Korytarz ekologiczny doliny Odry pdf
Korytarz ekologiczny doliny Odry pdf Korytarz ekologiczny doliny Odry pdf
XII. Kierunki ochrony przyrody i korytarza ekologicznego rzeki Odry i jej doliny Wojciech Jankowski 1. Wprowadzenie Zachowanie i zwiêkszenie walorów przyrodniczych rzeki Odry i jej doliny, jej funkcjonowania jako korytarza ekologicznego, wymaga podjêcia wielu ró¿nokierunkowych dzia³añ z zakresu hydrotechniki, ochrony przeciwpowodziowej, ¿eglugi, gospodarki rolnej i leœnej, ekologii, ochrony przyrody i ochrony œrodowiska oraz prawodawstwa. Najpierw jednak trzeba poznaæ g³ówne zagro¿enia przyrody i korytarza ekologicznego Odry i jej doliny. Pomimo bowiem regulowania, obwa³owywania, czêœciowo rolniczego wykorzystywania doliny Odry – du¿e jej fragmenty (poroœniête przez naturalne formacje roœlinne, takie jak ³êgi, olsy czy ³¹ki zalewowe) zosta³y zachowane w dobrym stanie. S¹ one doskona³ym œrodowiskiem ¿ycia dla wielu rzadkich i chronionych gatunków zwierz¹t, szczególnie ptaków. Tutaj wystêpuje jedna z najwiêkszych europejskich populacji dziêcio³a œredniego, gnieŸdzi siê co najmniej 30 gatunków ptaków ujêtych w Polskiej czerwonej ksiêdze zwierz¹t [G³owaciñski (red.) 1992], wœród których wiêkszoœæ stanowi¹ ptaki wodno-b³otne i drapie¿ne. W starodrzewiach wystêpuje stosunkowo licznie mucho³ówka bia³oszyja. Sama Odra i jej rozlewiska s¹ miejscem wypoczynku i ¿erowania dla ptaków wodno-b³otnych w czasie ich wêdrówek i zimowania. Dlatego nale¿y jasno sprecyzowaæ zagro¿enia ¿ycia biologicznego w rzece i przyrody w dolinie Odry oraz jej funkcji jako korytarza ekologicznego i okreœliæ sposoby przeciwdzia³ania im, a nawet podj¹æ próby renaturyzacji rzeki i jej doliny. 2. Istniej¹ce i przysz³e zagro¿enia Odra jest w dalszym ci¹gu odbiornikiem ogromnej iloœci œcieków ze Ÿróde³ punktowych, obszarowych i liniowych. Systematycznie powstaj¹ w zlewni Odry nowe oczyszczalnie œcieków, brak jednak postêpu w ograniczaniu sp³ywu rolniczych zanieczyszczeñ obszarowych. Dziêki czêœciowemu samooczyszczaniu wód w dalszym ci¹gu mo¿liwe jest w rzece ¿ycie biologiczne. Dodatkowym niebezpieczeñstwem jest zrzut du¿ych iloœci zasolonych wód kopalnianych. Ignorowanym czêsto zagro¿eniem jest wylewanie do rowów melioracyjnych du¿ych iloœci gnojowicy z wielkostadnych ferm. Ci¹gle jeszcze budowa wiejskich wodoci¹gów wyprzedza o wiele lat budowê oczyszczalni œcieków. Powa¿nym zagro¿eniem s¹ nie tylko nielegalne, ale tak¿e niedostatecznie izolowane od pod³o¿a legalne wysypiska œmieci. Dla flory w dolinie Odry szczególnie niebezpieczne s¹ zanieczyszczenia py³owe i gazowe, przemieszczaj¹ce siê z powietrzem atmosferycznym nie tylko z s¹siaduj¹cych zak³adów przemys³owych i miast, ale i z odleg³ych okolic Polski oraz Niemiec i Czech. Dla lasów szczególnie groŸne s¹ tzw. kwaœne deszcze. 185
