11 - 24 Korrik 2008 - Western Balkans Environment Programe
06.01.2015 • Views
Share Embed Flag

11 - 24 Korrik 2008 - Western Balkans Environment Programe

11 - 24 Korrik 2008 - Western Balkans Environment Programe

11 - 24 Korrik 2008 - Western Balkans Environment Programe

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
westernbalkansenvironment.net

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

Këshilli i Agrobiznesit<br />

Shqiptar<br />

Agrobiznesi<br />

E përdyjavshme e pavarur Viti i nëntë i botimit Nr. 101 <strong>11</strong> - <strong>24</strong> <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong> Çmimi 20 lekë<br />

Botim i Këshillit të Agrobiznesit Shqiptar Tel/ Fax: 229445 www.kash.org.al<br />

KONTRASTET E MEDHA TË SHPENDARISË SONË<br />

Një projekt i ri i KASH synon të përmirësojë gjendjen<br />

jo të kënaqshme të shpendëve në kushte familjare<br />

Vazhdon<br />

shpërndarja e<br />

fondeve nga<br />

projekti<br />

mbështetje<br />

për bujqësinë<br />

Shpërndahen 262 milion<br />

lekë për fermerët që kanë<br />

shtuar sipërfaqet me vreshta,<br />

pemëtore e ullishte<br />

Zbatuesit e Projektit “Rritja e Prodhimit<br />

Ushqimor 2KR”, kanë shpërndarë deri tani<br />

në shkallë vendi, 262 milionë lekë, ose 54% të fondit,<br />

që është përcaktuar nga buxheti i shtetit për skemën<br />

e subvensionimit të fermerëve që rrisin sipërfaqet e<br />

mbjellja me vreshta, pemëtore e ullishta.<br />

Drejtori i Projektit “Rritja e Prodhimit Ushqimor<br />

2KR”, Ferdi Brahushi, që menaxhon zbatimin e subvencionimit,<br />

tha se “skema për vreshtarinë, pemëtoret<br />

e ullishtat, vlerësohet si më e madhja e këtij<br />

projekti, me vlerë 500 milionë lekë”.<br />

Sipas tij, grupi i punës pranë ...<br />

Faqe 2<br />

PANAIR<br />

“AGROBIZNES <strong>2008</strong>”<br />

KASH fton kompani,<br />

donatorë e organizata të<br />

huaja, institucione dhe<br />

projekte në fushën e<br />

bujqësisë dhe industrisë<br />

agropërpunuese, të<br />

marrin pjesë në Panairin<br />

më të madh të<br />

Agrobiznesit Shqiptar me<br />

mbështetjen e veçantë të<br />

Ministrit të Bujqësisë dhe<br />

Ushqimit.<br />

25 - 28 Shtator <strong>2008</strong><br />

Kontaktoni në zyrat e KASH-it:<br />

Adresa: Rr. “Mine Peza”, Pall. 87/3, Hyrja 1, Kati 1<br />

Tel./Fax: 003554229445; E-mail: kashtirana@gmail.com<br />

MBROJTJE INTERESASH<br />

BIZNESI: PJESËMARRJE NË HARTIMIN E<br />

UDHËZIMIT “PËR PROCEDURAT TATIMORE”<br />

Dhoma e Tregtisë dhe Industrisë në<br />

bashkëpunim me Drejtorinë e Përgjithshme<br />

të Tatimeve organizuan sot tryezën<br />

e rrumbullakët për ligjin e ri të “Procedurave<br />

Tatimore”.<br />

DONATORET<br />

DIOUF: FAO DO TË MBËSHTESË<br />

ZHVILLIMIN E BUJQËSISË SHQIPTARE<br />

Organizata Botërore e Ushqimit<br />

(FAO) është e gatshme për të mbështetur<br />

bujqësinë shqiptare edhe në vitet<br />

në vazhdim, me qëllim zhvillimin e këtij<br />

sektori jetik për ekonominë e vendit, bëri<br />

TEKNOLOGJI<br />

FILLON UJITJA ME MJETE MODERNE<br />

NË KORÇË<br />

Fermerët korçarë këtë stinë të nxehtë<br />

nuk do të vuajnë për mjetet vaditëse<br />

dhe nuk do të rrezikojnë të humbasin<br />

prodhimet e tyre. Tani do të vihen në<br />

punë barabanët e ujitjes në formë shiu.<br />

Plot 100 fermerë në fushën e Korçës<br />

do të kenë një zgjidhje origjinale për<br />

vaditjen e prodhimeve të tyre bujqësore.<br />

ENGLISH<br />

CONTENT IN ENGLISH<br />

Qëllimi i këtij takimi ishte diskutimi i ligjit<br />

“Për proçedurat tatimore” për të cilin, tashmë<br />

po hartohet edhe udhëzimi për zbatimin<br />

e tij, ku biznesi kërkoi të ishte pjesë<br />

gjatë hartimit....<br />

Faqe 3<br />

të ditur të mërkurën, përmes një njoftimi<br />

për shtyp Ministria e Bujqësisë, Ushqimit<br />

dhe Mbrojtjes së Konsumatorit<br />

(MBUMK).<br />

Sipas MBUMK, Drejtori ...<br />

Faqe 4<br />

Kështu pas plot 20 vjetësh vihen në punë<br />

barabanët e ujitjes në formë shiu, të cilat<br />

kanë një kapacitet vaditës me rreth 400<br />

hektarë në ditë, ndërsa kjo do ti japë<br />

zgjidhje rritjes së prodhimtarisë dhe rrezikut<br />

që ato të përvëlohen nga vapa e pazakontë<br />

dhe thatësira e kësaj vere. Zgjidhja<br />

ka ardhur nga Bordi i ...<br />

Faqe 4<br />

Page 2<br />

STATISTIKA<br />

ÇMIMET E FRUTA - PERIMEVE<br />

NE TREGJET E VENDIT<br />

Faqe 3<br />

Çmimet dhe gazeta “Agrobiznesi” në<br />

Internet www.kash.org.al<br />

ABONOHUNI!<br />

Vazhdon fushata e abonimeve në të përdyjavshmen “Agrobiznesi”, organ i<br />

Këshillit të Agrobiznesit Shqiptar. Ajo gjendet në të gjitha pikat e shitjes së<br />

gazetave, në kryeqytet dhe në rrethe. Abonimi bën që gazeta “Agrobiznesi” t’ju<br />

ofrojë direkt në shtëpinë, qendrën e punës apo zyrën tuaj, në çdo cep të<br />

Shqipërisë, të rejat që ju interesojnë nga fusha e bujqësisë, pyjeve, peshkimit,<br />

agrobiznesit, import-eksportit, projekteve të huaja, subvencioneve, etj.<br />

Pajtimi mund të kryhet pranë sporteleve të filialit të Postës Tiranë dhe filialeve<br />

të Postës në çdo rreth. Ato mund të kryhen edhe pranë zyrave të KASH. Ne<br />

ua sjellim gazetën në çdo komunë, më lirë se çmimi i tregut në Tiranë!<br />

Tarifat janë si më poshtë:<br />

12 - mujore 1000 lekë<br />

Shpendarja eshte<br />

padyshim nje nga sektoret<br />

me te rendesishem te<br />

bujqesise ne Shqiperi.<br />

Statistikat thone se ne vend<br />

ka rreth 6,300,000 shpende<br />

shtepiake, gjysma e te cileve<br />

mbahen ne kushte familiare.<br />

Ka rreth 320,000 ferma<br />

familiare qe ne oborret e tyre<br />

kane shpende. Kjo<br />

perfaqeson gati gjysmen e<br />

popullsise totale te vendit.<br />

Nderkohe mund te themi<br />

se shpendaria eshte edhe<br />

sektori i kontransteve te<br />

medha; nga njera ane kemi<br />

komplekset moderne te<br />

pularive qe mund te<br />

konkurojne denjesisht jo<br />

vetem me vendet e rajonit por<br />

edhe me ato te Bashkimit<br />

Europian, nga ana tjeter<br />

kemi mbajtjen e shpendeve<br />

ne fermat familjare ...<br />

Faqe 10 - <strong>11</strong><br />

Zgjidhni rrugën më të lehtë për marrjen e informacionit që<br />

ju intereson, më të sigurtë dhe më të lirë!<br />

Llogaria Bankare: Tirana Bank 0100 301826 100

2 Agrobiznesi<br />

<strong>11</strong> - <strong>24</strong> <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

SUBVENCION<br />

VAZHDON SHPËRNDARJA E FONDEVE NGA<br />

PROJEKTI MBËSHTETJE PËR BUJQËSINË<br />

Shpërndahen 262 milion lekë për fermerët që kanë shtuar sipërfaqet me vreshta, pemëtore e ullishte<br />

Zbatuesit e Projektit<br />

“Rritja e Prodhimit<br />

Ushqimor 2KR”, kanë<br />

shpërndarë deri tani në shkallë<br />

vendi, 262 milionë lekë, ose 54%<br />

të fondit, që është përcaktuar<br />

nga buxheti i shtetit për skemën<br />

e subvensionimit të fermerëve<br />

që rrisin sipërfaqet e mbjellja me<br />

vreshta, pemëtore e ullishta.<br />

Drejtori i Projektit “Rritja e<br />

Prodhimit Ushqimor 2KR”, Ferdi<br />

Brahushi, që menaxhon zbatimin<br />

e subvencionimit, tha se<br />

“skema për vreshtarinë, pemëtoret<br />

e ullishtat, vlerësohet si<br />

më e madhja e këtij projekti, me<br />

vlerë 500 milionë lekë”.<br />

Sipas tij, grupi i punës pranë<br />

projektit, po vazhdon monitorimin<br />

dhe kontrollin në terren<br />

të projekteve që kanë zbatuar<br />

fermerët për shtimin e sipërfaqeve<br />

me këto kultura.<br />

Aktualisht, tha ai, kanë aplikuar<br />

3000 fermerë, prej të<br />

cilëve kanë fituar 2500 prej tyre.<br />

Nga këto 430 projekte janë fituar<br />

në qarkun e Fierit, 400 në<br />

Korçë, 390 në Elbasan, 400 në<br />

qarkun e Beratit, etj.<br />

Sipas Brahushit, financimi i<br />

fermerëve po kryhet përmes<br />

llogarive bankare, konform<br />

rregullave dhe të gjitha proçedurave<br />

transparente e të kontrolluara,<br />

në mënyrë që të eliminohen<br />

abuzivitetet dhe burokracitë.<br />

Ndërkohë që shpërndarja<br />

e subvencionit po vazhdon<br />

sipas parashikimeve të<br />

grupit të punës në MBUMK<br />

Me rastin e 4 <strong>Korrik</strong>ut,<br />

festës së Pavarë<br />

sisë së SHBA,<br />

Dhoma Amerikane e Tregtisë<br />

organizoi mbrëmë në ambjentet<br />

e Shkollës Willson, në parkun e<br />

liqenit artificial të Tiranës, një<br />

aktivitet festiv me pjesmarrjen e<br />

gjerë të anëtarëve të kësaj<br />

Dhome si dhe të ftuar të shumtë,<br />

njerëz të artit e të kulturës dhe<br />

të organizmave ndërkombëtare<br />

që veprojnë në Shqipëri..<br />

Festa konceptuar me të<br />

gjitha elementët tradicionalë të<br />

saj, ashtu si në SHBA, kaloi gëzueshëm<br />

në natyrë dhe të pranishmit<br />

shijuan barbeqyte dhe<br />

culinarinë amerikane të<br />

përzgjedhur, ndërsa më të rinjtë<br />

e pranishëm zhvilluan lojën<br />

amerikane të bejsbollit.<br />

Një festë e tillë e organizuar<br />

në Shqipëri është unike dhe<br />

mundësohet vetëm nga Dhoma<br />

Amerikane e Tregtisë, që<br />

përveç qëllimit të afrimit të investimeve<br />

amerikane në vënd,<br />

i njeh vetes dhe detyrën e përafrimit<br />

të kulturave mes dy popu-<br />

” ”<br />

Brahushi<br />

Një risi tjetër e<br />

projektit për vitin<br />

<strong>2008</strong> është dhe<br />

subvencionimi i<br />

normës së interesit<br />

për kreditë që<br />

përdoren për<br />

veprimtaritë<br />

bujqësore<br />

dhe do të përfundojë në fund<br />

të këtij viti.<br />

35 Fermere do te<br />

perfitojne<br />

subvencionim te<br />

normes se interesit<br />

per kredi<br />

Ministria e Bujqësisë, Ushqimit<br />

dhe Mbrojtjes së Konsumatorit<br />

ka vlerësuar 35 subjekte,<br />

fituese të subvencionit<br />

për normën bazë të kredisë që<br />

do të marrin për zbatimin e projekteve<br />

të tyre në sektorin e e<br />

bujqësisë.<br />

Drejtori i Projektit 2KR,<br />

4 <strong>Korrik</strong>u - Festa kombëtare<br />

e SHBA - Festohet në Tiranë<br />

jve miq.<br />

Sot në mbrëmje me rastin e<br />

kësaj feste, ambasadori amerikan<br />

në Shqipëri, Jon Withers,<br />

do të japë një pritje në selinë e<br />

tij në Tiranë.<br />

Presidenti amerikan, George<br />

W. Bush ka bërë një përshëndetje<br />

për 4 <strong>Korrik</strong>un, festën kombëtare<br />

të SHBA-së:<br />

“U dërgoj përshëndetje të<br />

gjithë amerikanëve për Ditën e<br />

Pavarësisë.<br />

Mbi dy shekuj më parë, vizionarë<br />

të patrembur e me kurajo<br />

garantuan me jetët, pasuritë,<br />

dhe nderin e shenjtë të tyre<br />

duke nënshkruar Deklaratën e<br />

Pavarësisë. Udhëhequr nga të<br />

vërteta të lashta dhe të përjetshme,<br />

baballarët tanë i shpallën<br />

botës që liria ishte e drejta e<br />

natyrshme e të gjithë njerëzimit<br />

dhe, duke bërë këtë, filluan një<br />

prej kapitujve më të mëdhenj në<br />

historinë njerëzore. Më Katër<br />

<strong>Korrik</strong>, vendi ynë përkujton arritjet<br />

e mëdha të këtyre heronjve<br />

dhe riafirmon besimin e vet<br />

të palëkundur tek fuqia e lirisë.<br />

Ferdi Brahushi, që menaxhon<br />

projektin e subvencionimit, tha<br />

se “një risi tjetër e projektit për<br />

vitin <strong>2008</strong> është dhe subvencionimi<br />

i normës së interesit për<br />

kreditë që përdoren për veprimtaritë<br />

bujqësore, ku pritet të përfitojnë<br />

kompanitë që grumbullojnë,<br />

ruajnë dhe përpunojnë<br />

produkte bujqësore<br />

dhe blegtorale, shoqëritë e prodhimit<br />

dhe tregtimit në bujqësi,<br />

të regjistruara sipas ligjit<br />

aktual.”<br />

Sipas tij, 35 subjektet pritet<br />

të përfundojnë kontratën me<br />

bankat dhe MBUMK që do të<br />

financojnë normat e kredive jo<br />

Ishte dëshira për liri që frymëzoi<br />

Baballarët Themelues dhe<br />

është besimi në universalitetin<br />

e lirisë që udhëheq Kombin<br />

tonë. Me këtë rast, përkulemi<br />

posaçërisht përpara grave e<br />

burrave të Forcave tona të Armatosura,<br />

të tanishëm e të kaluar,<br />

që i janë përgjigjur thirrjes së<br />

lirisë dhe kanë mbrojtur vlerat<br />

që e bëjnë Amerikën vendin më<br />

të madh mbi tokë.<br />

Perëndia e bekoftë Amerikën!”<br />

Fishe teknike -<br />

SHBA përkujton<br />

232 - Vjetorin e<br />

Pavarësisë<br />

Sot, më 4 korrik <strong>2008</strong>, Shtetet e<br />

Bashkuara të Amerikës përkujtojnë<br />

Ditën e Pavarësisë, që<br />

shënon lindjen e këtij shteti 232<br />

vjet më parë.<br />

Më poshtë vijojnë fakte për<br />

SHBA-në:<br />

• SHBA është shtet federal<br />

në Amerikën e Veriut. Grupon 50<br />

shtete si edhe Alaskën dhe ishujt<br />

Havai.<br />

më të vogla se 10 milion lekë dhe<br />

interesi që subvencionohet për<br />

një kredi nuk mund të jetë më<br />

shumë se 2 milion lekë.<br />

Prodhimi në sera, 32<br />

subjekte kanë marrë<br />

subvencion<br />

Ministria e Bujqësisë, Ushqimit<br />

dhe Mbrojtjes së Konsumatorit<br />

ka shpërndarë deri<br />

tani në shkallë vendi 40 % të<br />

fondit që është përcaktuar nga<br />

buxheti i shtetit për skemën e<br />

rimbursimit të akcizës së<br />

lëndëve djegëse (solar dhe mazut),<br />

e përdorur në serat me<br />

ngrohje për prodhim bujqësor.<br />

Burime nga përfaqësues të<br />

projektit “Rritja e Prodhimit<br />

Ushqimor 2KR”, që menaxhon<br />

subvencionimin, thanë se janë<br />

90 subjekte në të gjithë vendin,<br />

që kanë fituar të drejtën për rimbursim<br />

të akcizës së lëndëve<br />

djegëse (solar dhe mazut), të<br />

përdorur në serat me ngrohje.<br />

32 prej tyre janë rimbursuar deri<br />

tani, ndërkohë që ky proces do<br />

të vazhdojë edhe për pjesën e<br />

mbetur deri në fund të këtij viti.<br />

Në vend ka mbi 21 sera private<br />

moderne, që shtrihen në 60<br />

hektare tokë bujqësore, prej të<br />

cilave merret një prodhim mesatar<br />

vjetor i perimeve të freskëta<br />

• Sipërfaqja 9 346 419 kilometra<br />

katrore dhe popullsia mbi 270<br />

milionë banorë.<br />

• Më 4 korrik 1776 një ligj kolonial<br />

shpalli pavarësinë nga Britania<br />

të territorit që sot përbën<br />

Shtetet e Bashkuara.<br />

• Presidenti i parë i vendit ishte<br />

George Washingtoni (1789-<br />

1797)<br />

• Në vitin 1776, kur u shpall<br />

Pavarësia, duheshin ende gjashtë<br />

vjet para se Britania të pranonte<br />

disfatën.<br />

• Kongresi amerikan nuk e<br />

shpalli atë si festë kombëtare deri<br />

në vitin 1870. Ndërkohë, kjo datë<br />

ishte shndërruar në një simbol të<br />

lirisë në një mënyrë të paparashikuar<br />

më parë.<br />

• Vitet 1857-74 përfshijnë periudhën<br />

e parë të përparimit industrial<br />

të Shteteve të Bashkuara<br />

të Amerikës. Sot, SHBA jep 20 për<br />

qind të prodhimit të ekonomisë<br />

botërore.<br />

• Më 1867 SHBA blen Alaskën<br />

nga Rusia, çka provokoi imigrimin<br />

e shumë popujve, aq sa në shekullin<br />

XIX popullsia në Amerikë<br />

arrin në 70 milionë banorë.<br />

• Më 1917 merr pjesë në Luftën<br />

e Parë Botërore kundër Gjermanisë<br />

dhe Austrisë.<br />

• Ndërkohë, në Luftën e Dytë<br />

Botërore SHBA luan rol kryesor<br />

në fitoren e aleatëve kundër boshtit<br />

nazi-fashist.<br />

• Aktualisht, SHBA luan rol<br />

kryesor në politikën botërore dhe<br />

ndikim parësor në zhvillimin e<br />

demokracisë në të gjithë botën.<br />

90 subjekte në të<br />

gjithë vendin, që<br />

kanë fituar të<br />

drejtën për<br />

rimbursim të<br />

akcizës së lëndëve<br />

djegëse (solar dhe<br />

mazut), të përdorur<br />

në serat me<br />

ngrohje<br />

prej rreth 300 kv/dynym.<br />

Vitin e fundit fermerët po i<br />

kushtojnë më shumë vëmendje<br />

prodhimit të perimeve në sera. Ata<br />

kanë rritur sipërfaqet e mbjella në<br />

sera, pasi prodhimet në to kanë<br />

shtrirje më të madhe në kohë,<br />

çmime më të favorshme si dhe krijojnë<br />

hapësira për zgjerimin e eksportit.<br />

MBUMK ka ndërmarrë projektin<br />

për mbështetjen e këtij sektori,<br />

duke ndihmuar fermerët që do të<br />

përdorin solarin, pasi çmimi i tij<br />

është më i ulët se karburantet e<br />

tjera. Ndërkohë, në kuadër të këtij<br />

projekti, pritet të përfshihet dhe<br />

sektori i industrisë ushqimore.<br />

Interreg 3<br />

mbështet<br />

prodhimin<br />

drejt tregjeve<br />

rajonale<br />

inistri i Bujqësisë, Ush<br />

Mqimit dhe Mbrojtjes së<br />

Konsumatorit, (MBUMK) Jemin<br />

Gjana, vlerësoi kontributin e projektit<br />

Interreg 3 për zhvillimin e<br />

bujqësisë, në aktivitetin përmbyllës<br />

të këtij Projekti, që u organizua<br />

në Tiranë. Në këtë takim organizuar<br />

nga zyra e Rajonit të<br />

Pulias në Tiranë, merrnin pjesë<br />

autoritetet shkencore italiane e<br />

shqiptare, nga universitetet e Barit<br />

dhe Tiranës, si dhe përfaqësues<br />

të MBUMK dhe institucioneve<br />

shkencore të saj, ben të ditur në<br />

një njoftim për shtyp dikasteri i<br />

Bujqësisë. Sipas MBUMK-së,<br />

ministri Gjana, në fjalën e mbajtur<br />

me këtë rast vlerësoi kontributin<br />

në asistencë teknike e financime,<br />

të projektit Interreg III, në sektorin<br />

e bujqësisë shqiptare dhe<br />

veçanërisht në sektorët e peshkimit<br />

dhe rritjen e standardeve në<br />

prodhimet “BIO”.<br />

Projekti Interreg III, që financohet<br />

nga Komuniteti Evropian,<br />

filloi zbatimin e programeve të tij<br />

në mbështetje të bujqësisë shqiptare,<br />

në vitin 2000 deri në mesin<br />

e vitin <strong>2008</strong>.

