MULIRU FARMERS CONSERVATION GROUP - Equator Initiative

Empowered lives.
Resilient nations.
MULIRU FARMERS
CONSERVATION GROUP
Kenya
Miradi ya Equator
Wanafijiji na Maendeleo Himili ya Jamii

MIRADI YA UNDP EQUATOR
Kote duniani, jamiii zinazidi kubuni mbinu zinazonuiwa kuyakidhi mahitaji yao ya kila siku na ya kimazingira. Kuna kazi
chache ambazo zimechapishwa za kuelezea kinagaubaga hizo mbinu bunifu na vile zilianzishwa,vile ziliathiri wakaaji wa
sehemu mbali mbali na vile zimekuwa zikibadilika pindi wakati unapotita. Wachache wamejitokeza kuelezea wazi wazi juu
ya miradi yao, na hata wale ambao wamefanya hivyo ni wakuu wa vijiji ambao wamefanya kuelezea kufaulu kwao.
Mradi huu wa Equator Katika unadhamiria kujaza hili pengo kama njia moja ya kuadhimisha miaka kumi tangu kuanzishwa
kwake. Masimulizi juu ya huu mradi ni baadhi tu ya mingi ambayo imefaulu na kushinda tuzo za Equator baada ya kukaguliwa
na kutathiminiwa katika kitengo cha makundi ya kijamii yanayo hifadhi mazingira na kuinua maisha ya wanafijiji. Miradi hii
inakusudiwa kuwa mifano ya kuiwa na kuwatia shime kuzungumzia ilivyofaulu ili kuhamasisha ulimwengu juu ya uhifadhi
wa mazingira.
Bonyeza katika ramani ya miradi ya Equator ili upate kupata habari zaidi
Wahariri
Mhariri Mkuu :
Muhariri Meneja :
Wahariri Waliochangia :
Joseph Corcoran
Oliver Hughes
Dearbhla Keegan, Matthew Konsa, Erin Lewis, Whitney Wilding
Wahandishi Waliochangia
Edayatu Abieodun Lamptey, Erin Atwell, Toni Blackman, Jonathan Clay, Joseph Corcoran, Larissa Currado, Sarah Gordon, Oliver Hughes,
Wen-Juan Jiang, Sonal Kanabar, Dearbhla Keegan, Matthew Konsa, Rachael Lader, Patrick Lee, Erin Lewis, Jona Liebl, Mengning Ma,
Mary McGraw, Gabriele Orlandi, Juliana Quaresma, Peter Schecter, Martin Sommerschuh, Whitney Wilding, Luna Wu
Uchoraji
Oliver Hughes, Dearbhla Keegan, Matthew Konsa, Amy Korngiebel, Kimberly Koserowski, Erin Lewis, John Mulqueen, Lorena de la Parra,
Brandon Payne, Mariajosé Satizábal G.
Shukrani
Equator ingependa kuwashukuru wanachama wa Muliru Farmers Conservation Group, haswa mwongozo na mchango wa James Ligare.
Picha ni za Muliru Farmers Conservation Group, ramani ni za CIA World Factbook na Wikipedia. Masimulizi juu ya mradi huu yalitafsiriwa
kwa Kiswahili na Dr. Ken Ramani.
Nukuu Ziada
United Nations Development Programme. 2012. Muliru Farmers Conservation Group, Kenya. Equator Initiative Case Study Series. New York,
NY.

MULIRU FARMERS
CONSERVATION GROUP
Kenya
MAELEZO KUHUSU MRADI HUU
Kikundi cha wakulima wahifadhi wa Muliro ni shirika
la kijamii linalopatikana karibu na msitu wa Kakamega
magharibi mwa Kenya. Kikundi hiki hujipatia riziki kwa kuuza
dawa ya kienyeji inayoitwa Naturab ambayo hutengenezwa
kutokana na mti spesheli.
Shughuli hizi za kikundi zimesaidia katika uhifadhi wa
msitu wa Kakamega. Wengi wa wanachama wa kikundi hiki
ni wanawake ambao huchuma riziki kwa kuuza dawa hii.
Aidha, baadhi ya pesa zinazopatikana kutoka biashara hii
hutumika kulipia utafiti kuhusu msitu huu na uhifadhi wake
kwa kijumla.
MUHTASARI
ULISHINDA TUZO YA EQUATOR: Mwaka 2010
ULIANZISHWA: Mwaka 1997
ENEO: Mkoa wa Magharibi, Kenya
WANAOFAIDI: Kaya 360
MAZINGIRA: Msitu wa Kakamega
YALIYOMO
Historia na Mandhari 4
Majukumu Makuu na Ubunifu 5
Matokeo ya Kimazingira 7
Matokeo ya Kijamii 7
Jinsi ya Kudumisha Mradi Huu 8
Maono 8
Wahisani 8
3