Korytarz ekologiczny doliny Odry Istotnym zagro¿eniem dla przyrody w niektórych fragmentach doliny Odry jest intensywne rolnictwo, które rozwija siê szczególnie na zawalu. Niebezpieczne jest stosowanie wysokich dawek nawozów (niedopasowanych do potrzeb gleby i rodzaju uprawy) oraz œrodków ochrony roœlin. Szkodliwe jest tak¿e stosowanie nadmiernego nawo¿enia gnojowic¹ (szczególnie surow¹). Wiele szkód spowodowa³o zmeliorowanie rozleg³ych torfowisk i ³¹k zalewowych w dolinie Odry (np. na odcinku Lubuskiego Prze³omu Odry). W dalszym ci¹gu zagro¿eniem (istniej¹cym i przysz³ym) jest niszczenie zbêdnej roœlinnoœci herbicydami, stosowanie w uprawach ³¹karskich wysokowydajnych mieszanek traw i wydobywanie torfu. Podobnie nie kontrolowany i nadmierny wypas zwierz¹t gospodarskich mo¿e przyczyniaæ siê do zubo¿enia ³¹k i niszczenia siewek drzew. Du¿ym zagro¿eniem jest tak¿e obserwowane w ci¹gu kilku ostatnich lat czêste zaorywanie du¿ych fragmentów ³¹k i pastwisk w celu zmiany sposobu ich zagospodarowania (uprawa zbó¿, warzywnictwo). Wypalanie traw, intensywne nawo¿enie lub nadmierne zuba¿anie gleby w nutrienty prowadzi do ograniczania sk³adu gatunkowego naturalnej flory ³¹k, pastwisk i torfowisk. Niebezpieczne dla wiêkszoœci biocenoz w dolinie Odry jest znaczne obni¿enie poziomu wód gruntowych, spowodowane zmniejszeniem iloœci opadów w ostatnim dziesiêcioleciu, erozj¹ denn¹ (zw³aszcza na odcinku Brzeg Dolny – Œcinawa), wykonanymi wczeœniej pracami regulacyjnymi, melioracjami odwadniaj¹cymi, rzadszym zalewaniem terasy Odry. Szczególnie niekorzystny wp³yw na poziom wód gruntowych na terenach po³o¿onych dalej od rzeki maj¹ wa³y przeciwpowodziowe. Nie dopuszczaj¹ one wody na teren zawala przy jej wysokich stanach w rzece. Projekt budowy nowych wa³ów przeciwpowodziowych w województwie opolskim stanowi wiêc dalsze zagro¿enie œrodowiska przyrodniczego w dolinie Odry. W ostatnich latach pojawia³y siê projekty tzw. porz¹dkowania miêdzywala w ramach ochrony przeciwpowodziowej. Wiêkszoœæ z nich nie zosta³a na szczêœcie zrealizowana. Planowano bowiem miêdzy innymi wyciêcie lasów w ca³oœci, tj. drzew i podszytu, lub tylko podszytu i ga³êzi do wysokoœci 2mnaobszarze ponad 4500 ha na odcinku Malczyce – Nowa Sól. Dziêki wspó³pracy przyrodników z hydrotechnikami pojawi³ siê plan odsuniêcia wa³ów na dwóch najbardziej zagro¿onych powodziami odcinkach. Niebezpieczne dla przyrody doliny Odry s¹ projekty zasypywania niektórych starorzeczy po³o¿onych blisko wa³ów ze wzglêdu na groŸbê przebicia hydraulicznego wody pod wa³em przy wyst¹pieniu powodzi. Niekorzystna dla ekosystemu rzeki jest daleko posuniêta unifikacja jej koryta. W niewielkim stopniu rekompensuje to obecnoœæ licznych starorzeczy po³¹czonych stale lub okresowo z g³ównym korytem rzeki. Dalsze prace regulacyjne (w tym, wspomniane wy¿ej, odcinanie i zasypywanie starorzeczy) by³yby bardzo niekorzystne. Chyba najwiêkszym zagro¿eniem dla przyrody doliny Odry jest planowana przebudowa Odry na drogê wodn¹ o docelowej klasie Vb. Umo¿liwienie korzystania z drogi wodnej barkom o noœnoœci 3000 ton spowodowa³aby koniecznoœæ budowy kilkunastu stopni wodnych poni¿ej Brzegu Dolnego i przebudowy wiêkszoœci ³uków rzeki. Podpiêtrzenie wody na stopniach spowoduje zalanie wiêkszoœci terenów miêdzywala, a przebudowa koryta Odry 186
