Postepy nauk rolniczych - Instytucja Naukowa - Polska Akademia ...

122 A. Dobrzañski
Referat otwieraj¹cy sympozjum dotyczy³ chwastów wystêpuj¹cych na Wêgrzech
i by³ opracowany na podstawie przegl¹du zachwaszczenia, prowadzonego od ponad
60 lat pod nadzorem ministerstwa rolnictwa i pañstwowej s³u¿by ochrony roœlin. Na
tej podstawie sporz¹dzane s¹ mapy zachwaszczenia, które s¹ pomocne do opracowywania
systemów wspomagania decyzji o zwalczaniu chwastów. Zagadnienie to
by³o przedstawione w kilku doniesieniach, miêdzy innymi w polskich [5]. Wieloletnie
stosowanie herbicydów zawieraj¹cych jednakow¹ substancjê aktywn¹ na tym samym
polu mo¿e wywo³aæ uodpornienie siê chwastów na herbicydy. Problemowi temu
poœwiêcono 37 doniesieñ, w tym 4 polskie [1, 2, 5, 9]. W Norwegii wykazano, ¿e
pomiêdzy populacjami chwastów wieloletnich (perz, skrzyp polny,) pochodz¹cymi
z ró¿nych siedlisk i szerokoœci geograficznych s¹ ró¿nice w pojawianiu siê czêœci
nadziemnych wyrastaj¹cych z p¹czków i roz³ogów znajduj¹cych siê w glebie. Wiedzê
tê mo¿na wykorzystaæ planuj¹c termin mechanicznego zwalczania chwastów. Porównywano
okres spoczynku i kie³kowanie nasion komosy bia³ej pochodz¹cej z 10
krajów europejskich oraz Kanady i Stanów Zjednoczonych Ameryki Pó³nocnej.
Nasiona z krajów le¿¹cych na po³udniu mia³y d³u¿szy okres spoczynku ni¿ tych na
pó³nocy. Bochenek i in. [4] przedstawili wyniki badañ nad okresem spoczynku nasion
ostro¿enia polnego. Jak wynika z badañ belgijskich na sk³ad gatunkowy i poziom
zachwaszczenia ma wp³yw rodzaj materii organicznej wprowadzanej do gleby w formie
ró¿nych kompostów. Zwrócono uwagê na wp³yw zmian klimatycznych, na
pojawianie siê niektórych gatunków na obszarach, gdzie wczeœniej nie wystêpowa³y,
b¹dŸ mia³y marginalne znaczenia. Przedstawiono wyniki badañ nad przemieszczaniem
siê bylicy pospolitej na pola uprawne kukurydzy w po³udniowo-zachodniej
Polsce [6]. Powa¿ny problem stanowi¹ inwazyjne gatunki chwastów, szczególne
ambrozja bylicolistna pochodz¹ca z Ameryki Pó³nocnej rozprzestrzeniaj¹ca siê
w wielu krajach. Chwast ten nie tylko powoduje obni¿enie plonu uprawianych roœlin,
ale jest szkodliwy dla cz³owieka, bo powoduje alergiê. Badania nad biologi¹ i zwalczaniem
ambrozji prowadzone s¹ w ramach wspó³pracy miêdzynarodowej w kilku
krajach Unii Europejskiej. Kilka referatów i posterów dotyczy³o wykorzystania
allelopatii do regulowania zachwaszczenia. Podano, ¿e substancje zawarte w lucernie
i s³oneczniku bulwiastym hamuj¹ kie³kowanie i wzrost niektórych chwastów. W badaniach
tureckich z chwastnic¹ jednostronn¹ pochodz¹c¹ z 34 lokalizacji stwierdzono,
¿e roœliny tego gatunku ró¿ni¹ siê miedzy sob¹ wieloma cechami genetycznymi,
anatomicznymi, szybkoœci¹ kie³kowania i wzrostu. Od tych ró¿nic mo¿e zale¿eæ
reakcja na herbicydy. Rozmieszczenie chwastów na polu nie zawsze jest równomierne
– wiele gatunków wystêpuje placowo. W takim przypadku, zamiast opryskiwaæ
herbicydami ca³e pole, zabieg mo¿na ograniczyæ do miejsc ich wystêpowania,
opieraj¹c siê na tzw. „mapowaniu chwastów”. Podjêto prace nad skoordynowaniem
badañ nad mapowaniem i wystêpowaniem chwastów w Europie i przedstawiono
pierwsze wyniki z tego zakresu. Niektóre gatunki charakteryzuj¹ siê szerok¹ amplitud¹
ekologiczn¹ i s¹ spotykane na obszarze prawie ca³ej Europy, inne zaœ dominuj¹