Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

More documents

Recommendations

Info

<strong>Kapitalizm</strong> <strong>Kapitalizm</strong>ə Bənzəməz rın dəstəyi, Xürrəmilər hərəkatında orta‐iri feodalların dəstəyi və “proletar hərəkata” xarici dəstək. İlk ikisi daxili amillər, üçüncüsü xarici amildir. Tarixi təcrübələr sadaladığımız üç amildən ən az birinin olmadığı şəraitdə inqilabın “uğur” qazana bilməyəcəyini göstərir. Ayrıca, bir inqilabın uğur qazanması hələ məqsədinə çatması demək deyil. Məsələn, Sovet Sosialist İnqilabı “uğur” qazansa da uzun illər sonra anladıq ki, inqilab “məqsəd”inə çata bilməyib. Azərbaycanda yuxarıda göstərdiyimiz iki həlledici daxili amil mövcud deyil. Yəni, nə hakimiyyətin inqilabi dəyişikliklər etmək arzusu var, nə də ki hakimiyyətdən narazı və inqilab etmək arzusunda olan zəngin‐burjua təbəqəsi ortada görünmür. Belə çıxır ki, nəzəri olaraq Azərbaycanda xarici dəstək hesabına inqilab ola bilər. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, təcrübəli dövlətlər bir ölkədə inqilab etmək istədikləri zaman heç də bütün xalqın ayağa qalxmasına ehtiyac hiss etmirlər. Onlar “bir bardaq suda fırtına” qoparmaqda pərgardırlar. Həmçinin, rəngli inqilabların təcrübəsi də göstərir ki, hakim elitanın parçalanması halı yalnız ciddi xarici dəstəkdən sonra baş verir. Bəs xarici dövlətlərin (konkret olaraq dəbdə olan rəngli inqilabların himayəçilərinin) Azərbaycanda inqilab etmək fikirləri varmı Və ya hansısa iqtisadi göstəricilərə baxaraq əcnəbilərin belə bir tələbinin olub‐olmadığını müəyyənləşdirmək mümkündürmü Məlumdur ki, intensiv iqtisadi artıma nail olmaq üçün iqtisadiyyata sürətli kapital qoyuluşunu təşkil etmək lazımdır. Harrod‐Domar iqtisadi artım modelindən kapital/məhsul əmsalı (capital/product coefficient) bizə 1 dollarlıq məhsul üçün nə qədər kapital qoyuluşuna ehtiyac olduğunu göstərirdi. Bu əmsalın böyüklüyü o ölkədə məhsuldarlığın aşağı olduğu an‐ ‐ 89 ‐
İlkin Sabiroğlu lamına gəlir. Məsələn, ABŞ‐da bu əmsal təqribən 1 olduğu halda, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə 5‐ə yaxındır. 96 Kapital qoyuluşlarının həcmini isə yığımlar müəyyənləşdirir. Azərbaycan bütün tarixi boyu yetərsiz kapital yığımı sıxıntısı çəkmişdir. Son illərdə ölkə kapital yığımı yetərsizliyini birbaşa xarici investisiyalar (yəni, xarici yığımlar) vasitəsilə qarşılamağa çalışsa da, nə var ki, xarici investisiya əsasən neft sektoruna yönəlməkdədir. Neft sektoruna yönələn xarici investisiyaların isə makroiqtisadi multiplikator effekti və məhsuldarlığı çox aşağıdır. Məsələn, 2004‐cü ilin ilk 8 ayında Ümumi Daxili Məhsul (ÜDM) 7,8 milyard dollar, ölkə iqtisadiyyatına ümumi kapital qoyuluşunun həcmi isə 3,2 milyard dollar səviyyəsində olmuşdur. İnvestisiyaların 82,8 faizini xarici investisiyalar təşkil etmiş və bunun da 90 faizindən artığı neft sektoruna yönəlmişdir. Toplam investisiyaların ÜDM‐yə nisbəti 41 faiz, xarici investisiyaların ÜDM‐yə nisbəti 34 faiz olduğu halda iqtisadi artım 9 faiz olmuşdur. Dolayısı ilə kapital/məhsul əmsalının təqribən 4,6 olması məhsuldarlığın nə qədər aşağı olduğunu ortaya qoymaqdadır. 97 Azərbaycanda, ‐ kapital yığımı yetərsizliyi, iqtisadi artımın əsasən xarici yığımların (xarici investisiyaların) hesabına reallaşması, ‐ kapital/məhsul əmsalının yüksək olması, dolayısı ilə məhsuldarlığın aşağı olması səbəbindən iqtisadi artım üçün daha çox xarici investisiyaya ehtiyacın olması, ‐ xarici ticarət əməliyyatlarının həcmində neft sektorunun, bir başqa ifadə ilə xarici neft şirkətlərinin üstünlüyü, ‐ xaricə açılma nisbətinin ((ixracat + idxalat)/ÜDM) yüksəkliyi, 96 İlkin Sabiroğlu, “Üfüqdə “inqilab” görünmür”, “525‐ci qəzet”, 4 may 2005. 97 Ibid. ‐ 90 ‐
Page 2 and 3:
KAPİTALİZM KAPİTALİZMƏ BƏNZƏ
Page 4 and 5:
Bu kitab elm dəryasında mənə yo
Page 6 and 7:
Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 8 and 9:
Page 10 and 11:
Page 12 and 13:
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41: Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 48 and 49: Real ÜDM/XMM 60 (1990‐2005) (Gö
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
Page 190 and 191:
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Page 196 and 197:
Page 198 and 199:
Page 200 and 201:
Page 202 and 203:
Page 204 and 205:
Page 206 and 207:
Page 208 and 209:
Page 210 and 211:
Page 212 and 213:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
Page 218 and 219:
Page 220 and 221:
Page 222 and 223:
Page 224 and 225:
Page 226 and 227:
Page 228 and 229:
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
show all

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±