Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

More documents

Recommendations

Info

Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz Əhalinin artımı tənzimlənməli, amma necə Çində hər ailənin yalnız bir uşağa sahib ola biləcəyini nəzərdə tutan qanunu pozaraq 3 uşaq dünyaya gətirən bir ailəyə 780 min yuan (təqribən 95 min ABŞ dolları) pul cəriməsi verildi. Ailənin Şenzen şəhərindəki evinin qapısı da möhürləndi. Bu ailə 780 min yuanlıq cəzanı ödəməyincə evinə buraxılmayacaq. 195 Ümumiyyətlə Çin, son otuz ildə daha sonradan keşiş olan iqtisadçı Robert Thomas Malthusun ruhunu şad eləməklə məşğuldur. Robert Thomas Malthus 1798‐ci ildə nəşr edilən “Əhali Haqqında Esse” (Essay on Population) əsəri ilə iqtisadiyyat və siyasətin ümumi mənzərəsini dəyişdirərək çox qısa bir zamanda Adam Smith, Marquis de Condorcet və digər rasionalizm tərəfdarlarının nikbin baxışlarının önündə səddə çevrildi. Önə sürdüyü tez, dünyadakı ehtiyatların mütəmadi olaraq artan dünya əhalisinin tələbatlarını ödəyə bilməyəcəyi ilə bağlı idi. Fikirləri qısa zamanda o qədər geniş rezonans doğurdu ki, bundan təsirlənən İngiltərə 1801‐ci ildə ilk dəfə olaraq əhalinin siyahıya alınmasına qərar verdi. Ona görə də Malthus eyni zamanda demoqrafiyanın banisi sayılır. 196 Bu əsər, Charles Dawinin məşhur “təkamül nəzəriyyəsi”‐ nin də ilham mənbəyi oldu. Darwin əsər haqqında deyirdi: “Bəlkə də oxuduğum ən əhəmiyyətli kitab Malthusun “Əhali Haqqında Esse”siydi... Fəlsəfi biologiyanın problemlərini ələ alan o günə qədər oxuduğum ilk kitab idi və onun əsas prinsipləri daima ağlımda qaldı. İyirmi il sonra bu prinsiplər mənə 195 “3 çocuğa büyük ceza”, “Milliyet” qəzeti, 21 sentyabr 2004, http://www.milliyet.com.tr/2004/09/21/yasam/yas11.html, (01.03.2006). 196 İlkin Sabiroğlu, “Əhalinin artımı tənzimlənməli, amma necə”, IqtisadNet, 22 sentyabr 2004, http://www.iqtisad.net/is019.htm, (01.03.2006). ‐ 179 ‐
İlkin Sabiroğlu üzvi növlərin təkamülündə təsirli ünsürün nə olduğu mövzusunda uzun müddətdir axtardığım ip uclarını verəcəkdi”. 197 Malthusun tezinə görə, əhalinin sayı həndəsi olaraq (1, 2, 4, 8), qida istehsalı (ehtiyatlar) isə riyazi olaraq (1, 2, 3, 4) artır. Ona görə də əhalinin artımı ciddi nəzarətə götürülməli və bu artım səfalətə, yoxsulluğa yol açdığı anda əngəllənməliydi. Dünya əhalisi doğrudan da yaxın dövrümüzə qədər həndəsi olaraq artıb. Malthusun zamanında dünya əhalisinin sayı 1 milyard olduğu halda, bu gün 6 milyardı ötüb. Lakin əhalinin artımı Malthusun proqnozlaşdırdığının əksinə, iki səbəbdən, birincisi, təbabət elmindəki inkişaf nəticəsində bir çox xəstəliyə çarə tapıldığından uşaq ölümlərinin ciddi şəkildə azalması və ikincisi, həyat standartlarındakı yüksəlmə, tibb sahəsindəki inkişaf, qidalanma şərtlərinin yaxşılaşmasıyla orta insan ömrünün uzanması nəticəsində meydana gəlib. Yəni hər iki səbəb də Malthusun səfalət və ölüm qorxuları ilə ziddiyyət təşkil edir. Malthus və davamçılarının mənimsəmiş olduğu fəlakət nəzəriyyəsinin özünü doğrultmayan bir başqa tərəfi də XX əsrin ikinci yarısında həm inkişaf etmiş, həm də inkişaf etməkdə olan ölkələrdə əhalinin artım sürətinin azalmasıdır. Bu ölkələrdə əhalinin artım sürətindəki azalmanın səbəblərini də tibb sahəsindəki inkişaf və gəlirlərdəki yüksəlmə təşkil edir. Amma Malthus deyirdi ki, adambaşına düşən gəlir artdıqca, əhali daha sürətlə artacaq və nəticədə adambaşına düşən gəlir yenidən minimum səviyyəyə düşəcək. Tarixi təcrübə isə tam əksini sübut etməkdədir. Amerikalı iqtisadçı, Mark Skousenin də qeyd etdiyi kimi bəzi cəmiyyətlərdə valideynlərin çox uşağa sahib olma istəyi yaşlandıqları zaman maddi cəhətdən möhtac vəziyyətə düşmək qorxusundan irəli gəlməkdədir. Dolayısı ilə 197 Mark Skousen, “Modern İktisadın İnşası”, Tərcümə: Mustafa Acar və digərləri, Liberte Yayınları, Ankara, 2003, səh.77. ‐ 180 ‐
Page 2 and 3:
KAPİTALİZM KAPİTALİZMƏ BƏNZƏ
Page 4 and 5:
Bu kitab elm dəryasında mənə yo
Page 6 and 7:
Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 8 and 9:
Page 10 and 11:
Page 12 and 13:
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Real ÜDM/XMM 60 (1990‐2005) (Gö
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Page 62 and 63:
Page 64 and 65:
Page 66 and 67:
Page 68 and 69:
Page 70 and 71:
Page 72 and 73:
Page 74 and 75:
Page 76 and 77:
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131: Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
show all

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±