<strong>11</strong> - <strong>24</strong> <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

Agrobiznesi<br />

3<br />

KASH - PROJEKTI<br />

KONTRASTET E MEDHA TË<br />

SHPENDARISË SONË<br />

Një projekt i ri i KASH synon të<br />

përmirësojë gjendjen aspak të<br />

kënaqshme të mbajtjes së<br />

shpendëve në kushte familjare.<br />

Broshura, postera dhe<br />

fletëpalosje po shpërndahen këto<br />

ditë në shumë fshatra të vendit<br />

Shpendaria eshte pady<br />

shim nje nga sektoret me<br />

te rendesishem te bujqesise<br />

ne Shqiperi. Statistikat thone<br />

se ne vend ka rreth 6,300,000<br />

shpende shtepiake, gjysma e te<br />

cileve mbahen ne kushte familiare.<br />

Ka rreth 320,000 ferma familiare qe<br />

ne oborret e tyre kane shpende.<br />

Kjo perfaqeson gati gjysmen e<br />

popullsise totale te vendit.<br />

Nderkohe mund te themi se<br />

shpendaria eshte edhe sektori i<br />

kontransteve te medha; nga njera<br />

ane kemi komplekset moderne te<br />

pularive qe mund te konkurojne<br />

denjesisht jo vetem me vendet e<br />

rajonit por edhe me ato te Bashkimit<br />

Europian, nga ana tjeter kemi<br />

mbajtjen e shpendeve ne fermat<br />

familiare shume larg standarteve<br />

te mbareshtimit por edhe te sigurise<br />

per shendetin si te<br />

shpendeve ashtu edhe te<br />

njerezve. Megjithe problematiken<br />

shume serioze qe eshte krijuar ne<br />

sektorin e ushqimeve per blegtorine<br />

dhe qe u trajtua ne numurin e<br />

kaluar te “Agrobiznesit” nepermjet<br />

nje letre te shoqates se<br />

shpenderritesve te Shqiperise,<br />

komplekset moderne te<br />

shpendeve prej vitesh plotesojne<br />

nevojat e vendit me veze dhe eksportojne<br />

ne tregjet e huaja. Ndersa<br />

ne mbajtjen e shpendeve ne<br />

fermat familiare jo vetem nuk<br />

shfrytezohet si duhet ky potencial<br />

real qe ka vendi por mungesa e<br />

kushteve te biosigurise perben nje<br />

rrezik serioz per perhapjen e semundjeve<br />

te rrezikshme jo vetem<br />

per shpendet por edhe per njeriun.<br />

Nisur nga kjo situate KASH<br />

ka nisur kohet e fundit nje projekt<br />

te ri “Permiresimi i kushteve te biosigurise<br />

ne fermat familiare te<br />

shpendeve”<br />

Sic dihet gjate 2006 dhe 2007<br />

KASH zbatoi nje project mbi gripin<br />

e shpendeve. Qellimi i atij projekti<br />

ishte te rritesh ndergjegjesimi, informimi<br />

dhe edukimi i fermereve<br />

lidhur me gripin e shpendeve duke<br />

synuar qe te pakesohen ndikimet<br />

negative ekonomike mbi bujqesine<br />

nese rastet e shfaqjes se gripit te<br />

shpendeve te vitit 2006 do te perseriten.<br />

Gjate ketij projekti u punua<br />

ne 12 komuna te vendit qe shtrihen<br />

ne ate qe konsiderohet si zona<br />

me e rrezikuar. Qellimi i projektit te<br />

ri te sapo filluar eshte qe nepermjet<br />

informimit, trainimeve dhe promovimit<br />

te fermave familiare model<br />

te shpendeve, te permiresohen<br />

kushtet e biosigurise. Projekti<br />

thuajse ka identifikuar tashme partneret<br />

e tij ne 12 rrethe te vendit<br />

dhe pikerisht ne Shkoder, Lezhe,<br />

Durres, Tirane, Elbasan, Kavaje,<br />

Lushnje, Fier, Korce, Kukes, Sarande,<br />

Vlore, me te cilet po punohet<br />

per demonstrimin e standarteve<br />

te biosigurise si dhe per informimin<br />

e gjere te fermereve ne<br />

ato zona. Paraprakisht me keta<br />

fermere jane nenshkruar marreveshje<br />

bashkepunimi ne te cilen<br />

palet kane angazhimet e tyre te<br />

percaktuara: fermeri nga ana e tij<br />

angazhohet: te investoje ne<br />

ndertimin e nje koteci model per<br />

shpendet e tij ku te respektohen<br />

te gjitha kushtet e biosigurise; te<br />

zbatoje me korrektesi te gjitha<br />

keshillat e dhena nga eksperti i<br />

KASH; te marre pjese dhe te krijoje<br />

kushtet e nevojshme per realizimin<br />

e nje demonstrimi me fermere<br />

te tjere te komunes ku te tregohet<br />

puna qe duhet bere nga ata<br />

per permiresimin e kushteve te biosigurise<br />

ne fermat familiare te<br />

shpendeve; te pranoje dhe<br />

shperndaje materialet informuese<br />

te pergatitura nga KASH per kete<br />

qellim; te krijoje mundesine qe ferma<br />

e tij te perdoret nga KASH dhe<br />

Drejtoria rajonale e bujqesise, ushqimit<br />

dhe mbrojtjes se konsumatorit,<br />

si model edhe ne te ardhmen.<br />

Nga ana e tij KASH angazhohet:<br />

te jape gjithe asistencen teknike<br />

te nevojshme per respektimin e<br />

kushteve te biosigurise ne fermat<br />

familiare te shpendeve; te pergatise<br />

e botoje materiale informuese<br />

per mbajtjen e shpendeve dhe respektimin<br />

e kushteve te biosigurise<br />

dhe te furnizoje me to fermeret<br />

e zones; te marre masa organizative<br />

dhe te perballoje shpenzime<br />

per organizimin e nje demonstrimi<br />

te kushteve te biosigurise<br />

ne fermen familiare te shpendeve;<br />

te jape nje grant per fermerin i cili<br />

te mbuloje nje pjese te shpenzimeve<br />

per permiresimin e kushteve<br />

te biosigurise.<br />

Ne ndihme te informimit te<br />

fermereve jane botuar tashme nje<br />

broshure per mbareshtimin e<br />

shpendeve ne kushte familiare, nje<br />

flete palosje dhe nje poster mbi<br />

biosigurine si dhe do te pergatitet<br />

nje dokumentar i shkurter.<br />

Aktivitet ne teren filluan diten<br />

e premte date 4 korrik me demonstrime<br />

ne fermat model ne rrethin e<br />

Shkodres, ne komunat Bushat dhe<br />

Gur i Zi.<br />

Biznesi: Pjesëmarrje në<br />

hartimin e udhëzimit<br />

“për procedurat tatimore”<br />

Dhoma e Tregtisë dhe<br />

Industrisë në bash<br />

këpunim me Drejtorinë<br />

e Përgjithshme të Tatimeve<br />

organizuan sot tryezën e<br />

rrumbullakët për ligjin e ri të<br />

“Procedurave Tatimore”.<br />

Qëllimi i këtij takimi ishte<br />

diskutimi i ligjit “Për proçedurat<br />

tatimore” për të cilin,<br />

tashmë po hartohet edhe<br />

udhëzimi për zbatimin e tij, ku<br />

biznesi kërkoi të ishte pjesë<br />

gjatë hartimit.<br />

“Do të dëshironim që komuniteti<br />

i biznesit të ishte<br />

prezent dhe të kontribuonte në<br />

hartimin e këtij udhëzimi, për<br />

të mos lënë rast për keq interpretime,<br />

referuar atyre praktikave<br />

që janë konstatuar në<br />

ligjin e mëparshëm”, theksoi<br />

kryetari i Dhomës së Tregtisë<br />

dhe Industrisë, Gjokë Uldedaj.<br />

Sipas tij, “ajo çfarë kërkohet<br />

nga ne është që të jemi<br />

zbatues dhe njëkohësisht të<br />

bëjmë oponencën e mos respektimit<br />

të këtij ligji nga organet<br />

tatimore që shpeshherë<br />

kanë çuar dhe në konflikte<br />

gjyqësore midis biznesit dhe<br />

taksambledhësve dhe ku ka<br />

rezultuar që në shumicën e<br />

rasteve ka qenë biznesi ai që i<br />

ka fituar këto procese”.<br />

Kreu i Dhomës së Tregtisë,<br />

Uldedaj theksoi se “ligji i<br />

miratuar është më transparent<br />

dhe më liberal në konceptin e<br />

fazave të ankimimit. Nëse me<br />

ligjin e vjetër gjithçka ishte e<br />

lidhur me veprimin e një inspektori<br />

tatimor, sot janë fazat<br />

e ankimimit që nga grupi i ekspertëve<br />

që vepron tek nëndegët<br />

deri tek drejtoria e apelit<br />

që vepron në Drejtorinë e<br />

Përgjithshme”,- u shpreh Uldedaj.<br />

Nëndrejtori i Përgjithshëm<br />

i Tatimeve, Hysen Muceku u<br />

shpreh gjatë këtij takimi se administrata<br />

tatimore është në një<br />

proces të një sistemi bashkëkohor<br />

për të lehtësuar veprimtarinë<br />

e bizneseve.<br />

Kuvendi miraton<br />

ligjin “Për<br />

vlefshmërinë e<br />

titujve të<br />

pronësisë”<br />

Kuvendi miratoi të hënën në<br />

seancë plenare projektligjin<br />

“Për shqyrtimin e vlefshmërisë<br />

ligjore të krijimit të titujve të<br />

pronësisë mbi tokën bujqësore”.<br />

Ligji ka si qëllim verifikimin<br />

e titujve të pronësisë për tokat<br />

e kooperativave bujqësore dhe<br />

ndërmarrjeve bujqësore.<br />

Sipas relacionit shoqërues,<br />

ligji i ri synon konsolidimin e<br />

titujve të pronësisë mbi tokën.<br />

Duke u nisur dhe nga denoncimet<br />

apo konfliktet mes palëve,<br />

në ligj parashikohet ngritja e një<br />

komisioni të posaçëm, i cili do<br />

t’i japë zgjidhje të gjitha çështjeve,<br />

si dhe do t’i japë fund<br />

çdo akuze për ndarje të tokave<br />

në forma të jashtëligjshme.<br />

Ndërkohë që krahas përmirësimeve<br />

që parashikohen në<br />

këtë ligj, Ministria e Bujqësisë,<br />

Ushqimit dhe Mbrojtjes së<br />

Konsumatorit (MBUMK) do të<br />

krijojë shumë shpejt strukturën<br />

qendrore dhe Task Forcat në të<br />

gjitha prefekturat e vendit, për<br />

të kontrolluar titujt e pronësisë<br />

mbi tokën bujqësore.<br />

Deputetët e opozitës, votuan<br />

kundër këtij projektligji,<br />

pasi sipas tyre “nuk mund të<br />

japë drejtësi një komision që<br />

ngrihet nga Prefekti”.<br />

Liderët e G8-s bien dakord për<br />

nevojën e stabilitetit në çmimet<br />

e ushqimeve dhe të naftës<br />

Liderët e Grupit të të<br />

Tetëve ranë sot dakord se<br />

ekzstonte nevoja për stabilitet<br />

në çminin e naftës dhë të<br />

ushqimeve, të cilat janp rritur<br />

kohët e fundit, bëri të ditur sot<br />

një zyrtar i qeverisë japoneze.<br />

Pjesa më e madhe e lidërve<br />

të G8 ishin pozitivë në lidhje<br />

me perspektivën e ekonomisë<br />

globale, pavarësisht nga<br />

paqartësitë, u tha zyrtari<br />

gazetarëve.<br />

Liderët vendeve të Grupit<br />

të të Tetëve po zhvillojnë<br />

ditën e dytë të bisedimeve në<br />

samitin e tyre tre ditor, që po<br />

zhvillohet në ishullin Hokaido<br />

në Japoni.<br />

Liderët e G8-ës:<br />

Ekonomia globale -<br />

në rrezik për shkak<br />

të çmimeve të naftës<br />

Ekonomia botërore po përballet<br />

me një pasiguri dhe rrezikun<br />

e rënies, për shkak të një<br />

rritjeje të ndjeshme të çmimit të<br />

naftës, bënë të ditur sot liderët<br />

e Grupit të të Tetëve.<br />

Në një deklaratë të nxjerrë në<br />

ditën e dytë të bisedimeve në<br />

samitin e tyre treditor, që po<br />

zhvillohet në ishullin Hokaido<br />

në Japoni, liderët e G8-ës i<br />

bënë gjithashtu thirrje Kinës<br />

që të lejojë juanin e kontrollur<br />

në mënyrë strikte të rrisë<br />

vlerën e tij në bursë për të<br />

ndihmuar në çekuilibrat financiarë.<br />

“Në disa vende me<br />

ekonomi në zhvillim dhe me<br />

me bilance të mëdha<br />

ekonomikë në rritje, është<br />

vendimtare që të veprojë kursi<br />

i shkëmbimit për të pasur<br />

një përshtatshmëri efikase”,<br />

thuhet në deklaratë.<br />

CONTENT<br />

Page<br />

– Big contrasts of Albanian poultry....................................................................3<br />

– It is going on the distribution of the funds from the agriculture sustain project...2<br />

– Business Community: Participation in the drafting of the direction "for tax<br />

procedures".......................................................................................................3<br />

– Diouf: FAO will sustain the Albanian agriculture development.............................4<br />

– Irrigation with modern equipments starts in Korça.........................................4<br />

– July the 4th - National Day of USA - Celebrations in Tirana.............................2<br />

– Interreg 3 sustains the production towards regional markets .........................2<br />

– Albanian Union will continue to sustain the agricultural sector credit.......................4<br />

– Practical Agriculture...............................................................................12 - 13<br />

STAFI I GAZETES<br />

Drejtor Ekzekutiv: Zydi Teqja; Bordi i gazetës: Kryetar: Enver Ferizaj; Antarë: Kujtim Sokoli, Hasan Halili, Fuad Haxhiymeri, Kristaq Thoma,<br />

Agim Rahmeta, Isuf Demirxhiu, Edmond Gjata; Design & Layout: Elvira Çeku; Asistente: Rozi Martini; Adresa: Rr.“Mine Peza”, P. 87/3, Hyrja<br />

2, Kati 1, Tel./ Fax: ++ 355 4 229445: Web site: www.kash.org.al E-mail: info@kash.org.al: kashtirana@gmail.com; Llogaria Bankare: Tirana Bank 0100 301 826 100

4 Agrobiznesi<br />

<strong>11</strong> - <strong>24</strong> <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