Historia na Mandhari
Msitu wa Kakamega ndio msitu asilia ulionusurika kutokana
na uharibifu wa kibinadamu. Msitu huu wenye miti aina tofauti
hupatikana mkoa wa magharibi. Msitu huu ndio tegemeo la wakaaji
wa eneo hilo. Wenyeji hutegemea msitu huu kwa mbao, kuni, chakula
cha ng’ombe, miti ya ujenzi na miti ya kutengeneza dawa za kienyeji.
Msitu huu ndo chanzo cha maji safi ya eneo hili pamoja na shughuli
zote za kibiashara. Msitu Kakamega (kama ilivyo kawaida kwa msitu
mingine nchini Kenya) huko karibu kuangamizwa na shughuli za
kibinadamu kama vile: ukulima na ujenzi, mbao ,uchomaji makaa na
utengenezaji wa madawa ya kienyeji. Idadi ya watu karibu na msitu
inaendelea kuongezeka huku eneo la kilomita moja kukaliwa na
watu takriban 1200. Hapa, kiwango cha umasikini ni cha juu huku
watu 35,000 wakitegemea msitu huu.
Kikundi hiki kina malengo manne makuu:
i. Kuimarisha ukuzaji wa kibiashara wa Ocimum Kilimandschirium
miongoni mwa wachochole wanoishi mkabala na msitu wa
Kakamega
ii. Kuunda na kutafutia soko bidhaa zinazotokana na mti huu
ndiposa wakulima wa mashinani wajipatie mapato
iii. Kuhamasisha wakulima kuhusu umuhimu wa kuutunza msitu
wa Kakamega
iv. Kuwakusanya majirani wa msitu huu ili kushiriki kikamilifu katika
shughuli za kuhifadhi msitu huu.
Kukuza na kuhifadhi mti wa dawa
Baadhi ya miti inayopatikana katika msitu Kakamega ni Ocimum
Kilimandscharicum. Tangu jadi mti huu umekuwa ukitumiwa na
wenyeji kwa kutibu mafua na kikohozi. Mti huu huwa na mafuta
yenye mnuko spesheli. Matawi yake yamekuwa yakichemshwa na
kutumiwa kutibu magonjwa ya kupumua. Matumizi mengine ni
kama: kufukuza mbu, kutengeneza asali (nyuki), viungo vya vyakula
na kufukuza wadudu wanavamia ghala za mahindi.
Kikundi cha Muliru kiliundwa mnamo mwaka wa 1997 kikiwa na lengo
la kukuza mti wa Ocimum Kilimandscharicum ambao wangeutumia
kama mbinu ya kuhifadhi msitu wa Kakamega na kuwapa kitega
uchumi majirani wa msitu huu. Kikundi hiki kimechanganya elimu ya
zamani na ile ya kisasa yakiteknolojia na sayansi na kupata washika
dau wa kipekee - wakulima wa mashinani, asasi za utafiti na sekta
ya kibinafsi – ili kuongeza ubora wa mti huu wa dawa. Kikundi hiki
hushirikiana sako kwa bako na wakulima wa mashinani kuunda
bidhaa tofauti tofauti kutokana na mti huu ambao huuzwa kwa
kutumia nembo na jina la usajiri la Naturub. Naturub imesajiriwa
kama dawa ya kutibu mafua, kikohozi, maumivu, kuumwa na
wadudu na miteguko mbalimbali.
4

