gratów,
rupieci, złomu, szpargałów. Ludzie
we wsi i oko li cy wie dzie li, że tak sza -
bruje, więc oddawali za darmo, w prezencie
albo sprzedawali za grosze.
Kie dyś jed ne go z go spo da rzy za stał
przy roz pa la niu pie ca. Oka za ło się, że
do ognia mia ły tra fić sta re ak ta no ta -
rial ne. Dał na flasz kę i w ten spo sób
wszedł w ich po sia da nie. Rzad ką 10-
zło to wą mo ne tę z Trau gut tem z 1933 r.
na był za 50 zł. Ko le dzy bi li się na stry -
chu po dusz ką po bab ci, roz pi rzy li ją,
a z niej ra zem z pie rzem po sy pa ły się
przed wo jen ne do la ry ka na dyj skie, któ -
re sta ro win ka scho wa ła so bie na czar -
ną go dzi nę i nie przy po mnia ła o nich
przed śmier cią. Ze sta ro ści by ły ze tla łe
i roz sy py wa ły się w rę kach.
KSZTAŁ CĄ CA MA NIA
Z cza sem ma nia zbie rac ka za mie ni -
ła się w zaawansowane hobby. Okoliczne
za so by ule gły wy czer pa niu, za tem
za czął jeź dzić na gieł dy ko lek cjo ner -
skie i targi staroci. Najdrożej jest w Byto
miu i tam prze wa ża ją ak ce so ria
nie miec kie. Z ko lei w Kra ko wie ry nek
jest wy dre no wa ny. Za to naj ta niej
w Rze szo wie. Po znał śro do wi sko ta -
kich jak on zbie ra czy i za czął się wy -
mie niać. Od da wał po dwój ne
eg zem pla rze lub iden tycz ne sztu ki
i wzbo ga cał się o nie obec ne w je go
zbio rach. Na to miast nie ma wy kry wa -
cza me ta li i sam ni cze go nie od ko pał
na po lach bi tew.
Szam be lan, zbie ra jąc co po pad nie,
nie po strze że nie, choć w nie unik nio ny
spo sób po głę biał przy tym wie dzę. Jak
już coś zna lazł, to za da wał so bie py ta -
nia: czy da ny fant po cho dzi
z I czy II woj ny świa to wej, jest pol ski,
niemiecki czy rosyjski Intrygowało go
to wszyst ko, bo prze cież dzia ło się
w je go stro nach, tu – w oko li cy. Szu kał
więc od po wie dzi w ksią żkach.
On, absolwent zawodówki w Grybowie,
zwy kły ślu sarz me cha nik z Kru -
żlo wej Ni żnej, uczył się hi sto rii. Co ja
pi szę – uczył, on ją wręcz stu dio wał!
Hi sto rię dzie jów i wo jen, ale i hi sto rię
ma te rial ną, bo prze cież mu siał za zna -
jo mić się z hi sto rią bro ni, mun du rów,
od zna czeń, nu mi zma ty ką.
Za in te re so wał się ta kże
lo sa mi wła snej ro dzi ny.
Do wie dział się, że dzia -
dek słu żył w ar mii au -
stro wę gier skiej,
kon kret nie w 20. puł ku
c. k. ar mii w No wym Są -
czu, czy li w tzw. cwan cy -
gie rach.
Przesiadywał w bibliotece w Nowym
Są czu, od wie dzał mu zeum w Gor li -
cach. Służył w wojsku w Lublinie, pracu
jąc na bu do wach w Słup sku,
War sza wie, Kra ko wie i na Ślą sku
– wszędzie węszył za trofeami i wiedzą.
Kupował książki z tej dziedziny. Pamięta,
że jed na z nich – „Pol skie mun du ry
wojskowe” – kosztowała 12 tys. zł, a on
właśnie dostał wypłatę – całe 21 tysięcy…
I bez zmru że nia oka wy dał na jed -
ną książkę grubo ponad połowę pensji!
Kie dyś pre nu me ro wał ty go dnik
„Żoł nierz Pol ski”, w któ rym czę sto pi -
sano o dziejach broni i kupował tzw. tygry
sy, czy li se rię bro szur o te ma ty ce
wo jen nej. Do dzi siaj sku pu je ksią żki
o wyposażeniu wojskowym i gromadzi
cza so pi sma np. „Od kryw cę” czy
„Do bro ni”.
SZLAK BO JO WY DZIAD KA
Za in te re so wał się ta kże lo sa mi wła -
snej ro dzi ny. Do wie dział się, że dzia -
dek słu żył w ar mii au stro wę gier skiej,
kon kret nie w 20. puł ku c. k. ar mii
w Nowym Sączu, czyli w tzw. cwancygie
rach (zwan zig, czy taj – cwan ciś, to
po nie miec ku li czeb nik dwa dzie ścia).
Walczył na I wojnie światowej – gdzieś
na Ukra inie, na Bał ka nach i nad rze ką
Pia ve k. We ne cji we Wło szech. Z chwi -
lą klę ski Nie miec i Au strii je go od dział
nie od dał się do nie wo li i nie roz pro -
szył, lecz w zwar tych sze re gach i z bro -
nią w ręku zarekwirował pociąg i takim
esze lo nem – po ró żnych pe ry pe tiach,
bo np. w Wied niu nie chcia no ich prze -
pu ścić i w cha rak te rze ła pów ki trze ba
by ło od dać 6 ko ni – wró cił do ma cie -
rzy stej jed nost ki w No wym Są czu,
gdzie stał się za lą żkiem już pol skie -
go 1. Puł ku Strzel ców Pod ha lań skich.
Wła śnie po kaź ne są zwłasz cza je go
zbio ry mi li ta riów z I woj ny świa to wej.
To prze cież nie opo dal, pod Gor li ca mi,
ro ze gra ła się jed na z naj więk szych bi -
tew tej kon fron ta cji na ro dów, na zy wa -
na na wet wschod nim Ver dun.
Na le ży do Gru py Re kon struk cji Hi -
sto rycz nych Gor li ce 1915 kie ro wa nej
przez Pio tra Ka miń skie go. Szam be lan
Sta ni sław Szam be lan w mun du rze
au stro -wę gier skie go sie rżan ta, z ka -
ra bi nem ty pu Man li cher i z drob ną
czę ścią ko lek cji w tle.