Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

More documents

Recommendations

Info

Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz faiz həcmində gömrük rüsumu tətbiq olunmağa başlayıb. Digər ödəmələri də nəzərə aldıqda, bunun təqribən bir faiz təşkil etdiyi qeyd olunur. Bu qərarın da nəticəsinin əvvəlkindən çox fərqlənməyəcəyi aydın idi. Elə isə belə qərarlara nə ehtiyac var Axı bu kimi qərarlarla ölkəyə valyuta vəsaitlərinin daxil və xaric olmalarına müvəffəqiyyətlə nəzarət etmək imkanı heç bir ölkəyə nəsib olmayıb. Ancaq açıq şəkildə məlumdur ki, həmin qərarlar iki böyük mənfi effekt yaradır: ‐ Birincisi, bu addımlar valyuta vəsaitlərinin hərəkət xəttinin ödəmələrdən yayınmaq məqsədilə bank sektoru xaricinə çıxmasını təşviq edir. Bu da çətin vəziyyətdə olan bank sektoruna zərbədir. ‐ İkincisi, bu cür məhdudiyyətlər ölkəyə kapital axınının qarşısında sadəcə iqtisadi deyil, ondan da əhəmiyyətlisi valyuta vəsaitlərinin sərbəst hərəkət edə bilmələri ilə bağlı psixoloji baryer yaradır. Aydındır ki, valyuta münasibətlərinin tənzimlənməsini müvəffəqiyyətlə həyata keçirə bilmək üçün hər bir ölkə özünün valyuta rezervlərini və ölkəyə valyuta daxilolmalarını artırmağa çalışır. Valyuta daxilolmaları isə əsasən xarici borclanma, mal və xidmət ixracı və kapital daxilolmaları yolu ilə baş verir. Kapital daxilolmaları içərisində də ən əhəmiyyətli yeri birbaşa investisiyalar tutur. Onsuz da Azərbaycanda inkişaf etmiş bir finans sistemi olmadığından xarici investorların portfel investisiyaları da yoxdur. Belə sərt valyuta nəzarəti isə, xüsusilə qeyri‐neft sektoruna xarici investisiya daxilolmalarına maneədir. Yeri gəlmişkən müqayisə üçün qeyd edək ki, Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) Dövlətlərarası Statistika Komitəsinin yaydığı məlumata görə, MDB ölkələri üzrə 2001‐ci ilin birinci rübündə investisiyaların həcmi 2000‐ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 8 faiz artıb. Belə ki, bu artım Gürcüstanda 61 faiz, Qazaxıstanda 26 faiz, Ukraynada 24 faiz, Rusiyada 7 faiz, ‐ 161 ‐
İlkin Sabiroğlu Ermənistanda 4 faiz təşkil etdiyi halda, Azərbaycanda isə 0.8 faiz olmuşdur. Belə bir vəziyyətdə, valyuta nəzarəti ilə bağlı yuxarıda sadaladığımız qərarlar hansı iqtisadi məntiqə əsaslanır Axı kapital hərəkətlərinə heç bir dövlətin tam nəzarət etmək imkanı mövcud deyil. Hökumətlər sadəcə kapitalın ölkəyə daxil olması üçün zəruri və əlverişli şəraiti yarada bilərlər. Lakin burada qeyd edilməlidir ki, “əlverişli mühit” ifadəsi də nisbi bir ifadədir. Belə ki, biz xarici kapital üçün əlverişli şərait yarada bilərik, lakin əgər imkanlarına görə bu sahədə bizə rəqib olan ölkələr daha yaxşı şərait yaradıblarsa bizim təqdim etdiyimiz mühit əlverişli olmaqdan çıxar. 2003‐cü ilə gəldiyimizdə isə iqtisadiyyatda müşahidə edilən yeni tendensiyalar həm də inflyasiya baxımından yeni dövrün başlanacağına işarə etməkdə idi. İlk siqnalı çörəyin qiymətinin bahalaşması ilə almış olduq. Bir çoxları Azərbaycanda çörəyin qiymətinin bahalaşmasına inhisarçılıq meyllərinin səbəb olduğu fikrini irəli sürsə də, bizə görə bu məsələdə əsas iş nə Dövlət Gömrük Komitəsinin, nə də Vergilər nazirliyinin deyil, məhz Milli Bankın üzərinə düşürdü. Məhz bu səbəbdən Nazirlər Kabinetinin ölkəyə gətirilən taxılın 18 faizlik əlavə dəyər vergisindən bir illiyə azad edilməsi ilə bağlı 17 sentyabr 2003‐ cü il tarixli 118 saylı qərarı problemin həllində yetərsiz qaldı. 179 Bəs, Milli Bankın unun, çörəyin qiymətinə nə dəxli vardı Əvvəlcə, qısa bir arayış verək: Belə ki, son bir neçə il ərzində dünya bazarlarında əksər əmtəələrin qiyməti mütəmadi olaraq yüksəlib. Gümüşün, qızılın, dəmirin, pambığın və s.‐nin qiymətləri yüksəldiyi kimi, paralel olaraq buğdanın da qiyməti yüksəlib. Daha dəqiq ifadə 179 İlkin Sabiroğlu, “Çörəyin qiymətini necə ucuzlaşdırmaq olar”, IqtisadNet, 9 mart 2004, http://www.iqtisad.net/is009.htm, (01.03.2006). ‐ 162 ‐
Page 2 and 3:
KAPİTALİZM KAPİTALİZMƏ BƏNZƏ
Page 4 and 5:
Bu kitab elm dəryasında mənə yo
Page 6 and 7:
Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 8 and 9:
Page 10 and 11:
Page 12 and 13:
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Real ÜDM/XMM 60 (1990‐2005) (Gö
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Page 62 and 63:
Page 64 and 65:
Page 66 and 67:
Page 68 and 69:
Page 70 and 71:
Page 72 and 73:
Page 74 and 75:
Page 76 and 77:
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113: Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 212 and 213:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
Page 218 and 219:
Page 220 and 221:
Page 222 and 223:
Page 224 and 225:
Page 226 and 227:
Page 228 and 229:
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
show all

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±