TEMA TE DITES<br />

Diouf: FAO do të mbështesë<br />

zhvillimin e bujqësisë shqiptare<br />

inistri i MBUMK-së, Jemin Gjana, në konferencën vjetore të FAO-s në Austri<br />

”<br />

Organizata Botërore e<br />

Ushqimit (FAO)<br />

është e gatshme për<br />

të mbështetur bujqësinë shqiptare<br />

edhe në vitet në vazhdim,<br />

me qëllim zhvillimin e këtij<br />

sektori jetik për ekonominë e<br />

vendit, bëri të ditur të mërkurën,<br />

përmes një njoftimi për shtyp<br />

Ministria e Bujqësisë, Ushqimit<br />

dhe Mbrojtjes së Konsumatorit<br />

(MBUMK).<br />

Sipas MBUMK, Drejtori i<br />

Përgjithshëm i FAO, z. Jacques<br />

Diouf, gjatë një takimi ditët e<br />

fundit në Insbruk të Austrisë<br />

me ministrin shqiptar të Bujqësisë,<br />

Jemin Gjana, ka vlerësuar<br />

rezultatet pozitive të projekteve<br />

që ka zbatuar FAO në bujqësinë<br />

shqiptare dhe është shprehur<br />

se ky bashkëpunim do të<br />

vazhdojë edhe në të ardhmen.<br />

Diouf, gjithashtu i është<br />

përgjigjur pozitivisht ftesës së<br />

ministrit Gjana për të vizituar së<br />

shpejti Shqipërinë, bëri të ditur<br />

MBUMK.<br />

FAO ka nisur zbatimin e projekteve<br />

të saj në bujqësinë shqiptare<br />

që prej vitit 1995, duke<br />

financuar kështu vlera të konsiderueshme<br />

për ndërtim serash,<br />

tregjesh bujqësore, laboratorë<br />

të kontrollit ushqimor, etj.<br />

illon ujitja me<br />

jete moderne në<br />

orçë<br />

Fermerët korçarë këtë stinë<br />

të nxehtë nuk do të vuajnë<br />

për mjetet vaditëse dhe nuk<br />

o të rrezikojnë të humbasin prohimet<br />

e tyre. Tani do të vihen<br />

ë punë barabanët e ujitjes në<br />

ormë shiu.<br />

Plot 100 fermerë në fushën e<br />

orçës do të kenë një zgjidhje<br />

rigjinale për vaditjen e prodhieve<br />

të tyre bujqësore. Kështu<br />

pas plot 20 vjetësh vihen në<br />

punë barabanët e ujitjes në formë<br />

shiu, të cilat kanë një kapacitet<br />

vaditës me rreth 400 hektarë në<br />

ditë, ndërsa kjo do ti japë zgjidhje<br />

rritjes së prodhimtarisë dhe rrezikut<br />

që ato të përvëlohen nga<br />

vapa e pazakontë dhe thatësira<br />

e kësaj vere. Zgjidhja ka ardhur<br />

nga Bordi i Kullimit në Korçë, ku<br />

nga vitit 1988 qëndronin plot 100<br />

FAO vlereson<br />

ecurine e projekteve<br />

te saj në bujqësinë<br />

shqiptare dhe<br />

konfirmon<br />

vazhdimesinë e tyre<br />

edhe në të<br />

ardhmen<br />

Ministri Gjana: Liberalizimi i<br />

tregjeve, element kyç për zhvillimin<br />

e qëndrueshëm të bujqësisë<br />

Ministri i Bujqësisë, Ushqimit<br />

dhe Mbrojtjes së Konsumatorit,<br />

Jemin Gjana, ka deklaruar<br />

në Konferencën vjetore të Organizatës<br />

për Ushqimin dhe<br />

Bujqësinë e Kombeve të Bashkuara<br />

(FAO), që u zhvillua së<br />

fundi në Insbruk të Austrisë se<br />

“qeveria shqiptare do të vazhdojë<br />

të mbështesë zhvillimin e<br />

sektorit të bujqësisë dhe agroindustrisë<br />

në vend, përmes politikave<br />

fiskale dhe subvencionuese”.<br />

barabanë të ardhur nga importi,<br />

por që nuk ishin vënë asnjëherë<br />

në punë. Kreu i Bordit të Kullimit<br />

në Korçë Lulëzim Hoxha pohon<br />

se meqenëse këto makineri qëndronin<br />

peng prej dy dekadash<br />

është menduar që të ndërhyrje<br />

mbi to me disa modifikime nga<br />

ana e teknikëve dhe specialistëve<br />

të mirëfilltë nga Ministria<br />

e Bujqësisë.<br />

Ndonëse gjithçka ka ecur<br />

normalisht, tani është duke u<br />

menduar shpërndarja e këtyre<br />

mjeteve vaditëse në fermerët që<br />

kanë më shumë hektarë të mbjellë<br />

me kultura bujqësore.<br />

Shpërndarja do të kryhet gjatë<br />

javës së ardhshme për të vënë<br />

në eficensë këto mjetet vaditëse,<br />

por dhe për ti ardhur më<br />

shumë në ndihmë të paktën 100<br />

fermerëve.<br />

Burime nga ministria e<br />

Bujqësisë, thanë se në këtë<br />

konferencë ministri Gjana cilësoi<br />

se liberalizimi i tregjeve është<br />

një ndër faktorët kryesorë<br />

për përmirësimin e klimës së<br />

biznesit bujqësor dhe element<br />

kyç për një zhvillim të qëndrueshëm<br />

të tij.<br />

Në konferencën e FAO-s u<br />

diskutua edhe mbi efektet e<br />

ndryshimeve klimaterike dhe<br />

masat që duhen marrë për te<br />

parandaluar dëmet në bujqësi<br />

dhe krizën botërore të ushqimit,<br />

si dhe për rolin e FAO-s në<br />

shkëmbimin e njohurive.<br />

Unioni Shqiptar i Kur<br />

sim - Kreditit, (USH<br />

KK) do të vazhdojë<br />

të mbështesë kreditimin e biznesit<br />

bujqësor, edhe në të ardhmen,<br />

duke synuar zgjerimin e<br />

portofolit të kredisë dhe aktivitetin<br />

e tij financiar për fermerët<br />

në të gjithë vendin, me qëllim<br />

rritjen e prodhimit bujqësor dhe<br />

zhvillim rural në përgjithësi.<br />

Zana Konini, drejtoreshë e<br />

këtij unioni, u shpreh gjatë një<br />

takimi që u organizua ditët e<br />

fundit në Strugë, (Maqedoni)<br />

me gazetarë të medias shqiptare,<br />

se “një nga objektivat<br />

e USHKK është mbështetja me<br />

kredi e fermerëve, duke u ofruar<br />

shërbime financiare të<br />

nevojshme për të rimëkëmbur<br />

dhe zhvilluar aktivitetin e tyre<br />

bujqësor e blegtoral”.<br />

Sipas saj, mikrofinanca është<br />

dhe mbetet një instrument<br />

shumë i fuqishëm për rritjen e<br />

aksesit të popullsisë drejt shërbimeve<br />

financiare. Duke u<br />

ndalur në rendësinë e këtij institucioni,<br />

Konini thekson se,<br />

“mikrofinanca ndërhyn sidomos<br />

në ato zona apo grupe popullatash<br />

që janë të përjashtuara<br />

pjesërisht apo tërësisht nga<br />

përfitimi i shërbimeve financiare.”<br />

Në vendin tonë, mbi 50% e<br />

popullsisë banon në zonat rurale<br />

dhe pjesa dërmuese e saj<br />

punon e siguron të ardhurat<br />

nga aktivitetet bujqësore.<br />

Megjithëse është një sektor<br />

strategjik për ekonominë, ai<br />

MBUMK: Aftësia ujitëse<br />

në sektorin e bujqësisë<br />

është në rritje<br />

Nisur nga deklarimet<br />

abuzive të herëpasher<br />

shme për zhvillimet në<br />

bujqësi nga krerët e opozitës, dhe<br />

monologu i ditëve të fundit kur u<br />

fol edhe për ujitjen, bëjme me dije<br />

se për vitet 2006-<strong>2008</strong> gjendja e<br />

ujitjes ka ndryshuar thelbësisht.<br />

Në vitet 2006-<strong>2008</strong> kanë hyrë<br />

nën ujitje 30 mijë ha tokë, është<br />

kulluar 22 mijë ha tokë, janë riparuar<br />

35 diga rezervuaresh, janë ndërtuar<br />

479 km kanale, 490 ura, 863<br />

tombina, 1500 priza e barazhe, 2320<br />

porta, janë pastruar e çuar në seksion<br />

270 km kanale të tjera, janë<br />

pastruar 1800 km kanale të para,<br />

1730 km kanale të dyta. Nga 21<br />

rrethe që vepronte Projekti i<br />

Ujitjes i Bankës Botërore, sot vepron<br />

në 35 rrethe dhe në vitet 2006-<br />

<strong>2008</strong> është investuar në 120 objekte<br />

ku 2.3 miliard janë në ujitje<br />

dhe 477 milionë janë në kullim.<br />

(Lista bashkangjitur). Për sejcilën<br />

vepër ku është investuar në keto<br />

tre vite, jemi të hapur që bashkë<br />

me opozitën ta verifikojmë në<br />

vend. Akuzat në përgjithësi pa<br />

asgjë konkrete janë abuzive.<br />

Në vitin <strong>2008</strong> është në proces<br />

investimi në kanale për ujitjen e<br />

8000 ha tokë, riparimi I 5 digave<br />

për 3000 ha tokë. Do të riparohen<br />

edhe 3 hidrovore.<br />

Janë të kontraktuara nga fermerët<br />

83 mijë ha tokë për ujitje.<br />

Në vitet 2006-<strong>2008</strong> u krijuan<br />

120 shoqata uji dhe numri në total<br />

është 490. Shoqata efektive<br />

nga 160 në 2005, sot janë 283.<br />

Amendimi i ligjit të ujitjes po sjell<br />

krijimin e Organizatave të Ujit.<br />

Janë krijuar sivjet 3 organizata<br />

pilot.<br />

Me fonde të buxhetit të shtetit<br />

në masën 1.1 miliardë lekë<br />

për vitin <strong>2008</strong> për ujitje, kullim e<br />

mbrojtje po punohet në 51 objekte<br />

kullimi e mbrojte me shumën<br />

353.5 milionë lekë që përfundojnë<br />

në shtator – tetor <strong>2008</strong>. 353.5 milione<br />

leke ne 51 objekte te kullimit<br />

dhe mbrojtjes nga permbytja me<br />

nje impakt te pritshem te permiresimit<br />

te mbrojtjes nga permbytja<br />

ne rreth 9000 ha toke bujqesore<br />

dhe zona te banuara. Punimet ne<br />

keto objekte po realizohen me<br />

proceduren e prokurimit dhe<br />

aktualisht ne rreth 80% te objekteve<br />

ka filluar puna ndersa 20%<br />

e objekteve jane ne fazen e<br />

lidhjes se kontratave. Per vete<br />

natyren e ketyre punimeve<br />

(pergjithesisht ne periudhe te<br />

thate) perfundimi i punimeve ne<br />

te 51 objektet eshte parashikuar<br />

ne periudhen Shtator-Tetor <strong>2008</strong>.<br />

Janë <strong>24</strong>3.5 milionë lekë për<br />

pastrim kanalesh kryesore kulluese<br />

në 35 skema kryesore kullimi<br />

me impakt të prtishëm përmirësimi<br />

të 25 mijë ha, që po kryhen<br />

nga vetë Bordet e Kullimit dhe që<br />

përfundojnë në tetor – nëntor.<br />

50% e ketyre shpenzimeve po<br />

perdoren per pastrimin esistemeve<br />

kryesore te kullimit ne<br />

zonen e Lushnjes dhe Fierit. Impakti<br />

i pritshem nga realizimi i ketyre<br />

punimeve eshte permiresimi i<br />

treguesvee te kullimit ne rreth<br />

25000 ha toke kryesisht ne ultesiren<br />

perendimore 175 milione leke<br />

per mbajtjen ne pune te 28 hidrovoreve<br />

per kullimin e 75000 ha toke<br />

bujqesore dhe kryerjen e sherbimeve<br />

te mirmbajtjes dhe remonteve<br />

vjetore.<br />

Ne veçanti per zonen e Lezhes<br />

investimet dhe shpenzimet per<br />

infrastrukturen e kullimit jane si<br />

me poshte: Sistemi kullues Lezhe-<br />

Kurbin - 20 milione leke Thellim,<br />

zgjerimi, disiplinimi i lumit Drin i<br />

Lezhes (ndertim skoljere ne grykederdhje)<br />

- 25 milione leke Argjinatura<br />

e lumit Mat - 35 mlione leke<br />

Për rehabilitimin e plotë e përfundimtar<br />

të skemave ujitëse dhe për<br />

rehabilitimin e gjithë digave të<br />

rezervuareve të bujqësisë,<br />

MBUMK është në procesin e<br />

negocimit të një projekti të ri si<br />

fazë e katërt me bankën Botërore<br />

me vlerë të parashikuar rreth 100<br />

milionë dollarë.<br />

Unioni Shqiptar, do të vazhdojë të<br />

mbështesë kreditimin e sektorit bujqësor<br />

vazhdon të mbetet jashtë vëmendjes<br />

së bankave për t’u kredituar.<br />

Në këtë kontekst vijon drejtoresha<br />

Konini, Unioni synon të<br />

zgjerojë portofolin e kredive për<br />

fermerët , si dhe krijimin e skemave<br />

të reja mbështetëse financiare<br />

për fermerët në sektorët e<br />

prodhimit bujqësor , blegtori,<br />

agropërpunim etj.<br />

Unioni i SHKK është një institucion<br />

mikrofinanciar i karakterit<br />

kooperativë financiare, që<br />

u shërben mbi 13,000 klientëve<br />

në 13 rrethe të Shqipërisë. Unioni<br />

është bashkimi vullnetar i<br />

Shoqërive Kursim Kredi<br />

(SHKK), i krijuar më 25 janar<br />

2002 mbi bazën e ligjit për Shoqëritë<br />

Kursim Kredi dhe i licensuar<br />

nga Banka e Shqipërisë.<br />

Unioni SHKK vlerësohet si një<br />

produkt i programit të parë të<br />

mikrofinancës në Shqipëri.<br />

Drejtoresha e Unionit SHKK,<br />

z. Konini thotë se, “ky institucion<br />

ka ndikuar fuqimisht në<br />

rritjen e aksesit për kredi dhe<br />

depozita kryesisht të banorëve<br />

të zonave rurale në Shqipëri.”<br />

Portofoli i kredisë i Unionit<br />

SHKK, llogaritet në vlerën e 3<br />

miliard lekëve, kurse portofoli i<br />

depozitave në vlerën e 750 milionë<br />

lekëve. “Përveç impaktit financiar,<br />

Unioni SHKK ka kontribuar<br />

ndjeshëm në lehtësimin<br />

e varfërisë së popullsisë në fshat”,<br />

tha Konini.<br />

Duke u ndalur në progresin<br />

e këtij institucioni, Konini tha se<br />

“në vitin 2007, Unioni i Shoqatave<br />

të Kursim Kreditit (SHKK)<br />

në Shqipëri është një ndër 15<br />

institucionet mikrofinanciare, të<br />

përzgjedhura nga organizmat<br />

ndërkombëtarë financiarë, për<br />

aktivitet të suksesshëm në këtë<br />

fushë.<br />

USHKK, 6 milionë<br />

lekë kredi për<br />

fermerët<br />

Unioni i Shoqatave të Kursim<br />

Kreditit (USHKK) ka disbursuar<br />

gjatë 3-mujorit të parë<br />

të vitit <strong>2008</strong> për 1785 familje fermere<br />

rreth 6 milionë lekë kredi ose<br />

30% më shumë se një vit më<br />

parë, duke mbështetur kështu<br />

kreditimin e biznesit bujqësor<br />

dhe përmirësimin e ekonomisë<br />

rurale. Burime nga ky institucion,<br />

bënë të ditur se mikrofinanca<br />

është dhe mbetet një instrument<br />

shumë i fuqishëm për<br />

rritjen e aksesit të popullsisë<br />

drejt shërbimeve financiare. Aq<br />

më tepër kjo për biznesin rural, i<br />

cili për arsye të ndryshme nuk<br />

po hyn dot si klient i “vërtetë”<br />

në shërbimet e kreditimit bankar.<br />

Në këtë kuadër, bëjnë të ditur<br />

burime nga Unioni, USHKK<br />

ka përcaktuar në strategjinë e<br />

saj, që të vazhdojë të jetë një<br />

partnere afatgjatë për të gjithë<br />

ata fermerë që janë “jashtë” vëmendjes<br />

së bankave, duke synuar<br />

zgjerimin e portofolit të kredisë<br />

dhe aktivitetin financiar me<br />

qëllim rritjen e prodhimit bujqësor<br />

dhe zhvillim rural në<br />

përgjithësi.<br />

Sipas USHKK, deri tani ky<br />

union llogarit mbi 13 mije klientë<br />

fermerë në 13 rrethe të vendit<br />

me një rritje progresive të kredisë<br />

nga viti në vit.

<strong>11</strong> - <strong>24</strong> <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

Agrobiznesi<br />

5<br />

INFORMACION NGA RRETHET<br />

Fier: Shteti subvencionon<br />

141 fermerë<br />

Në rrethin e Fierit ka nisur<br />

subvensionimi në vlera monetare<br />

për fermerët që kanë aplikuar<br />

në projektin për mbjellje<br />

në pemëtari, vreshtari dhe<br />

ullishta. Pas përfundimit të<br />

procesit të aplikimeve kanë<br />

mundur të kualifikohen 141<br />

fermerë të qarkut Fier, ku 50%<br />

prej tyre janë shpërblyer për<br />

sipërfaqen e mbjellë në kulturat<br />

e pemëtarisë, vreshtarisë<br />

dhe ullishteve në bazë<br />

të kritereve të përcaktuara<br />

nga Ministria e Bujqësisë.<br />

Ndërkohë, për pjesën e<br />

mbetur vazhdon verifikimi në<br />

terren i sipërfaqeve që kanë<br />

mbjellë fermerët. Drejtori i<br />

DRBUMK, Fatos Troka, tha<br />

se “numri i aplikantëve deri<br />

tani shkon në rreth 470 fermerë.<br />

Ndersa vlera e fondeve<br />

të akorduara nga qeveria eshte<br />

87 millionë lekë, prej të<br />

cilave 47 millionë lekë, ose<br />

mbi 50% në pemë, ullinj dhe<br />

vreshta për mbjellje të reja.<br />

Pjesa tjetër është për<br />

mbështetjen e blegtorëve që<br />

mbarështojnë gjedhë për<br />

qumësht mbi 10 krerë, për<br />

ujitjen me pika në pemëtoret<br />

intensive, për vajin e ullirit<br />

ekstra, për mbështetjen e prodhimit<br />

të domates në sera etj,<br />

që përfshin një numër prej 13<br />

skemash.<br />

Në Fier është rreth 340 ha<br />

sipërfaqja e mbjellë nga fermerët<br />

që kanë përfituar nga ky<br />

projekt i qeverisë.<br />

Elbasan: Specializimi<br />

i fermave, faktor<br />

vendimtar për rritjen<br />

e të ardhurave<br />

Shërbimi këshillimor në Drejtorinë<br />

Rajonale të Bujqësisë, Ushqimit<br />

dhe Mbrojtjes së Konsumatorit<br />

në Elbasan, ka përgatitur dhe<br />

shpërndarë për fermerët e Qarkut,<br />

disa modele për mundësinë e<br />

rritjes së efektivitetit të fermave<br />

bujqësore e blegtorale me planbizneset<br />

përkatese. Për 42 ferma<br />

është mbajtur fletorja e fermerit,<br />

ku pasqyrohen të dhënat për<br />

shpenzimet e të ardhurat nga çdo<br />

fermë, e cila ka efektivitet kur është<br />

e specializuar.<br />

Me shpërbërjen e ish- NB të<br />

Cerrikut, toka i u dha punëtorëve<br />

që punonin atje dhe ndër ta përfitoi<br />

edhe fermeri Eqerem Mehmeti.<br />

Në vitin 2003 ai vendosi që të<br />

merrej me mbarështimin e gjedhit,<br />

si prioritet prodhimin e qumështit.<br />

Pasi ndërtoi stallat dhe ambientet<br />

e nevojshme për mbarështimin<br />

e gjedhit, ai bleu me pasaportat<br />

përkatëse 26 krerë lopë të<br />

racës “Holshtein”. Ferma blegtorale<br />

e Mehmetit shtrihet në periferi<br />

të lagjes. Nr. 2 në Cërrik dhe<br />

zë një sipërfaqe toke prej tre<br />

dynym, të pajisur me stalla, hangar<br />

bari, depo silazhi, si dhe vend<br />

për ngritjen e kavaletave të barit.<br />

Mehmeti thotë se, për të arritur<br />

të ngrejë e te mbajë këtë fermë, një<br />

ndihmë të madhe ka patur nga shteti.<br />

Sipas tij, lopët janë te vaksinuara<br />

nga të gjitha sëmundjet sipas<br />

kalendarit të vaksinimeve për gjedhin<br />

dhe tufa është nën kontrollin<br />

e vazhdueshëm veterinar.<br />

Qumështi i prodhuar nga ferma<br />

tregtohet nje herë ne dy ditë dhe<br />

është i ruajtur në tankun ftohës,<br />

ndërsa transportimi behet me<br />

makinë- frigorifer për në fshatin Shkallnuer<br />

të rrethit të Durrësit, duke<br />

e ruajtur gjatë transportit në temperaturë<br />

2-3 gradë celcius. Fermeri<br />

Mehmeti për të ardhmen pretendon<br />

të shtojë numrin deri ne 50<br />

krerë, të fusë një linjë për përpunimin<br />

e qumështit me pajisje cilësore<br />

dhe të prodhojë produkte të<br />

qum ështit të çertifikuara dhe cilësore<br />

për tregun. Elbasani renditet<br />

nje nga rrethet kruyesore qe po<br />

zhvillon ne menyre intensive fermat<br />

blegtorale. Bejne te ditur<br />

burime nga MBUMK.<br />

Fier: Gati projekti i<br />

sistemimit të lumit<br />

Gjanicë<br />

Brenda datës 16 korrik do<br />

të çelet tenderi për<br />

zbatimin e projektit<br />

Bashkia e Fierit ka përfunduar<br />

projektin e sistemimit<br />

dhe pastrimit të lumit Gjanicë,<br />

që përshkon një gjatësi prej<br />

48 km nga vendburimi i Shpiragut<br />

dhe Mali i Aranitasit,<br />

me një shkallë të lartë ndotjeje.<br />

Drejtori i Prokurimeve në<br />

bashki, Nasi Nece, tha se “në<br />

16 korrik do të hapet tenderi<br />

për projektin e pastrimit dhe<br />

sistemimit të lumit Gjanicë,<br />

vlera financiare e të cilit kap<br />

shifrën 7.500 000 lekë të akorduara<br />

nga bashkia e Fierit” .<br />

Sipas tij, procesi i tenderimit<br />

do të vazhdojë në dy<br />

faza. Në fazën e parë do të prezantohen<br />

dhe kualifikohen firmat,<br />

në bazë të dokumentacionit<br />

që ato do të paraqesin.<br />

“Brenda 20 ditëve nga<br />

përzgjedhja e firmave do të<br />

nisë faza e dytë e tenderimit”,<br />

theksoi Nece.<br />

Burime zyrtare bënë të ditur<br />

se donatorë të fuqishëm<br />

dhe organizma ndërkombëtare<br />

kanë shprehur ineres në<br />

drejtim të financimit të projekteve<br />

zbatuese të pastrimit dhe<br />

sistemimit të lumit Gjanicë.<br />

Lumi i Gjanicës, i cili përshkon<br />

një gjatësi prej 48 km<br />

nga vendburimi i Shpiragut<br />

dhe Mali i Aranitasit, ndan<br />

qytetin e Fierit në dy pjesë<br />

dhe bashkohet me lumin e<br />

Semanit. Deri para ngritjes së<br />

Kompanisë së Përpunimit të<br />

Thellë të Naftës, (KPNTH)<br />

Ballsh dhe depozitave të naftës<br />

bruto në Ofiçinën e Patosit,<br />

lumi ishte një pasuri e<br />

çmuar e fshatrave të Fierit e<br />

Mallakastrës.<br />

Lumi dallohej për një florë<br />

dhe faunë mjaft të pasur. Aktualisht<br />

Gjanica ka një shkallë<br />

të lartë ndotje, madje dhe radioaktivitet<br />

të lehtë. Ai është<br />

shkaktari kryesor i dëmtimit të<br />

turizmit në bregdetin e Semanit.<br />

Kukës:<br />

Vizitorë të<br />

shumtë në<br />

pikat<br />

turistike<br />

malore<br />

I nxehti i këtyre ditëve ka<br />

bërë që të mbipopullohen zonat<br />

e larta malore të rrethit të<br />

Kukësit si, pikat turistike verore<br />

Stanet e Novosejit, Guri i<br />

Mëngjesit, Guri i Shqipes, Sasati<br />

etj.<br />

Këto zona janë vetëm disa<br />

prej pikave turistike të rrethit<br />

të Kukësit që këto ditë po<br />

shfrytëzohen jo vetëm nga<br />

banorët vendas, por edhe të<br />

ardhur nga zonat fushore.<br />

“Nuk ka ndonjë gjë të organizuar,<br />

por secili shfrytëzon<br />

mundësitë që ka, ndërsa e<br />

vërteta është se zonat malore<br />

janë të mbipopulluara”, thotë<br />

sekretari i prefekturës, Rexhep<br />

Cena. Në Sasat janë kryesisht<br />

banorë e të afërm të fshatit Shtiqën,<br />

në Gurin e Mëngjesit,<br />

banorë e të afërm të Shishtavecit<br />

e Novosejit e kështu me<br />

rradhë. Keto nuk janë vende<br />

turistike tipike, pasi mungojnë<br />

kushtet elementare për një gjë<br />

të tillë, por nga banorët në këtë<br />

periudhë konsiderohen më<br />

shumë se vende turistike, aq<br />

sa kanë tërhequr edhe vëmendjen<br />

e të huajve që në jo pak raste<br />

diskutojnë me specialistët<br />

vendas për mundësinë e ngritjes<br />

së një infrastrukture<br />

rrugore, duke shfrytëzuar shpatin<br />

e malit të Gjallicës.<br />

Vlorë: KRRT e qarkut miraton<br />

detyra dhe projekte për zhvillimin<br />

e zonës së jugut<br />

KRRT-ja e Qarkut të Vlorës<br />

miratoi të marten 14 vendime,<br />

detyra projektimi e studime për<br />

zhvillimin e zonës së jugut. Mes<br />

vendimeve të mësipërme, përfshiheshin<br />

zgjatja e afatit të lejes së<br />

ndërtimit të fshatit turistik të Kakomesë,<br />

në zonën turistike Lukovë<br />

- Kakome.<br />

Kjo leje, që ishte miratuar nga<br />

KRRT-ja e Qarkut dhe KRRTRSH<br />

në vitin 2004, ka si investitor shoqërinë<br />

“Riviera shpk” dhe “Tour<br />

Operator”, kompaninë franceze<br />

“Club Mediterrane”. Afati kohor<br />

i kësaj lejeje ishte deri në datën<br />

23.6.2004, por punimet u ndërprenë<br />

për shkak të problemeve<br />

gjyqësore mes investitorit dhe<br />

pronarëve të tokës.<br />

Gjithashtu, veç kësaj, në vendimet<br />

e sotme të KRRT-së së<br />

Qarkut të Vlorës përfshihej edhe<br />

një studim për planin e zhvillimit<br />

të zonës bregdetare të jugut, një<br />

studim urbanistik ky për zhvillimin<br />

e turizmit dhe mbrojtjen e bregut<br />

në hapësirën bregdetare nga derdhja<br />

e lumit Vjosë, deri në afërsi<br />

të qytetit të Vlorës.<br />

Po ashtu, është dhënë leja për<br />

rikonstruksionin e rrugës që lidh<br />

fshatrat Xarrë e Pllakë (Sarandë),<br />

projekt qe financohet nga Fondi<br />

Shqiptar i Zhvillimit. Ndërkohë u<br />

përcaktua edhe detyra e projektimit<br />

dhe studimit pjesor urbanistik<br />

për pikën e kalimit kufitar në<br />

Qafë Botë.<br />

Aty, në Tushemisht, vetëm lulet<br />

kanë mbetur njëlloj si vjet, po aq<br />

të bukura, në çdo lokal, shtëpi. Sepse<br />

gjithçka tjetër ka ndryshuar. Dhe<br />

mjafton një kafe e vetme në muzg,<br />

aty, në çdo lokal, buzë liqenit, në<br />

muzgun e bukur të një fundqershori,<br />

për të kuptuar se ndryshimet<br />

brenda 1 viti janë të mëdha, me<br />

plazhe të pastërta, rruga e shtruar<br />

rishtazi, ndryshe nga motet e shkuara.<br />

Tek “Milenium”, por dhe në çdo<br />

lokal tjetër përgjatë bregut të liqenit,<br />

aty në fshatin ku ujërat e bollshme<br />

fshehurazi “kalojnë” ndënë dhoma<br />

e shtëpi, plazhi ka pësuar ndryshimin<br />

më të madh. Një angazhim i<br />

të gjithë banorëve nën drejtimin e<br />

komunës përgjatë stinës së pranverës,<br />

ia ka dalë që të mbushë çdo<br />

cep të bregut në plazhet e Tushemishtit<br />

me rërë të pastër të liqenit.<br />

Aty gjithçka është pronë e vetë<br />

banorëve të fshatit, që investimet e<br />

kursyera me emigracion, janë derdhur<br />

tek pronat, e transformuara në<br />

turizëm familjar, që synon shtrirje<br />

më të madhe, me hotele,<br />

restorante...<br />

Është një pastërti, që e bashkuar<br />

me kuzhinën, tërësisht të zonës,<br />

të ndjell për pushime të shkurtra,<br />

dy dhe tre-ditore në ditët e fundit të<br />

qershorit, por dhe të gjata në korrik<br />

e gusht.<br />

Këtë fundjavë, plazhi<br />

gumëzhinte nga të ardhurit prej<br />

qyteteve të tjera, por dhe vendasit<br />

aty në Tushemisht, që afron këtë<br />

vit më shumë kënaqësi, ndryshe<br />

nga cepat e tjerë të Pogradecit.<br />

Familje të tëra nga Tirana, Durrrësi,<br />

Vlorë: ALUIZNI<br />

realizon 1500<br />

verifikime në terren<br />

Zyra Rajonale e ALUIZNI-t në<br />

Vlorë po vazhdon punën me intensitet<br />

për verifikimin në terren<br />

të objekteve të ndërtuara pa leje,<br />

që janë përfshirë në procesin e<br />

legalizimit. Kryetari i kësaj zyre,<br />

Roland Tafili, thotë se pavarësisht<br />

se ligji përkatës ka qenë në procedurat<br />

e amendimit dhe plotësimit,<br />

personeli i ALUIZNI-t ka<br />

vazhduar punën normalisht për<br />

zbatimin e tij.<br />

Kështu, vetëm në qytetin e<br />

Vlorës janë verifikuar në terren<br />

1500 objekte, që konsiderohet një<br />

shifër relativisht e lartë, në krahasim<br />

me periudhën respektive.<br />

Paralelisht me këtë, po punohet<br />

për të përballuar detyrat në rritje,<br />

të cilat vijnë si rrjedhojë e atributeve<br />

të reja që merr ALUIZNI,<br />

që tashmë do të mbyllë procesin<br />

dhe do të japë lejet për legalizimin<br />

e objekteve. Sipas Tafilit, inspektorët<br />

e kësaj zyre do të bëjnë<br />

matjet dhe verifikimet në terren,<br />

ndërkohë që më parë ky proces<br />

kryhej nga njësitë e qeverisjes<br />

vendore, nën mbikëqyrjen e kësaj<br />

strukture. Pjesë e ndryshimeve<br />

është edhe transferimi i taksës së<br />

shërbimit, përmes së cilës ALU-<br />

IZNI do të fuqizohet dhe do të<br />

plotësohet me personelin e<br />

nevojshëm për të ushtruar të<br />

gjitha funksionet ligjore.<br />

Aktualisht, në Qarkun e Vlorës<br />

procesi i legalizimeve po ecën me<br />

ritme të kënaqshme. Janë kaluar<br />

në këshillin e qarkut rreth 20 zona<br />

informale, ndërkohë që vetëm dy<br />

të tilla në qytet, janë ende në<br />

proces për shkak të disa problemeve<br />

që po verifikohen. Në<br />

Qarkun e Vlorës numërohen rreth<br />

23 mijë ndërtime pa leje, që janë<br />

përfshirë në procesin e legalizimit,<br />

nga të cilat, vetëm në qytet<br />

ndodhen rreth 10 mijë të tilla.<br />

Në Tushemisht, vetëm lulet<br />

kanë mbetur njëlloj...<br />

Elbasani, janë prenotuesit kryesorë<br />

në Tushemisht, pa lënë patjetër dhe<br />

korçarët, të cilët plazhin e Tushemishtit<br />

e quajnë të tyrin.<br />

Por kamarier Landi në “Milenium”,<br />

ku kemi ndalur për një kafe<br />

pasditen e së dielës, na tregon se<br />

Tushemishti ka klientët e vet, jo<br />

thjesht dhe vetëm “të përvitshëm”.<br />

Pjesa kryesore e “miqve” të<br />

Tushemishtit janë mjekë të njohur,<br />

avokatë, politikanë, gazetarë, që i<br />

largohen zhurmës së fundjavës, për<br />

të gjetur prehje dhe qetësi me veten<br />

dhe natyrën, aty, buzë liqenit të<br />

Lasgushit...<br />

“Shumë prej pushuesve që janë<br />

sot këtu, vijnë në çdo kohë të vitit,<br />

edhe në dimër në fundjavë. Tani<br />

jemi miq me ta dhe është e vështirë<br />

që t’i ndryshosh. Është koha për të<br />

zgjeruar hotelet dhe mjediset”,<br />

thotë me seriozitet Landi. Ofron<br />

shumë Tushemishti këtë verë:<br />

plazhe të mbushura me rërë të<br />

pastër, pastërti, dhoma me çmime,<br />

2000-4000 lekë për natë në hotele,<br />

ndërsa nëpër shtëpi, akoma dhe më<br />

lirë, nga 25.000-40.000 lekë për dy<br />

javë. Ndërsa ushqimi, është një ftesë<br />

më shumë, që të shkosh në<br />

Tushemisht. Sepse aty gjithçka<br />

vjen direkt nga baçet e shtëpive,<br />

me prodhime BIO, rritur pa kimikate,<br />

të shijshme sa s’ka. Aty gjen atë që<br />

po na mungon përditë dhe më<br />

shumë: prodhimin vendas me<br />

shijen e harruar përditë dhe më<br />

shumë në metropolet, ku rriten<br />

përditë sasitë që afrojnë grosistët<br />

nga importet.<br />

Një turizëm familjar që vjen dhe<br />

rritet çdo vit është kuptuar shumë<br />

mirë nga banorët aty, në Tushemisht,<br />

ku sot nuk mund të gjesh ndonjë<br />

copë toke të papunuar në fshat,<br />

të mbjellë me gjithçka të nevojshme<br />

për të mbushur një tryezë për miq,<br />

duke nisur nga peshku, bulmeti, por<br />

dhe turshitë, patatet, domatet, frutat,<br />

vera, gjithçka....<br />

Dhe me to në tryezë, edhe vetë<br />

liqeni të afron vargjet e<br />

Lasgushit...Dhe ikën, por e di mirë,<br />

se do të kthehesh aty përsëri

6 Agrobiznesi<br />

<strong>11</strong> - <strong>24</strong> <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

