Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

More documents

Recommendations

Info

Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz heç bir bağı olmayan zəngin insanlar yaşayır. İqtisadi anlamda biz onları da Azərbaycanın milli burjuaziyası kateqoriyasına daxil etmirik. Çünki Azərbaycanın milli burjuaziyasını milli dövlətlə paralel və əlaqəli şəkildə düşünmək lazımdır. Bu aspektdən baxdığımız zaman görürük ki, keçən əsrin əvvəllərində qurulan və çox qısa bir tarixi olan Azərbaycan Demokratik Respublikası (ADR) da məhz milli burjuaziyanın olmamasından əziyyət çəkmişdir. Milli burjuaziya milli dövləti quran və öz maraqları üçün onu sonadək qoruyan bir gücdür. Amma ADR milli burjuaziya olmadan o dövrün geopolitik konyukturasına uyğun olaraq, əlverişli mühitdən yararlanılaraq quruldu. Və yenə o dövrün geopolitik konyukturasına uyğun olaraq, əlverişsiz mühitdən təsirlənərək işğal edildi. Doğrudan da Məmməd Əmin Rəsulzadə “heç nədən bir bayraq və dövlət yaratdı” və yenə də heç nədən o dövləti qısa bir zamanda itirdik. Ardından XX əsrin sonlarında Sovetlər Birliyinin dağılması ilə, yenə konyukturaya uyğun olaraq müstəqil Azərbaycan Respublikası quruldu. Bu respublikanın milli demokratik dövlətə çevrilə bilməsi üçün milli burjuaziyaya ehtiyac var. Maraqlıdır ki, Çar Rusiyası dövründə H.Z.Tağıyev kimi bir neçə azərbaycanlı burjuanın adını sıralamaq mümkün olsa da indi belə bir sıralama aparmaq mümkün deyil. Çünki ölkədə milli burjuaziyanın yerini məmur burjuaziyası tutub. İnformasiya Çağında artıq çoxdan milli dövlət olma prosesini tamamlamış dövlətlər Avropa Birliyi nümunəsində olduğu kimi daha üst formasiyalara keçməkdədirlər. Buna baxmayaraq obyektiv və subyektiv səbəblərdən XXI əsrdə Azərbaycan kimi hələ də milli dövlət olma prosesini tamamlaya bilməmiş ölkələr də mövcuddur. İctimai transformasiyanı yaşaya bilməmələrinin başlıca səbəblərindən biri də milli burjua təbəqəsinə sahib olmamalarıdır. Milli burjuaziyanın formalaşması çox çətin bir proses olmaqla yanaşı müstəqilliyini qazandıqdan ‐ 67 ‐
İlkin Sabiroğlu sonra Azərbaycanda milli burjuaziyanın formalaşmasını əngəlləyən bir sıra amillər mövcud olmuşdur. Burjuaziya ilkin kapital yığımı nəticəsində ortaya çıxmış təbəqədir. İlkin kapital yığımını əngəlləyən amillər dolayısı ilə milli burjuaziyanın formalaşmasını da əngəlləmiş olur. Bu amilləri qısaca dörd mərhələdə sıralamaq mümkündür: ‐ Azərbaycanda milli burjuaziyanın formalaşmasını əngəlləyən birinci mərhələni Sovetlər Birliyinin süqutu ərəfəsində əhalinin külli miqdarda vəsaitinin “Əmanətbank” vasitəsilə buxarlanması təşkil etmişdir. Həmin vəsait cəmiyyətin ilkin kapital yığımını təşkil edirdi və məlumdur ki, milli burjuaziya məhz ilkin kapital yığımından sonra meydana çıxır. İndeksasiyadan sonra həmin vəsaitin ‐ əmanətlərin təqribən 3,7‐4 trilyon manat və ya 750‐800 milyon dollar təşkil edəcəyi rəsmi açıqlamalarda dəfələrlə dilə gətirilmişdir. ‐ Daha sonra, 90‐ci illərin birinci yarısında milyonlarla vətəndaşımızın böyük həcmli vəsaitinin ölkədə fəaliyyət göstərən ilk özəl (“Naxçıvan‐Türk”, “Vahidbank”, “Ərgünəş MMS” və s.) və bir sıra dövlət bankları tərəfindən sovrulması cəmiyyətin ilkin kapital yığımını, dolayısı ilə milli burjuaziyanın formalaşmasını əngəlləyən ikinci ən mühüm mərhələni təşkil etmişdir. ‐ Milli burjuaziyanın formalaşmasını əngəlləyən üçüncü mərhələni respublikada aparılan özəlləşdirmə prosesi təşkil etmişdir. 1995‐ci ildən start verilən və hələ də yekunlaşmaq bilməyən bu özəlləşdirmə prosesi, ölkədə 70 il ərzində yaradılan maddi əmlakın, yəni ölkənin fiziki kapital ehtiyatının dağıdılmasından başqa bir şey deyildi. Özəlləşdirmə başlanandan 2001‐ci ilin birinci yarısına qədər 1 faizdən belə az, təqribən 60000 nəfərdən bir qədər artıq insan özəlləşdirilən müəssisələrdə səhm sahibi ola bildi. Həmin dövrə qədər paylanılan çeklərin isə yalnız 15.2 faizindən istifadə oluna bilmişdi. Çeklərdən son istifadə müddətinin dəfələrlə uzadılmasına baxma‐ ‐ 68 ‐
Page 2 and 3:
KAPİTALİZM KAPİTALİZMƏ BƏNZƏ
Page 4 and 5:
Bu kitab elm dəryasında mənə yo
Page 6 and 7:
Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 8 and 9:
Page 10 and 11:
Page 12 and 13:
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 18 and 19: Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 48 and 49: Real ÜDM/XMM 60 (1990‐2005) (Gö
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
Page 190 and 191:
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Page 196 and 197:
Page 198 and 199:
Page 200 and 201:
Page 202 and 203:
Page 204 and 205:
Page 206 and 207:
Page 208 and 209:
Page 210 and 211:
Page 212 and 213:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
Page 218 and 219:
Page 220 and 221:
Page 222 and 223:
Page 224 and 225:
Page 226 and 227:
Page 228 and 229:
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
show all

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±