- Page 152 and 153: Wody Odry i jej dolina jako œrodow
- Page 154 and 155: Wody Odry i jej dolina jako œrodow
- Page 156 and 157: Wody Odry i jej dolina jako œrodow
- Page 158 and 159: Wody Odry i jej dolina jako œrodow
- Page 160 and 161: Wody Odry i jej dolina jako œrodow
- Page 162 and 163: Wody Odry i jej dolina jako œrodow
- Page 164 and 165: Wody Odry i jej dolina jako œrodow
- Page 166 and 167: Wody Odry i jej dolina jako œrodow
- Page 168 and 169: Wody Odry i jej dolina jako œrodow
- Page 170 and 171: Charakterystyka i ocena wybranych w
- Page 172 and 173: Charakterystyka i ocena wybranych w
- Page 174 and 175: Charakterystyka i ocena wybranych w
- Page 176 and 177: Charakterystyka i ocena wybranych w
- Page 178 and 179: Charakterystyka i ocena wybranych w
- Page 180 and 181: Charakterystyka i ocena wybranych w
- Page 182 and 183: Obszary chronione w dolinie Odry st
- Page 184 and 185: Obszary chronione w dolinie Odry
- Page 186 and 187: Obszary chronione w dolinie Odry
- Page 188 and 189: Obszary chronione w dolinie Odry
- Page 190 and 191: Obszary chronione w dolinie Odry Ko
- Page 192 and 193: Obszary chronione w dolinie Odry
- Page 194 and 195: Obszary chronione w dolinie Odry
- Page 196 and 197: XI. Waloryzacja korytarza ekologicz
- Page 198 and 199: Waloryzacja korytarza ekologicznego
- Page 200 and 201: Waloryzacja korytarza ekologicznego
- Page 204 and 205: Kierunki ochrony przyrody i korytar
- Page 206 and 207: Kierunki ochrony przyrody i korytar
- Page 208 and 209: Kierunki ochrony przyrody i korytar
- Page 210 and 211: Kierunki ochrony przyrody i korytar
- Page 212 and 213: Kierunki ochrony przyrody i korytar
- Page 214 and 215: Kierunki ochrony przyrody i korytar
- Page 216 and 217: Kierunki ochrony przyrody i korytar
- Page 218 and 219: Kierunki ochrony przyrody i korytar
- Page 220 and 221: Kierunki ochrony przyrody i korytar
- Page 222 and 223: Summary place in two ways. In the f
- Page 224 and 225: Summary • 336 km-long tract of th
- Page 226 and 227: Summary the bream) the natural livi
- Page 228 and 229: Summary An evaluation of waterfowl
- Page 230 and 231: Summary nate here, but there are al
- Page 232 and 233: Summary Œcinawa Depression (class
- Page 234 and 235: Summary 1. Taking over from the Age
- Page 236 and 237: Summary taken under consideration.
- Page 238 and 239: Summary barges and, related to this
- Page 240 and 241: Summary 2. The State Treasury’s A
- Page 242 and 243: Bibliografia ADAMSKI A. 1993 . Wart
- Page 244 and 245: Bibliografia BERDOWSKI W. 1976. Mch
- Page 246 and 247: Bibliografia CELIÑSKI F. 1967. Not
- Page 248 and 249: Bibliografia CZWA£GA T., WOLSKI D.
