Korytarz ekologiczny doliny Odry pdf

Korytarz ekologiczny doliny Odry
W po³owie XVIII wieku d¹¿ono do zlikwidowania istniej¹cych jeszcze na Odrze jazów
lub do zaopatrzenia ich w odpowiednio przestrzenne œluzy. Istniej¹ce bowiem przepusty
¿eglugowe by³y za w¹skie, za p³ytkie i zbyt niebezpieczne. W Europie Zachodniej stosowano
ju¿ w tym czasie nowe rozwi¹zania techniczne.
Pierwsze œluzy wybudowano w 1748 roku w Brzegu (opolskie), w latach 1782-1783
w O³awie, oraz w latach 1791-1792 we Wroc³awiu (œluza Piaskowa i œluza Mieszczañska).
¯egluga na Odrze umo¿liwia³a przemieszczanie towarów z Dolnego Œl¹ska a¿ do ujœcia
Odry do Ba³tyku.
Szczególn¹ przeszkodê dla odrzañskiej ¿eglugi stanowi³y pale po mostach, zniszczonych
jeszcze podczas wojny 30-letniej, zw³aszcza na dolnej Odrze; problem stwarza³y te¿ zastawki
na wêgorze (niewielkie spiêtrzenia). Powa¿nym utrudnieniem dla ¿eglugi by³y równie¿
m³yny p³ywaj¹ce z ko³em podsiêbiernym. M³yn taki zlokalizowany by³ m.in. pod Czelinem,
na œrodku rzeki. Rozebrano go w 1794 roku.
W latach 1792-1822 wybudowano Kana³ K³odnicki, ³¹cz¹cy Zag³êbie Górnoœl¹skie
z Odr¹. Rozpoczêto systematyczne roboty regulacyjne w korycie Odry na odcinku od KoŸla
do ujœcia Nysy K³odzkiej, które mia³y na celu umo¿liwienie rozwoju transportu wodnego
produktów przemys³owych ze Œl¹ska. Od 1860 roku wprowadzono nowe technologie
wykonywania ostróg – pod wod¹ wykonywano narzut kamienny, a powy¿ej zwierciad³a
wody bruk kamienny.
Najwiêksze nasilenie robót regulacyjnych na odcinku Odry, poni¿ej Wroc³awia przypada
na lata 1874-1885. Wykonana regulacja rzeki umo¿liwi³a uzyskanie g³êbokoœci gwarantowanej
1,0 m przy œrednim niskim stanie wody. Tak wykonana regulacja da³a w efekcie
mo¿liwoœæ ¿eglowania barkami 400-tonowymi od Wroc³awia w dó³ rzeki. W górê rzeki
mo¿na by³o p³yn¹æ barkami o noœnoœci do 150 ton, a Kana³ K³odnicki umo¿liwia³ sp³aw
barek 100-tonowych. Pod koniec XIX wieku postanowiono konsekwentnie rozwijaæ system
budowli ¿eglugowych powy¿ej Wroc³awia dla barek o wiêkszym tona¿u. Powstaj¹ rzeczne
porty handlowe umo¿liwiaj¹ce sprawniejszy prze³adunek oraz budowê magazynów portowych.
W latach 1902 i 1903 dorzecze Odry nawiedzi³y du¿e powodzie letnie, w wyniku których
dosz³o do bardzo du¿ych strat. Postanowiono wtedy znacznie rozbudowaæ systemy
ochrony przeciwpowodziowej. Buduje siê nowe wa³y, powstaj¹ specjalne poldery
³agodz¹ce ujemne skutki powodzi, powstaj¹ koncepcje budowy zbiorników wodnych na
dop³ywach Odry. Znalaz³y siê równie¿ œrodki na przebudowê systemów hydrotechniki
¿eglugowej (g³ównie z kontrybucji za wojnê francusko-prusk¹).
Regulacja Odry wykonana przed 1870 rokiem zapewnia³a warunki nawigacyjne dla
ruchu barek o noœnoœci 400-450 ton jedynie poni¿ej Wroc³awia. Powy¿ej Wroc³awia g³êbokoœci
koryta by³y za ma³e do ¿eglugi takimi barkami, niedostateczne wymiary mia³y te¿
liczne stare œluzy. Ustawa pruska z 1888 roku zapewni³a potrzebne œrodki na kanalizacjê
Odry od KoŸla do ujœcia Nysy K³odzkiej. Wybudowano nowe œluzy w Brzegu i O³awie,
port w KoŸlu oraz Kana³ Miejski we Wroc³awiu wraz ze œluzami Szczytnick¹ i Miejsk¹.
W 1897 roku powsta³o na odcinku wroc³awskim i opolskim 12 stopni, z jazami (wraz
z przep³awkami dla ryb) i œluzami komorowymi.
68