Majukumu Makuu na Ubunifu
Kikundi cha Muliru huwaleta pamoja majirani wa msitu Kakamega
ili kupanda miche ya Ocimum Kilimanscharicum. Ukulima wa mti
huu huwa biashara muhimu kwa wakulima waliotengwa wa eneo
hii. Wakulima hufunzwa namna ya kutayarisha na kuvuna mti huu
nyumbani mwao. Mti huu huvunwa kwa kukatia sehemu karibu na
mizizi na kisha kuchuma matawi yake. Kitambo, utoaji wa mafuta
ulifanyiwa nyumbani, lakini mnamo mwaka wa 2005, Muliru ilijenga
mtambo wa kazi hiyo katikati mwa eneo hilo. Wakulima husaidiwa na
kikundi kukusanya na kusafirisha matawi mitamboni. Hapa matawi
hupimwa na kukaushwa. Matawi haya makavu hutengenezwa
mafuta maalum ambayo huuzwa kwa nembo ya Naturub.
Utengenezaji na uuzaji wa Naturub
Tangu kuzinduliwa mtambo wa utengenezaji wa mti wa Ocimum
tani 770 zimetengenezwa na kilo 700 za mafuta kidawa yametolewa.
Aidha takriban vidonge 400,000 vya Naturub vimeuzwa mijini na
mashinani kote nchini Kenya. Bidhaa hizi za Naturub zimekubaliwa
vyema masokoni ingawa vimepata ushindani mkubwa kutoka
bidhaa za kimataifa. Kipato cha mradi huu ni takribani dolla 70,000
za kimarikani. Hivi sasa wakulilma kama 360 wanakuza mti huu
mashambani mwao. Ukulima wa mti huu umeongezeka kwa
kiwango kikubwa katika eneo hili.
Uongozi
Kikundi hiki kinaingozwa na bodi iliyoundwa na; mwenyekiti na
naibu wa mwenyekiti, katibu na naibu wa katibu, mwekahazina,
katibu mwandalizi na wanakamati wane, ambao uchaguliwa na
vikundi vya wakulima kuhudumu kwa miaka fulani. Bodi ndiyo inayo
usemi wa mwisho katika kikundi hiki cha Muliru. Jukumu kuu la bodi
ni kuhakikisha kuwa maslahi ya wakulima yanazingatiwa na kupata
ujira mwema wa mauzo yao. Kikundi kina nyapala mkuu ambaye
anaendesha shughuli zote za kikundi hiki na kuripoti kwa bodi.
Shirika hili lina vitengo kadha vyenye kushughulikia mambo tofauti
tofauti; mfano, kitengo cha mauzo ambacho huijishughulisha na
kuuza bidhaa za kikundi hiki katika maduka makuu nchini Kenya,
kitengo hiki vile vile ushirikiana na makampuni ya kibinafsi ili
kutangaza bidhaa za shirika hili. Mwisho kikundi huwa na vitengo
vitatu katika ngazi ya mashinani. Mwakilishi wa vikundi vya
wakulima ambaye hutoa maoni ya wakulima wakati wa mikutano.
Ngazi ya pili, huwa na mwendesha mtambo ambaye husaidiwa na
vijana tisa katika kutoa mafuta malighafi. Ngazi ya mwisho ni askari
gongo mkuu ambaye hushirikiana na utawala wa mkoa ili kuchunga
mali yote ya kikundi.
Licha ya kukuza na kuuza bidhaa za Naturub, shirika hili la uhifadhi
wa msitu huandaa warsha za kimasomo kwa wenyeji wa eneo hili
wakiwafunza juu ya umuhimu wa kuyatunza mazingira na raslimali
asilia kama misitu. Shirika hili hutayarisha miche ya miti asili ambayo
hukabidhiwa wakulima ili kuipanda mashambani mwao.
Ubunifu usiosahaulika wa kikundi hili ni ule wa kuanzisha mradi
uliosajiri dawa, kuunda na kisha kuifanya biashara muhimu ya
kunufaisha wakulima wachochole. Licha ya kuhimiza ukulima wa
mti huu, kikundi kilienda hatua moja zaidi kwa kuanzisha mtambo
uliomilikiwa na kuendeshwa na wakulima wenyewe. Isitoshe,
wakulima wamepata ujira wa kudumu na kuinua viwango vya
maisha yao.
5

Fig. 1: Jendwali la Uongozi
Bodi ya Usimamizi
Nyapala Mkuu
Kitengo cha Mafunzo
Kitengo cha Uundaji
Kitengo cha Mauzo
Mwakilishi wa Wakulima
Msimamizi wa Mtambo
Askari gongo Mkuu
Chanzo: Kikundi Cha Wakulima Wahifadhi Cha Muliru
6

