Korytarz ekologiczny doliny Odry pdf

Korytarz ekologiczny doliny Odry
Niziny Œl¹skiej. D³ugoœæ tego odcinka wynosi oko³o 65 km. Œredni spadek rzeki na tym
odcinku wynosi 0,54‰. Odra staje siê tutaj rzek¹ meandruj¹c¹ (o wskaŸniku krêtoœci 2,1)
i taka jest do miejscowoœci Olza, gdzie przyjmuje pierwszy wiêkszy dop³yw prawobrze¿ny
– Olzê. Odcinek ten o d³ugoœci 7,8 km jest odcinkiem granicznym, prawy brzeg jest
po³o¿ony na terytorium Czech. Obszary po obu stronach dna doliny s¹ równinne, wzniesione
do 10-15 m ponad poziom koryta.
Poni¿ej ujœcia Olzy koryto Odry jest na 6,5-kilometrowym odcinku prostolinijne. Kszta³t
ten uzyska³o jednak wskutek ingerencji cz³owieka i wyprostowania biegu rzeki. W dnie
doliny wystêpuj¹ miejscami pozosta³oœci starorzeczy. Znaczne obszary dna s¹ zajête przez
odkrywkowe kopalnie kruszywa (Olza, Bluszczów, Krzy¿anowice), w których powsta³y
du¿e, sztuczne zbiorniki wodne. Nale¿¹ one do okrêgu kruszywowego „Dolina Odry, odcinek
Olza – Racibórz), o udokumentowanych zasobach bilansowych powy¿ej 250 mln t 1 .Od
Krzy¿anowic do Raciborza Odra ma charakter rzeki krêtej o wartoœci wskaŸnika krêtoœci
1,12, równie¿ na tym odcinku lokalnie wystêpuj¹ pozosta³oœci starorzeczy. Dno doliny jest
tu szerokie na oko³o 5 km, koryto jest usytuowane w œrodkowej czêœci dna. W generalnie
bezleœnym dnie doliny znajduje siê kilka wsi; tylko ko³o Tworkowa Odra p³ynie skrajem
niewielkiego kompleksu leœnego. Po prawej stronie koryta, ko³o Grabówki, znajduje siê
du¿y kompleks stawów rybnych o powierzchni ponad 3 km 2 . Przed Raciborzem Odra rozdwaja
siê: lewe koryto prowadzi przez miasto i ma charakter meandruj¹cy, prawe koryto
(Kana³ Ulgi) po³o¿one w pobli¿u prawego brzegu doliny, jest krête i obwa³owane niemal na
ca³ej d³ugoœci. D³ugoœæ Kana³u Ulgi do miejsca po³¹czenia koryt wynosi 8 km. Od wsi Miedonia
Odra jest znów rzek¹ jednokorytow¹.
Na odcinku granica pañstwa – Miedonia wystêpuje wyraŸna asymetria wysokoœciowa
zboczy doliny; inny charakter maj¹ te¿ obszary bezpoœrednio do niej przylegaj¹ce. Od
wschodu do doliny przylega P³askowy¿ Rybnicki, wzniesiony 60-70 m ponad ni¹. KrawêdŸ
p³askowy¿u jest stroma, rozciêta przez g³êbokie doliny wciosowe. Obszar P³askowy¿u Rybnickiego
jest gêsto zaludniony, ale w pobli¿u krawêdzi znajduj¹ siê kompleksy leœne. Od
zachodu dolina Odry przechodzi w P³askowy¿ G³ubczycki du¿o ni¿szym i sp³aszczonym
za³omem, ma³o wyraŸnym, zw³aszcza na odcinku bezpoœrednio poni¿ej granicy. Powierzchnia
P³askowy¿u G³ubczyckiego le¿y oko³o 30-40 m ni¿ej ni¿ powierzchnia P³askowy¿u
Rybnickiego.
Poni¿ej Miedoni dolina Odry rozszerza siê, traci te¿ na wyrazistoœci prawy brzeg doliny.
Kotlina Raciborska rozci¹ga siê tu daleko na wschód, wzd³u¿ dop³ywów Odry: Rudy, Bierawki
i K³odnicy. Koryto Odry przybiera charakter wyraŸnie meandruj¹cy, a w obrêbie aluwialnego
dna doliny wystêpuj¹ liczne odciête zakola ze starorzeczami, podmok³oœciami
i torfowiskami niskimi. Meandry s¹ najlepiej wykszta³cone miêdzy ujœciem Rudy i Bierawki,
gdzie na odcinku o d³ugoœci 10 km w linii prostej rzeczywista d³ugoœæ koryta wynosi
15 km (wskaŸnik krêtoœci 1,5). Liczne odciête meandry i prostolinijne odcinki do 2 km
d³ugoœci wskazuj¹, ¿e i tu dosz³o do czêœciowego wyprostowania biegu rzeki. Znaczna
ingerencja cz³owieka w naturalny uk³ad koryta nast¹pi³a na odcinku poni¿ej ujœcia Kana³u
1 Prezentowane w tym opracowaniu dane dotycz¹ce z³ó¿ kruszywa naturalnego zosta³y zaczerpniête z opracowania
Z. Œliwoñczuka pt. Geologiczno-z³o¿owe warunki wystêpowania kruszywa naturalnego w Polsce, Prace Inst.
Geol. 1985.
26