RaPoRt - Rzecznik Praw Obywatelskich

Raport RPO z działalności w Polsce Krajowego Mechanizmu Prewencji w 2011 r.
przekonanie, iż funkcjonariusze traktują ich zbyt surowo, występując z wymienionym
wnioskiem w sytuacjach, w których nie jest to konieczne ze względu na niewielką szkodliwość
dokonanych przez nich naruszeń (przykładowo: wniosek o ukaranie dyscyplinarne
za przetrzymywanie żywności na parapecie, będący następstwem prośby o wyjaśnienie
niezrozumiałego polecenia lub będący wynikiem korzystania przez osadzonego z telegazety).
Odnotowano również głosy informujące o tym, iż groźby ukarania dyscyplinarnego
pojawiają się także w przypadku niemożności wykonania polecenia. Zdaniem Krajowego
Mechanizmu Prewencji, opisane sytuacje mogą być przyczyną napiętych relacji między
osadzonymi i funkcjonariuszami Służby Więziennej, co w rezultacie może prowadzić
do niepotrzebnych konfliktów. W tej samej jednostce osadzeni zwrócili uwagę wizytujących
na fakt istnienia praktyk odpowiedzialności zbiorowej. Nie jest to zgodne z regułą
60.3 Europejskich Reguł Więziennych 52 , stanowiącą, że kary zbiorowe (…) i inne formy
nieludzkiego i poniżającego traktowania są zakazane.
W odpowiedzi na wydaną w kwestii dyscyplinowania rekomendację, dyrektor Aresztu
Śledczego w Olsztynie poinformował Mechanizm, że dyscyplinowanie jest jedną z metod
pracy z osobami pozbawionymi wolności i służy przypominaniu o istnieniu granic, których
przekroczenie może sprowadzić na osadzonego przykre konsekwencje. Zaprzeczył
sporządzaniu wniosków dyscyplinarnych za mycie się osadzonych w czasie nieprzeznaczonym
na kąpiel. Dyrektor ZK w Tarnowie-Mościcach wyjaśnił, iż w związku z zaleceniem
KMP, podczas odprawy kierownictwa zakładu oraz penitencjarno-ochronnej omówiono
kwestię sporządzania wniosków dyscyplinarnych. Ponadto zaprzeczył stosowaniu odpowiedzialności
zbiorowej wobec osadzonych.
Krajowy Mechanizm Prewencji zalecił:
• rezygnację z nieustannego dyscyplinowania słownego osadzonych i grożenia im
zastosowaniem odpowiedzialności dyscyplinarnej,
• dokonanie oceny, czy nie dochodzi do nadużyć, polegających na bezpodstawnym
występowaniu przez funkcjonariuszy z wnioskiem o ukaranie karą dyscyplinarną
osadzonych,
• wyeliminowanie przypadków odpowiedzialności zbiorowej osadzonych.
f) Prawo do informacji
Realizacja prawa osób pozbawionych wolności do informacji stanowi jedną z gwarancji
poszanowania praw człowieka, w związku z czym jest każdorazowo weryfikowana przez
Krajowy Mechanizm Prewencji.
Wszyscy osadzeni przebywający w wizytowanych jednostkach penitencjarnych byli informowani
o swoich prawach i obowiązkach zaraz po przyjęciu, zaś w razie wątpliwości,
umożliwiono im uzyskanie pomocy od wychowawcy.
52
Ibidem.
38