MEDIA PER AGROBIZNESIN<br />

ONITORIMI I SHTYPIT SHQIPTAR<br />

Media shqiptare gjatë kohëve të fundit ka intensifikuar vëmendjen ndaj bujqesise dhe agrobiznesit falë edhe një procesi të thellë<br />

transparence të ndërmarrë nga Keshilli i Agrobiznesit Shqiptar. Pasqyrimi i veprimtarive të Ministrise se Bujqesise Ushqimit dhe<br />

Mbrojtjes se Konsumatorit dhe KASH-it në përgjithësi, zë nje vend te konsiderueshem të faqeve ekonomike të gazetave dhe<br />

emisioneve informative në mediat elektronike, por KASH synon më tej. Të ndryshojë qëndrimin e medias ndaj argumenteve<br />

bujqesor dhe industrise agroushqimore.<br />

Duke lexuar mëposhte, ju mund të gjeni komentet e medias së shkruar rreth bujqesise dhe agroindustrise ne një paraqitje të<br />

përmbledhur dhe koherente të faqeve të gazetave shqiptare.<br />

Rritet prodhimi vendas, KASH kërkon grante<br />

për fermerët<br />

Drejtuesit e Këshillit të Agrobiznesit Shqiptar bëjnë të ditur se<br />

niveli i prodhimit vendas bujqësor është rritur dhe për pasojë,<br />

çmimet e fruta-perimeve kanë pësuar një rënie të lehtë. Sipas tyre,<br />

janë reshjet e bollshme këtë vit që kanë favorizuar rritjen e prodhimit<br />

bujqësor vendas. Për shkak të shtimit të prodhimit është<br />

vërejtur një rënie e çmimeve në tregjet me shumicë dhe pakicë. Por<br />

gjithsesi bëhet gjithmonë fjalë për një periudhë sezonale, pasi<br />

fermerët tanë nuk kanë mundësi për të përmbushur kërkesat e<br />

tregut me prodhime vendase gjatë gjithë vitit. Sipas ekspertëve,<br />

nevojiten 100 milionë euro grante për ta nxjerrë bujqësinë nga<br />

ngërçi. Vendi ynë mbetet i kërcënuar nga kriza globale e çmimeve<br />

për shkak të varësisë së madhe që kemi nga prodhimet e importit.<br />

Raporti i eksport-importit për produktet bujqësore është 1/7. Gjatë<br />

muajve të fundit Banka e Shqipërisë ka dhënë alarmin për ndërhyrje<br />

urgjente në sektorin e bujqësisë, me qëllim rritjen e prodhimit<br />

bujqësor.<br />

7 Qershor <strong>2008</strong><br />

Bujqësia, mbështetje vetëm bizneseve<br />

agroushqimore që kreditohen mbi 10 milionë<br />

lekë<br />

Fermerët shqiptarë kanë përfituar tashmë nga gjysma e fondit<br />

të vënë në dispozicion të tyre në formë granti nga Minstria e Bujqësisë,<br />

ndërkohë që kjo ministri ka përgatitur dhe skemën e subvencionit<br />

për kreditë që do të përfitojnë bizneset që merren me bujqësi.<br />

Nga gjithë ky projekt do përfitojnë vetëm 2500 fermerë dhe 35<br />

biznese që operojnë në sektorin e bujqësisë. Për të përfituar nga<br />

granti i ministrisë bizneseve do t'u duhet të marrin kredi mbi 10<br />

milionë lekë. Subvencioni i shpërndarë për fermerët deri tani është<br />

në sasinë 262 milionë lekë, fond ky që është pjesë e projektit "Rritja<br />

e Prodhimit Ushqimor 2KR".Zbatuesit e këtij projekti, kanë<br />

shpërndarë deri tani në shkallë vendi, 262 milionë lekë, ose 54% të<br />

fondit, që është përcaktuar nga buxheti i shtetit për skemën e<br />

subvensionimit të fermerëve që rrisin sipërfaqet e mbjellja me vreshta,<br />

pemëtore e ullishta. Zbatuesit e këtij projekti kanë deklaruar se<br />

skema për vreshtarinë, pemëtoret e ullishtat, vlerësohet si më e<br />

madhja e këtij projekti, me vlerë 500 milionë lekë. Ndërkohë grupi i<br />

punës pranë projektit, po vazhdon monitorimin dhe kontrollin në<br />

terren të projekteve që kanë zbatuar fermerët për shtimin e sipërfaqeve<br />

me këto kultura, në mënyrë që mos të ketë abuzime me<br />

subvencionet e dhëna fermerëve, për qëllim zhvillimin e aktivitetit<br />

të tyre dhe shtimin e prodhimit. Në këtë projekt kishin aplikuar<br />

3000 fermerë, prej të cilëve kanë fituar 2500 vetë. Nga këto 430<br />

projekte janë fituar në qarkun e Fierit, 400 në Korçë, 390 në Elbasan,<br />

400 në qarkun e Beratit, etj. Financimi i fermerëve po kryhet<br />

përmes llogarive bankare, konform rregullave dhe të gjitha procedurave<br />

transparente e të kontrolluara, në mënyrë që të eliminohen<br />

abuzivitetet dhe burokracitë. Pjesa tjetër e mbetur e këtij subvencioni<br />

pritet të shpërndahet gjatë muajve në vazhdim ndërkohë që<br />

i gjithë projekti pritet të përfundojë në fund të këtij viti.<br />

2 milionë lekë subvencion për çdo kredi<br />

Një pjesë tjetër e subvencionit të përcaktuar për këtë vit nga<br />

buxheti i shtetit për bujqësinë është dhe granti me të cilin do të<br />

shlyhen normat e interesit të kredive që do të përfitojnë bizneset<br />

që operojnë në sektorin bujqësor. Në këtë nismë janë vlerësuar<br />

nga Ministria e Bujqësisë 35 subjekte, fituese të subvencionit për<br />

normën bazë të kredisë që do të marrin për zbatimin e projekteve të<br />

tyre në sektorin e e bujqësisë. Subvencioni në formën e shlyerjes<br />

së normës së interesit të kredive biznesit është një risi, që synon<br />

nxitjen e zhvillimit të bizneseve në bujqësi, por edhe këtu nuk<br />

mund të përfitojë gjithkush, pasi marrja e kësaj kredie ka kushtet e<br />

veta nga e cila kanë përfituar vetëm bizenset e mëdha, të cilat kanë<br />

nevojë për shuma të mëdha investimesh. Nga kjo kredi do të përfitojnë<br />

kompanitë që grumbullojnë, ruajnë dhe përpunojnë produkte<br />

bujqësore dhe blegtorale, shoqëritë ....<br />

5 <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

Epidemia, bllokohen 45 tonë ushqime<br />

BERAT – Epidemia në Poliçan ka vënë në alarm Drejtorinë e<br />

Bujqësisë dhe të Ushqimit në Berat.<br />

Dje, kjo drejtori ka ndërmarrë një aksion duke bllokuar disa<br />

subjekte të tregtimit të produkteve të mishit dhe të qumështit.<br />

Rreth 45 tonë ushqime janë bllokuar, pasi gjatë kontrollit të ushtruar,<br />

ato kanë rezultuar se tregtohen jashtë standardeve higjienosanitare.<br />

Drejtoria e Bujqësisë dhe Ushqimit bëri të ditur se këtë<br />

aksion e kishte ndërmarrë për të parandaluar mundësitë e sëmundjeve<br />

të ndryshme infektive. Kështu, dje janë vënë në sitë të gjithë<br />

subjektet që prodhojnë nën produkte qumështi dhe mishi. “Gjatë<br />

kontrollit të ushtruar nëpër subjektet tregtare dhe ato prodhuese u<br />

bë bllokimi i një sasie të madhe nënproduktesh qumështi, si djathë<br />

i bardhë, kaçkavall, gjalpë, etj”, bënë të ditur specialistët e kësaj<br />

drejtorie, të cilët morën pjesë në këtë aksion. Ndërkaq, në sektorin<br />

e nën produkteve të mishit u bllokua një sasi e konsiderueshme<br />

mishi.<br />

29 Qershor <strong>2008</strong><br />

Bujqësia, investimet të orientuara drejt<br />

pemtarisë<br />

Ato pak subvencione të dhëna nga qeveria tashmë mbeteten të<br />

përqendruara vetëm në pemtari<br />

Pogradec-Rrethi i Pogradecit këtë vit i është kthyer punës si<br />

asnjë vit tjetër. Deklarat vjen nga drejtori i bujqësisë së rrethit<br />

Vasfi Dulellari dhe këtë fakt ai e ilustron me shifra konkrete .Rrethi<br />

i Pogradecit ka një sipërfaqe toke prej 17 mijë e 500 ha, nga e cila 8<br />

600 ha tokë bujqësore dhe4 600 ha janë pemë frutore dhe pjesa<br />

tjetër vreshtari .Këtë vit është e vështirë që të gjesh një rrip toke të<br />

papunuar. Kështu fermerët pogradecarë jo vetëm që kanë punuar<br />

tokat e tyre por kanë marrë edhe toka me qera nga shteti. Qeveria<br />

thotë drejtori Vasfi Dulellari vërtet që e hoqi subvencionimin e<br />

naftës, por këtë vit në bazë të vendimit të Janarit 2007, po subvencionon<br />

pemëtarinë, vreshtarinë dhe blegtorinë. Specialisti i kësaj<br />

drejtorie Albert Mara thotë se gjatë këtij viti janë dhënë subvencionime<br />

për 18fermerë këto të shpërndara në komunën Buçimas,<br />

Cërravë , Dardhas,Proptisht,Trebinjë etj .Cdo fermeri i është dhënë<br />

300 mijë lekë të reja për çdo ha. Fermerët kanë mbjellë këtë vit me<br />

shumicë grurë 2 400 ha si asnjë vit tjetër, misër dhe fasule. Projekti<br />

i subvencionimit të fermerëve në pemtari dhe vreshtari është më<br />

efektivi, pasi fermeri i merr lekët direkt në bankë brenda pesë ditësh<br />

duke i prerë rrugën abuzimit. Kjo është realizuar nëpërmjet projektit<br />

2 KR thotë drejtuesi i këtij projekti Rruzhdi Ymetllari..E veçanta<br />

e këtij viti ka qënë edhe suvencionimi i pemtarisë duke subvencionuar<br />

rrjetin ujitës me pika (impiante ) duke dhënë rreth 300 mijë<br />

lekë të reja për çdo ha .<br />

Si do të ruhet prodhimi vendas<br />

Një problem kyç i cili iu krijon jo pak problemeve fermerëve<br />

mbetet vërshimi i frutave dhe perimeve maqedonase, të cilat në saj<br />

të teknologjisë dhe të një sistemi model ujitje i sjellin prodhimet e<br />

tyre me çmime shumë të ulta se sa kostoja e prodhimit të fermerit<br />

vendas .Specialisti Albert Mara sjell përvojën e vitit të kaluar, kur<br />

qeveria në pikun e sezonit iu rriti prodhimit të huaj referencat .Kështu<br />

p.sh tregëtarët shkonin e merrnin një kg mollë në Maqedoni me<br />

10 lek të reja kg dhe në dogana çmimi trefishoj pas vendosjes së<br />

referencës.. Në këtë mënyrë tregëtarëve iu interesonte të merrnin<br />

prodhimin vendas. Fermerët e kërkojnë patjetër një mbrojtje nga<br />

shteti të prodhimit të tyre si me fruta po ashtu edhe me perime<br />

thotë fermeri nga Cërrava AqifKapaj. "Kjo është e vetmja mënyrë<br />

pasi në të kundërt malli do të na ngelet stok dhe gjithë djersa jonë<br />

do të shkojë dëm" shprehet Kapaj. .<br />

Ata që shkattëruan dy rezervuaret e Mujazës duhet të përgjigjen<br />

penalisht<br />

Është vërtet pardoksale që nga mungesa dhe indiferenca janë<br />

shaktërruar dy rezervuare të mëdhenjnë Mujazë të Mokrës së<br />

Sipërme ku secili rezervuar kishte nga 1 500 milion m3 ujë secili.Dy<br />

rezervuarët ishin ngritur në vitin 1984 dhe nëpërmjet tyre ujiteshin<br />

të gjithë fshatrat e Mokrës së Sipërme:...<br />

17 Qershor <strong>2008</strong><br />

Tregu, konsumojmë 4 miliardë dollarë<br />

ushqime<br />

Shifra është publikuar kohët e fundit nga Ministria e Bujqësisë,<br />

Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorit, në raportin e saj, “Vjetari<br />

Statistikor 2007”. Konkretisht, vendi gjatë këtij viti ka importuar<br />

rreth 500 milionë dollarë ushqime, duke përfshirë dhe nënproduktet<br />

ushqimore. Ndërkohë, lidhur me konsumin, rreth 3,2 milionë<br />

shqiptarë kanë konsumuar plot 4 miliardë dollarë ushqime. “Viti<br />

2007, ndonëse vit tejet i vështirë bujqësor për gjithë botën dhe<br />

Shqipërinë, për shkak edhe të thatësirës së tejzgjatur, në Shqipëri<br />

shënoi shtim të prodhimit bujqësor dhe për pasojë ulje çmimi për<br />

shumë produkte. Përjashto orizin, sheqerin, vajin e ndonjë produkt<br />

tjetër që nuk është prodhuar e nuk do të prodhohet kurrë në Shqipëri,<br />

shumica e produkteve të tjera kanë ulje çmimi për shkak të<br />

shtimit të prodhimit”, thuhet në raport. Për sa u përket çmimeve,<br />

thuhet se shtimi i prodhimit vendas ka ulur një pjesë të çmimeve të<br />

ushqimeve. Sipas ministrisë, prodhimi shqiptar është gjithnjë e më<br />

shumë në treg, përveç mallrave të importuara. Por, gjithsesi importi<br />

i grurit mbetet në shifra të larta. Vetëm 250 mijë tonë janë prodhuar<br />

në vend, ndërsa 315 mijë tonë kanë ardhur nga jashtë. Sipas specialistëve,<br />

më shumë se 80 për qind e nevojave për perime dhe<br />

produkte të tjera bujqësore plotësohen nga fermerët shqiptarë,<br />

madje edhe me çmime më të ulëta.<br />

30 Qershor <strong>2008</strong><br />

Fermerët i kanë kthyer sytë nga toka<br />

PROF. ASOC. DR. AGO NEZHA<br />

Me një audiencë prej më shumë se 600 pjesëmarrës, si rrallëherë<br />

takime të tilla me fermerë që punojnë drejtpërsëdrejti në sektorin e<br />

bujqësisë në Qarkun e Fierit, ministri Gjana u ndodh në një atmosferë<br />

emocionuese jo vetëm për nga pjesëmarrja, por nga koloriti i<br />

problemeve që u pozuan dhe dinamika e ndryshimeve që ka pësuar<br />

bujqësia këto vitet e fundit. Ai theksoi nevojën reciproke të<br />

takimeve direkte me njerëzit e punës. Fermerë apo biznesmenë qofshin<br />

ata, takimet janë tepër të dobishme, në marrëdhënie të ndërsjella<br />

për të njohur gjendjen dhe për të ndërhyrë për ta ndryshuar atë aty<br />

ku ekzistojnë mundësitë. Nga vizitat që ka realizuar ministri Gjana,<br />

me ekipe të gërshetuara sipas problematikave, në disa komuna e<br />

rrethe të vendit, si në Shkodër, Malësi e Madhe, Burrel, Vlorë,<br />

Sarandë e në Fier, vërejmë me kënaqësi se është rritur interesimi i<br />

pronarëve të tokave për ta vënë tokën nën kulturë, sipas interesave<br />

private që kanë fermerët. Duke eksploruar në thellësi zonat<br />

fushore, kodrinore dhe ato malore, rezulton se Qarku i Fierit është<br />

zona më intensive e bujqësisë së vendit, me prodhimtarinë më të<br />

lartë në fermat bujqësore. Rajoni i Fierit ka 1/5 e tokës bujqësore<br />

nën kulturë, ku ¼ e numrit të fermerëve janë të angazhuar në bujqësi,<br />

në zona fushore dhe kodrinore. Duke u ballafaquar me realitetin<br />

në bazë, ministri Gjana shpalosi bilancin e veprimtarisë së MBUMKsë:<br />

se çfarë është bërë mirë, çfarë nuk e është bërë, si duhet dhe<br />

çfarë është bërë keq në këta 3 vjet të qeverisjes demokratike. Bujqësia<br />

në Shqipëri këta vjet ka pësuar progres, por ka edhe shumë<br />

probleme e nevoja për t'u zgjidhur. Situata në tërësi ka ndryshuar<br />

dhe është përmirësuar në sensin pozitiv. Prodhohet dhe tregtohet<br />

më shumë prodhimi vendas në tregjet tona. Fushat janë të zëna me<br />

një mozaik kulturash bujqësore, sipas destinacionit që kanë përcaktuar<br />

vetë fermerët. Janë 420 000 ferma private, prej të cilave 360<br />

000 e punojnë dhe shfrytëzojnë tokën në rrugë intensive. Konstatojmë<br />

se ka më shumë nevojë për informacion të saktë dhe koherent.<br />

Bujqësia ka parametra të konsiderueshëm në strukturën e prodhimit<br />

vendas dhe zë 20% të tij. Është pozitive dhe inkurajuese për<br />

zhvillimin e sektorit të bujqësisë me strukturën e sotme të popullsisë,<br />

ku 50% e saj jetojnë e punojnë në fshat. Kriza globale ka<br />

përfshirë edhe bujqësinë. Edhe vendet e zhvilluara kanë ndjeshmëri<br />

të spikatur, siç është rasti i Francës, ku Presidenti i saj, Sarkozi,<br />

deklaroi ...<br />

29 Qershor <strong>2008</strong>

<strong>11</strong> - <strong>24</strong> <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

