Korytarz ekologiczny doliny Odry pdf
Share Embed Flag
Download ePaper

Korytarz ekologiczny doliny Odry pdf

Korytarz ekologiczny doliny Odry pdf Korytarz ekologiczny doliny Odry pdf

d1dmfej9n5lgmh.cloudfront.net
from d1dmfej9n5lgmh.cloudfront.net More from this publisher
07.01.2015 Views

Odra jako korytarz ekologiczny – analiza ichtiofaunistyczna Do niedawna ³osoœ wstêpowa³ na tar³o w dop³ywy dolnej Odry (rys. 15). Z Drawy wykazuje ³ososia m.in. Bartel [1971, 1976], Che³kowska [1982], Che³kowski i Che³kowska [1992], Chrzan [1964, 1969], Iwaszkiewicz [1966], Jaskowski [1962], Kaj [1953], ¯arnecki [1962]. W Gwdzie odnotowywali go jeszcze Jaskowski [1962] i Kaj [1953]. Nie potwierdzaj¹ wystêpowania ³ososia w tej rzece nowsze badania [Koszaliñski i in. 1989, Penczak i in. 1986, 1992]. Pierwotnie istnia³a mo¿liwoœæ restytucji odrzañskiego ³ososia na podstawie stada tar³owego z Drawy [Kaj 1953, Przyby³ 1976] i Gwdy [Kaj 1953]. Obecnie, jak siê wydaje, po wpuszczeniu w przymorskie rzeki introdukowanego ³ososia z rzek litewskich, ta szansa zosta³a zaprzepaszczona [B³achuta 1991]. Wed³ug Witkowskiego [1992] ³osoœ nale¿y do gatunków skrajnie zagro¿onych wyginiêciem. Troæ (Salmo trutta trutta). Troæ do dziœ wp³ywa na tarliska do Drawy, dolnej Gwdy, prawdopodobnie tak¿e do We³ny [m.in. Bartel 1986, Iwaszkiewicz 1962, Jaskowski 1962]. Doœæ licznie gromadzi siê w ujœciowym odcinku Bobru, sporadycznie trafia siê w Kwisie [B³achuta i in. 1993]. Pax [1925], a wczeœniej jeszcze Arndt [1923] podawali, ¿e trocie w Bobrze dop³ywa³y a¿ do dop³ywów karkonoskich (£omnica), w Nysie K³odzkiej natomiast a¿ powy¿ej K³odzka. Najprawdopodobniej wêdrowa³y Odr¹ jeszcze wy¿ej, do Olzy i w górne, przyŸród³owe partie Odry. Przyczyny obecnego zaniku troci s¹ podobne jak przyczyny zaniku ³ososia (rys. 15). Troæ okaza³a siê jednak gatunkiem odporniejszym na zmianê œrodowiska, nawet obecnie wêdruje Odr¹ a¿ po próg w Wa³ach Œl¹skich [Kalinowski 1991], jest jednak gatunkiem nara¿onym na wyginiêcie [Witkowski 1992]. Pstr¹g potokowy (Salmo trutta fario). Pstr¹g potokowy jest pospolitym gatunkiem w górskich dop³ywach Odry [B³achuta 1993a, B³achuta i Kusznierz 1992, B³achuta i in. 1994, B³achuta i Witkowski 1990, Witkowski 1979, Witkowski i B³achuta 1988]. Stosunkowo licznie wystêpuje tak¿e w dop³ywach Warty [Jaskowski 1962, Koszaliñski i in. 1989, Penczak i in. 1992]. Wystêpuje tak¿e w niewielkich rzeczkach – dop³ywach dolnej Odry – Ilance [Okiñski 1992] i Pliszce. W wielu rzekach jego wystêpowanie jest uzale¿nione od sta³ego zarybiania. Zachowa³y siê jednak tak¿e nieliczne populacje w rzeczkach, które nigdy nie by³y nim zarybiane (dorzecze Baryczy, Widawy, Œlê¿y) [B³achuta i in. w przygotowaniu, Witkowski i B³achuta 1992, Witkowski i in. 1991]. Na tych naturalnych stanowiskach nale¿y pstr¹ga potokowego uwa¿aæ za gatunek zagro¿ony. Têczak (Oncorhynchus mykiss), pstr¹g Ÿródlany (Salvelinus fontinalis) i g³owacica (Hucho hucho). Te trzy gatunki nie s¹ rodzime dla Odry i zosta³y w jej wody wsiedlone b¹dŸ na prze³omie wielów XIX i XX (têczak i pstr¹g Ÿródlany), b¹dŸ obecnie (g³owacica). Wydaje siê, ¿e szanse na trwa³e zaadoptowanie siê do warunków panuj¹cych w dop³ywach Odry ma tylko wsiedlona do Bobru [B³achuta i in. 1993] i Gwdy [Andrzejewski inf. ustna] g³owacica. Obecnoœæ têczaka jest zwi¹zana z wystêpowaniem w dorzeczu Odry hodowli tego gatunku, z których sporadycznie pojawiaj¹ siê w Odrze „uciekinierzy”, introdukcja pstr¹ga Ÿródlanego natomiast, jak siê wydaje, zupe³nie siê nie powiod³a. Siejowate – Coregonidae Sielawa (Coregonus albula) i sieja (Coregonus lavaretus). Siejowate s¹ bardziej zwi¹zane z wodami stoj¹cymi ni¿ p³yn¹cymi. Sielawy wystêpuj¹ w wielu jeziorach pó³nocnej zlewni Odry, a po³udniowa granica ich wystêpowania pokrywa siê z granic¹ maksymalnego zasiêgu ostatniego zlodowacenia. Nieco inaczej przedstawia siê sprawa drugiego gatunku – 107

