Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

More documents

Recommendations

Info

Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz taraq 5 trilyon 296 milyard manat (1,07 milyard dollar) təşkil etmişdir. 181 ÜDM‐nin 2004‐ün ilk iki ayındakı artımına, son illərdəki artım tempinə, gözlənilən investisiya həcminə dayanaraq 2004‐ də də təqribən 10 faizlik bir artım proqnozlaşdırılırdı. Bu isə ÜDM‐nin milli valyuta ilə ifadədə 35 trilyon 53 milyard manatdan 38 trilyon 558 milyard manata yüksəlməsi deməkdi. ABŞ dolları ilə ifadədə isə (1 $=4950 AZM) 7,79 milyard dollara ekvivalentdir. 182 İndi isə məsələyə başqa aspektdən baxaq. Bütün dünyada ABŞ dollarının dəyər itirməsinə baxmayaraq Azərbaycanda Milli Bank dolların məzənnəsini sabit saxlamaqda israr edir, yəni dolların düşməsinin qarşısını alırdı. Nəticədə, manat da dollara paralel olaraq dünya valyutaları qarşısında dəyər itirirdi. Eyni zamanda dünya əmtəələrinin qiymətləri dollarla ifadədə yüksəldiyindən Azərbaycan manatının alıcılıq qabiliyyəti də düşürdü. Halbuki Milli Bank beynəlxalq valyuta bazarlarındakı tendensiyaya uyğun olaraq dolların məzənnəsinin aşağı düşməsinə imkan yaratmalı idi. Belə olduğu halda, Azərbaycanda sadəcə əmtəələrin qiyməti düşməklə qalmayacaq, həmçinin əhalinin alıcılıq qabiliyyəti də artmış olacaqdı. Və ən maraqlısı isə odur ki, həm ÜDM miqdarı, həm də adambaşına düşən ÜDM miqdarı dollarla ifadədə bir xeyli artmış olacaqdı. Lakin Milli Bank bu addımı çox gec, 2005‐ci ilin əvvəllərində inflyasiya təzyiqlərini cilovlamaq üçün atdı və həmin il ÜDM artımı 26,4 faiz təşkil etdi. Nazirlər Kabinetinin (NK) ölkəyə gətirilən taxılın 18 faizlik əlavə dəyər vergisindən bir illiyə azad edilməsi ilə bağlı 17 sentyabr 2003‐cü il tarixli 118 saylı qərarının ardından yenə 181 İlkin Sabiroğlu, “Valyuta məzənnəsi və ÜDM artımı”, IqtisadNet, 19 aprel 2004, http://www.iqtisad.net/is012.htm, (01.03.2006). 182 Ibid. ‐ 165 ‐
İlkin Sabiroğlu NK‐nin Azərbaycanla azad ticarət haqqında sazişi olmayan ölkələrdən taxıl gətirilməsindən 5 faizlik gömrük rüsumunun aradan qaldırılması ilə əlaqədar 1 aprel tarixli qərarı çıxdı. Məqsəd bütün ölkələrdən taxıl idxalı zamanı bərabər şəraitin yaradılması idi. Əsas məqsəd isə, taxılın qiymətini aşağı salmaq mümkün olmadığı təqdirdə heç olmasa yüksəlməsini bir qədər əngəlləməkdi. Bir rəsm tablosunda təsvir edilənlərin tamamını görmək və rəsmi anlaya bilməmiz üçün bir neçə addım uzaqlaşaraq görüş dairəmizi genişləndirməliyik. Əks təqdirdə, nəzərimizi rəsmin bir nöqtəsinə cəmləşdirməklə təsvirin tamamını anlamaq çox çətindir. Bu eynilə, Qazaxıstanda taxılın qiyməti qalxdığı üçün Azərbaycanda da qalxdı və ya Türkiyədə soğanın qiyməti artdığı üçün Azərbaycanda da artdı deməyə bənzəyir. Belə olan təqdirdə “Bəs Qazaxıstanda taxılın və ya Türkiyədə soğanın qiyməti niyə artdı” deyə soruşmaq lazımdır. Bu əmtəələrin qiymətləri xüsusilə, amerikan dolları ilə ifadədə yüksəldiyindən, Milli Bank bir çox ölkələrdə olduğu kimi beynəlxalq valyuta bazarlarındakı dəyərinə müvafiq olaraq dolların manat ilə də məzənnəsinin düşməsinə şərait yaradacağı təqdirdə, Azərbaycanda da əmtəələrin, o cümlədən taxılın, soğanın və sairənin qiymətini aşağı salmaq mümkün olacaqdı. Dolayısı ilə Nazirlər Kabinetinin xüsusi qərarlarına ehtiyac qalmayacaqdı. İqtisadi ədəbiyyatda, valyuta məzənnələrindəki dəyişiklikləri açıqlamaq və bu məzənnələrin necə müəyyənləşəcəyi ilə əlaqədar başlıca dörd elmi yanaşma mövcuddur: 183 ‐ tədiyyə balansı baxımından yanaşma, ‐ alıcılıq qabiliyyəti pariteti baxımından yanaşma, ‐ monetarist yanaşma, ‐ portfel balansı baxımından yanaşma. 183 Halil Seyidoğlu, op. cit., səh.366‐374. ‐ 166 ‐
Page 2 and 3:
KAPİTALİZM KAPİTALİZMƏ BƏNZƏ
Page 4 and 5:
Bu kitab elm dəryasında mənə yo
Page 6 and 7:
Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 8 and 9:
Page 10 and 11:
Page 12 and 13:
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Real ÜDM/XMM 60 (1990‐2005) (Gö
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Page 62 and 63:
Page 64 and 65:
Page 66 and 67:
Page 68 and 69:
Page 70 and 71:
Page 72 and 73:
Page 74 and 75:
Page 76 and 77:
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117: Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 216 and 217:
Page 218 and 219:
Page 220 and 221:
Page 222 and 223:
Page 224 and 225:
Page 226 and 227:
Page 228 and 229:
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
show all

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±