Agrobiznesi<br />

7<br />

AKTUALITET<br />

Prodi: Durrësi, një qytet i<br />

rëndësishëm për zhvillimin<br />

turistik dhe ekonomik<br />

Ish Kryeministri Italian viziton qytetin e Durrësit<br />

Ish Kryeministri Italian Romano<br />

Prodi, i cili ndodhet në<br />

Shqipëri prej 6 ditësh, vizitoi<br />

sot qytetin bregdetar të Durrësit,<br />

ku u takua me drejtues të<br />

bashkisë së këtij qyteti.<br />

Kryetari i bashkisë, Vangjush<br />

Dako, falenderoi z. Prodi<br />

për kontributin që ka dhënë<br />

dhe vazhdon të japë në të mirë<br />

të vendit tonë. Më pas kryebashkiaku<br />

Dako e njohu z.<br />

Prodi me historinë e lashtë të<br />

qytetit si dhe resurset që ofron<br />

Durrësi në rrugën e zhvillimit<br />

të tij. Dako është ndalur<br />

veçanërisht në përmirësimin e<br />

infrastrukturës së qytetit, që i<br />

shërben turizmit.<br />

Kryebashkiaku ka nënvizuar<br />

rëndësinë që i është dhënë<br />

realizimit të projekteve sociale,<br />

si Qendra e të Moshuarve,<br />

hapja në Bashki e Zyrës për<br />

Barazinë Gjinore, dhe ajo e Qendrës<br />

për trajtimin e fëmijëve me<br />

probleme etj. “Në rrugën drejt<br />

Evropës për ne është shumë me<br />

vlerë eksperienca e vendeve të<br />

zhvilluara perëndimore, që e<br />

kanë kaluar prej kohësh këtë<br />

proces, tha Dako, duke shpre-<br />

hur bindjen se “Durrësi ka bërë<br />

hapa përpara dhe do të vazhdojmë<br />

me këto ritme, pasi qyteti<br />

ynë e meriton plotësisht të<br />

jetë një pararojë e zhvillimit në<br />

rrugën drejt integrimit të vendit<br />

në BE.”<br />

Ish-kryeministri i Italisë, Romano<br />

Prodi, u shpreh se kjo<br />

është një vizitë miqësore për të<br />

njohur sa më mirë Shqipërinë,<br />

“pasi më pëlqen Shqipëria dhe<br />

dua ta njoh atë sa më mirë. Kur<br />

vija më parë në vizita zyrtare<br />

kufizohesha vetëm me takime<br />

me zyrtarë në qeveri apo parlament,<br />

ndërkohë që këtë herë<br />

kam dëshirë të njihem me gjithçka<br />

në vendin tuaj”.<br />

Z. Prodi deklaroi se në këtë<br />

kuadër Durrësi paraqet një interes<br />

shumë të veçantë për të<br />

nga pikëpamja historike, pasi<br />

qyteti ynë lidhet me shumë ngjarje<br />

të vendit fqinj, Italisë, si<br />

dhe nga pikëpamja e zhvillimit:<br />

“Ju jeni një qytet shumë i<br />

rëndësishëm jo vetëm nga pikëpamja<br />

turistike. Durrësi ka portin<br />

më të madh të vendit dhe ai<br />

do të bëhet pjesë e investimeve<br />

për t’u kthyer në terminalin<br />

kryesor për rrugën e Lindjes.<br />

Tashmë që Shqipëria ka bërë<br />

hapa të mëdhenj përpara<br />

nevojitet që të shtohen sa më<br />

shumë investimet e huaja. Shqipëria<br />

punon për t’u futur sa<br />

më parë në BE, gjë që nuk është<br />

e lehtë, por nga ana tjetër<br />

është plotësisht e realizueshme<br />

nëse ekziston vullneti pozitiv<br />

çka vendi juaj e ka demostruar.<br />

Në këtë kuadër mesazhi im për<br />

shqiptarët është që të punohet<br />

sa më shumë për zhvillimin e<br />

Shqipërisë dhe se në të ardhmen<br />

ju nuk mund të jetoni me<br />

të ardhurat<br />

nga emigracioni, por mund<br />

të jetoni me të ardhurat nga rritja<br />

e ekonomisë shqiptare që<br />

është ajo që duhet bërë sa më<br />

shpejt.”<br />

Pas takimit në Bashkinë e<br />

Durrësit, ish- kryeministri italian,<br />

Romano Prodi, i shoqëruar<br />

nga kryebashkiaku Vangjush<br />

Dako, kanë ecur në këmbë në<br />

qytet dhe kanë vizituar amfiteatrin<br />

e Durrësit, muzeun arkeologjik<br />

dhe monumente të tjera<br />

historike të qytetit.<br />

FSHZH gati për<br />

zbatimin transparent të<br />

projektit të përmirësimit<br />

të rrugëve rurale<br />

Fondi Shqiptar i Zhvillimit,<br />

(FSHZH), Agjenci implementuese<br />

e Qeverise Shqiptare, në<br />

bashkëpunim me Bankën<br />

Botërore, organizuan të premten<br />

në Tiranë, nje takim me firmat e<br />

ndërtimit qe punojnë ne sektorin<br />

e ndërtimit te rrugëve, me<br />

qëllim njohjen e firmave te<br />

ndërtimit me projektin e<br />

“Rrugëve Dytësore dhe Lokale”.<br />

Në takim morrën pjese Drejtuesit<br />

Kryesor te FSHZH-së si edhe<br />

rreth 30 përfaqësues të firmave<br />

të ndërtimit, te cilat janë te interesuara<br />

te marrin pjese ne zbatimin<br />

e projekteve te rrugëve.<br />

Drejtori i FSHZH, Benet Beci në<br />

fjalën e mbajtur me këtë rast tha<br />

se “vitet e fundit FSHZH ka<br />

punuar shumë në drejtim të cilësisë<br />

se punimeve dhe transparencës<br />

për krijimin te ambientit<br />

për një konkurrence te barabarte.<br />

“Ne, jemi te bindur qe<br />

nëpërmjet këtij projekti, duke<br />

paraqitur cilësitë me te mira te<br />

fituara ne vite, se bashku me ju,<br />

do t’i japim vendit rruge rurale<br />

dhe rajonale me standarte dhe<br />

cilësi bashkëkohore”-tha Beci.<br />

Me pas u vazhdua me prezantimin<br />

e përgjithshëm te projektit,<br />

specifikimet teknike te rrugeve<br />

dhe procedurat e prokurimit.<br />

Takimi është pjese e një cikli konsultimesh<br />

qe po kryhen ne vazh-<br />

dim me te gjithë aktoret dhe<br />

pjesëmarrësit ne këtë projekt,<br />

duke nisur nga Donatoret, Pushteti<br />

Vendor, Përfituesit etj.<br />

Nëpërmjet këtij takimi synohet<br />

gjithashtu rritja e transparencës<br />

dhe shtimi i shanseve për<br />

konkurrence te barabarte gjate<br />

procesit te prokurimit, me qellim<br />

garantimin e një produkti cilësor<br />

dhe sa me funksional për komunitetet<br />

qe do përfitojnë prej tij.<br />

Ky projekt ka si qellim përmirësimin<br />

e aksesit ne shërbimet baze<br />

dhe mundësitë e zhvillimit<br />

ekonomik për popullsinë rurale,<br />

përfituese ne zonat e rrugëve te<br />

rehabilituara. Projekti është<br />

parashikuar te përfshijë deri ne<br />

1500 km rruge rajonale dhe lokale.<br />

Vlera totale e projektit parashikohet<br />

të jetë rreth 400 milion USD<br />

dhe ne projekt do te përfshihen<br />

një sërë donatorësh si Banka<br />

Botërore, Bashkimi Evropian,<br />

Banka Japoneze për Zhvillim<br />

Ndërkombëtar, Banka për Zhvillim<br />

e Këshillit të Evropës, Banka<br />

Evropiane për Rindërtim e Zhvillim,<br />

Banka Evropiane e Investimeve<br />

etj.<br />

Zbatimi është parashikuar te<br />

ketë një kohëzgjatje 5 vjeçare.<br />

Vetëm 2 dite me pare u nënshkrua<br />

marrëveshja e kredisë për<br />

këtë projekt ndërmjet Qeverise<br />

Shqiptare dhe Bankës Botërore,<br />

me shumën 20 milion USD.<br />

Vazhdon<br />

rritja e<br />

çmimit të<br />

naftës<br />

Çmimi i naftës në tregun botëror<br />

vazhdon të rritet dhe po reflektohet<br />

edhe në tregun shqiptar, ku<br />

çmimi i 1 litre diezel, po arrin 170<br />

lekë. Luhatshmëria e çmimit të naftës<br />

gjatë këtyre muajve të fundit<br />

ka ardhur kryesisht nga diferencat<br />

midis kapaciteteve përpunuese<br />

dhe kërkesës dhe nga<br />

tensionet e rritura gjeopolitike.<br />

Kështu, ndërsa më parë ekzistonte<br />

një dallim i theksuar ndërmjet<br />

çmimit të naftës, që vinte kryesisht<br />

nga vendet e Lindjes së<br />

Mesme dhe të ish-Bashkimit Sovjetik,<br />

prej nga vendi ynë importon<br />

gati plotësisht naftën, tashmë të<br />

dyja çmimet janë pothuajse të njëjta.<br />

Nga ana tjetër, kjo rritje çmimi<br />

ka dhënë ndikimin e vet direkt duke<br />

u bërë burim i drejtpërdrejtë presionesh<br />

inflacioniste në dallim nga<br />

periudha e kaluar, kur për shkak të<br />

peshës së vogël që zinte ky mall<br />

në shportën e indeksit të çmimit të<br />

konsumit, ndikimi i tij reduktohej<br />

në efekte jo të drejtpërdrejta të karakterit<br />

sezonal.<br />

Në këto kushte, në çmimet e<br />

shërbimeve dhe të transportit, pavarësisht<br />

peshës së vogël që zë,<br />

nafta ka rritur mesatarisht me 0.5<br />

pikë përqindjeje rritjen vjetore të<br />

kostos së jetesës këto muaj. Por<br />

gjithashtu, rritja e çmimit të naftës<br />

ka shtuar koston e produkteve të<br />

tjera.<br />

INSTAT: Në tre muaj, rritje të dukshme<br />

në fushat kryesore të zhvillimit të vendit<br />

Tremujori i parë i këtij viti<br />

shënoi rritje të dukshme në fushat<br />

kryesore të zhvillimit të<br />

vendit, krahasuar me të njëjtën<br />

periudhë të një viti më parë, sipas<br />

të dhënave që ofron Instituti<br />

i Statistikave (INSTAT). Në<br />

një njoftim të publikuar në<br />

faqen e Kryeministrisë bëhet e<br />

ditur se në këtë tre mujor të parë<br />

të vitit indekset e shifrës së<br />

afarizmit, pasqyrojnë rritje në<br />

degët e industrisë, ndërtimit,<br />

hotelerisë, tregtisë me shumicë,<br />

transportit dhe komunikacionit.<br />

Industria<br />

Shifra e afarizmit në Industri,<br />

në tremujorin e parë <strong>2008</strong>,<br />

është rritur 3.7 për qind, krahasuar<br />

me tremujorin e parë 2007.<br />

Volumi i prodhimit industrial<br />

është rritur gjatë të njëjtës periudhë<br />

me 30.8 për qind, ndërsa<br />

numri i të punësuarve në industri<br />

me 10 për qind, krahasuar me<br />

tremujorin e parë të vitit 2007.<br />

Pagat në këtë sektor janë rritur<br />

me <strong>24</strong>.9 për qind.<br />

Në Industrinë Nxjerrëse shifra<br />

e afarizmit, e vlerësuar me<br />

çmime fikse është rritur me 0.8<br />

për qind në tremujorin e parë<br />

<strong>2008</strong> krahasuar me tremujorin e<br />

parë 2007. Numri i të punësuarve<br />

në sektorin e industrisë<br />

nxjerrëse në tremujorin e parë<br />

të këtij viti është rritur me 13.8<br />

për qind krahasuar me tremujorin<br />

e parë të vitit 2007, ndërsa<br />

pagat janë rritur me 29.3 për qind<br />

gjatë të njejtës periudhë.<br />

Në Industrinë Përpunuese,<br />

shifra e afarizmit vlerësuar me<br />

çmime fikse, rritet me 1.4 për qind<br />

në tremujorin e parë <strong>2008</strong> krahasuar<br />

me të njëjtin tremujor të vitit<br />

2007. Numri i të punësuarve në<br />

Industrinë Përpunuese është<br />

rritur 9.6 për qind në tremujorin<br />

e parë <strong>2008</strong> krahasuar me tremujorin<br />

e parë 2007, ndërsa pagat<br />

e paguara të të punësuarve janë<br />

rritur 28.2 për qind gjatë të<br />

njëjtës periudhë. Krahasuar me<br />

tremujorin paraardhës kjo rritje<br />

është respektivisht 13.2 për qind<br />

dhe <strong>11</strong>.2 për qind.<br />

Në sektorin e Energjisë elektrike<br />

shifra e afarizmit vlerësuar<br />

me çmime fikse, është rritur<br />

9.9 për qind në tremujorin e<br />

pare <strong>2008</strong> krahasuar me tremujorin<br />

e parë 2007, ndërsa krahasuar<br />

me tremujorin paraardhës<br />

është rritur me 25.3 për qind.<br />

Numri i të punësuarve në sektorin<br />

e energjisë elektrike dhe<br />

furnizimit me gaz, avull dhe ujë<br />

është rritur 10.0 për qind, ndërsa<br />

pagat janë rritur 14.8 për qind<br />

gjatë të njejtës periudhë.<br />

Ndërtimi<br />

Në sektorin e ndërtimit vihet<br />

re një rritje e të gjithë treguesve<br />

specifike si rezultat i kryerjes së<br />

punimeve për ndërtimin e rrugës<br />

Durrës-Kukës-Morinë. Shifra e<br />

afarizmit në ndërtim e vlerësuar<br />

me çmime fikse, është rritur me<br />

40.7 për qind krahasuar me të<br />

njëjtin tremujor të vitit<br />

paraardhës. Rritja e shënuar në<br />

volumin e punimeve civile inxhinierike<br />

është 372.2 për qind<br />

krahasuar me tremujorin e parë<br />

të vitit 2007. Numri i të punësuarve<br />

në ndërtim është rritur<br />

me 30.5 për qind në tremujorin e<br />

parë <strong>2008</strong> krahasuar me tre mujorin<br />

e parë të vitit të kaluar, ndërsa<br />

pagat janë rritur me 71.5 për<br />

qind gjatë së njëjtës periudhë.<br />

Tregtia me shumicë<br />

Shifra e afarizmit e vlerësuar<br />

me çmime fikse në sektorin e<br />

tregtisë me shumicë është rritur<br />

me 31.8 për qind krahasuar me<br />

të njëjtin tremujor të vitit<br />

paraardhës, ndërsa krahasuar<br />

me tremujorin paraardhës ky<br />

ndryshim është 8.2 për qind.<br />

Numri i të punësuarve është rritur<br />

me 59.1 për qind në tremujorin<br />

e parë <strong>2008</strong> krahasuar me<br />

tremujorin e parë 2007, ndërsa<br />

pagat janë rritur 75.9 për qind<br />

gjatë të njëjtës periudhë.<br />

Hotele<br />

Treguesit ekonomike si shifra<br />

e afarizmit, të punësuar me<br />

pagesë dhe pagat në Hotele<br />

paraqiten me rritje të ndjeshme<br />

në tremujorin e parë <strong>2008</strong>, kjo<br />

për arsye të rinovimit të metodologjisë<br />

së përcaktimit të modelit<br />

të zgjedhjes së ndërmarrjeve<br />

nga Regjistri i Ndërmarrjeve.<br />

Ndërsa në sektorin e shërbimeve,<br />

duke filluar nga tremujori<br />

i parë i këtij viti janë përfshirë<br />

dhe aktivitetet ekonomike si<br />

shërbime informatike dhe shërbime<br />

të arkitekturës dhe punimeve<br />

inxhinierike. Për këtë grup<br />

ndërmarrjesh janë marrë informacione<br />

statistikore per<br />

treguesit kryesore si shifra e<br />

afarizmit, të punësuar gjithsej e<br />

me pagesë dhe pagat.<br />

Transporti<br />

Shifra e afarizmit në vlerë në<br />

Transportin hekurudhor ka<br />

shënuar rritje 45.1 për qind,<br />

kryesisht në transportin e mallrave,<br />

në tremujorin e parë <strong>2008</strong><br />

krahasuar me tremujorin e parë<br />

2007. Krahasuar me tremujorin<br />

paraardhës kjo rritje është 2.6<br />

për qind. Në Transportin detar,<br />

shifra e afarizmit është rritur<br />

ndjeshëm me<br />

94.1 për qind krahasuar<br />

me tremujorin<br />

e parë<br />

2007.<br />

Në Transportin<br />

ajror, ky<br />

tregues paraqitet<br />

me rënie të<br />

lehtë prej 1.5 për<br />

qind krahasuar<br />

me të njëjtën periudhë.<br />

Ndërsa<br />

krahasuar me<br />

tremujorin<br />

paraardhës rritet<br />

me 3.2 për qind.<br />

Në Agjensitë e udhëtimit, shifra<br />

e afarizmit në vlerë e vlerësuar<br />

me çmime korente, rritet me<br />

22.5 për qind në tremujorin e<br />

parë <strong>2008</strong> krahasuar me tremujorin<br />

e parë 2007.<br />

Posta dhe<br />

Telekomunikacioni<br />

Shifra e afarizmit në vlerë në<br />

aktivitetin postar rriten<br />

ndjeshëm me 25.7 për qind<br />

në tremujorin e parë <strong>2008</strong> në<br />

krahasim me tremujorin e<br />

parë 2007, ndërsa në telekomunikacion<br />

rritja e këtij<br />

treguesi është 5.2 për qind<br />

për të njëjtën periudhë. Krahasuar<br />

me tremujorin<br />

parardhës ky tregues<br />

paraqitet me rënie 5.3 për<br />

qind në aktivitetin postar<br />

dhe 0.7 për qind në shërbimet<br />

e telekomunikacionit.<br />

Numri i të punësuarve si në<br />

aktivitetin postar dhe në atë<br />

të telekomunikacionit është<br />

rritur 7.0 për qind gjatë të<br />

njëjtës periudhë.

8 Agrobiznesi<br />

<strong>11</strong> - <strong>24</strong> <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

REKLAME

<strong>11</strong> - <strong>24</strong> <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

Agrobiznesi<br />

9<br />

REKLAME

10 Agrobiznesi<br />

<strong>11</strong> - <strong>24</strong> <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

STATISTIKA<br />

Burimi - Sektori i Statistikave, MBUMK<br />

SI PARAQITEN ÇMIMET NË TREGJET E NDRYSHME<br />

Çmimet e frutave dhe perimeve si te pakices<br />

ashtu edhe te shumices nuk paraqiten të njejta<br />

në të gjithë territorin e vendit tonë. Le të ndjekim,<br />

sipas të dhënave statistikore, ndryshimet e<br />

çmimeve në tregjet e qyteteve të ndryshme të<br />

vendit, si dhe ndryshimet e çmimeve gjatë një<br />

jave. Për këtë qëllim, janë marrë të dhënat e javes<br />

30 Qershor- 6 <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong>.<br />

ÇMIMET MESATARE TË SHITJES ME PAKICË<br />

(Perime) (Në lekë/kg) 30 Qershor - 6 <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

Dr Lu Br El Fr Gj Ku Ko Le Di Sh Tr Vl min mes max<br />

Çmimet mesatare krahasuese javore për<br />

pakicën, 30 Qershor - 6 <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

PERIME - FRUTA (Në lekë/kg)<br />

Çmimet mesatare krahasuese javore për<br />

shumicën, datat 30 Qersh.- 6 <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

ÇMIMET MESATARE TË SHITJES ME SHUMICË<br />

(Perime) (Në lekë/kg) 30 Qershor - 6 <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

Dr Lu Br El Fr Gj Ku Ko Le Di Sh Tr Vl min mes max<br />

PERIME - FRUTA (Në lekë/kg)

<strong>11</strong> - <strong>24</strong> <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

Agrobiznesi<br />

<strong>11</strong><br />

TË FRUTA - PERIMEVE NË VEND<br />

Luhatjet e javës (pakica) 30 Qersh. - 6 <strong>Korrik</strong><br />

Kete jave ne krahasim me javen e kaluar çmimet e shitjes me pakice te<br />

artikujve perime, fruta, fasule dhe patate kane ulje shume te ndjeshme.<br />

Keshtu nga 38 artikuj te krahasueshem qe gjenden ne treg, 30 prej tyre kane<br />

ulje çmimi, 6 artikujt kane rritje ndersa 2 artikuj nuk ka levizje çmimi.<br />

Perimet. Gjate kesaj jave ne krahasim me javen e kaluar nga 21 artikuj<br />

qe ka tregu 16 prej tyre kane ulje çmimi qe variojne nga 2 deri ne 95 lek/kg.<br />

Keshtu ulje kane bamja me 95 lek/kg, patellxhani me 37 lek/kg, speci gogozhar<br />

me 35 lek/kg, speci i verdhe me 17 lek/kg, speci Kapi me 16 lek/kg, hudra e<br />

thate me 15 lek/kg, barbunja me 14 lek/kg, qepa e njome me 12 lek/kg etj.<br />

Vetem 3 artikuj kane rritje çmimi si hudra e njome me 10 lek/kg, lule lakra me<br />

8 lek/kg dhe lakra me 1 lek/kg etj. Trangulli e sallata nuk kane levizje çmimi<br />

ndaj nje jave me pare. Fasulja kokerr vogel ka ulje me 8 lek/kg , fasulja pllaqi<br />

ka ulje çmimi me 5 lek/kg dhe patatja gjithashtu ka ulje me 2 lek/kg.<br />

Frutat. Nga 14 artikuj qe ka tregu, <strong>11</strong> prej tyre kane ulje çmimi si rrushi me<br />

93 lek/kg, fiku me 35 lek/kg, ananasi me 32 lek/kg, bostani me 10 lek/kg,<br />

limoni e dardha me 9 lek/kg, portokalli e kumbulla me 8 lek/kg, banania e<br />

Luhatjet e javës (shumica) 30 Qersh. - 6 <strong>Korrik</strong><br />

shalqini me 7 lek/kg dhe molla me 4 lek/kg. 3 artikuj te tjere kane rritje çmimi<br />

si qershia me 22 lek/kg, kajsia me 3 lek/kg dhe pjeshka me 2 lek/kg.<br />

Çmimet ne tregjet e shumices<br />

Ne kulturat perimore nga prodhimet e vendit nga 20 artikuj 15 prej tyre<br />

kane ulje çmimi si bamja me 108 lek/kg, patellxhani me 33 lek/kg, speci i<br />

verdhe me 16 lek/kg, speci Kapi me 15 lek/kg, barbunja me 10 lek/kg, hudra<br />

e thate e lule lakra me 5 lek/kg etj. 4 artikuj kane rritje çmimi si spinaqi me <strong>11</strong><br />

lek/kg, hudra e njome me 9 lek/kg, sallata me 4 lek/kg e trangulli me 2 lek/kg<br />

etj. Preshi nuk ka levizje çmimi. Fasulja pllaqi ka ulje me 6 lek/kg, fasulja<br />

kokerr vogel ka ulje me 4 lek/kg, patatja e gruri gjithashtu kane ulje me 2 lek/<br />

kg ndersa misri ka rritje me 3 lek/kg.<br />

Frutat (prodhime vendi). Nga 10 artikuj ne treg qe te 6 artikujt kane ulje<br />

çmimi si molla me 37 lek/kg, rrushi me 33 lek/kg, fiku me 29 lek/kg, kumbulla<br />

me 7 lek/kg, bostani me 6 lek/kg dhe shalqini me 5 lek/kg. 3 artikuj kane rritje<br />

si qershia me 17 lek/kg, pjeshka me 5 lek/kg dhe kajsia me 1 lek/kg. Dardha<br />

nuk ka levizje çmimi.<br />

ÇMIMET MESATARE TË SHITJES ME PAKICË<br />

(Në lekë/kg) 30 Qershor - 6 <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

ÇMIMET MESATARE<br />

KRAHASUESE TË<br />

PAKICËS SË PERIMEVE<br />

DHE FRUTAVE<br />

JAVA TRETE E QERSHORIT<br />

2007 DHE <strong>2008</strong><br />

Perimet<br />

FRUTA<br />

Dr Lu Br El Fr Gj Ku Ko Le Di Sh Tr Vl min mes max<br />

FRUTA<br />

ÇMIMET MESATARE TË SHITJES ME SHUMICË<br />

(Në lekë/kg) 30 Qershor - 6 <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

Dr Lu Br El Fr Gj Ku Ko Le Di Sh Tr Vl min mes max<br />

Frutat<br />

(vijon në faqen 12)

12 Agrobiznesi<br />

<strong>11</strong> - <strong>24</strong> <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

