Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

More documents

Recommendations

Info

<strong>Kapitalizm</strong> <strong>Kapitalizm</strong>ə Bənzəməz durğun; sabitlik də öz növbəsində iqtisadi terminlərlə ifadə etsək staqnasiya, durğunluq mənasına gəlir. Stabillik isə müvazinət, tarazlıq deməkdir. Stabillik üçün sabitlikdən fərqli olaraq dinamizm lazımdır. Çünki bütün sahələrdə ideal müvazinəti təmin etmək mümkün olmadığından cəmiyyət öz dinamizmi ilə ideal müvazinəti axtarış içərisində olur. Nəticədə mütləq mənada deyil, nisbi mənada tarazlıq yaranır ki, biz də buna stabillik deyirik. 70 Sovetlər Birliyinin dağılması ilə birlikdə bütün ittifaq respublikaları kimi Azərbaycan da hər sahədə ciddi böhranlarla üz‐üzə qalmışdı. “Təsdiq edilmiş büdcənin olmaması, inflyasiyanın məhvedici təsiri 1994‐cü ildə Azərbaycanda ÜDM‐in iki dəfə, sənaye istehsalının 1,6 dəfə, kənd təsərrüfatının 44 faiz azalmasına, əhalinin rifah halının 3,7 dəfə aşağı düşməsinə, orta aylıq əmək haqqının 1990‐cı ildəki real əməkhaqqının 17 faizini təşkil etməsinə gətirib çıxarmışdı.” 71 Dünya ölkələrinin təcrübəsi göstərir ki, bu kimi böhranların, tənəzzüllərin qarşısını almaq üçün müddəti 6 ay ilə 18 ay arasında dəyişən sabitləşdirici proqramlara ehtiyac duyulur. Azərbaycanda da 1995‐ci ildən belə bir proqramın həyata keçirilməsi ilə artıq 1996‐cı ildə makroiqtisadi sabitlik əldə edildi. Belə ki, 1995‐ 2000‐ci illərdə ölkədə makroiqtisadi sabitliyin təmin olunması, struktur islahatlarının həyata keçirilməsi, iqtisadiyyatın bərpası, əhalinin həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılması üçün 3 genişmiqyaslı proqram reallaşdırılmağa başlanmışdı. 1995‐ci ildən Azərbaycan iqtisadiyyatında qısa bir müddət içərisində sabitliyə nail olmaq, tənəzzülün qarşısını almaq üçün şok terapiyasından və buna paralel olaraq nominal pul 70 Ilkin Sabiroglu, “The problem of constancy at the Azerbaijani economy”, Azerbaijan Bulletin No:28 (282), 12 iyul 2001, ANDF, http://www.eurasianet.org/resource/ azerbaijan/hypermail/200107/0017.html, (01.03.2006). 71 Mehdiyev, op. cit. ‐ 59 ‐
İlkin Sabiroğlu təklifini və kreditləri nəzarət altına almaq üçün ortodoks siyasətdən istifadə olundu. Nəticədə 1993 və 1994‐cü illərdə ardıcıl olaraq 1080 faiz və 1773 faiz olan inflyasiya səviyyələri 1995‐ci ildə 84,65 faizə, 1996‐cı ildə 19,9 faizə, 1997‐ci ildə, 3,7 faizə qədər aşağı salındı. 72 Lakin iqtisadiyyatda stabilliyin əldə olunması üçün şok terapiyası kifayət eləmir. Stabilliyə heterodoks siyasətin davamı olan mərhələli reform tədbirlərinin həyata keçirilməsiylə nail olmaq mümkündür. Heterodoks iqtisadi siyasət qiymətlərin, əmək haqlarının nəzarətinə və dondurulmasına dayanan gəlirlər siyasətinə əsaslanır. 1995‐ci ildən etibarən Azərbaycanda müəyyən mənada qısa müddətli məqsədlər üçün ortodoks şok terapiyasını nəzərdə tutan, daha sonra isə heterodoks ‐ mərhələli müalicə siyasətini də əhatə edən qarışıq tədbirlərin tətbiqinə çalışıldığını demək mümkündür. Lakin bu siyasətlərin davamı olan reformların həyata keçirilməsindəki gecikmələr istehsalın, gəlirlərin və əmək haqlarının artması, məşğulluq səviyyəsinin yüksəlməsi ilə bağlı ciddi problemlər yaradırdı. İqtisadi stabilliyi istehsal amillərinin səmərəli istifadəsini təşkil edərək əhatəli struktur reformları ilə əldə etmək mümkün idi. Bu sahədə isə ləngimələr müşahidə edilirdi. Müstəqillik sonrası Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişaf dinamikasını təhlil edərkən şərti olaraq 4 mərhələdən bəhs etməmiz mümkündür: 1991‐1994‐cü illəri əhatə edən birinci mərhələ, 1995‐2000‐ci illəri əhatə edən ikinci mərhələ və 2001‐2005‐ci illəri əhatə edən üçüncü mərhələ. 73 Azərbaycanın “Sovet Azərbaycanı”nı iqtisadi standartlar baxımından geridə qoyacağı 2006‐cı il və sonrası isə dördüncü mərhələni təşkil edəcək. 72 İlkin Sabiroğlu, ʹʹAzerbaycan’da Uygulanan Ekonomik İstikrar Programının Özellikleriʹʹ, Soydaş Politik‐Ekonomik‐Sosyal Dergi, Cilt:I, No.1, Ankara, 1997, səh.49. 73 Osman Nuri Aras, Azerbaycan Ekonomisi ve Yatırım İmkanları, TUSİAB, Bakı, 2005, səh.12‐28. ‐ 60 ‐
Page 2 and 3:
KAPİTALİZM KAPİTALİZMƏ BƏNZƏ
Page 4 and 5:
Bu kitab elm dəryasında mənə yo
Page 6 and 7:
Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 8 and 9:
Page 10 and 11: Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 48 and 49: Real ÜDM/XMM 60 (1990‐2005) (Gö
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
Page 190 and 191:
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Page 196 and 197:
Page 198 and 199:
Page 200 and 201:
Page 202 and 203:
Page 204 and 205:
Page 206 and 207:
Page 208 and 209:
Page 210 and 211:
Page 212 and 213:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
Page 218 and 219:
Page 220 and 221:
Page 222 and 223:
Page 224 and 225:
Page 226 and 227:
Page 228 and 229:
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
show all

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±