Korytarz ekologiczny doliny Odry siei. W dolnej Odrze i w Zalewie Szczeciñskim spotyka siê siejê wêdrown¹ (Coregonus lavaretus lavaretus L.), w jeziorze Miedwie natomiast ¿yje, przesiedlona obecnie do kilku innych jezior Pomorza, uznawana za osobny podgatunek sieja miedwieñska (Coregonus lavaretus maraena) [Bloch 1979]. Lipieniowate – Thymallidae Lipieñ (Thymallus thymallus). Lipieñ jest gatunkiem powszechnie wystêpuj¹cym w górskich dop³ywach Odry (Nysa K³odzka, Kaczawa, Kwisa) oraz w pó³nocnych dop³ywach Noteci (Gwda i Drawa) [Witkowski i in. 1984, Rolik i Rembiszewski 1987, Penczak i in. 1986, 1992]. Jest on gatunkiem plastycznym i populacje dorzecza Odry ró¿ni¹ siê nieco od populacji z dorzecza Wis³y [Witkowski i Kowalewski 1979]. Stynkowate – Osmeridae Stynka (Osmerus eperlanus). Jest gatunkiem pospolitym w jeziorach pó³nocnej Polski. Pospolicie wystêpuje w Zalewie Szczeciñskim, sk¹d niekiedy penetruje dolne partie Odry [Rolik i Rembiszewski 1987]. Szczupakowate – Esocidae Szczupak (Esox lucius). Szczupak jest gatunkiem, którego liczebnoœæ bezustannie maleje, ale który ze wzglêdu na niewielkie wymagania œrodowiskowe i du¿¹ plastycznoœæ wystêpuje praktycznie w ka¿dym typie wód w dorzeczu Odry. Jest obecny w ca³ym polskim biegu Odry i we wszystkich jej wiêkszych dop³ywach. Na spadek jego liczebnoœci poza nadmiernym prze³owieniem (gatunek ten jest chêtnie ³owiony zarówno przez rybaków [Wiœniewolski 1987], jak i przez wêdkarzy [Bniñska i Leopold 1987, Leopold i Bniñska 1987], du¿y wp³yw wywiera coraz bardziej ograniczona powierzchnia tarlisk. Jako gatunek fitofilny sk³ada ikrê na roœlinnoœæ podwodn¹. Doskona³e warunki tarliskowe znajdowa³ w chocia¿by okresowo kontaktuj¹cych siê z Odr¹ starorzeczach i w niewielkich, nieuregulowanych strugach. Karpiowate – Cyprinidae Najwiêksza iloœæ gatunków odrzañskich ryb nale¿y, jak w innych rzekach Polski, do rodziny karpiowatych. Wiele z nich to niemigruj¹ce gatunki pospolite, o niewielkich wymaganiach siedliskowych i szerokim rozprzestrzenieniu. S¹ wœród nich jednak tak¿e nastêpuj¹ce gatunki rzadkie i zagro¿one. Strzebla potokowa (Phoxinus phoxinus). Gatunek ten licznie wystêpuje w górskich i podgórskich rzekach dorzecza Odry i w jej najwy¿szym, przyŸrod³owym odcinku. Ze wzglêdu na du¿e wymagania œrodowiskowe jest gatunkiem o niewielkiej mo¿liwoœci migracji, dlatego zanieczyszczenie rzek niszczy jej stanowiska bezpowrotnie. Wystêpowanie strzebli potokowej z grubsza pokrywa siê z wystêpowaniem pstr¹ga potokowego, gatunek chroniony. Strzebla b³otna (Moroco percnurus). Gatunek ten zasiedla niewielkie stawki i ka³u¿e, nie spotyka siê jej w wodach p³yn¹cych; liczba stanowisk tego gatunku w dorzeczu Odry jest ograniczona – aktualnie znane jest jedno stanowisko w dorzeczu Warty [Kusznierz 108