Matokeo
MATOKEO YA KIMAZINGIRA
Matokeo makuu ya mradi huu ni matumizi na uhifadhi mwema wa
msitu Kakamega na vilevile kulinda takribani ndege 350 na mimea
380 inayopatikana humo. Aidha, mradi huu umesaidia wenyeji kuwa
na fikra chanya kuhusu uhifadhi wa msitu pamoja na miti - mradi
huu vilevile umechukuliwa kama kielelezo chema cha uhifadhi wa
msitu na, chama cha msitu cha jamii ya Mwileshi.
Chama cha msitu cha jamii ya mwileshi
Chama cha kitaifa kinachosimamia msitu (KWS) kiko mbioni
kuhusisha jamii za mashinani katika uhifadhi wa misitu. Msitu
wa Kakamega ulichaguliwa ili kufanyia majaribio hayo ambapo
ushirikiano kati ya jamii za mashinani pamoja na kikundi cha Muliru
wamepanda miche 10,000 mnamo Septemba 2010 pekee. Vyama
hivi vilivyokusanywa pamoja hufunza jamii kuhusu umuhimu wa
msitu na namna ya kuitunza misitu kwa jumla.
Kubadili mtizamo kuhusu uhifadhi wa misitu
Utafiti uliofanywa na kikundi cha MuIiru ,ukihusisha wakulima wa
Ocimum 360 ulionyesha wazi kuwa wakulima asilimia 85 huhifadhi
msitu. Matokeo kamili ya utafiti huo ni kama ifuatavyo; Asilimia 49 ya
wakulima hao husambaza elimu ya uhifadhi wa misitu kwa wenzao,
asilimia 59 wamepunguza ukusanyaji kuni , chakula cha ng’ombe na
mbao msituni humo, asilimia 37 wamewakataza wanajamii wengine
dhidi ya kutumia msitu vibaya na asilimia 5 ya wakulima wameripoti
visa vya uwindaji haramu kwa utawala wa mkoa. Uvunaji wa Ocimum
hauharibu mazingira, mimea ya Ocimum humea tena baada ya
kukauka na hivyo jamii hupata kipato kisichoisha. Bidhaa za Naturub
huwa na onyo na mawaidha ya kuhimiza uhifadhi wa mazingira.
MATOKEO YA KIJAMII
Kikundi cha Muliru kimetanda miongoni mwa wilaya 5
zinazouzunguka msitu wa Kakamega ,na idadi ya watu ni kama2,500
na wanachama wa kikundi wakiwa ni 360.Wengi wa watu katika
eneo hili wametengwa kiuchumi na wengi ni wachochole walio na
mashamba madogo mno yasiyoweza kuwakimu kimaisha. Kikundi
hiki cha Muliru kimebadili hii hali kwa kuwapa wenyeji fursa ya kazi
na njia ya kujipatia riziki. Takribani watu 8 wa eneo hili wamepata
kazi ya kudumu mitamboni . Isitoshe takribani wakulima 900 wana
kazi ya kulima mmea huu hadi sasa vidonge 400,000 vimeuzwa kote
nchini hususan kwenye maduka makuu kama vile; Uchumi,Turskeys
na Eastmat. Naturub vilevile hupatikana kwenye maduka ya dawa
nchini Kenya. Wakulima hupata marupurupu yao mara tatu kwa
mwaka na wameona kipato chao kikiongezeka kwa asilimia 300
tangu mradi huu kuanzishwa.
Faisa Nynginezo
Kutokana na utafiti wa awali uliofanywa na kikundi hiki cha Muliru,
kulipatikana faida nyinginezo kama; asilimia 31 ya wakulima hutumia
hela walizozipata kutoka kwa mradi huu kuanzisha biashara ndogo
ndogo na hivyo kuongezea kipato chao. Isitoshe , asilimia 83.5
hutumia hela zao ili kununulia familia zao chakula . Asilimia 57 hulipia
watoto karo ,asilimia 26 hujinunulia nguo, asilimia17.65 hutumia
pesa hizo kukarabati nyumba zao. Wenyeji vilevile wamenufaika
na elimu ya kibiashara wanaopewa na mashirika mengine. Mradi
huu vilevile umeinua kiwango cha maisha ya wenyeji. Wakulima
nao ni kati ya washika dau wa shirika hili . Wakulima kwa sasa wana
ufahamu mkuu kuhusu kilimo, uwekaji pesa na kuhusu umuhimu
wa mshikamano wa kijamii.
Mradi huu aidha umehimiza usawa wa kijinsia ambapo jamii ya hapa
imekubali ukweli kuwa uchumaji ni kazi ya mke na mume .Wanawake
pia wanastahili kuchaguliwa kwenye nyadhifa za uongozi
7

