Korytarz ekologiczny doliny Odry pdf

Korytarz ekologiczny doliny Odry
Kotlina Freienwalde
Od Kostrzyna do okolic Cedyni (rejon wsi Osinów Dolny) dolina Odry znajduje siê w obrêbie
Kotliny Freienwalde, która jest czêœci¹ makroregionu Pradoliny Toruñsko-Eberswaldzkiej
(fot. 5-6). Odcinek ten ma d³ugoœæ oko³o 65 km, przy œrednim spadku 0,17‰. Jednokorytowa
na ogó³ Odra ma tu charakter rzeki niemal prostolinijnej – jest to najmniej krêty
odcinek w ca³ym biegu Odry. Na zorientowanym w kierunku po³udniowy wschód –
pó³nocny zachód (SE-NW) odcinku Kostrzyn – Osinów Dolny, o d³ugoœci 46 km, wartoœæ
wskaŸnika krêtoœci wynosi 1,03. Tak ma³a wartoœæ wskaŸnika jest jednak w znacznej mierze
efektem sztucznego skracania biegu rzeki.
Pierwszy, po³udnikowy odcinek Górzyca – Kostrzyn ma d³ugoœæ oko³o 10 km i jest zbli-
¿ony charakterem do poprzedniego odcinka S³ubice – Górzyca, mimo ¿e znajduje siê
w obrêbie innej jednostki fizycznogeograficznej. Odra jest tu rzek¹ jednokrytow¹ o niewielkiej
krêtoœci, na ca³ej d³ugoœci obwa³owan¹. Obszar pomiêdzy wa³ami o szerokoœci do
1,5 km jest podmok³y, licznie wystêpuj¹ niewielkie powierzchniowe zbiorniki wody
stoj¹cej. Zbocza doliny s¹ tu niemo¿liwe do wyznaczenia, gdy¿ Odra p³ynie w poprzek szerokiego
do 15 km równole¿nikowego obni¿enia o p³askim dnie, wyznaczaj¹cego przebieg
Pradoliny Toruñsko-Eberswaldzkiej u schy³ku plejstocenu. G³ówny poziom pradoliny znajduje
siê nieznacznie powy¿ej koryta Odry (do 2 m). W dnie doliny po lewej stronie koryta
Odry biegnie koryto Starej Odry (Alte Oder), pocz¹tkowo oddalone o 2-4 km od koryta
g³ównego. Nie osi¹ga ono szerokoœci koryta g³ównego. Na wysokoœci Kostrzyna do Odry
wpada jej g³ówny prawobrze¿ny dop³yw – Warta, a w rejonie zbiegu tych dwóch rzek tworzy
siê na d³ugoœci oko³o 4 km uk³ad wielokorytowy, anastomozuj¹cy. Mo¿liwoœci naturalnego
³¹czenia siê i dzielenia koryt s¹ jednak ograniczone wskutek ingerencji cz³owieka:
budowy obwa³owañ, dróg i nasypów kolejowych oraz istniej¹cych urz¹dzeñ militarnych
dawnej twierdzy kostrzyñskiej.
Poni¿ej Kostrzyna zaczyna siê niemal prostolinijny odcinek Odry, która p³ynie w kierunku
pó³nocno-zachodnim, zgodnie z przebiegiem pradoliny. Koryto Odry znajduje siê
przy prawym zboczu obni¿enia pradolinnego, st¹d po stronie polskiej fragmenty odciêtych
koryt i starorzecza wystêpuj¹ rzadko. Ich najwiêksze nagromadzenie znajduje siê 12-16 km
poni¿ej Kostrzyna, w rejonie ujœcia Myœli. Du¿o wiêksze paleomeandry, oddalone do 3 km
od wspó³czesnego koryta, wystêpuj¹ po stronie niemieckiej. Na odcinku od Czelina do
ostrego zakrêtu Odry powy¿ej Osinowa Dolnego (o prawie 23 km) g³ównemu korytu towarzysz¹
po obu stronach wê¿sze, koryta drugorzêdne, o ró¿nej d³ugoœci. Niektóre z nich s¹
sztucznie odciête od koryta g³ównego. Ko³o Gozdowic oddziela siê odcinek Starej Odry
o najwiêkszym w obrêbie doliny korycie, maj¹cy d³ugoœæ oko³o 55 km i znacznie wiêksz¹
krêtoœæ ni¿ Odra w³aœciwa. Jego dolna czêœæ jest wykorzystywana jako fragment kana³u
œródl¹dowego Odra – Havela. Obecnoœæ licznych koryt Starej Odry, czêœciowo odciêtych
zatok i starorzeczy nie posiadaj¹cych meandrowego kszta³tu œwiadczy o tym, ¿e naturalny
system rzeczny Odry na odcinku Kotliny Freienwalde jest wielokorytowym systemem anastomozuj¹cym.
Wystêpuj¹ce w dnie doliny piaski i ¿wiry rzeczne maj¹ pewne znaczenie
ekonomiczne. Zosta³o tu wstêpnie rozpoznane z³o¿e kruszywa „Kaleñsko – Namyœlin”,
o zasobach rzêdu 50-100 mln ton, i udokumentowane mniejsze z³o¿e „Bielinek”, o zasobach
do 25 mln ton.
34