Korytarz ekologiczny doliny Odry pdf

Odra jako korytarz ekologiczny – analiza ichtiofaunistyczna
gatunki, jak: szczupak (Esox lucius), okoñ (Perca fluviatilis), ciernik (Gasterosteus aculeatus),
wzdrêga (Scardinius erythrophtalmus), leszcz (Abramis brama), lin (Tinca tinca),
wêgorz (Anguilla anguilla) i in. Na skutek zmian klimatycznych fauna ta zosta³a stopniowo
wyparta na po³udnie, w okolice dzisiejszego Morza Czarnego. Po ust¹pieniu lodowca ichtiofauna
preglacjalna rozpoczê³a ponown¹ ekspansjê na tereny wczeœniej zajmowane.
Do³¹czy³y do niej gatunki pontyjskie, wczeœniej nie wystêpuj¹ce w Europie Œrodkowej (np.
rozpiór (Abramis ballerus), ciosa (Pelecus cultratus), kie³b bia³op³etwy (Gobis albi pinnatus),
koza (Cobitis taenia), koza z³otawa (Sabanajewia aurata). Ponowne zasiedlanie terenów
od Prypeci po Nizinê Niemieck¹ przez stosunkowo jednolit¹ ichtiofaunê [Staff 1950]
umo¿liwia³y pradoliny rzeczne, w tym pradolina Odry.
2. Odra jako droga rozprzestrzeniania siê ryb
Odra stanowi drogê rozprzestrzeniania siê ryb równie¿ obecnie. Mo¿liwe s¹ przy tym trzy
sytuacje:
• przemieszczanie siê gatunków, które w niektórych partiach Odry lub w jej dop³ywach
wyginê³y wskutek zanieczyszczenia wód i opanowywanie przez nie nowych stanowisk
lub powrót do starych,
• rozprzestrzenianie siê gatunków introdukowanych lub zawleczonych,
• przemieszczanie siê ryb pomiêdzy dorzeczami Odry i Wis³y oraz Odry i £aby.
Postêpuj¹ce oczyszczanie wody powoduje, ¿e niektóre odcinki Odry oraz jej dop³ywy
mog¹ byæ ponownie zasiedlone przez ¿yj¹ce tam dawniej gatunki ryb. Proces ten odbywa
siê w obu kierunkach. Niektóre gatunki przenikaj¹ do Odry z dop³ywów (brzana – z Nysy
K³odzkiej i Bobru, œwinka – z Nysy K³odzkiej). W drug¹ stronê Odra stanowi drogê, któr¹
p³yn¹ na zlokalizowane w jej dop³ywach tarliska certy (Vimba vimba) i trocie (Salmo trutta
trutta).
Decyduj¹ce utrudnienie w migracji ryb stanowi zabudowa hydrotechniczna. Nie wyklucza
jej ona jednak ca³kowicie. Mo¿liwoœci migracji ryb w rzece, przegrodzonej licznymi
stopniami wodnymi sugerowa³ ju¿ Jaskowski [1962], który opisuj¹c wêdrówkê tar³ow¹
³ososi w dorzeczu Warty stwierdza³, ¿e ³ososie wchodzi³y na tar³o nie tylko do Drawy
(gdzie po uruchomieniu w 1959 roku przep³awki na spiêtrzeniu w Kamiennej ³ososie
dochodzi³y a¿ do Ksiê¿na), ale tak¿e do Gwdy. W drodze do ujœcia Gwdy p³yn¹ce Noteci¹
³ososie musia³y pokonaæ 11 spiêtrzeñ œluz. Wed³ug informacji uzyskanych przez Jaskowskiego
od pracowników dróg wodnych ³ososie w forsowaniu spiêtrzeñ nie korzysta³y ze
Ÿle zaprojektowanych i wykonanych urz¹dzeñ przep³awkowych tylko pokonywa³y kaskady
wtedy, kiedy ich urz¹dzenia piêtrz¹ce by³y czêœciowo otwarte lub te¿ wykorzystywa³y œluzowanie
statków i przechodzi³y w górê rzeki przez komory œluzowe. Mo¿liwoœci migracji
przez œluzy potwierdza poœrednio szybka inwazja w górê Odry rozpióra Abramis ballerus
[B³achuta 1993].
W XIX i XX wieku w celu intensyfikowania gospodarki rybackiej wprowadzono kilka
gatunków ryb, pocz¹tkowo do hodowli stawowej, póŸniej zarybiano nimi tak¿e wody otwarte.
Niektóre z nich stosunkowo szybko rozprzestrzeni³y siê, bez dalszej pomocy cz³owieka,
w ca³ym dorzeczu Odry (sumik kar³owaty Ictalurus nebulosus). Wystêpowanie niektórych
99