Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

More documents

Recommendations

Info

Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz Sakson kapitalizmi (ABŞ‐da inkişaf edən və tətbiq olunan), ikincisi isə, Almaniyada (və Yaponiyada) inkişaf edən və hakim olan toplumçu kapitalizm. Ren çayı sahilində yerləşən ölkələrdə “Toplumçu Kapitalizm” ön plana çıxdığı kimi, Atlantik Okeanının şərq sahilindəki İngiltərədə də okeanın qərb sahilindəki ABŞ‐da olduğu kimi “Anqlo‐Sakson Kapitalizmi” tətbiq olunmaqdadır. Ona görə də birinciyə “Ren Kapitalizmi” də deyilməkdədir. İstanbul Universitetində yeni müdafiə edilmiş doktorluq dissertasiyası əsasında nəşr edilən “Avropa Birliyi və Kapitalizm” kitabında yuxarıdakı iki kapitalizm nümunəsinin əsas fərqləndirici xüsusiyyətləri aşağıdakı şəkildə göstərilib. 34 Ümumiləşdirilmiş halda Ren kapitalizmini Anqlo‐Sakson kapitalizmdən fərqləndirən beş əsas xüsusiyyət: 1‐ Aktiv Planlayıcı Dövlət: Buna görə dövlətin vəzifəsi toplumun tələbatlarını müəyyənləşdirmək və bu tələbatların qarşılanmasını təmin etməkdir. Qaçılmaz olaraq dövlət, koordinasiya, prioritetlərin müəyyənləşməsi və planlama kimi əhəmiyyətli funksiyaları öz əlində cəmləşdirir. 2‐ Toplumçuluq: Bərabərlik və konsensusa, məcbur edərək ya da nisbətən könüllü şəkildə nail olmaq nəzərdə tutulur. Toplumçuluq, fərdlərin toplamından daha artıq bir şeydir, orqanikdir, atomistik deyildir. Bir bütün olaraq toplumun tələbatları, fərdlərdən təşkil olunan öz üzvlərinin tələbatlarını aşmış özəl tələbatlardır. 3‐ Vətəndaşların Hüquqları və Vəzifələri: Toplumu təşkil edən fərdlər üçün gəlir, təqaüd, səhiyyə və digər sosial haqlar ön planda tutulmaqdadır. Bu haqlar bir toplum olmanın, həm də yaxşı bir toplum olmanın nəticəsi kimi qəbul edilir. Vəzifələr də hüquqlar kimi toplumçu kapitalizmin ayrılmaz bir par‐ 34 Kenan Dağcı, Avrupa Birliği ve Kapitalizm, TASAM Yayınları, İstanbul, 2005, səh.28‐29. ‐ 31 ‐
İlkin Sabiroğlu çasıdır. Toplumçu kapitalizmdə hüquqlara və vəzifələrə eyni yanaşma keçərlidir. 4‐ Sosial Tələbat: Təmiz hava və su, mühafizə, enerji, iş və s. sosial tələbatlar, fərdi tələbatlarla müqayisədə daha artıq əhəmiyyət kəsb etməkdədir. Bu yanaşma, sosial maraqların təbii olaraq istehlakçıların tələbatlarını ödəməyə çalışan mənfəət qruplarının, fərdiyyətçi şirkətlərin (kiçik şirkətlərin daha çox tərcih edildiyi) mübarizələri nəticəsində sərbəst rəqabət vasitəsilə ortaya çıxdığını irəli sürən “fərdiyyətçi” düşüncədən köklü sürətdə fərqlənir. 5‐ Qarşılıqlı Əməkdaşlıq və Qrup Məsuliyyəti: Toplumçu kapitalizm anlayışında əməkdaşlıq, konsensus və qrup məsuliyyəti vardır. Michel Albert “Kapitalizmə Qarşı Kapitalizm” əsərində Ren çayı sahilindəki İsveç, Almaniya, Belçika və Hollandiya kimi ölkələri “Ren Kapitalizmi” qrupuna daxil edir. Həmçinin Albert, köhnə kommunist sistemin nisbi sosial təminatı ilə Amerikan kapitalizminin xəyal edilən rifah və effektivliyinin sintezindən ideal bir modelin ortaya çıxa biləcəyindən bəhs etməkdə və buna ən yaxşı nümunə kimi Almaniyanı göstərməkdədir. 35 David Lane də Rusiya nümunəsində Qərbdən gələn məsləhətçilərin ölkədə sürətli özəlləşdirmə və liberallaşdırmanın həyata keçirilməsi ilə birlikdə Anqlo‐Sakson modelin mənimsənilməsinin əhəmiyyətini önə çəkdiklərini vurğulayır. 36 Əslində Azərbaycana da müstəqilliyinin ilk illərindən etibarən tövsiyə edilən model bu idi... Həmçinin, Anqlo‐Sakson kapitalizmini Ren kapitalizmdən fərqləndirən beş əsas xüsusiyyət isə belədir: 37 35 Michel Albert, Kapitalizme Karşı Kapitalizm, Türkcəyə tərcümə: Cemil Oktay‐ Hüsnü Dilli, Afa Yayınevi, İstanbul, 1992, səh.143. 36 David Lane, “What kind of capitalism for Russia A comparative analysis”, Communist and Post‐Communist Studies, №33, 2000, səh.485. 37 Dağcı, op. cit., səh.35‐37. ‐ 32 ‐
Page 2 and 3: KAPİTALİZM KAPİTALİZMƏ BƏNZƏ
Page 4 and 5: Bu kitab elm dəryasında mənə yo
Page 6 and 7: Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 48 and 49: Real ÜDM/XMM 60 (1990‐2005) (Gö
Page 82 and 83:
Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
Page 190 and 191:
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Page 196 and 197:
Page 198 and 199:
Page 200 and 201:
Page 202 and 203:
Page 204 and 205:
Page 206 and 207:
Page 208 and 209:
Page 210 and 211:
Page 212 and 213:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
Page 218 and 219:
Page 220 and 221:
Page 222 and 223:
Page 224 and 225:
Page 226 and 227:
Page 228 and 229:
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
show all

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±