Kapitalizm kapitalizmə bənzəməz - Azərbaycan Milli Kitabxanası

Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
na qədər büdcəyə cəmisi 466 milyard 211 milyon manat, xarici
valyuta ilə ifadə etsək, təqribən 100 milyon dollardan bir qədər
artıq vəsait (buraya daxildir ‐ özəlləşdirmə obyektlərinin satışından
əldə edilən bütün pul gəlirləri, özəlləşdirmə çekləri, opsionları,
özəlləşdirmə prosesində qeydiyyat rüsumları, girovlar
və digər daxilolmalar) daxil oldu. Həmin dövrə qədər paylanılan
çeklərin də 15.2 faizindən istifadə olunduğunu nəzərə
alsaq, uzun illər ərzində yaradılan əmlakın bu səviyyədə dəyərsiz
olması nə qədər realdır 89
Azərbaycandakı özəlləşdirməyə nəzər yetirdiyimiz zaman
qeyd etməliyik ki, sovet dövründən miras kimi qalan müəssisələrin
dövlət tərəfindən işlədilməsi üçün nə vəsait, nə də elə
bir real şərait vardı.
Azərbaycanda, bu sahədə atılacaq birinci addım, mütəmadi
olaraq zərər edən və dövlətin dəstəyinə möhtac olan dövlət
müəssisələrinin, şərtlər nəzərə alınmaqla, tamamilə və ya qismən
bağlanmalarının zəruriliyi idi. Bu həm də dövlət vəsaitlərinin
səmərəli istifadəsi və qənaəti baxımından əhəmiyyət daşıyırdı.
Qeyd edək ki, Meksikadakı özəlləşdirməni bu sahədə
çox yaxşı bir nümunə kimi göstərmək olar. Azərbaycanda bu
addımın vaxtında atılmaması səbəbindən dövlət müəssisələrinin
bir‐birinə olan qarşılıqlı borcları dəfələrlə artdı. Hətta bir
sıra müəssisələrin faktiki olaraq heç bir fəaliyyəti olmadığı halda
sadəcə borcları artırdı.
İkinci addım isə, rentabelli işləmək qabiliyyətinə sahib müəssisələrin
işlədilməsinə çalışmaq istiqamətində olmalı idi. Bununla
belə bir çox müəssisələrin dövlətin balansında qalması
doğru sayılsa da, dövlətin idarəetməsində qalması real şərtlər
baxımından düzgün sayılmazdı. Ona görə də, belə müəssisələrin
icarəyə verilməsi doğru qərar olmaqla yanaşı bu sahədə
ciddi ləngimələr uzun müddət davam etdi. 2001‐ci il fevral
89 Ibid.
‐ 83 ‐