Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli Kitabxanası
Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli Kitabxanası
Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli Kitabxanası
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
İlkin Sabiroğlu<br />
sayının azalmasına səbəb olur. Dolayısı ilə Azərbaycanın əsl<br />
problemi əhalinin artım nisbətinin aşağı olması deyil, uşaq<br />
ölüm nisbətinin və yoxsulluq səviyyəsinin yüksək olmasıdır.<br />
Sənaye toplumlarında strateji güc ünsürlərindən birisi də<br />
ölkə əhalisinin sayı hesab edilirdi. Lakin əhalinin sayı artıq nəinki<br />
siyasi və iqtisadi baxımdan, hətta hərbi baxımdan da güc<br />
amili sayılmamaqdadır. Məsələn, əhalinin sayı həlledici hərbi<br />
güc amili olsaydı Hindistanla Pakistan arasındakı “Kəşmir<br />
Problemi” çoxdan birincinin lehinə həll edilmiş olmalı idi.<br />
Artıq ölkələrin gücü əhalisinin sayı ilə deyil, “İnsan İnkişafı<br />
İndeksi” (Human Development Index) ilə ölçülür. Bu isə,<br />
BMT‐nin “İnsanın İnkişaf Proqramı”nda öz əksini tapır. BMT<br />
1990‐cı ildən bu istiqamətdə illik hesabatlar hazırlayır. Konsepsiyalar<br />
imzalanır. “İnsanın İnkişaf Konsepsiyası”nın dörd<br />
əsas bazası var: iqtisadi inkişaf və həyat səviyyəsinin artması,<br />
gələcəyə inamla baxmaq, insanlar arasında iqtisadi və siyasi<br />
uyğunsuzluğun aradan qaldırılması, imkanların genişləndirilməsi<br />
üçün şərait. Yəni potensial imkan üçün şəraitin yaradılması.<br />
UNDP (Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Proqramı),<br />
milli gəlirlə yanaşı, səhiyyə və təhsil imkanlarından faydalana<br />
bilmə səviyyəsi kimi bir çox ictimai‐mədəni kriteriyaları nəzərə<br />
alaraq hazırladığı üç əsas indeksə (adam başına düşən ümumi<br />
daxili məhsulun həcmi, gözlənilən ömür indeksi və təhsil<br />
indeksi) dayanaraq hesablanan “İnsan İnkişafı İndeksi” isə, insanların<br />
həyat səviyyəsini “keyfiyyətli həyat tərzi” baxımından<br />
dəyərləndirməyi hədəfləyir. 206<br />
Göründüyü kimi, mənalı həyat tərzini müəyyənləşdirmək<br />
çətin olsa da, “keyfiyyətli həyat tərzi” haqqında müəyyən qənaətə<br />
gəlmək artıq mümkündür. Sonda qeyd edək ki, Azər‐<br />
206 İlkin Sabiroğlu, “Azərbaycan uzunömürlülər diyarıdırmı”, op. cit.<br />
‐ 186 ‐