Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

More documents

Recommendations

Info

<strong>Kapitalizm</strong> <strong>Kapitalizm</strong>ə Bənzəməz Neft böhranları və Holland sindromu Neft böhranı əslində neft idxal edən ölkələr üçün böhrandır. Neft ixrac edən ölkələr isə açıq şəkildə ifadə etməsələr də belə vəziyyətdən çox razı qalırlar. Xüsusilə Azərbaycan, Nigeriya, Anqola, Liviya və Oman kimi ixracatlarında neftin çəkisi çox‐çox yüksək olan ölkələrin neft böhranlarından nə qədər razı qaldıqlarını əlavə şərh etməyə ehtiyac yoxdur. Lakin neft böhranları nadir olaraq baş verir. Hələ 1970‐ci illərin əvvəllərində meydana gələn neft böhranında Amerika Birləşmiş Ştatlarının neftin qiymətindəki yüksəlmənin tərəfdarı kimi davranması belə bir sualın ortaya çıxmasına səbəb olmuşdu: ABŞ neft qiymətlərinin yüksəlməsində niyə maraqlı davranırdı Çünki həmin dövrdə Bretton Woods sistemi çökmək üzrə idi. ABŞ dolları da bu sistemin “əsas pul” funksiyasını yerinə yetirdiyindən dolların gələcək aqibəti sual altına girmişdi. Əgər Dünya Bankının qurulduğu dövrdə dünya qızıl ehtiyatının 70 faizdən yuxarısı ABŞ‐da cəmləşmişdisə, sonradan bu nisbət kəskin şəkildə ABŞ‐ın əleyhinə dəyişmişdi. Ona görə də 70‐ci illər üçün dalğalı valyuta məzənnəsi sisteminin keçərli olduğu beynəlxalq valyuta sistemində dolların əsas pul funksiyasını qoruya bilməsinin ən əlverişli yolu neft böhranlarından istifadə etməkdi. Çünki ABŞ‐nın əlində çox əhəmiyyətli bir vasitə var: neft ödəmələri dollarla həyata keçirilir. Beləliklə neftin qiymətlərindəki yüksəlmə neft idxal edən ölkələrin dollara olan tələbini artırdı ki, bu da ABŞ dollarının beynəlxalq valyuta sistemindəki çəkisini qorumaqda bir vasitəyə çevrildi. 135 135 Ilkin Sabiroglu, “Oil Crisis and the Holland Syndrome”, The Times of Central Asia, 11 may 2001, http://www.times.kg. ‐ 123 ‐
İlkin Sabiroğlu Bu gün isə ABŞ dolları üçün belə bir problem mövcud deyil. Həmçinin ABŞ dünyanın ən böyük enerji istehlakçısıdır. Bunları nəzərə aldıqda ABŞ‐ın neft qiymətlərinin yüksəlməsində əvvəlki kimi maraqlı olmadığını söyləmək olar. Bu amil də bir növ ciddi neft böhranlarının ortaya çıxmasına əngəl törədir. Ayrıca ölkələr yüksək neft qiymətlərini ucuz faiz siyasəti və enerji istehlakını subsidiyalaşdırmaqla balanslaşdırırlar. Dolayısilə neft qiymətləri yüksəlsə də neft böhranı baş vermir. 136 Həmçinin, yüksələn enerji qiymətləri dünyanın alternativ enerji mənbələrinə yönəlməsinə səbəb olur. Bu tendensiya da öz növbəsində “Kyoto Protokolu”nun lehinə işləyir. 137 Qısacası, neft böhranlarına və yüksək neft qiymətlərinə arxayın olmaq olmaz. Ona görə də Azərbaycan kimi, ixracatlarında neftin mütləq üstünlük təşkil etdiyi ölkələr üçün “Holland sindromu” çox aktual mövzu halına gəlmişdir. Bir müddət əvvəl yerli mətbuatda bir dövlət rəsmisinin belə bir fikrinə rast gəldik: “Böyük neft gəlirlərinin ölkəyə daxil olduğu dövrdə “Holland sindromu” yarana bilməz”. 138 Doğrudan da dünya bazarlarında neft qiymətlərinin yüksəklərdən “uçduğu” və ölkəyə böyük neft gəlirlərinin daxil olduğu mərhələdə “Holland sindromu” yarana bilərmi Ümumiyyətlə, “Holland sindromu” nədir Yaranarsa, hansı halda yaranar və ya yaranmaması üçün nə edilməlidir Geniş şəkildə istifadə olunan “Holland sindromu” modelində intensiv inkişaf edən təbii ehtiyatlar sektoru ilə ixracat potensialı olmayan mallar sektorunun ixracat potensialı olan qeyri‐neft malları sektorunu sıxışdırdığı göstərilir. “Holland 136 Əfsun Ələkbər, “Dünya İqtisadi Böhranı niyə baş vermir”, “Gündəlik Azərbaycan” qəzeti, 14 dekabr 2005. 137 “WWF: 2006 Kyoto’nun sınav yılı”, NTVMSNBC, http://www.ntvmsnbc.com/news/361346.asp, 14 fevral 2006. 138 “Oqtay Haqverdiyev: Azərbaycanda “Holland sindromu” yarana bilməz”, “Ekspress” qəzeti, 14 dekabr 2005. ‐ 124 ‐
Page 2 and 3:
KAPİTALİZM KAPİTALİZMƏ BƏNZƏ
Page 4 and 5:
Bu kitab elm dəryasında mənə yo
Page 6 and 7:
Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 8 and 9:
Page 10 and 11:
Page 12 and 13:
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Real ÜDM/XMM 60 (1990‐2005) (Gö
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Page 62 and 63:
Page 64 and 65:
Page 66 and 67:
Page 68 and 69:
Page 70 and 71:
Page 72 and 73:
Page 74 and 75: Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
Page 190 and 191:
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Page 196 and 197:
Page 198 and 199:
Page 200 and 201:
Page 202 and 203:
Page 204 and 205:
Page 206 and 207:
Page 208 and 209:
Page 210 and 211:
Page 212 and 213:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
Page 218 and 219:
Page 220 and 221:
Page 222 and 223:
Page 224 and 225:
Page 226 and 227:
Page 228 and 229:
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
show all

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

Kapitalizm kapitalizmÉ bÉnzÉmÉz - AzÉrbaycan Milli KitabxanasÄ±