Kapitalizm kapitalizmə bənzəməz - Azərbaycan Milli Kitabxanası

İlkin Sabiroğlu
Azərbaycanda da xalqın əlində yetərli vəsait olmadığından
nəinki «Xalq Kapitalizmi», bank sektoru inkişaf etmədiyindən
heç «Bankların Kapitalizmi» də yarana bilməzdi. Bəs onda görəsən
kapitalizmin hansı forması yarandı
Əvvəl də qeyd etdiyimiz kimi, David Lane Rusiya nümunəsində
Qərbdən gələn məsləhətçilərin ölkədə sürətli özəlləşdirmə
və liberallaşdırmanın həyata keçirilməsi ilə birlikdə Anqlo‐Sakson
modelin mənimsənilməsinin əhəmiyyətini önə çəkdiklərini
vurğulayır. 92
Bu, əmtəə və əmək bazarı ilə tanışlığı, hökumətin iqtisadiyyata
məhdud səviyyədə müdaxiləsini, iqtisadiyyatın xarici rəqabətə
açılmasını və rubl üçün sərbəst məzənnəni zəruri edirdi.
İqtisadi aktivlərin özəlləşdirilməsi isə özü‐özünü motivə
edən işgüzar təbəqənin formalaşması məqsədini daşıyırdı. 93
Bu siyasət müvəffəqiyyətli olduğu təqdirdə iddia edildiyi
kimi dövlət sosializminin institusional xüsusiyyətlərini təkrarlayacaq
olan idari təbəqənin yenidən əmələ gəlməsinin qarşısını
alacaqdı. Anqlo‐Amerikan neo‐liberalizmin mənimsənilməsi
liderlik üçün rasional bir strategiya idi: bu köhnə idari təbəqənin
siyasi və iqtisadi əsaslarının yıxılmasını rəsmiləşdirdi;
daha sonradan isə qlobal rəqabət iqtisadi effektivliyi yüksəldəcək
və sənayenin müqayisəli üstünlüklər əsasında yenidən
inşasını yayğınlaşdıracaqdı. 94
Əslində Azərbaycana da müstəqilliyinin ilk illərindən etibarən
tövsiyə edilən model bu idi. Lakin heç də hər şey düşünüldüyü
kimi sadə deyildi. Bizdə köhnə idari təbəqənin siyasiiqtisadi
əsaslarının yıxılması çox sürətlə baş versə də, neo‐liberalizmin
mənimsənilməsinin elə də asan bir məsələ olmadığı
anlaşıldı.
92 Lane, op. cit., s.485.
93 Ibid.
94 Ibid., səh.486.
‐ 86 ‐