Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

More documents

Recommendations

Info

Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz təşkil edib. Bu bir öncəki illə müqayisədə təqribən 45 faiz yüksəkdir. 2004‐cü ilin dünya üzrə toplam birbaşa xarici investisiya həcminin isə 0,73 faizinə bərabərdir. Lakin burada diqqət çəkən başqa bir göstərici daha var: 2004‐cü ildə ölkədən birbaşa xarici investisiya çıxışı 1 milyard 383 milyon dollar təşkil edib ki, bu da bir öncəki illə müqayisədə təqribən 48 faiz yüksəkdir. Və daha maraqlısı odur ki, bu rəqəm bəhs edilən ildə Azərbaycanın qeyri‐neft sektoruna yönələn birbaşa xarici investisiya miqdarından da təqribən 3 qat artıqdır. 212 Hesabatda maraqlı bir matris də qurulub. “Birbaşa Xarici İnvestisiya Performansı və Potensialı Matrisi” adlanır. Əvvəlki üç ilin hərəkətli ortalaması əsasında 2003‐cü il üçün hazırlanıb. Buna görə, Azərbaycan birbaşa xarici investisiya potensialı aşağı, amma buna baxmayaraq performansı yüksək olan ölkələr qrupuna daxildir. Bunu bir xəbərdarlıq kimi də qəbul eləmək olar. Yəni, ölkə bu gün neft sektorunun sayəsində mövcud potensialının üzərində birbaşa xarici investisiya cəlb edir. Amma qeyri‐neft sektoruna birbaşa xarici investisiya cəlb edə bilmək üçün ölkənin xarici sərmayə çəkə bilmə potensialını da yüksəltmək lazımdır. 213 Elə isə ölkənin potensialı müəyyənləşdirilərkən hansı göstəricilərdən istifadə edildiyinə diqqət yetirək: Ümumi Daxili Məhsulun artım sürəti, adambaşına düşən ÜDM, adambaşına düşən kommersiya məqsədli istifadə edilən enerji miqdarı, ixracatın ÜDM‐dəki payı, telekommunikasiya infrastrukturu (ortalama olaraq hər min nəfərə düşən telefon xətti və hər min nəfərə düşən mobil telefon), milli gəlirdəki innovasiya xərcləri, tələbələrin əhali içərisindəki nisbəti, ölkə riski, təbii ehtiyatlar ixracının dünya üzrə faizlə çəkisi, idxaldakı elektronika və avtomobil məhsulları və hissələrinin dünya üzrə faizlə nisbəti, 212 İlkin Sabiroğlu, “İqtisadi sərbəstliklər mücərrəd anlayış deyil”, “Gündəlik Azərbaycan” qəzeti, 1 oktyabr 2005. 213 Ibid. ‐ 191 ‐
İlkin Sabiroğlu xidmət ixracının dünya üzrə faizlə nisbəti və nəhayət, birbaşa xarici investisiya ehtiyatlarının dünya üzrə faizlə nisbəti. Təbii ki, xarici investisiya çəkə bilmək üçün ölkədə əlverişli investisiya iqlimi də formalaşmış olmalıdır. Bu isə ilk əvvəl ölkədə iqtisadi sərbəstliklərin təmin edilməsindən keçir. Yeri gəlmişkən, “iqtisadi sərbəstliklər” mücərrəd anlayış deyil. Artıq iqtisadi sərbəstlik deyiləndə Avropa Birliyi ölkələrinin inteqrasiyasının əsasını təşkil edən “dörd sərbəstlik” prinsipinə istinad edilir. “Dörd sərbəstlik” prinsipinə görə, iqtisadi sərbəstlik malların, xidmətlərin, fərdlərin, kapitalın sərbəst hərəkəti kimi qəbul edilməlidir. Buraya bir də Dünya Bankının “Doing Business” hesabatını hazırlayarkən istifadə etdiyi – biznesə başlamaq, lisenziya almaq, işə götürmə və işdən çıxarma, mülkiyyətin qeydə alınması, kredit almaq, investorların qorunması, vergilərin ödənməsi, sərhədlərarası ticarət, kontraktların həyata keçirilməsi, biznes fəaliyyətini dayandırma və iqtisadiyyatın xüsusiyyətləri ‐ kimi göstəriciləri əlavə etdiyiniz zaman geriyə mücərrəd olan heç nə qalmır. 214 Bir xeyli müddət əvvəl, Milli Məclisin İqtisadi Siyasət daimi komissiyasının 17 may 2001‐ci il tarixli iclasında “İnvestisiyaların Təşviqi Haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanun layihəsi müzakirəyə çıxarılmışdı. Xüsusilə nəzərə alsaq ki, Azərbaycanda növündən asılı olmayaraq istənilən formadakı investisiyalara ciddi tələbat var, onda belə bir qanunun əhəmiyyəti anlaşılar. Layihədə mənfəət vergisi, yol vergisi, sosial ödəmələr eləcə də elektrik enerjisi və nəqliyyat haqları ilə bağlı 12 ilə qədər tətbiq oluna biləcək güzəştlər müəyyən edilməsi nəzərdə tutulurdu. Sənəddə nəzərdə tutulan güzəştlərin neftqaz sektoruna, maliyyə, bank və sığorta sektorunda çalışan şirkətlərə şamil edilməyəcəyi də qeyd olunmuşdu. Qanun layi‐ 214 Doing Business in 2005, The World Bank, http://rru.worldbank.org/Documents/DoingBusiness/2004/DB2004‐fullreport.pdf, (01.03.2006). ‐ 192 ‐
Page 2 and 3:
KAPİTALİZM KAPİTALİZMƏ BƏNZƏ
Page 4 and 5:
Bu kitab elm dəryasında mənə yo
Page 6 and 7:
Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 8 and 9:
Page 10 and 11:
Page 12 and 13:
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Real ÜDM/XMM 60 (1990‐2005) (Gö
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Page 62 and 63:
Page 64 and 65:
Page 66 and 67:
Page 68 and 69:
Page 70 and 71:
Page 72 and 73:
Page 74 and 75:
Page 76 and 77:
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143: Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
show all

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±