Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

More documents

Recommendations

Info

Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz yalar nəticəsində sinerji təsiri yaradaraq ölkədə dollardan qaçışı sürətləndirirdi. Əslində Azərbaycan neft ölkəsi olduğundan artıq daxili bazarda dolların təklifi tələbindən çoxdur. Ona görə də 2005‐in birinci rübünə qədər MB daxili bazarda manat sataraq dollar təklifini balanslaşdırır, dolayısı ilə manatın möhkəmlənməsini əngəlləyirdi. Halbuki dünya bazarlarında həmin vaxt ABŞ dolları dəyər itirirdi. Bu ilin birinci rübündən etibarən isə dollar xarici bazarlarda dəyər qazanmağa başladığı halda, bizdə MB antiinflyasiya tədbiri kimi manatın bahalaşmasına imkan verdi. Həmin şənbə günü yaşananları isə xüsusi təhlil etmək lazımdır. Bununla əlaqədar beynəlxalq təcrübədən çıxış edərək həmin dövrdə mətbuatda da yer alan iki versiyamız üzərində dayanmaq mümkündür. Hər iki versiya ciddi şəkildə araşdırılmalıdır. 189 Birinci versiyamız bu idi ki, kimlərsə siyasi hakimiyyətə pul böhranı yarada biləcəkləri ilə bağlı mesaj vermək istədi. Belə ki, ölkədə təqribən 900 milyon dollardan bir qədər aşağı həcmdə geniş mənada manatla pul kütləsi var. Bank sektorundan kənardakı manatla nağd pul kütləsi isə 600 milyon dollardan bir qədər çoxdur. Nəzəri olaraq, həftəsonu bu vəsaitin (600 milyon dollarlıq manatın) 3‐5 faizini və şayiə sistemini hərəkətə keçirərək bənzər şəkildə çaxnaşma salmaq mümkündür. Doğrudur, kommersiya qurumları bazardakı rəqabətə uyğun olaraq, MB‐nin rəsmi məzənnəsindən yalnız 3 faiz artıq və ya əksik qiymət müəyyənləşdirə bilərlər və ayrı‐ayrı valyutadəyişmə məntəqələri də buna riayət etməlidirlər. Amma bəhs etdiyimiz halda valyutadəyişmə məntəqələri buna riayət etsələr belə qara bazar mexanizmi avtomatik işə düşür. Nəzarəti 189 İlkin Sabiroğlu: “Dollar niyə ucuzlaşdı Spekulyasiya, yoxsa ..”, Müsahibə, “Gündəlik Azərbaycan” qəzeti, 20 sentyabbr 2005. ‐ 171 ‐
İlkin Sabiroğlu itirməmək üçün hətta bir çox ölkələrdə həftə sonları valyutadəyişmə məntəqələrinin fəaliyyət göstərməsinə qadağa qoyulur. Əgər bu versiya doğrudursa bunu edənlər daha təhlükəlisini ‐ denominasiya mərhələsində bunun əksini də edə bilərlər. Bircə şayiə yayılsa ki, köhnə əsginaslar batacaq bu daha təhlükəli vəziyyət yarada bilər və xalqdakı məlumatsızlıq manatdan qaçışı stimullaşdırar. Nəzərə alsaq ki, keçmiş illərdə manatla bağlı yaşanan hadisələrin izləri hələ də insanların şüurundan silinməyib, onda bu addım daha ciddi fəsadlar törədə bilər. Bütün Mərkəzi Banklar belə vəziyyət üçün hazırlıqlı olmalıdır. Bilindiyi kimi, dünyada Mərkəzi Bank anlayışının beşiyi İngiltərə sayılır. İngiltərənin Mərkəzi Bankı belə 1992‐ci ilin sentyabrında George Sorosun spekulyativ addımları qarşısında duruş gətirə bilməmişdi. Azərbaycanda pul bazarının həcmi kiçik olduğundan burada çaxnaşma yaratmaq istəyənlərin George Soros qədər milyardlar sahibi olmasına da ehtiyac yoxdur. Daha kiçik həcmlə də buna nail ola biləcəkləri nəzərə alınmalıdır və denominasiya ilə bağlı zəruri tədbirlər görülməlidir. 190 Amma ikinci bir versiyamız daha var. Türkiyədə 1994‐cü ilin yanvar ayında baş nazir Tansu Çillerin rəhbərliyindəki hökumət devalvasiya qərarı aldı. Lakin sonradan bəlli oldu ki, sirr kimi saxlanmalı olan bu devalvasiya qərarı haqqında Tansu Çillerin ən yaxın adamları məlumatlı imiş və bunlar çox ciddi spekulyativ əməliyyatlara girişiblər. Nəticədə, bu devalvasiyanın Türkiyəyə maliyyəti çox yüksək oldu. Azərbaycanda da manatın revalvasiya prosesi gedirdi. Həmin ərəfədəki bir mətbuat konfransında maliyyə naziri gələn il dolların 4550‐4600 manat səviyyəsində olacağını bəyan etmişdi. Reallıq isə budur ki, Milli Bankın manatın möhkəmlənmə‐ 190 Ibid. ‐ 172 ‐
Page 2 and 3:
KAPİTALİZM KAPİTALİZMƏ BƏNZƏ
Page 4 and 5:
Bu kitab elm dəryasında mənə yo
Page 6 and 7:
Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 8 and 9:
Page 10 and 11:
Page 12 and 13:
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Real ÜDM/XMM 60 (1990‐2005) (Gö
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Page 62 and 63:
Page 64 and 65:
Page 66 and 67:
Page 68 and 69:
Page 70 and 71:
Page 72 and 73:
Page 74 and 75:
Page 76 and 77:
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123: Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 222 and 223:
Page 224 and 225:
Page 226 and 227:
Page 228 and 229:
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
show all

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±