Kapitalizm kapitalizmə bənzəməz - Azərbaycan Milli Kitabxanası

İlkin Sabiroğlu
Bizdə bürokratik burjuaziya (məmur burjuaziyası) var. Lakin
milli burjuaziya (xalq burjuaziyası) demək olar ki, yeniyeni
və çox çətinliklə formalaşır. Bir başqa ifadə ilə, iqtisadiyyatda
xalq kapitalizmi yerinə, məmur kapitalizmi hökm sürür.
Son iki ildə 30‐dan artıq icra hakimiyyəti başçısının 69 , bir sıra
yüksək vəzifəli dövlət məmurunun dəyişdirilməsi isə məsələnin
həllinə nail olmada çözüm yolu deyil. Dövlət milli burjuaziyanın
inkişafı üçün sahibkarların hüququnu qorumalı olduğu
kimi eyni zamanda sahibkarlarda da digər partnyorlarının
hüququnu anlamaq və hörmət etmək məsuliyyəti yaranmalıdır.
Son hadisələr də göstərdi ki, Azərbaycanda hansısa məmura
yaxınlıq edərək süni imtiyazlar əldə edən və beləcə digər
sahibkarların hüquqlarını pozan sahibkarlar da mövcuddur və
bu durumun əvvəl‐axır o sahibkarın özü üçün də problem yarada
biləcəyi aydınlaşmış oldu.
Bizdə bazar iqtisadiyyatı var. Amma sərbəst bazar iqtisadiyyatı
yoxdur. Ona görə də sərbəst bazar iqtisadiyyatına xas
olan iqtisadi qanunların əksəriyyəti burada bir işə yaramır.
Məsələ burasındadır ki, bütün kapitalist toplumlarda bazar iqtisadiyyatı
mövcuddur. Lakin, çağdaş anlamda sərbəst bazar
iqtisadiyyatı yalnız milli demokratik dövlətlərdə mövcud olmuşdur
və bu dövlətlərdə inhisarçı burjuaziyanın ortaya çıxmaması
qanunlarla tənzimlənir. Digər kapitalist toplumlarda
isə, burjuaziyanın inhisarçılığı hökm sürür. Belə ki, cümhuriyyət
sistemində bürokratik burjuaziyanın, monarxiyada şəxs və
ya ailə burjuaziyasının, krallıq sistemində isə burjua kralın inhisarçılığı
iqtisadiyyata hakim olur.
Ölkədə iqtisadi və siyasi sabitlik var, lakin uzun müddət
stabillik mövcud olmayıb və yeni‐yeni əsasları qoyulur. Elə bu
kimi səbəblərdən də ölkədə vaxtaşırı “inqilab” mövzusunda
spekulaysiyalara rəvac verilir. Sabit ifadəsi hərəkətsiz, statik,
69 Mehdiyev, op. cit.
‐ 58 ‐