5 4. S T E R I J I N O P O Z O R J E

postavljen je na čelo kuće kao umetnički rukovodilac. On i kritičar Eli Finci, postavili su temelje repertoarske
orijentacije JDP-a kao pozorišta visokog literarnog nivoa. To će ostati kao osnovna orijentacija JDP-a do
današnjeg dana, s tim da je, pored literarnog, element scenskog dobio ravnopravno mesto. Prve sezone
prošle su u znaku prikazivanja svetske i domaće klasike: Čehov, Goldoni, Šeridan, Ostrovski, Lope de Vega,
Gorki, Šo, Šekspir, Plaut, Rasin, Molijer, Ibzen, Lorka, a od domaćih klasika Cankar, Držić, Sterija, Jakšić i
Nušić. Komadi su birani veoma pažljivo, reditelji su se dugo pripremali, a pripremanje komada do premijere
trajalo je katkada i po pola godine. Zbog takvog rada i koncentracije renomiranih i darovitih mladih
umetnika, JDP je postalo pozorište izuzetnog nivoa, koje se svojim rezultatima uzdiglo iznad ostalih pozorišta
u zemlji. Jugoslovensko dramsko pozorište nije postalo kopija MHAT-a, koje je u doba Staljina već bilo u
stagnaciji kao žrtva teorije socijalističkog realizma i dogmatski shvaćenog sistema Stanislavskog... Reditelji
koji su u to vreme stvorili slavu JDP-a, Bojan Stupica, Mata Milošević i Tomislav Tanhofer bili su između rata
već pod uticajem evropskog modernizma tako da nisu ni mogli niti hteli da se potčine staranoj dogmi. Duh,
značaj i prestiž Jugoslovenskog dramskog pozorišta, poznati starijima, ali i na drugačiji način bliski publici
koja je svoj ukus u teatru formirala od sredine osamdesetih naovamo, u vreme kada je Jovan Ćirilov u svojih
četrnaest upravničkih sezona ustoličio JDP kao reprezentativno pozorište savremenog scenskog izraza u
okvirima širim od bivše države, nisu ugasnuli ni pod pritiskom Istorije i njenog surovog rada, niti pod
čizmama komesara duha.
Sedamnaestog oktobra 1997. nad Beogradom se dizao oblak dima. Gorelo je Jugoslovensko dramsko
pozorište. Činilo se tada kako je to konačni kraj jedne utopije. Od tog dana, do dana u kojem će Velika scena
ponovo biti otvorena premijerom (23. maja 2003, Jovan Sterija Popović Rodoljupci u režiji Dejana Mijača),
pogon istorije radio je ubrzano. Valjalo je sačekati Promene da bi ponovno rođenje iz pepela uistinu bilo
moguće. Branko Cvejić (prvo kao zamenik direktora, a potom kao direktor kuće od 12. jula 2002) i Gorčin
Stojanović (direktor od 2001. i umetnički direktor od 12. jula 2002.) učinili su da Jugoslovensko dramsko
pozorište nastavi svoju umetničku misiju: vrhunska izvođačka umetnost u sadejstvu sa otvorenošću,
hrabrošću, ekskluzivnošću u izboru tema i materijala za svoje predstave. Posle požara glavni je napor bio da
se Pozorište vrati na kulturnu mapu grada čije je istorijsko sećanje dugo i odista seže do antičkih vremena.
Pozorište je podignuto na srećnim i vitalnim temeljima. Klasika na nov način, domaća i strana, savremeni
međašnji komadi, a uvek i na prvom mestu domaći tekstovi - kad se dogode, smelost u otvorenosti formi
predstava - to su stubovi na kojima, u skladu sa sopstvenom tradicijom, počiva visoka zgrada duha, stila i
ukusa zvana Jugoslovensko dramsko pozorište.
P R E D S T A V A
Pišući o Nebeskom odredu, još 1958, ugledni poljski kritičar i teatrolog Štefan Treugut zabeležio je da su
posle Himmelkomanda "beketovski zaključci o beznadežnosti samo prijatan razgovor ljudi koji uz kafu
filosofiraju o smrti".
Zanimljivo je da je Nebeski odred bio i povod jednoj od prvih književno-pozorišnih polemika kod nas, u kojoj
se Bora Glišić, tada pozorišni kritičar NIN-a, suprotstavio autorskim "poluistinama" i "poetici nasilja" koja
"tragični motiv tretira animalno". Mudri Dušan Matić, žovijalni Borislav Mihajlović Mihiz i odmereni Ivan Ivanji
pokušali su i uspeli da dokažu uvaženom kritičaru da je u krivu i da je u pitanju "jedan užasni vid tragedije
modernog čoveka".
Miroslav RADONjIĆ (Scena, br. 4, 2004.)
Aleksandar Obrenović i Đorđe Lebović prvi su dobitnici Sterijine nagrade za dramsko stvaralaštvo za dramu
Nebeski odred, koja je prvi put dodeljena na Drugim Jugoslovenskim pozorišnim igrama 1957.
R E D I T E L j – Marko MANOJLOVIĆ
Marko Manojlović - Rođen 1982. godine u Beogradu. Apsolvent pozorišne režije, u klasi prof. Slavenka
Saletovića na Fakultetu dramskih umetnosti.
2001. godine debitovao kao asistent reditelju Darijanu Mihajloviću na predstavi Dantonova smrt, a potom
asistira mnogim afirmisanim pozorišnim rediteljima, među kojima su i Rahim Burhan (predstava Beli beli
svet), Jagoš Marković (Gospođa ministarka), Jovan Ćirilov (Nedozvani), Gorčin Stojanović (Kapetan Džon
Piplfoks), Loran Vanson (Rupe)...
Svoju debitantsku predstavu Smrt, po tekstu Vudija Alena, režirao je 2005. godine, na sceni Studio
Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Usledila je predstava Klopka u Narodnom pozorištu u Somboru, Tri
praseta u Pozorištu "Boško Buha”, Pokondirena tikva Narodnog pozorišta u Kikindi i Beogradskog dramskog
pozorišta, Bez maske u Ateljeu 212, U Edenu, na istoku (BELEF 2007), Eling u Beogradskom dramskom
PRESS - 54. Sterijino pozorje 2009. 28