Jinsi ya Kudumisha Mradi Huu
JINSI YA KUDUMISHA MRADI HUU
Kikundi cha Muliru kilikua na mpango wa miaka kumi ya matumizi
ya faida inayotokana na mauzo ya Naturub. Mpango wenyewe ulikua
kama ufuatao; asilimia 10 kusaidia katika uhifadhi wa msitu wa
Kakamega, asilimia 10 iingie kwenye mfuko wa maendeleo ya jamii
inayozunguka msitu Kakamega, asilimia 60 kupewa wanachama wa
kikundi cha Muliru, na asilimia 20 kuingia kwenye mfuko wa kusaidia
utafiti. Kikundi kinachokisia kuwa shirika hili litajisimamia kifedha
na kukua zaidi. Naturub ndiyo dawa pekee ya kienyeji kupata usajili
wa kiserikali pamoja na shirika la madaktari linalosimamia dawa
na sumu nchini. Upelelezi wa siri kuhusu Naturub umeonyesha
kuwa dawa hii inazaa takribani shilingi million 100 kwa kila mwaka
mijini. Kikundi cha Muliru kimetegemea mashirika ya nchini na
kimataifa katika kufikia malengo yake. Muliru imewahi kushirikiana
na kampuni kadhaa za matangazo na utangazaji katika kuendeleza
malengo yake. Mashirika mengine ambayo yamefadhili Muliru ni
kama chuo kikuu cha Nairobi, kituo cha dunia cha misitu, shirika la
wanyama pori la Kenya (KWS) na mengineyo. Maono mengine ya
kikundi ni kuongeza usalishaji, kutafuta masoko mengine ya nchini
na kitaifa, kufanya utafiti zaidi kuhusu mmea huu kuwapa mafunzo
zaidi wakulima na kuimarisha na kuhimiza wanawake na vijana
kuunga mkono mradi huu.
MAONO
Budongo nchini Uganda. Kulingana na maoni ya kikundi cha Muliru,
mafunzo yanayobadilishwa miongoni mwa watu wenye rika moja
huzama na kueleweka zaidi
WAHISANI
• Kituo cha kimataifa cha uchunguzi wa Wadudu
• Chuo Kikuu cha Nairobi
• Shirika la Dunia la Misitu
• Taasisi ya Utafiti waMisitu la Kenya [KEFRI]
• Shirika la Wanyama Pori la Kenya [KWS]
• Shirika la[GBDI]
• Wakfu wa Ford
• Wakfu wa Bio Vision
• Wakifu wa Macarthur
• Huduma za kiuduma za Kijerumani [DED]
• PACT-Kenya/USAid
• WHO Multilateral Initiative on Malaria/Research and Training in
Tropical Diseases (TDR)
Kikundi hiki kimebadilisha mawazo ya mradi na wanajamii wa nchi
kama Uganda, Tanzania, Afrika kusini na Nigeria na vilevile jamii
zingine za humu nchini. Zaidi ya watu 830 wametutembelea ndiposa
wapate masomo ya moja kwa moja . Mafunzo yanayopatikana kutoka
kwa mradi huu yamesambazwa kupitia kwa mihadhara ,uigizaji,
utambaji na matembeleano. Isitoshe , mradi huu umeonyeshwa
na kutangazwa na vyombo mbalimbali vya kimataifa kama redio
na televisheni. Kutokana na utangazaji huo, mradi wetu umeigwa
na jamii kadhaa mfano kikundi cha kuifadhi misitu cha mashariki
ya Usambara nchini Tanzania na kikundi kinachohifadhi misitu ya
8

MAREJELEO YA ZIADA
• Muliru Farmers Conservation Group PhotoStory (Vimeo) vimeo.com/15780379
• Video on Muliru Farmers Conservation Group (Vimeo) vimeo.com/43207923
Masimulizi kuhusu miradi mingine, bonyeza hapa:
Equator Initiative
Environment and Energy Group
United Nations Development Programme (UNDP)
304 East 45th Street, 6th Floor
New York, NY 10017
Tel: +1 646 781-4023
www.equatorinitiative.org
Mradi wa Maendeleo wa Umoja wa Mataifa ndio unaoendesha miradi ya maendeleo ya Umoja wa Mataifa kote ulimwenguni
kwa kutoa mwito wa mageuzi na kuelekeza mataifa kwa maarifa, na malighafi ili kusaidia watu kujiimarisha kimaisha.
Mradi huu wa Equator huleta pamoja Umoja wa Mataifa , serikali, mashirika yasiyo ya kiserikali, wafanyibiashara na makundi ya
mashinani ili kutambua na kuimaliza maendeleo himili kwa watu na jamii kwa jumla.
©2012 Haki Zote ni za Mradi wa Equator