BUJQESIA PRAKTIKE<br />

PERIMTARI<br />

Marre nga botimet e Projektit FAO - GCP/ALB/ITA<br />

(Vijon nga numri i kaluar)<br />

Në grupin e makroelementëve,<br />

bëjnë pjesë azoti, fosfori dhe potasi.<br />

VRESHTARI<br />

erimet: Roli fiziologjik i makroelementëve<br />

ROLI FIZIOLOGJIK I<br />

AZOTIT (N)<br />

Azoti është elementi shumë i<br />

rëndësishëm si për rritjen ashtu edhe<br />

për zhvillimin e bimëve të perimeve.<br />

Ai merr pjesë në ndërtimin e proteinave,<br />

të cilat pas ujit është përbërësi<br />

më kryesor në ndërtimin e prooplazmes<br />

së qelizave. Ai merr pjesë<br />

ë përbërjen e komponentëve me<br />

ëndësi jetësore siç janë acidetukleike<br />

si: ARN, AND. Po ashtu N<br />

er pjesë në formimin e klorofi lës,<br />

itaminave, fosfatideve, alkaloideve,<br />

tj. Gjatë vegjetacionit dhe kryesisht<br />

ë fazat e para të moshës së bimëve,<br />

zoti përqëndrohet më tepër në inet<br />

e reja meristematike të rritjes. Me<br />

alimin e kohës ky element grumbullohet<br />

në lule e fruta. Azoti ka një<br />

ndikim të jashtëzakonshëm jo vetëm<br />

si element përbërës në ndërtimin e<br />

trupit të bimës, por në sajë të pranisë<br />

së tij ai ndikon drejtëpërsëdrejti në<br />

asimilimin e një gamë të gjërë të elementëve<br />

të tjerë që ndodhen në<br />

solucionin ushqimor toksor.<br />

Bimët e perimeve e asimilojnë<br />

azotin në formë nitratesh dhe të kriprave<br />

amoniakale. Format amonikale<br />

asimilohen me me vështirësi.<br />

ormat amoniakale mund të asimiloen<br />

më mirë në toka të ftohta, të rëna<br />

dhe me lagështi të tepruar. Në<br />

omponimet organike bimore, azoti<br />

jëndet në formën e grupeve amidke,<br />

aminike, humidike, etj. Kur bimët<br />

shqehen me nitrate, ato më parë<br />

eduktohen në forma amoniakale.<br />

orma amoniakale është më e asimiueshme<br />

nga bimët e perimeve. Sipas<br />

disa autorëve (Khare e Umzani<br />

1969, Kunju e George 1969, Spalndon<br />

e Ivannë 1968), referojnë së<br />

n.q.s. elementi N është në proporcione<br />

të drejta me elementët e tjerë<br />

ushqimor, ai ndikon drejtëpërsëdrejti<br />

në rritjen e numrit të luleve dhe të<br />

frutave në bimë. Prania optimale e<br />

këtij elementi në tokë ndikon në<br />

rritjen e një bime të fuqishme.<br />

Sipas tyre veçanërisht elementi<br />

azot, favorizon mjaf mirë pllenimin,<br />

lidhjen dhe rritjen e frutave të porsalidhura,<br />

si dhe të frutave të tjerë që<br />

janë në rritje e sipër. Madje, (sipas<br />

Cuocolo 1967,) n.q.s. ky element është<br />

i pranishëm dhe në proporcione<br />

të drejta me elementët e tjerë ushqimor,<br />

menjëherë pas krizes që shkaktohet<br />

nga trapiantimi, ai ndikon<br />

drejtëpërsëdrejti në daljen e shpejtë<br />

të rrënjezave të reja, të cilat ndihmojnë<br />

në zënjen e fi danave të sapo<br />

trapiantuara. Gjithashtu është vërtetuar<br />

se, rezultate mjaft të mira të kjo<br />

bimë, arrihen n.q.s., N2O i sigurohet<br />

jo vetëm në proporcione të caktuara<br />

me elementët e tjerë kryesor ushqimor,<br />

por dhe me një shpërndarje të<br />

drejtë në raport me kërkesat gjatë<br />

fazave të rritjes dhe të zhvillimit të<br />

bimëve.<br />

Është vënë re se (sipas Ozaky<br />

1956, Ray 1962, Caliandro 1967, etj,),<br />

plehërimi i njëanshëm azotik dhe me<br />

doza të larta, jo vetëm që nuk ndikon<br />

në shtimin e prodhimit, por përkundrazi,<br />

ai ndikon në uljen e tij. Madje<br />

është vënë re se perimet e vonojne<br />

pjekjen botanike të frutave. Sipas<br />

Singh e Nëttles 1961- 1962 dhe Yenkhis<br />

e Horn 1963, në doza të larta<br />

azoti, bimët marrin një rritje të vrullshmë<br />

të masës vegjetative, ndërsa<br />

diferencimi dhe zhvillimi i organeve<br />

gjenerative, vonohet. Në zonat me<br />

veriore (sipas autorëve Italianë, Ballatore<br />

dhe Pimpini 1966 e 1967), ky<br />

ndikim bëhet akoma me negativ<br />

sepse temperaturat dhe ndriçimi diellor<br />

janë më të disfavorshme për<br />

jetën e bimëve.<br />

Perimet e asimilojne azotin më<br />

tepër gjatë fazës së rritjes vegjetative.<br />

Pjesa më e madhe e N dhe P<br />

asimilohen në periudhën e lulëzimit<br />

dhe të frutifi kimit masiv. Kjo periudhë<br />

për kushtet e vëndit tonë (në<br />

rastin e kultivimit në fushë të hapur),<br />

korespondon nga mesi i Qershorit e<br />

deri në fund të Gushtit. Niveli i ulët i<br />

N në solucionin ushqimor të tokës,<br />

ndikon në atë që bimët të zhvillohen<br />

të dobëta dhe të vonojnë proceset e<br />

rritjes dhe të zhvillimit të tyre. Simptoma<br />

e mungesës së këtij elementi<br />

në fazat e para të rritjes, shoqërohet<br />

me çngjyrosjen e gjetheve të poshtme.<br />

Ngjyra kalon nga ngjyra jeshile<br />

e errët, në jeshile të verdhë.<br />

Nëqoftëse ky element vazhdon të<br />

mungoje akoma edhe për një kohë<br />

më të gjatë, atëhere kjo zverdhje<br />

pushton gati të gjithë bimën. Bimët<br />

rriten dhe zhvillohen me vonësë dhe<br />

sasia e luleve për bimë, është mjaft e<br />

ulët. Gjethet ngelen të vogla dhe të<br />

drejta. Ato fruta që lidhen, rriten<br />

ngadalë dhe të deformuara. N në<br />

bimë është i lëvizshëm, d.m.th. kur<br />

në tokë N është pamjaftueshëm,<br />

brënda bimës ai lëviz nga gjethet më<br />

të vjetra në ato më të rejat (kjo është<br />

dhe arësyeja që shënjat e para të<br />

mungesës së azotit vërehen me zverdhjen<br />

e parakohshmë të gjetheve më<br />

të vjetra). Kur elementi N vazhdon<br />

të mungoje në tokë, bimët pesojnë<br />

një ulje të theksuar të aktivitetit jetësor<br />

dhe veçanërisht atë të fotosintezës.<br />

Kjo ndodh sepse kloroplastet<br />

që ndodhen në gjethe e ulin aftësinë<br />

e sistëzes së lëndëve organike<br />

dhe bimët në përgjithësi zhvillohen<br />

të dobëta.<br />

ROLI FIZIOLOGJIK I<br />

FOSFORIT (P2O5)<br />

Ne indet bimore të trupit të perimeve,<br />

fosforin e gjejmë në formën e<br />

komponimeve organike siç janë:<br />

ortofosfatet e kaliumit, të kalciumit,<br />

të magneziumit, si dhe në shumë komponime<br />

të tjera organike. Pa<br />

prezencën e këtyre të fundit, është<br />

vështirë të gjëndet ndonjë proces<br />

sadopak i rëndësishën në jetën dhe<br />

metabolizmin e qelizave të indeve bimore.<br />

Komponimet më të rëndësishmë<br />

të cilat zenë vëndin e parë në<br />

jetën e kësaj bime, janë acidet<br />

nukleike, të cilat përbëjnë bazën e<br />

makromolekulave për sintezën e<br />

nukleotideve dhe të acideve me<br />

krysore të ARN e ADN.<br />

Përsa i përket rëndësisë së forsforit<br />

në proceset jetësore të këtyre<br />

bimëve, sipas një grupi autorësh si:<br />

Parker 1969, Le Compte 1962, Ozaki<br />

e Hortenstinë 1962, Morani 1965,<br />

Ballatonë 1966, Caliandro 1967, Pampini<br />

1967, etj, këtë element ato e kanë<br />

cilësuar si elementin me përcaktues<br />

si në rritjen dhe zhvillimin normal të<br />

bimëve, ashtu edhe në nivelin e prodhimtarisë<br />

së tyre. Qenja e këtij elementi<br />

në sasinë optimale në solucionin<br />

ushqimor të tokës, ndikon<br />

ndjeshëm në rritjen e sasisë së luleve<br />

të lulezuara në bimë, në sasinë<br />

e frutave të lidhura dhe në rritjen e<br />

shpejtë dhe pjekjen e hershmë të<br />

tyre. Disa studiues të tjerë si: Baca e<br />

Castillo 1964, Ozaki 1956, Pimpini<br />

1967, etj, kanë vërtetuar se teprimi<br />

me plehëra fosforike pengon rritjen<br />

dhe zhvillimin normal të bimëve.<br />

Gjithashtu sipas tyre, plehërimi fosforik<br />

i specit të kultivuar në kushtet<br />

e fushës së hapur dhe me nivele më<br />

të larta së 600 kg/ha superfosfat (me<br />

16-18 % lëndë aktive), nuk infl uenson<br />

pozitivisht në prodhimin e këtyre<br />

bimëve. Kjo sepse sasia e tepruar<br />

e forforit, pengon asimilmin e<br />

elementëve të tjerë të domosdoshëm<br />

ushqimor.<br />

Veç faktorëve të tjerë si: lagështira<br />

e tokës, gjëndja fi zike e saj, kultivari,<br />

etj, asimilimi i mirë i fosforit<br />

është i lidhur drejtëpërsëdrejti edhe<br />

më intensitetin e ndriçimit diellor, temperaturat<br />

e ajrit dhe të tokës. Lidhur<br />

me ndriçimin diellor, perimet e kultivuara<br />

në kushtet e fushës së hapur,<br />

pothuajse në të gjithë zonat e vëndit<br />

tonë nuk paraqesin ndonjë<br />

shqetësim. Kjo sepse, sasia e<br />

ndriçimit diellor gjatë periudhës së<br />

kultivimit të këtyre bimëve, është e<br />

mjaftueshme. Lidhur me ndikimin e<br />

temperaturave të tokës dhe të ajrit,<br />

kjo varet kryesisht nga zonat agroekologjike,<br />

mikrozonat e vëndit tonë<br />

dhe mbi të gjitha nga stinat e vitit.<br />

Ndërsa në kushtet e mjediseve të<br />

mbrojtura (kryesisht serrat), sezoni<br />

në të cilën kultivohen këto bime,<br />

përkon me kushtet e kufi zuara të<br />

ndriçimit diellor. Në këto kushte asimilimi<br />

i fosforit edhe pse në mjedisin<br />

ushqimor është i pranishëm, bimët e<br />

kanë të vështirë për ta asimiluar atë.<br />

Në këto kushte është e domosdoshme<br />

që në solucionin ushqimor,<br />

duhet të rritet përqëndrimi i fosforit,<br />

me qëllim që bimët të kenë sasi të<br />

mjaftueshme fosfori për ta asimiluar.<br />

Në kushte të tilla, përmirësimi i asimilimit<br />

të fosforit, shtohet nëqoftëse<br />

plehërat fosforike shoqërohen në<br />

proporcione të drejta me ato azotike.<br />

Nga studimet e kryera sipas autorëve<br />

Spaldon e Ivanic 1968, ato<br />

rekomandojnë se raporti më i mirë<br />

ndërmjet anhidritit fosforik dhe formave<br />

azotike, duhet të jetë 2 : 1,5.<br />

Mungesa e fosforit në tokë ose<br />

pamundësia e tij për tu asimiluar nga<br />

bima, në përgjithësi ndikon<br />

ndjeshëm në rritjen dhe zhvillimin<br />

normal të kësaj bime. Efekti i mungesës<br />

së këtij elemeni, shfaqet me uljen<br />

e theksuar të aktivitetit jetësor<br />

dhe shënjat e para të mungesës së<br />

fosforit, shfaqen me drunjëzimin e<br />

parakohshëm të indeve jo vetëm Te<br />

bimët me mosha të avancuara, por<br />

edhe në bimët e moshave më të reja.<br />

Kërcejtë mbeten të hollë, gjethet e<br />

vjetra marrin një zbehje me njolla të<br />

verdha dhe të nekrotizuara, të cilat<br />

bien parakohë. Ndërsa, të gjethet e<br />

reja majat e tyre qëndrojnë të varura<br />

dhe në faqen e sipërme ato marrin<br />

ngjyrë blu të hapur, ndërsa nervaturat<br />

marrin ngjyrë të purput.<br />

Prandaj për ta eleminuar këtë<br />

dukuri, është e domosdoshme që<br />

krahas masave për sigurimin e<br />

ndriçimit diellor dhe temperaturave<br />

të ajrit e të tokës, duhet të synohet<br />

në ekuilibrimin e dozave të plehërave<br />

azotike me ato fosforike. Fosforin zakonisht<br />

perimet e asimilojne në<br />

formën e joneve H2PO4-, HPO4<br />

2-. Këto jone formohen në tokë,<br />

gjatë disiocimit të kriprave të acidit<br />

fosforik. Fosfori ka një ndikim shumë<br />

të madh jo vetëm si element kryesor<br />

përbërës në ndërtimin e bimëve të<br />

perimeve, por se në sasi normale të<br />

tij në tokë, ai ndikon drejtëpërsëdrejti<br />

në rritjen e mundësisë së asimilimit<br />

të një game më të gjërë të elementëve<br />

të tjerë ushqimor që ndodhen në<br />

solucionin ushqimor të tokës.<br />

ROLI FIZIOLOGJIK I<br />

POTASIT (K2O)<br />

Lidhur me rolin fi ziologjik të elementit<br />

K Te bimët e perimeve, nga<br />

studiues dhe autorë të ndryshëm ka<br />

patur mjaf debate, mendimë të cilat<br />

shpesh herë kanë qënë edhe kondradiktore.<br />

Ato japin mjaf konkluzione<br />

dhe rekomandimë të ndryshme,<br />

por nga rekomandimet e tyre është<br />

theksuar se prania në sasira normale<br />

të potasit në substratin ushqimor,<br />

ka vërtetuar se prodhimi dhe cilësia<br />

e frutave të perimeve, është rritur dhe<br />

përmirësuar ndjeshëm. Shumë studiues<br />

si: Ozaki dhe Hamilton 1954,<br />

Ray 1957, Pimpini 1967, etj, kanë rekomanduar<br />

së me rritjen e nivelit të<br />

plehërave potasike në tokë, janë<br />

marrë më shumë fruta për bimë dhe<br />

me një peshë mesatare më të madhe.<br />

Ndërsa disa autorë të tjerë si:<br />

Hortenstinë 1962, Matë 1964, Kaliandro<br />

1967, Kunju e George 1969,<br />

Dhulappanavar 1965, etj, kanë<br />

dhënë mendime së rezultatet e<br />

ndikimit të plehërave potasike kanë<br />

qënë modeste.<br />

Por pjesa dërmuese e tyre, në mes<br />

të cilave Somos 1965, Pimpini 1967,<br />

etj, kanë theksuar se plehërimet potasike<br />

kanë ndikuar në rritjen hershmërisë<br />

së pjekjes, në përmirësimin e<br />

shijes, në përmirësimin e ngjyrave<br />

të frutave, në rritjen e koensistënces<br />

dhe të fortësisë të tulit, në rritjen<br />

e përmbajtjes së sheqerit, në rritjen<br />

e përmbajtjes së karotenit, acidit<br />

askorbik, si dhe të vitaminave të<br />

ndryshme. Madje, prania e potasit<br />

në tokë rrit qëndrueshmërinë e<br />

bimëve ndaj disa sëmundjeve me<br />

origjinë kërpudhore, e sidomos ato<br />

që shkaktojnë kalbëzimin e frutave.<br />

Disa autorë të tjerë si: Iley e Ozaki<br />

1967, Campbell e Hanna 1956, rekomandojnë<br />

se raporti në mes N2O<br />

e K2O, duhet të jetë respektivisht<br />

në 1: 1,2.<br />

Është vërtetuar se në indet bimore,<br />

kaliumi është i lidhur ngushtë<br />

me acidet e ndryshme minerale<br />

e organike dhe së rreth 4/5 e kaliumit<br />

të përgjithshëm në bimë,<br />

është i përqëndruar kryesisht në<br />

vakuola dhe lëngun qelizore të<br />

protoplazmes. Ndërsa pjesa tjetër<br />

në limfen e bimës. Potasi është i<br />

shpërndarë pothuajse në të gjithë<br />

trupin e bimës, por disi më i përqëndruar<br />

gjëndet në indet meristematike<br />

të rritjes. Roli kryesor i potasit<br />

në këto bimë, është se ky element<br />

merr pjesë në neutralizimin e ph të<br />

lëngut qelizor, në rritjen e presionit<br />

ozmotik, në hidratimin e plazmës,<br />

etj. Në prezencë të mjaftueshme të<br />

kriprave të fosfateve dhe atyre potasike,<br />

plehërimi i bollshëm me plehëra<br />

azotike, mund të asimilohet<br />

mirë nga bima. Por ndikim më të<br />

madh i këtij elementi në bimë,<br />

shfaqet në drejtim të sintezës dhe<br />

të transformimeve të karbohidrateve.<br />

Gjithashtu është vërtetuar se,<br />

elementi i kaliumit rrit intensitetin<br />

e fotosintezës dhe kjo më e dukshme<br />

është në ditët me vranësira<br />

ku ndriçimi diellor është i më i kufi<br />

zuar.<br />

(Vijon ne numrin e ardhshem)<br />

ardhia: Organet gjenerative<br />

(Vijon nga numri i kaluar)<br />

Te organet gjenerative bëjnë<br />

pjesë: i) Lulet; ii) Frutat dhe<br />

iii) farërat.<br />

Lulet<br />

Lulet e hardhisë bashkohën<br />

në një lulesë që quhet vile ose<br />

veshuli. Lulesa del nga e njëjta<br />

nyja por në anën e kundërt te<br />

pozicionit të gjethes. Lulja ëshë<br />

organi i riprodhimit seksual.<br />

Një lule normale përbëhet nga: i)<br />

bishti; ii) shtrati; iii) kupa; iv)<br />

kurora (petlat dhe nënpetlat); v)<br />

thekët (organi mashkullor); vi)<br />

Pistili (organi femëror Figurë 14).<br />

Thekët përmbajnë polenin dhe<br />

pistili përbëhet nga trasta embrionale<br />

dhe vezëzat. Në çdo vezore<br />

ka 1-4 qeliza femërore, po<br />

zakonisht ndodhen 2 copë.<br />

Kështu te kultivarët Aligote,<br />

Figurë 15. Skema e lules së hardhisë<br />

Pino Gri, Pulez, etj, sasia e luleve<br />

në një lulesë është 80-100 lule.<br />

Ndërsa te kultivarët Afuzali,<br />

Kabernet, etj, sasia e luleve në<br />

një lulesë është nga 1200-1500<br />

lule.<br />

Te hardhia dallohen tre tipe<br />

Figurë 14. Skema e luleve jo funksionale<br />

lulesh që janë: i) Lule dyseksore<br />

normale; ii) Lule njëseksore ose<br />

funksionale mashkullore që do<br />

të thote se pjesa femërore ose<br />

nuk është zhvilluar farë ose nuk<br />

është funksionale; iii) Lule<br />

njëseksore ose funksionale<br />

femërore, që do të thote se pjesa<br />

mashkullore ose nuk është<br />

zhvilluar fare ose nuk është<br />

funksionale;<br />

Lulet dyseksore normale,<br />

kanë pothuajse pjesa më e madhe<br />

e kultivarëve. Lulet funksionale<br />

femërore janë tipike për kultivarët:<br />

çaushi, Tajka e Kuqe,<br />

Kalmeti Kokërmadh, etj. Gjatë<br />

kultivimit është e domosdoshme<br />

që këto kultivarë duhet të shoqërohen<br />

me kultivarë të tjerë pllenues<br />

me kusht që periudha e<br />

lulëzimit duhet të jetë e njëjtë.<br />

Kështu psh, Çaushi duhet të<br />

shoqërohet me Afuzaline, Kallmeti<br />

me Manakuqen, Tajka e<br />

Kuqe me Manakuqen, etj. Nëse<br />

lulet funksionale femërore nuk<br />

arrijnë të pllenohen, atëhere ato<br />

ngelen të vogla dhe pa fara. Ky

<strong>11</strong> - <strong>24</strong> <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