- Page 250 and 251: Bibliografia FRIEDRICH S. 1980. Och
XII. Kierunki ochrony przyrody i korytarza<br />
ekologicznego rzeki <strong>Odry</strong> i jej <strong>doliny</strong><br />
Wojciech Jankowski<br />
1. Wprowadzenie<br />
Zachowanie i zwiêkszenie walorów przyrodniczych rzeki <strong>Odry</strong> i jej <strong>doliny</strong>, jej funkcjonowania<br />
jako korytarza ekologicznego, wymaga podjêcia wielu ró¿nokierunkowych dzia³añ<br />
z zakresu hydrotechniki, ochrony przeciwpowodziowej, ¿eglugi, gospodarki rolnej i leœnej,<br />
ekologii, ochrony przyrody i ochrony œrodowiska oraz prawodawstwa. Najpierw jednak<br />
trzeba poznaæ g³ówne zagro¿enia przyrody i korytarza ekologicznego <strong>Odry</strong> i jej <strong>doliny</strong>.<br />
Pomimo bowiem regulowania, obwa³owywania, czêœciowo rolniczego wykorzystywania<br />
<strong>doliny</strong> <strong>Odry</strong> – du¿e jej fragmenty (poroœniête przez naturalne formacje roœlinne, takie jak<br />
³êgi, olsy czy ³¹ki zalewowe) zosta³y zachowane w dobrym stanie. S¹ one doskona³ym œrodowiskiem<br />
¿ycia dla wielu rzadkich i chronionych gatunków zwierz¹t, szczególnie ptaków.<br />
Tutaj wystêpuje jedna z najwiêkszych europejskich populacji dziêcio³a œredniego, gnieŸdzi<br />
siê co najmniej 30 gatunków ptaków ujêtych w Polskiej czerwonej ksiêdze zwierz¹t [G³owaciñski<br />
(red.) 1992], wœród których wiêkszoœæ stanowi¹ ptaki wodno-b³otne i drapie¿ne.<br />
W starodrzewiach wystêpuje stosunkowo licznie mucho³ówka bia³oszyja. Sama Odra i jej<br />
rozlewiska s¹ miejscem wypoczynku i ¿erowania dla ptaków wodno-b³otnych w czasie ich<br />
wêdrówek i zimowania.<br />
Dlatego nale¿y jasno sprecyzowaæ zagro¿enia ¿ycia biologicznego w rzece i przyrody<br />
w dolinie <strong>Odry</strong> oraz jej funkcji jako korytarza ekologicznego i okreœliæ sposoby przeciwdzia³ania<br />
im, a nawet podj¹æ próby renaturyzacji rzeki i jej <strong>doliny</strong>.<br />
2. Istniej¹ce i przysz³e zagro¿enia<br />
Odra jest w dalszym ci¹gu odbiornikiem ogromnej iloœci œcieków ze Ÿróde³ punktowych,<br />
obszarowych i liniowych. Systematycznie powstaj¹ w zlewni <strong>Odry</strong> nowe oczyszczalnie<br />
œcieków, brak jednak postêpu w ograniczaniu sp³ywu rolniczych zanieczyszczeñ obszarowych.<br />
Dziêki czêœciowemu samooczyszczaniu wód w dalszym ci¹gu mo¿liwe jest w rzece<br />
¿ycie biologiczne. Dodatkowym niebezpieczeñstwem jest zrzut du¿ych iloœci zasolonych<br />
wód kopalnianych. Ignorowanym czêsto zagro¿eniem jest wylewanie do rowów melioracyjnych<br />
du¿ych iloœci gnojowicy z wielkostadnych ferm. Ci¹gle jeszcze budowa wiejskich<br />
wodoci¹gów wyprzedza o wiele lat budowê oczyszczalni œcieków.<br />
Powa¿nym zagro¿eniem s¹ nie tylko nielegalne, ale tak¿e niedostatecznie izolowane od<br />
pod³o¿a legalne wysypiska œmieci.<br />
Dla flory w dolinie <strong>Odry</strong> szczególnie niebezpieczne s¹ zanieczyszczenia py³owe i gazowe,<br />
przemieszczaj¹ce siê z powietrzem atmosferycznym nie tylko z s¹siaduj¹cych zak³adów<br />
przemys³owych i miast, ale i z odleg³ych okolic Polski oraz Niemiec i Czech. Dla lasów<br />
szczególnie groŸne s¹ tzw. kwaœne deszcze.<br />
185
Change language