Korytarz ekologiczny doliny Odry pdf

Wody Odry i jej dolina jako œrodowisko ¿ycia ptaków
W dolinie Odry najlepiej zachowanym œrodowiskiem naturalnym s¹ lasy nadrzeczne.
Dojrza³e ³êgi wierzbowo-topolowe zajmuj¹ obecnie bardzo ma³e powierzchnie i jak dot¹d
nie prowadzono na nich szczegó³owych badañ ornitologicznych. £êgi jesionowo-wi¹zowe
zachowa³y siê jeszcze nad Odr¹, ale po zmniejszeniu siê regularnoœci wiosennych zalewów
przekszta³caj¹ siê w zespo³y gr¹dowe. Badania ornitologiczne przeprowadzone w kilku
miejscach w lasach nadodrzañskich oraz w Niemczech wykaza³y, ¿e jest to jedno z najbogatszych
siedlisk Europy Œrodkowej, zarówno pod wzglêdem du¿ego bogactwa gatunków, jak
i wysokiego zagêszczenia par lêgowych. Na szczególn¹ uwagê zas³uguje wystêpowanie
mucho³ówki bia³oszyjej (Ficedula albicollis), wiêkszoœci europejskich gatunków dziêcio³ów,
trzmielojada (Pernis apivorus) oraz dwóch gatunków kañ (Milvus milvus, M.
migrans). Najcenniejsze obszary lasów wystêpuj¹ nad Odr¹ przy ujœciu Nysy K³odzkiej,
pomiêdzy Brzegiem a O³aw¹, pod Jelczem, miêdzy Kotowicami a Siechnic¹ oraz w kilku
miejscach na odcinku od Malczyc do Nowej Soli.
Przy omawianiu g³ównych typów siedlisk wystêpuj¹cych w dolinie Odry nie mo¿na
pomin¹æ du¿ych naturalnych jezior w odcinku przyujœciowym, takich jak Jezioro D¹bie czy
Jezioro Œwidwie. Oba te jeziora maj¹ znaczenie nie tylko jako lêgowiska, ale równie¿ jako
miejsca zatrzymywania siê ptaków wodnych i b³otnych w okresie przelotów. Wystêpuj¹
tu m.in. b¹k (Botaurus stellaris), b¹czek (Ixobrychus minutus), trzy gatunki b³otniaków
(Circus aeruginosus, C. cyaneus, C. pygargus), ¿uraw (Grus grus) i rybitwy (Sterna
hirundo, S. albifrons).
4. Znaczenie doliny Odry dla ptaków w okresie
przelotów i zimowania
Polska le¿y w strefie klimatycznej, w której rzeki nie zamarzaj¹ w normalne zimy albo
zamarzaj¹ tylko czêœciowo. St¹d ich ogromne znaczenie dla ptaków przelotnych i zimuj¹cych.
Na naszych rzekach regularnie zimuje 20 gatunków ptaków. Wœrod nich najliczniejsze
to: krzy¿ówka (Anas plathyrynchos), ³yska (Fulica atra), nurogêœ (Mergus merganser),
g¹go³ (Bucephala clangula), œmieszka (Larus ridibundus) i ³abêdŸ niemy (Cygnus olor).
Oprócz nich wystêpuj¹ tak¿e rzadsze gatunki: ³abêdŸ krzykliwy (Cygnus cygnus), bielaczek
(Mergus albellus), perkozek (Tachybaptes ruficollis), cyraneczka (Anas crecca), œwistun
(Anas penelope), ro¿eniec (Anas acuta) i bielik (Haliaeetus albicilla). Z opracowañ faunistycznych
wynika [Kot i in. 1987, Tomia³ojæ 1990, Dyrcz i in. 1991, Stajszczyk 1994], ¿e
a¿ 85 gatunków ptaków wodnych i b³otnych mniej lub bardziej regularnie zatrzymuje siê na
du¿ych rzekach lub w bezpoœrednim ich s¹siedztwie, a liczba ta wzrasta prawie dwukrotnie,
jeœli uwzglêdnimy wêdrowne ptaki zatrzymuj¹ce siê w nadrzecznych ³êgach [Tomia³ojæ,
Dyrcz 1993]. Odra wiêc, podobnie jak inne polskie rzeki, stanowi wa¿ne miejsce dla ptaków
w okresie nielêgowym.
Ptaki wodne i b³otne mo¿na podzieliæ na te, które najczêœciej korzystaj¹ z samego zwierciad³a
wody (kaczki, perkozy, nury) oraz na korzystaj¹ce ze szlamistych lub poroœniêtych
brzegów (siewkowce, ³abêdzie, gêsi). Na Odrze, rzece silnie przekszta³conej, dominuje
grupa pierwsza, a zw³aszcza jeden gatunek – kaczka krzy¿ówka (Anas platyrhynchos). Ptaki
zatrzymuj¹ce siê na rzece, wykorzystuj¹ j¹ g³ównie jako miejsce bezpiecznego odpoczynku,
a ¿eruj¹ na terenach przyleg³ych. Pojawiaj¹ce siê w okresie wiosennym i jesiennym wylewy
117