Agrobiznesi<br />

13<br />

PEMTARI<br />

BUJQESIA PRAKTIKE<br />

(Vijon nga numri i kaluar)<br />

Kërkesat ndaj<br />

faktorëve të mjedisit<br />

Ndër elementët më kryesor<br />

të mjedisit për kushtet normale<br />

të rritjes dhe të zhvillimit të<br />

pemëve frutore janë; temperatura<br />

e ajrit; temperatura e<br />

tokës; lagështira ajrore dhe<br />

tokësore; drita; ajrimi; era;<br />

prania e elementëve ushqimore<br />

në tokë, etj. Secili nga këto elementë,<br />

ka rëndësinë dhe vëndin<br />

e vet në jetën e këtyre<br />

bimëve. Mungesa e njërit apo<br />

tëprica e tjetrit ndikojnë për keq<br />

në rritjen e zhvillimin e tyre. Vlerat<br />

e këtyre elementëve për një<br />

zonë apo mikrozonë të caktuar<br />

janë të ndryshme. Ato janë në<br />

varësi të lartësisë mbi nivelin e<br />

detit, kundërdrejtimit ndaj diellit,<br />

relievit, përbërjes kimike<br />

dhe fizike të tokës, të gjërësisë<br />

gjeografike, e shumë të tjera.<br />

Kërkesat për<br />

temperaturën<br />

Temperatura është një nga<br />

faktorët më të rëndësishëm për<br />

jetën e pemëve frutore. Të gjithë<br />

proceset e ndryshme fiziologjike<br />

realizohen vetëm në prani të një<br />

intervali të caktuara temperaturash<br />

të ajrit, të tokës dhe të<br />

vetë bimës. Sipas vlerave të temperaturave,<br />

varet ndjeshëm aftësia<br />

thithëse e sistemit rrënjor,<br />

intensiteti i fotosintezës, intensiteti<br />

i frymëmarrjes, intensiteti<br />

i transpirimit dhe i shumë proceseve<br />

të tjera fiziologjike.<br />

Në drejtimit të kultivimit dhe<br />

të përshtatjes sa më të mirë të<br />

këtyre bimëve për kushtet e një<br />

rajoni të caktuar, rëndësi praktike<br />

paraqesin kryesisht këto<br />

tregues; i) Temperaturat mesatare<br />

shumëvjeçare të ajrit, ii)<br />

Temperaturat minimale e maksimale<br />

absolute, iii) Temperatura<br />

e tokës, etj. Sipas ndikimit te<br />

temperaturave në jetën e bimëve<br />

ato klasifikohën në: i) Temperatura<br />

të Pragut të Minimumit Biologjik,<br />

ii) Temperatura Optimale,<br />

iii) Temperatura të Pragut<br />

të Maksimumit Biologjik.<br />

Me temperatura të pragut të<br />

minimumit biologjik, kuptojmë<br />

ate vlerë temperature kur bima<br />

fillon proceset foziologjike të<br />

rritjes dhe të zhvillimit të saj.<br />

Me temperatura optimale,<br />

kuptojmë atë interval temperature,<br />

kur rritja dhe zhvillimi i tyre<br />

bëhet krejtësisht normale. Temperatura<br />

optimale e rritjes dhe e<br />

zhvillimit të bimëve, është e<br />

ndryshme në varësi të llojeve<br />

dhe të stadeve të ndryshme fiziologjike<br />

të rritjes dhe të zhvillimit.<br />

Ajo lekundet nga <strong>24</strong> - 28 0 C.<br />

Në kushtet e temperaturave optimale<br />

dhe të faktorëve të tjerë<br />

si: drita diellore, uji, ajri, etj,<br />

bimët sintetizojne më tepër<br />

lëndë organike, që d.m.th. më<br />

shumë rritje e zhvillim në njësinë<br />

e kohës dhe më shumë prodhim<br />

frutash e gjethesh e me<br />

cilësi për njësi të sipërfaqes.<br />

Me temperatura të pragut të<br />

maksimumit biologjik,kuptojmë<br />

ato temperatura kur vlerat e të<br />

cilave nëqoftëse vazhdojnë të<br />

rriten më tej, bimëve i’u fillon t’ju<br />

shkaktohen shqetesime fiziologjike.<br />

Kjo ndikon në frenimin<br />

e rritjes dhe të zhvillimit të<br />

bimëve. Në përgjithësi tëmperatura<br />

e pragut te maksimumit biologjik<br />

për shumicën e pemëve<br />

frutore është deri në 35 0 C. Por<br />

tek arroret kjo është më pak deri<br />

në 28 0 C. Një rëndësi praktike<br />

për kultivimin kanë gjithashtu<br />

edhe njohja e dy treguesve të<br />

tjerë kryesor të temperaturave<br />

që janë: a) Shuma e temperaturave<br />

efektive dhe b) Shuma<br />

e temperaturave aktive.<br />

Shuma e temperaturave<br />

efektive(Tef). Kjo vlerë gjëndet<br />

nga diferenca temperaturave<br />

mesatare të një periudhë të marrë<br />

në analize, me vlerën e temperatures<br />

së minimumit biologjik<br />

të një bimë të dhënë, dhe<br />

kjo diference shumëzohet me<br />

numrin e ditëve të periudhës së<br />

vegjetacionit. Kjo vlerë përcaktohet<br />

me anë të barazimit: Tef =<br />

(Tmes - Tmb) x n, ku: Tef - është<br />

shuma e temperaturave efektive,<br />

Tmes - është temperatura mesatare<br />

e ajrit në një periudhë të<br />

dhënë; Tmb - është temperatura<br />

e minimumit biologjik në të cilën<br />

bima fillon rritjen e saj dhe n është<br />

periudha vegjetative që shprehet<br />

në numër ditësh. Në bazë të<br />

kësaj përllogaritjeje, mund të ndërtohet<br />

një grafik i tillë, i cili ndihmon<br />

të përcaktohen pragjet e<br />

fillimit dhe të mbarimit të temperaturave<br />

efektive të një zonë të<br />

caktuar.<br />

Shuma e temperaturave aktive<br />

(Ta). Kjo vlerë përfaqeson<br />

shumën progresive te temperaturave<br />

mesatare ditore mbi pragun<br />

e minimumit biologjik (Pmb).<br />

P.sh., nëqoftëse temperatura mesatare<br />

e një ditë të caktuar (Tmd)<br />

gjatë periudhës së kultivimit është<br />

25 0 C, atëhere vlera Temperatura<br />

Aktive Ditore (Tad), e cila shërben<br />

për të përcaktuar shumën e<br />

temperaturave aktive, vlerësohet<br />

sipas barazimit: Tad = Tmd - Pmb.<br />

Ndërsa vlera e Shumës së Temperaturave<br />

Aktive (Tak), gjëndet<br />

duke mbledhur vlerat e temperaturave<br />

aktive ditore të ditës së<br />

parë, të dytë dhe kështu me radhë<br />

të gjithë ditët (n) e periudhës së<br />

kultivimit të bimëve në një zonë<br />

të caktuar. Vlera e Tak, e gjetur<br />

sipas barazimit: Tak = Tad 1<br />

+ Tad 2<br />

+ … + Tad n-1<br />

+ Tad n<br />

(d1; d2;<br />

d3;….dn); ku d1; d2; etj, janë dita<br />

e parë e dytë e me radhë. Sipas<br />

studimeve të bera është vërtetuar<br />

se bimët frutore gjatë një periudhë<br />

vegjetative kërkon një<br />

shume temperaturash aktive mbi<br />

12 0 C, në vlerën totale rreth <strong>24</strong>00-<br />

2600 0 C, të cilët janë të ndryshme<br />

për llojet e bimëve dhe stadet e<br />

ndryshme të rritjes dhe të zhvillimit<br />

të tyre.<br />

Reagimi i bimëve ndaj temperaturave<br />

të larta. Temperaturat<br />

e larta në mbi 35 0 C, ndikojnë<br />

ne tharjen e lagështirës ajrore dhe<br />

gojezat e gjetheve duke tentuar<br />

te realizojnë një vetëfreskim me<br />

anë të procesit te transpiracionit,<br />

humbasin shumë ujë dhe në temperaturat<br />

mbi 40 0 C, gjethet<br />

kalojnë ne vyshkje. Vyshkja<br />

mund të jetë e përkohshme dhe e<br />

përhershme. Vyshkja e përkohshme<br />

kalon shpejt nëse temperaturat<br />

e mbasditës fillojnë dhe<br />

ulën dhe nëse toka ka vlagën e<br />

duhur. Nëse lagështira e duhur në<br />

tokë mungon, atëhere edhe pse<br />

temperaturat e mbasditës ulën,<br />

përsëri gjethet nuk e marrin vetën.<br />

Ky proces shoqërohet me<br />

përkeqësimin e bimës. Për të<br />

mbrojtur vetën, bimët në fillim<br />

bëjnë rrëzimin e parakohshem të<br />

frutave që akoma nuk janë pjekur,<br />

nëse frutat janë në fazën e pjekjes,<br />

atëhere cilësia e tyre është shumë<br />

e ulet (më pak lëng, pak sheqer<br />

dhe të tjera komponentë ushqimore).<br />

Gjethet kanë pak ardhangi/lagështirë<br />

dhe sasia e prodhimit<br />

dhe cilësia ushqimore bie<br />

ndjeshem. Nëse thatesira dhe<br />

tëmperaturat e larta vazhdojne,<br />

atëhere do të bien edhe gjethet.<br />

Reagimi i bimëve ndaj temperaturave<br />

te uleta.Nëse gjatë<br />

Pranverës temperaturat e ajrit<br />

zbresin papritur ne -1 deri në -1,5<br />

0<br />

C (nën zero), atëhere sythet e<br />

çelura (me lule ose me gjethe)<br />

dëmtohen rendë. Nëse gjatë periudhës<br />

së qetësisë dimërore, temperaturat<br />

e uleta zbresin më poshtë<br />

se vlerat përkatëse te rezistencës,<br />

atëhere në fillim fillojnë të<br />

dëmtohen sythat, pastaj degëzat<br />

njëvjeçare e më pas gradualisht<br />

në ato dy vjeçare e me radhë.<br />

Me qëllim që efekti dëmtues i<br />

bimëve frutore te ulet ne minimumin<br />

e mundshem, rëndësi ka<br />

që plantacioneve te trajtohen me<br />

një serë masash agroteknike, ku<br />

disa nga këto janë:<br />

i) Është shumë e rëndësishme<br />

të aplikohet një sistem i kombinuar<br />

plehrimi (NPK). Kjo shërbën<br />

që sythat, degëzat te kalojnë shpejt<br />

fazat e zhvillimit dhe në dimër të<br />

kenë hyrë në gjëndje te “pjekur”.<br />

ii) Te zbatohet një sistem ujitje<br />

pa e tepruar me qëllim që në fazat<br />

e fundit te vegjetacionit, të mos<br />

stimulohet vazhdimi i vegjetacionit<br />

apo dalja e filizave të rinj.<br />

iii) Te merren masa për një<br />

sistem të mirë kullimi (sistemi i<br />

drenazhimit është më i përsosur),<br />

etj.<br />

Pemët frutorë: Kërkesat për temperaturë e ujë<br />

Kërkesat për ujin<br />

Uji është elementi bazë dhe<br />

më i rëndësishëm jetësor, sepse<br />

nga gjëndja dhe sasia e tij në<br />

tokë, e ajer, varet rritja dhe zhvillimi<br />

normal i këtyre bimëve. Për<br />

të siguruar rendimente dhe cilësi<br />

të lartë të prodhimeve (fruta<br />

ose gjethe) për njësi të sipërfaqes,<br />

duhet që në radhë të parë<br />

të njihen mirë kërkesat e bimëve<br />

për këtë element jetësor. Nevojat<br />

për lagështirë janë të ndryshme<br />

në faza të ndryshme të<br />

rritjes dhe të zhvillimit të saj.<br />

Vetëm në një sasi të caktuar<br />

lagështirë tokësore, bëhet e mundur<br />

tretja e duhur e elementëve<br />

ushqimorë që ndodhen në tokë,<br />

duke formuar te ashtuquajturen<br />

solucionin tokësor. Nëpërmjet qimeve<br />

thithëse solucioni tokësor<br />

kalon në sistemin rrënjor dhe më<br />

pas në pjesën mbitokësore, ne<br />

kërcej, në gjethe, e fruta.<br />

Uji në trupin e bimëve ka<br />

shumë funksione, por ndër to më<br />

kryesoret janë:<br />

i) Së pari, me anë të ujit bimët<br />

i transportojnë në trupat e tyre<br />

lëndët ushqimorë të nevojshme.<br />

Në prani të ndriçimit diellor, gazit<br />

karbonik dhe të temperaturave të<br />

përshtatëshme, solucioni tokësor<br />

nëpërmjet procesit të fotosintezës<br />

hyn në reaksione të<br />

ndërlikuara bio-kimike, ku sintetizohet<br />

lënda organike e cila<br />

është materiali bazë për ndërtimin<br />

dhe rritjen e bimëve, frutave dhe<br />

të gjetheve, etj.<br />

ii) Së dyti,bima me anë të transpirimit<br />

(avullimit) nga sipërfaqja<br />

e gjetheve, vetëfreskohët. Si<br />

rezultat i avullimit të ujit nga<br />

sipërfaqet e gjetheve, ulet temperatura<br />

e tyre. Nëpërmjet këtij<br />

procesi bimët vetëmbrohen nga<br />

temperaturat e larta dhe kryejne<br />

pa shumë probleme, proceset e<br />

tyre fiziologjike.<br />

Kërkesat për ujë janë qysh në<br />

farë. Uji i sapo futur në farë dhe<br />

në temperatura të përshtatëshme<br />

ndikon në fillimin e oksidimit dhe<br />

të zbërthimit hidrolitik të albuminave.<br />

Në këtë fazë frymëmarrja intensifikohët,<br />

çlirohet energjia e<br />

nevojshme dhe aktivizohet rrënja<br />

dhe kërçelli embrional. Si rezultat<br />

i rritjes së presionit të bymimit,<br />

realizohet çarja e levores së farës.<br />

Me rritjen e përqëndrimit të ujit<br />

deri në nivelin 55 - 65% të kapacitetit<br />

ujor të substratit ku është<br />

venë fara për mbirje, fara aktivizon<br />

më shpejtësi rritjen e embrionit,<br />

duke dhenë rrënjën embrionale<br />

dhe kërçellin embrional, që<br />

më pas përfundon në bimën e<br />

mbirë mbi sipërfaqen e substratit.<br />

Lagështira optimale sigurohet<br />

nëpërmjet ujitjeve të kujdseshme,<br />

pa e tepruar dhe gjithmonë<br />

e shoqëruar me ajrosje dhe<br />

me diellezim sa më të gjatë.<br />

Sasia e ujit në gjethe arrin nga<br />

60-80% në varësi të formave bimore.<br />

Në degëzat njëvjeçare, arrin<br />

ne 60 - 63%, në rrënjë 55-56%,<br />

në fruta 83-88%, etj. Mungesa e<br />

ujit të duhur në tokë vështirëson<br />

dhe ngadalëson rritjen dhe zhvillimin<br />

e gjetheve. Ne mungese<br />

te theksuar gjethet dhe llastarët<br />

jo vetëm që nuk rriten, por më<br />

vonë fillojnë të zverdhën dhe më<br />

pas rrezohen nga pema.<br />

Një rëndësi të madhe ka ujitja.<br />

Ky proces stimulon rritjen dhe<br />

zhvillimin e organeve gjenerative<br />

dhe të daljes së llastarëve të rinjë.<br />

Prania e ujit në sasi të konsiderueshme<br />

në tokë, stimulon<br />

shumë mirë sistemin rrënjror.<br />

Regjimi optimal ujor në tokë<br />

gjatë periudhës së vegjetacionit,<br />

duhet të jetë rreth 70-80% e<br />

aftësise ujëmbajtese të saj. Sasia<br />

e tepërt e ujit në tokë e dëmton<br />

sistemin rrënjor. Thellësia e<br />

ujrave nëntoksore nuk duhet të<br />

jetë me lart se 1,5m, në të kundërt<br />

bimët vuajne, asfiksohen dhe<br />

thahen.<br />

Fazat me kritike për ujë janë:<br />

i) Fillimi i lulëzimit dhe i frutifikimit;<br />

dhe ii) Faza e rritjes intensive<br />

të frutave, dhe të llastarëve. Krahas<br />

nevojave për lagështirën<br />

tokësore, pemët frutore janë<br />

ekzigjente edhe për lagështirën<br />

ajrore.<br />

(Vijon ne numrin e ardhshem)<br />

Figurë 16. Lulesa e një hardhie<br />

fenomen quhet “Melcim” dhe<br />

kokrrat quhen “melca”. Lulet<br />

funksionale mashkullore janë<br />

tipike për kultivarët e nënshartesave<br />

Rupestris dy Lot,<br />

140 Ruxheri, <strong>11</strong>03 Paulsen, 779<br />

Paulsen, etj.<br />

Zakonisht tek lulet dyseksore<br />

pllenimin e realizojnë me<br />

anë të insekteve (entomofila),<br />

ndërsa ato njëseksualet pllenimi<br />

realizohet kryesisht me anë<br />

të erës (anemofila), por një<br />

ndikim të rëndësishëm kanë<br />

edhe insektet. Një nga insektet<br />

që ndihmojnë më mirë pllenimin<br />

është bleta. Mbajtja e 5-8 kosherëve<br />

blete për një ha vreshti,<br />

ndihmon shumë në pllenimin<br />

e luleve.<br />

Veshuli, kokrrat dhe<br />

farërat<br />

Fruti është organi i riprodhimi<br />

dhe rrjedh nga pllenimi i lules<br />

femërore me polenin e lules mashkullore.<br />

Nga pllenimi, vezorja<br />

shndërrohet në frut dhe vezëzat<br />

në fara. Kështu, si rezultat i lidhjes<br />

së frutave lulesa shëndërrohet në<br />

bistak/veshul. Veshuli mund të<br />

jetë i thjeshtë (me një bosht dhe i<br />

veshur me kokrra rrushi) Ose i<br />

përbërë me krahë.<br />

Sipas formës së jashtme veshulet<br />

mund të jenë: a) Cilindrike<br />

(Pulezi, Pino Gri, Pino e Bardhë,<br />

etj), b) Konike (Shesh i Zi dhe i<br />

Bardhë, Manakuqja, Mavrud,<br />

Vlosh, etj), c) Cilindriko-konike<br />

(Afuzali, Italia, Tajka e Kuqe,<br />

Çaushi, etj); d) Me krahë; e) I<br />

Figurë 17. Format e veshuleve<br />

degëzuar, etj. Sipas shkallës së<br />

ngjeshmërisë/afrisë së kokrrave<br />

në veshul, ato mund të jenë: i) I<br />

shkrifët; ii) I plotë; iii) I ngjeshur,<br />

etj.<br />

Figurë 18. Skema e formave të<br />

kokrrat e rrushit<br />

Kokrrat e rrushit janë frutat që<br />

vinë si rezultat i transformimit të<br />

vezores së lules pas pllenimit. Ato<br />

kanë një bisht i cili lidhet me frenjën<br />

e veshulit. Format e frutit janë<br />

nga më të ndryshme të cilat ndryshojne<br />

në bazë të kultivarit dhe<br />

klonit (figurë 18).<br />

Ngjyra është e larmishme dhe<br />

kjo varet nga kultivari dhe kloni<br />

përkatës. Ngjyrat më mbizoteruese<br />

janë: e verdhë, e kuqe, rozë,<br />

e verdhë në të artë, në të bronxtë,<br />

në të trëndafiltë, në të hirtë, blu<br />

në të vjollcë, e shumë ngjyra dhe<br />

kombinime të tjera interesante, që i<br />

japin bukurinë dhe njëkohësisht<br />

kënaqësinë e të shijuarit (për më tepër<br />

kjo te kultivarët për ngrënie). Sipas<br />

madhësisë së kokrrave të rrushit, ato<br />

klasifikohën në këto grupe: i) Shumë<br />

të vogla, me një diametërr 4-5 mm;<br />

ii) Të vogla, me një diametërr 8-12<br />

mm; iii) Të mesme, me një diametërr<br />

12-18 mm; iv) Të mëdha, me një diametërr<br />

18-28 mm; v) Shumë të<br />

mëdha, me një diametërr mbi 28 mm.<br />

Sipas madhësisë së veshulëve, ato<br />

klasifikohën në këto grupe: i) Të<br />

vogla me gjatësi nga 6-13cm; ii) Mesatare<br />

me gjatësi 13-18 cm; iii) Të<br />

mëdha me gjatësi 18-30 cm, madje<br />

edhe më shumë.<br />

Vetë veshuli përbëhet nga këto<br />

komponentë (fig. 18): 1 - Bishti; 2 -<br />

Nyja e veshulit; 3 - Nyja e degëzimit<br />

të parë të frenjit; 4 - Krahët e veshulit;<br />

5 – Përdredhësja me disa kokrra<br />

rrushi.<br />

Fara është pjesë përbërëse e<br />

kokrrës së rrushit dhe është rezultat<br />

i vezëzave të pllenuara. Zakonisht<br />

në çdo kokërr duhet të ketë 4 fara,<br />

por gjatë pllenimit pllenohen vetëm<br />

2 vezëza dhe rrallë 3. Kështu që në<br />

kokrrat e rrushit gjënden 2 dhe rrallë<br />

3 fara.<br />

(Vijon ne numrin e ardhshem)

14 Agrobiznesi<br />

<strong>11</strong> - <strong>24</strong> <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