<strong>Korytarz</strong> <strong>ekologiczny</strong> <strong>doliny</strong> <strong>Odry</strong><br />

siei. W dolnej Odrze i w Zalewie Szczeciñskim spotyka siê siejê wêdrown¹ (Coregonus<br />

lavaretus lavaretus L.), w jeziorze Miedwie natomiast ¿yje, przesiedlona obecnie do kilku<br />

innych jezior Pomorza, uznawana za osobny podgatunek sieja miedwieñska (Coregonus<br />

lavaretus maraena) [Bloch 1979].<br />

Lipieniowate – Thymallidae<br />

Lipieñ (Thymallus thymallus). Lipieñ jest gatunkiem powszechnie wystêpuj¹cym w górskich<br />

dop³ywach <strong>Odry</strong> (Nysa K³odzka, Kaczawa, Kwisa) oraz w pó³nocnych dop³ywach<br />

Noteci (Gwda i Drawa) [Witkowski i in. 1984, Rolik i Rembiszewski 1987, Penczak i in.<br />

1986, 1992]. Jest on gatunkiem plastycznym i populacje dorzecza <strong>Odry</strong> ró¿ni¹ siê nieco od<br />

populacji z dorzecza Wis³y [Witkowski i Kowalewski 1979].<br />

Stynkowate – Osmeridae<br />

Stynka (Osmerus eperlanus). Jest gatunkiem pospolitym w jeziorach pó³nocnej Polski.<br />

Pospolicie wystêpuje w Zalewie Szczeciñskim, sk¹d niekiedy penetruje dolne partie <strong>Odry</strong><br />

[Rolik i Rembiszewski 1987].<br />

Szczupakowate – Esocidae<br />

Szczupak (Esox lucius). Szczupak jest gatunkiem, którego liczebnoœæ bezustannie maleje,<br />

ale który ze wzglêdu na niewielkie wymagania œrodowiskowe i du¿¹ plastycznoœæ wystêpuje<br />

praktycznie w ka¿dym typie wód w dorzeczu <strong>Odry</strong>. Jest obecny w ca³ym polskim<br />

biegu <strong>Odry</strong> i we wszystkich jej wiêkszych dop³ywach. Na spadek jego liczebnoœci poza<br />

nadmiernym prze³owieniem (gatunek ten jest chêtnie ³owiony zarówno przez rybaków<br />

[Wiœniewolski 1987], jak i przez wêdkarzy [Bniñska i Leopold 1987, Leopold i Bniñska<br />

1987], du¿y wp³yw wywiera coraz bardziej ograniczona powierzchnia tarlisk. Jako gatunek<br />

fitofilny sk³ada ikrê na roœlinnoœæ podwodn¹. Doskona³e warunki tarliskowe znajdowa³<br />

w chocia¿by okresowo kontaktuj¹cych siê z Odr¹ starorzeczach i w niewielkich, nieuregulowanych<br />

strugach.<br />

Karpiowate – Cyprinidae<br />

Najwiêksza iloœæ gatunków odrzañskich ryb nale¿y, jak w innych rzekach Polski, do<br />

rodziny karpiowatych. Wiele z nich to niemigruj¹ce gatunki pospolite, o niewielkich wymaganiach<br />

siedliskowych i szerokim rozprzestrzenieniu. S¹ wœród nich jednak tak¿e nastêpuj¹ce<br />

gatunki rzadkie i zagro¿one.<br />

Strzebla potokowa (Phoxinus phoxinus). Gatunek ten licznie wystêpuje w górskich<br />

i podgórskich rzekach dorzecza <strong>Odry</strong> i w jej najwy¿szym, przyŸrod³owym odcinku. Ze<br />

wzglêdu na du¿e wymagania œrodowiskowe jest gatunkiem o niewielkiej mo¿liwoœci migracji,<br />

dlatego zanieczyszczenie rzek niszczy jej stanowiska bezpowrotnie. Wystêpowanie<br />

strzebli potokowej z grubsza pokrywa siê z wystêpowaniem pstr¹ga potokowego, gatunek<br />

chroniony.<br />

Strzebla b³otna (Moroco percnurus). Gatunek ten zasiedla niewielkie stawki i ka³u¿e,<br />

nie spotyka siê jej w wodach p³yn¹cych; liczba stanowisk tego gatunku w dorzeczu <strong>Odry</strong><br />

jest ograniczona – aktualnie znane jest jedno stanowisko w dorzeczu Warty [Kusznierz<br />

108

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!