MJEDIS - TURIZEM<br />

Konferencë për ujrat sugjeron shfrytëzim<br />

racional dhe projekte të përbashkëta<br />

Në Konferencën rajonale për<br />

jrat, që zhvilloi punimet sot në<br />

hkup, u kërkua që vendet e raonit<br />

të realizojnë projekte të përashkëta<br />

për shfrytëzimin racioal<br />

të ujrave dhe të merren serizisht<br />

me ndryshimet klimatike,<br />

i problem global,<br />

Në këtë konferencë, veç minstrit<br />

të Bujqësisë, Pylltarisë dhe<br />

konomisë së Ujrave të Maqeonisë,<br />

Aco Spasenovski, merr<br />

jesë dhe ministri i Mjedisit të<br />

etesës dhe Pylltarisë të Repubikës<br />

së Turqisë, Vejsel Erogllu,<br />

i dhe ministri shqiptar i Mjeisit,<br />

Pyjeve dhe Administrimit<br />

ë Ujrave, Lufter Xhuveli.<br />

Në konferencën u theksua se<br />

ji, si burim për plotësimin e<br />

evojave elementare, për të pirë,<br />

jitur dhe për industrinë, vjen<br />

jithnjë duke u pakësuar dhe se<br />

ër këtë arësye duhet të menohet<br />

për menaxhimin e efekthëm<br />

të tij dhe mbrojtjen nga<br />

dotja.<br />

“Ende mendojmë se ndryhimet<br />

klimatike janë larg nesh<br />

he nuk kuptojmë se duhet të<br />

allafaqohemi me to”, tha minstri<br />

Xhuveli. Ai sugjeroi që<br />

aqedonia dhe Shqipëria të anazhohen<br />

për administrimin e<br />

ërbashkët të liqeneve të Ohrit<br />

he Prespës, si dhe të Drinit të<br />

i.<br />

Sipas Spasenovskit, Maqeonia<br />

dhe rajoni, edhe në 30<br />

itet e ardhshme nuk do të kenë<br />

problem për sigurimin e ujit cilësor,<br />

por duhet të mbajnë parasysh<br />

sidomos mbrojtjen e Liqenit<br />

të Ohrit, si “pishina më e<br />

madhe natyrore për ujë të<br />

pijshëm në Europë”.<br />

Turqia është gati t’i përkrahë<br />

vendet e Ballkanit në drejtim të<br />

furnizimit me ujë, tha ministri<br />

turk Erogllu, sipas të cilit<br />

shfrytëzimi i përbashkët i ujrave<br />

dhe mbrojtja nga zjarret, janë<br />

tani për tani “fushat ku ndjehet<br />

më shumë nevoja e bashkëpunimit<br />

mes vendeve të rajonit”<br />

Përfundimet e konferencës<br />

së sotme rajonale “Vlerësimi i<br />

mangësive në situatën e ujrave<br />

për shkak të ndikimit të ndryshimeve<br />

klimatike dhe marrja e<br />

masave të nevojshme” do të<br />

parashtrohen në Forumin<br />

botëror për ujrat, që do të<br />

mbahet vitin e ardhshëm në<br />

Stamboll.<br />

Kosova e Shqipëria<br />

nënshkruajnë<br />

memorandum për<br />

mjedisin<br />

Ministrat e mjedisit të Shqipërisë<br />

dhe Kosovës nënshkruan<br />

sot në Prishtinë një Memorandum<br />

Mirëkuptimi për harmonizimin<br />

e veprimtarive në<br />

mbrojtjen e mjedisit.<br />

Memorandumi u nënshkrua<br />

nga Ministri i Mjedisit, Pyjeve<br />

dhe Administrimit të Ujrave, i<br />

Shqipërisë, Lufter Xhuveli dhe<br />

ministri kosovar i Mjedisit dhe<br />

Planifikimit Hapësinor, Mahir<br />

Jagçillar.<br />

Pas nënshkrimit, ministri<br />

Xhuveli tha se Shqipëria dhe<br />

Kosova tashmë janë futur në<br />

rrugën e zhvillimit e të bashkëpunimit<br />

të pandalshëm, ndërsa<br />

ministri Jagçillar theksoi se<br />

me nënshkrimin e kësaj marrëveshjeje,<br />

Kosova dhe Shqipëria<br />

“do të jenë shumë më<br />

afër”.<br />

Sipas memorandumit, palët<br />

pajtohen që të punojnë së bashku<br />

në përpjekje për të ulur nivelin<br />

e ndotjes, për të përmirësuar<br />

dhe mbrojtur mjedisin, burimet<br />

natyrore, biodiversitetin dhe<br />

shëndetin publik në territoret e<br />

Kosovës dhe Shqipërisë.<br />

Po sot, presidenti i Kosovës,<br />

Fatmir Sejdiu, priti ministrin<br />

Xhuveli. Gjatë këtij takimi, Sejdiu<br />

falenderoi ministrin Xhuveli<br />

për mbështetjen që Shqipëria<br />

i jep Kosovës në vazhdimësi<br />

dhe shprehu gatishmërinë e institucioneve<br />

të Kosovës për të<br />

ecur në rrugën e integrimeve euroatlantike.<br />

Pjesëmarrësit në takim vlerësuan<br />

gjithashtu memorandumin<br />

e nënshkruar si shumë të rëndësishëm.<br />

“Kemi halle të përbashkëta<br />

sa i përket pjesës së mjedisit dhe<br />

pyjeve të Kosovës, të<br />

Shqipërisë dhe të rajonit, në një<br />

shtrirje të interesave më të gjëra<br />

në kuptimin e bashkëpunimeve”,<br />

theksoi Sejdiu. Ai u angazhua<br />

që “institucionet qeveritare,<br />

ministritë përkatëse bashkë<br />

me mekanizmat e tjerë, të<br />

punojnë që të ruhet natyra dhe<br />

që dora e njeriut të mos jetë shkatërrimtare<br />

e saj”. Sa u takon<br />

pasurive mjedisore të cilat duhet<br />

të shfrytëzohen, ai tha se<br />

kjo duhet të bëhet “në mënyrë<br />

të planifikuar dhe në dobi të<br />

qytetarëve dhe interesave të<br />

përgjithshme nacionale”.<br />

Edhe ministri Xhuveli theksoi<br />

përkushtimin që të zgjerohet<br />

më tej bashkëpunimi me institucionet<br />

e Kosovës, në<br />

mënyrë që, tha ai, “politikat mjedisore<br />

të jenë të orientuara dhe<br />

të plotësohen në përputhje me<br />

direktivat e Bashkimit Europian”.<br />

MMPAU dhe UNDP,<br />

bashkëpunim për<br />

rehabilitimin e zonave të<br />

nxehta mjedisore<br />

Ministria e Mjedisit, Pyjeve<br />

dhe Administrimit të Ujrave dhe<br />

Programi për Zhvillim i Kombeve<br />

të Bashkuara (UNDP) kanë nisur<br />

tashmë bashkëpunimin me projekte<br />

konkrete për rehabilitimin e<br />

zonave të nxehta mjedisore në<br />

Shqipëri, të cilat financohen nga<br />

qeveria holandeze. Burime nga<br />

MMPAU thanë se projekti “Identifikimi<br />

dhe vendosja sipas prioriteteve<br />

i zonave të nxehta mjedisore<br />

në Shqipëri” synon identifikimin<br />

dhe vlerësimin e thellë të<br />

zonave të nxehta në Shqipëri, si<br />

dhe hedhjen e tyre në një bazë të<br />

dhënash. Përmes këtij projekti synohet<br />

dhe ndërtimi i kapaciteteve<br />

të administratës mjedisore për të<br />

identifikuar dhe monitoruar në<br />

vazhdimësi këto zona dhe për të<br />

planifikuar masat e nevojshme. Ky<br />

projekt, i financuar nga Qeveria<br />

holandeze, kap shumën 1.299.686<br />

USD.<br />

Një tjetër projekt në këtë drejtim<br />

është “Përforcimi i kapaciteteve në<br />

vendet e Ballkanit Perëndimor për<br />

lehtësimin e problemeve ambientale,<br />

nëpërmjet përmirësimit të<br />

zonave të nxehta me prioritet të<br />

lartë”, i cili është pjesë e një programi<br />

rajonal dhe mbulon 9 zona<br />

të nxehta në rajon. Si zonë e tillë<br />

në Shqipëri është përcaktuar stacioni<br />

hekurudhor i Bajzes, afër liqenit<br />

të Shkodrës, ku gjenden pesticide<br />

të skaduara dhe substanca<br />

kimike industriale. Nëpërmjet këtij<br />

projekti të përbashkët, Qeveria shqiptare<br />

dhe UNDP kanë si qëllim<br />

zhvillimin e qëndrueshëm mjedisor<br />

në Shqipëri, në mbështetje të<br />

angazhimeve në procesin e hyrjes<br />

në Bashkimin Europian. Programi<br />

rajonal, me një vlerë totale rreth 15<br />

milion USD, financohet nga Qeveria<br />

holandeze.<br />

Të dhëna për zonat<br />

e nxehta ambientale<br />

dhe Bajzën<br />

Studime të ndryshme mbi zonat<br />

e nxehta ambientale, të realizuara<br />

nga Mbrojtja Mjedisore e Kombeve<br />

të Bashkuara (UNEP), tregojnë<br />

se ato janë shqetësim serioz<br />

dhe kërkojnë marrjen e masave të<br />

menjëhershme, me qëllim<br />

mbrojtjen e shëndetit të njerëzve<br />

dhe ambientit. Plani Kombëtar për<br />

Mbrojtjen e Ambientit për Shqipërinë<br />

(2002) raporton se janë<br />

rreth 3.100 ton produkte kimike në<br />

sektorin e ekonomisë publike dhe<br />

1.000 ton pesticide në sektorin e<br />

agrikulturës. Pjesa më e madhe e<br />

tyre janë stok i papërdorshëm dhe<br />

paraqesin nivele të ndryshme rreziku<br />

për shendetin dhe ambientin,<br />

ndaj është e nevojshme menaxhimi<br />

me efektivitet Bajza (Komuna<br />

Kastrat) e Malësisë së Madhe, ku<br />

dhe po zbatohet projekti i<br />

MMPAU dhe UNDP, ndodhet në<br />

pjesën veriore të vendit, rreth 15<br />

km nga qyteti i Shkodrës. .<br />

yteti i Beratit rregjistrohet në Listën e<br />

rashëgimisë Botërore të UNESCO-s<br />

Ne sesionin e 32-te te<br />

Komitetit te<br />

Trashegimise Boterore<br />

( 1 deri ne 10 korrik <strong>2008</strong> ) qe<br />

po zhvillohet ne Kebek te Kanadase,<br />

sot me date 8 korrik, u<br />

vendos me unanimitet te plote<br />

rregjistrimi i qytetit dymije e<br />

katerqind vjeçar te Beratit ne<br />

Listen e Trashegimise Boterore<br />

te UNESCO-s .<br />

Te 21 vendet antare te ketij<br />

Komiteti, duke u bazuar ne<br />

dosjen teknike te pergatitur me<br />

kujdes dhe me pergjegjesi nga<br />

pala shqiptare si dhe ne argumentat<br />

e paraqitur nga Ambasadorja<br />

e Republikes se Shqiperise<br />

prane UNESCO-s , Zonja<br />

Tatiana Gjonaj, si dhe te plotesimit<br />

te dokumentacionit shtese<br />

nga ministria e Turizmit,<br />

Kultures dhe Rinise dhe<br />

Sporteve dhe nga Instituti i<br />

Monumenteve te Kultures i<br />

drejtuar nga Zoti Lorenc Bejko<br />

si dhe me kontributin e<br />

ndjeshem e te pakursyer te Deges<br />

se Munumenteve Berat, me<br />

mbeshtetjen e gjithaneshme te<br />

autoriteve lokale dhe te vete<br />

kryetarit te Bashkise , Zotit<br />

Fadil Nasufi, u be e mundur qe<br />

ky qytet madheshtor me vlera<br />

te jashtzakonshme t'i bashkangjitet<br />

siteve me prestigjioze<br />

te te gjithe botes.<br />

Siç na njofton me telefon nga<br />

Kebeku ambasadorja Tatiana<br />

GJonaj , miratimi i rregjistrimit te<br />

Beratit si rrallehere eshte pritur<br />

me duartrokitje dhe me emocione<br />

nga te pranishmit, dhe ,<br />

nga rreth 40 dosje te paraqitura<br />

- Një ëndërr e bukur që bëhet realitet -<br />

nga e gjithe bota, u miratuan<br />

vetem 21 prej tyre, gje qe perben<br />

nje sukses tjeter te qeverise.<br />

Ky vendim jashtzakonisht i<br />

rendesishem permbush ne te<br />

njejten kohe edhe perkushtimin<br />

e qeverise ne kuadrin e evidentimit<br />

, te mbrojtjes dhe nxitjes se<br />

trashegimise kulturore kombetare<br />

per te rregjistruar edhe<br />

Beratin ne Listen e siteve me ne<br />

ze ne bote. Duhet theksuar gjithashtu<br />

se kjo pune u arrit nder te<br />

tjera edhe ne saje te logingut te<br />

Ministrise se Puneve te Jashtme<br />

ku u punua me argumenta<br />

dhe fakte bindes, ne takime te<br />

veçanta qe ambasadorja ka patur<br />

me te gjithe antaret e Komitetit<br />

pa perjashtim per te evidentuar<br />

vlerat e jashtzakonshme<br />

te qytetit te Beratit.<br />

Ne kete menyre permbushet<br />

objektivi i qeverise shqiptare<br />

per njohjen e trekendeshit te<br />

arte te Trashegimise Kombetare<br />

: Butrint - Gjirokaster-Berat.<br />

Vlen te theksohet se gjate<br />

ketyre viteve te fundit ,bashkepunimi<br />

i qeverise shqiptare<br />

me UNESCO-n eshte rritur<br />

ndjeshem duke arrtitur nje nivel<br />

te larte cilesor dhe ne kete kuader,<br />

qeveria shqiptare ka ratifikuar<br />

nje sere konventash nderkombetare.<br />

Ky bashkepunim me<br />

UNESCO-n ka qene shume i<br />

frutshem duke arritur ne nivelet<br />

me te larta te institucioneve<br />

te shtetit, fakt qe eshte theksuar<br />

edhe nga vete Drejtori i<br />

Pergjithshem i UNESCO-s, Z.<br />

Koishiro Matssura me autoritet<br />

me te larta te shtetit shqiptar ,<br />

me Presidentin e Republikes, me<br />

perfaqsuesit me te larte te Parlamentit<br />

dhe te Keshillit te Ministrave<br />

ne takimet qe ai ka patur<br />

me ta si ne Paris,Tirane,<br />

Zagreb, Athine , etj. Kjo perben<br />

natyrisht nje arritje te rendesishme<br />

dhe cilesore te diplomacise<br />

shqiptare. . NJe ngjarje<br />

e rendesishme eshte edhe<br />

zgjedhja vitin e kaluar, per here<br />

te pare e Zonjes Tatiana Gjonaj,<br />

antare e Keshillit Ekzekutiv te<br />

UNESCO-s , organi me i rendesishem<br />

vendimarres, ku bejne<br />

pjese vetem 58 shtete nga e<br />

gjithe bota.<br />

Duhet theksuar gjithashtu ,<br />

se ,me mbeshtetjen e qeverise<br />

gjate kesaj periudhe eshte rritur<br />

ndjeshem bashkepunimi me<br />

UNESCO-n ku, nder shume arritje<br />

te tjera, mund te permendim<br />

se eshte bere e mundur qe<br />

iso-polifonia labe dhe kodiket<br />

e Beratit te bejne pjese ne<br />

Memorien e Botes, si visare te<br />

shquara te kultures se lashte te<br />

popullit shqiptar por edhe te<br />

kultures boterore. Ja vlen te<br />

permendet gjithashtu se ne<br />

saje te ketij bashkepunimi te<br />

frutshem midis qeverise shqiptare<br />

dhe UNESCO-s eshte<br />

arritur qe te ngrihet dhe te funksionoje<br />

ne Shqiperi edhe nje<br />

shkolle restaurimi te monumenteve<br />

ne Tirane me fonde te<br />

qeverise italiane e cila do te<br />

sherbeje ne formimin e specialisteve<br />

ne fusha te ndryshme te<br />

restaurimit.

<strong>11</strong> - <strong>24</strong> <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

TURIZEM<br />

Vlorë: Ekspeditë Italo - Shqiptare<br />

në parkun arkeologjik të Orikut<br />

Një ekspeditë e për<br />

bashkët italo-sh<br />

qiptare do të nisë së<br />

shpejti punën në Parkun Kombëtar<br />

Arkeologjik të Orikut, 25<br />

km larg qytetit të Vlorës, e cila<br />

do të fokusohet kryesisht në<br />

zonën nënujore të lagunës me<br />

të njëjtin emër, ku fshihet një<br />

pjesë e qytetit të lashtë.<br />

Drejtori i parqeve arkeologjike<br />

Amantia-Orik, Gëzim<br />

Llojdia, tha se “fillesa e kësaj<br />

ekspedite, u hodh gjatë një vizite<br />

që zhvilloi ditët e fundit në<br />

këtë park, një ekspeditë e drejtuar<br />

nga Adrian Anastasi, drejtor<br />

i arkeologjisë nënujore Durrës<br />

dhe Xhulian Volpe, rektor i<br />

Universitetit të Foxhias(Itali),<br />

të cilët realizuan një rikonjicion<br />

të sitit arkeologjik Orik, në<br />

kuadrin e projektit “Liburnia”,<br />

që ka nisur të zbatohet në bregdetin<br />

jugor të Shqipërisë”.<br />

Llojdia tha se projekti<br />

‘Liburna”, ose arkeologjia shqiptare<br />

e nënujit, është një projekt<br />

kombëtar, i cili është përfshirë<br />

në marrëveshjet 2007-2010<br />

më qeverinë italiane. Ai ka si objektiv<br />

studimin e bregdetit shqiptar<br />

dhe ndërtimin e hartës<br />

arkeologjike të tij. Pjesë e punës<br />

së projektit është edhe një<br />

kërkim i realizuar para pak javësh<br />

në zonën nënujore të Porto<br />

Paelermos, ku u zbuluan objekte<br />

qeramike të shekullit IV<br />

dhe u realizua zonifikimi i plotë<br />

i kësaj pjese të bregdetit.<br />

Sipas Llojdisë, një nga fazat<br />

më interesante të projektit, është<br />

eksplorimi i sitit arkeologjik<br />

të Orikut, ku puna do të përqëndrohet<br />

në zonën nënujore të lagunës<br />

ose siç emërtohet ndryshe,<br />

liqeni i Valltos, ku gjenden<br />

disa prej veprave monumentale<br />

të qytetit antik.<br />

Agrobiznesi<br />

MJEKESI<br />

Mungesa e vitaminës D tek fëmijët Domatet e thata luftojnë kancerin<br />

e prostatës<br />

Sipas një studimi, shumë<br />

foshnje e fëmijë kanë mungesë<br />

të vitaminës D. Por ekspertët<br />

kanë mendime të ndryshme<br />

rreth mënyrës më të mirë që<br />

këta fëmijë të marrin sasinë e<br />

nevojëshme të vitaminës D, që<br />

është thelbësore për të patur<br />

kocka të forta.<br />

Nivelet e ulta të vitaminës<br />

D mund të shkaktojnë humbje<br />

të masës së kockës, që në disa<br />

raste bëhet shkak për sëmundjen<br />

e rakitizmit që sjell zbutjen<br />

dhe deformimin e kockës.<br />

Një studim i ri i kryer nga<br />

ekspertë pranë spitalit të Fëmijëve<br />

në Boston, lë të kuptohet<br />

se shumë fëmijë kanë në organizëm<br />

sasi të pamjaftueshme të<br />

vitaminës D, gjë që rrezikon<br />

zhvillimin e kockës tek këta<br />

fëmijë.<br />

Mjekët analizuan mostra<br />

gjaku nga 365 foshshje të porsalindor<br />

dhe fëmijë të tjerë dhe<br />

vunë re se 12 përqind e tyre<br />

kishin mungesë të theksuar të<br />

“Gërmadhat e qytetit antik<br />

të Orikut (Pashalimani i sotëm),<br />

gjenden ne pjesën me jugore të<br />

gjirit të Vlorës dhe 42 km në jug<br />

të Apollonisë, në një skelë të<br />

futur brenda bregut mbi kodrën<br />

që mban emrin Paleokaster, e<br />

larte 20 m mbi nivelin e detit”,<br />

sqaron drejtori Llojdia.<br />

Sipas tij, duke njohur faktin<br />

historik se në shek.I p.e.s. Oriku<br />

shërbeu si kryeurë e fuqive<br />

pushtuese të kohës, arenë<br />

luftërash midis Romës, Maqedonisë<br />

dhe Ilirisë, si dhe në<br />

luftën rivale midis Çezarit e<br />

Pompeut që i solli Orikut shumë<br />

shkatërrime, pikërisht kërkimet<br />

nënujore do të shtrihen në këtë<br />

zonë, ku ushtria e Pompeut u<br />

zu në befasi. Në këtë pjesë të<br />

liqenit gjendet akropoli, që daton<br />

në shek IV, tregu i qytetit,<br />

etj.<br />

Gjatë punës paraprake që<br />

bënë pjesëtarët e ekspeditës, e<br />

cila do të nisë nga puna në terren<br />

në datën 29 korrik, u eksplorua<br />

porti i brendshem (portus<br />

introitus), i përmendur prej<br />

Cezarit, i cili është lokalizuar në<br />

lagunën 2.2 km të gjatë dhe 1.2<br />

km të gjere, që ka formen e një<br />

trekendeshi me baze të drejtuar<br />

nga deti. Sipas Llojdisë, në<br />

ekstremin perëndimor, bankina<br />

përshkohet prej një kanali, i cili<br />

e lidhte lagunën me detin.<br />

Aktualisht, në brendësi të<br />

lagunës, nën pasqyrën e ujit,<br />

spikasin qartë gjurmët e një<br />

muri, me gjerësi 1.80 metra, i cili<br />

lidh dy brigjet e saj dhe që, është<br />

bankina me gjatësi rreth 200<br />

metra, që shërbente për ankorimin<br />

e anijeve.<br />

Në kapërcyellin e erës sonë,<br />

krahas Apollonisë, Oriku dëshmohet<br />

si baza kryesore detare<br />

e Çezarit në Shqipërinë e Jugut.<br />

vitaminës D. Tek 40 përqind,<br />

sasia e kësaj vitaminë ishte nën<br />

nivelin e duhur.<br />

Tek fëmijët me mungesë të<br />

theksuar vitamine D, 13 përqind<br />

kishin shenja të humbjes së<br />

mineraleve në kockë dhe 1 përqind<br />

tregonin shenja të rakitizmit.<br />

Autorët e studimit dalin me<br />

propozimin se të gjithë fëmijët<br />

duhet të marrin vitaqminë D shtesë<br />

në formë tabletash ose<br />

Përmendja e tij si qytet me mure<br />

mbrojtës, i pajisur me garnizon,<br />

tregon vazhdimësinë e jetës si<br />

qendër e fortifikuar edhe nga<br />

fundi i periudhës republikane.<br />

Nga ana tjetër, ndërtimi i teatrit<br />

në shek. I-rë të erës sonë,<br />

dëshmon se Oriku edhe gjatë<br />

kohës perandorake, jetoi një<br />

periudhë lulëzimi. Forcën e tij<br />

jetësore e dëshmon dhe veprimtaria<br />

ndërtuese e Herod<br />

Atikut, pas tërmetit të shek. IItë.<br />

Porti i qytetit, siç e përmend<br />

Çezari, ka qenë nga ana e lagunës,<br />

ku dallohen dhe muret<br />

nën nivelin e detit. Kjo dëshmon<br />

se, gjatë shekujve ka<br />

ndodhur ulja e ngadalshme e<br />

bregut nën ujë, si edhe mbushja<br />

me aluvione e portit”, sqaron<br />

drejtori i parqeve arkeologjike<br />

të Amantia-Orik.<br />

Sipas tij, aktualisht, kanali<br />

është bllokuar, duke e lënë liqenin<br />

të izoluar dhe vetëm me një<br />

furnizues uji, që aktualisht është<br />

një dajlan peshku. Për këtë<br />

arsye, objekt i punës së ekspeditës<br />

së përbashkët italo-shqiptare,<br />

që do të nisë nga puna<br />

në datën 29 korrik, do të jetë<br />

dajlani e, më pas liqeni, i cili ka<br />

një grykë furnizimi, i mbuluar<br />

pjesërisht nga aluvionet dhe<br />

rëra.<br />

VLORË: Sezoni<br />

turistik, masa për<br />

lehtësimin e<br />

ankorimit të<br />

trageteve me<br />

udhëtarë<br />

Kapiteneria e portit të Vlorës<br />

ka planifikuar një sërë masash<br />

për lehtësimin e ankorimit të<br />

trageteve me udhëtarë në kalatat<br />

e këtij porti, gjatë sezonit<br />

turistik.<br />

formash të tjera; Ata e rekomandojnë<br />

këtë veçanërisht për<br />

foshnjet që ushqehen me<br />

qumësht gjiri, pasi qumështi i<br />

gjirit nuk përmban vitaminë D.<br />

Por ekspertë të tjerë thonë<br />

se dhënia në mënyrë rutinë e<br />

vitaminës D për fëmijët do të<br />

ishte e parakohëshme, pasi<br />

ende nuk dihet se çfarë sasie<br />

vitamine D do të ishte mjaftueshme,<br />

dhe se çfarë pasojash<br />

afatgjate do të kishte marra<br />

shtesë e vitaminës D.<br />

Shefi i Kapitenerisë, Anastas<br />

Goga, tha se “në bazë të<br />

këtij plani kemi hartuar një<br />

grafik të ankorimit të trageteve,<br />

duke lënë një hapësirë<br />

prej 30 minutash, për secilin<br />

prej tyre”.<br />

Sipas tij, kjo krijon mundësinë<br />

e realizimit të një procesi<br />

normal ankorimi dhe përpunimi<br />

të udhëtarëve dhe mjeteve,<br />

që lëvizin në linjën detare Brindisi-Vlorë.<br />

“Përparësi i është kushtuar<br />

dhe mjeteve të pilotimit, të<br />

cilat do të funksionojnë sipas<br />

një grafiku të caktuar, në përputhje<br />

me kohën e ankorimit të<br />

trageteve në kalata”, theksoi<br />

Goga.<br />

Ai sqaroi se periudha e sezonit<br />

të verës vlerësohet me<br />

përparësi, nisur nga numri i<br />

madh i emigrantëve që kthehen<br />

në vendlindje për pushime apo<br />

i turistëve të huaj që zgjedhin<br />

bregdetin e Vlorës.<br />

Në këto kushte, puna e<br />

kapitenerisë rakordohet me atë<br />

të strukturave të tjera portuale<br />

për të gjitha proceset që<br />

kërkojnë bashkëpunimin me<br />

njëra- tjetrën.<br />

Aktualisht, në linjën detare<br />

Brindisi-Vlorë lundrojnë dy<br />

tragete, “Red Star” dhe “Kapitan<br />

Aleksandros”, por së<br />

shpejti numri i tyre do të dyfishohet<br />

për shkak të numrit në<br />

rritje të udhëtarëve në ditët e<br />

verës. Goga thotë se deri tani<br />

ka patur një hyrje mesatare ditore<br />

prej rreth 500 udhëtarësh,<br />

numër që në javën e tretë të<br />

korrikut dhe në vazhdim, pritet<br />

të tre dhe katërfishohet. Për<br />

këtë arsye, procesi i ankorimit<br />

në kohë dhe përpunimi i trageteve,<br />

marrin një rëndësi të<br />

veçantë.<br />

Ushqimet e gatuara me domate<br />

të thata janë më të shëndetëshme<br />

e më të shijëshme,<br />

ndërsa një studim i kryer nga<br />

shkencëtarët pranë universitetit<br />

të Mizurit thotë se domatet<br />

e thata mund të ndihmojnë<br />

për parandalimin e kancerit<br />

të prostatës.<br />

Shumë restorante në Shtetet<br />

e Bashkuara i kanë hequr nga<br />

menutë e tyre domatet e freskëta<br />

për shkak të frikës nga salmonella.<br />

Por domatet e përpunuara<br />

mund të bëhen më të përdorëshme<br />

për shkak të njoftimeve<br />

mbi studimin e ri.<br />

Sipas studimit, domatet e<br />

thata ndihmojnë në parandalimin<br />

e kancerit të prostatës, të<br />

paktën tek minjtë në laborator.<br />

Kur domatja përpunohet ose<br />

thahet, ajo prodhon një carbohidrat<br />

ose sheqer, i njohur si<br />

FruHis. Ky karbohidrat, thotë<br />

Sezoni turistik: Në<br />

<strong>24</strong> orë, mbi 900<br />

udhëtarë kosovarë<br />

hyjnë në Shqipëri<br />

KUKËS - Mbi 900 udhëtarë<br />

kosovarë me 18 autobusë dhe<br />

dhjetëra makina, kryesisht<br />

pushues që frekuentojnë<br />

plazhet e Shqipërisë, kanë<br />

hyrë gjatë <strong>24</strong> orëve të fundit<br />

në doganën e Morinit në rrethin<br />

e Kukësit.<br />

Burime zyrtare të policisë<br />

kufitare thanë se “pritet që<br />

fluksi i udhëtarëve nga Kosova<br />

të vijë duke u rritur në ditët<br />

e ardhshme, kur dihet që sezonet<br />

më të preferuara për<br />

pushime janë ato 15-30 korrik<br />

dhe 1-15 gusht”. Sipas të<br />

njëjtit burim, në këtë doganë<br />

është shtuar numri i<br />

sporteleve për të shmangur<br />

radhët e udhëtarëve.<br />

Në kuadër të sezonit turistik,<br />

forcat e komisariatit të policisë<br />

së Kukësit në bashkëpunim<br />

me drejtorinë rajonale<br />

të policisë kufitare, pushtetin<br />

vendor dhe komunave kufitare<br />

kanë hartuar një plan të<br />

posaçëm masash që synon<br />

parandalimin e çdo ngjarjeje.<br />

Udhëtarët kosovarë lëvizin<br />

kryesisht në orët e natës për<br />

t’iu shmangur vapës<br />

përvëluese të këtyre ditëve,<br />

por edhe në orët e ditës janë<br />

me dhjetëra mjete të vogla që<br />

hyjnë në Shqipëri.<br />

Në kufirin Shqipëri - Kosovë<br />

funksionojnë aktualisht 5<br />

pika të kalimit kufitar, prej të<br />

cilave Morini, Shishtaveci e<br />

Orgjosti në rrethin e Kukësit,<br />

Qafë Prushi në rrethin Hasit<br />

dhe Qafë Morina në rrethin e<br />

Tropojës.<br />

profesorja Valeri Mossine, mund<br />

të jetë elementi që parandalon<br />

ose ndihmon për të luftuar kancerin<br />

e prostatës. Rezultatet me<br />

minjtë në laborator treguan se<br />

tek kafshët që u ushqyen me<br />

salcë domateje plus karbohidratin<br />

FruHis gjasat për t’u prekur<br />

nga kanceri i prostates ishin 6<br />

herë më të pakta sesa tek kafshët<br />

e tjera nën studim.<br />

Shumë studime kanë nxjerrë<br />

në pah vlerat e domates për<br />

parandalimin e kancerit. Sipas<br />

këtyre studimeve, substanca<br />

organike e quajtur Lycopene-<br />

Likopene, që e bën domaten të<br />

jetë e kuqe, ka vlera antikanceroze.<br />

Por agjencia amerikane që<br />

kujdeset për cilësinë e ushqimeve<br />

dhe barnave thotë se këto<br />

studime nuk kanë arritur të provojnë<br />

lidhjen midis përdorimit të<br />

domates dhe pakësimit të rrezikut<br />

nga kanceri i prostatës ose<br />

çdo lloj kanceri tjetër.<br />

Porfesor Mossine thotë se<br />

15<br />

Tropojë: 3 Fishohet<br />

fluksi i lëvizjes së<br />

kosovarëve në<br />

doganën e Qafë<br />

Morinës<br />

Gjatë ditëve të para të korrikut<br />

fluksi i kosovarëve që<br />

hyjnë në Shqipëri përmes<br />

doganës së Qafë Morinës, në<br />

rrethin e Tropojës, është trefishuar.<br />

Burime zyrtare të policisë<br />

lokale bënë të ditur se “në ditët<br />

e para të korrikut kanë hyrë në<br />

Shqipëri përmes doganës së<br />

Qafë Morinës mesatarisht 180<br />

persona në ditë me 40 - 45 mjete,<br />

kryesisht autovetura apo furgonë,<br />

nga 50 - 60 persona që<br />

hynin mesatarisht në ditë gjatë<br />

muajit qershor”.<br />

Rritja e fluksit të lëvizjes së<br />

kosovarëve, kryesisht nga Kosova<br />

veriore, është rrjedhojë e<br />

infrastrukturës shumë të mirë<br />

rrugore nga Qafë Morina në Fierzë<br />

e lëvizja me traget në liqenin<br />

e Komanit.<br />

Ndërkohë, forcat e policisë<br />

rrugore të rrethit kanë rritur kontrollet<br />

përgjatë gjithë këtij aksi<br />

rrugor me synimin e eliminimit<br />

të aksidenteve.<br />

“Por rritja e mëtejshme e fluksit<br />

të kosovarëve që u drejtohen<br />

plazheve shqiptare, kërkon<br />

shtimin e lëvizjes së tragetit,<br />

pasi është vështirë të përballohet<br />

një fluks i tillë”,- thotë nënprefekti<br />

Syl Smajlaj.<br />

Një gjë e tillë është evidentuar<br />

edhe gjatë këtyre ditëve, kur<br />

për mungesë vendi, jo pak kosovarë<br />

janë detyruar të udhëtojnë<br />

përmes rrugës së Qafë<br />

Malit.<br />

ende nuk dihet mirë se në<br />

ç’mënyrë licopena dhe karbohidrati<br />

FruHis janë në gjendje të<br />

luftojnë kancerin. Kur ky proces<br />

të njihet atëherë FruHis dhe Lycopena<br />

mund të përdoreshin si<br />

antitoksikë në procesin e kimoterapisë,<br />

për të lehtësuar efektet<br />

helmuese kimike të kësaj<br />

terapie.

16 Agrobiznesi<br />

<strong>11</strong> - <strong>24</strong> <strong>Korrik</strong> <strong>2008</strong><br />

REKLAME

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!