WRZESIEŃ 2009 ( 1128 kB) - Dolnośląska Okręgowa Izba ...

W CIENIU 

CZEPKA 

N IEZALEŻNY 

E MIESIĘCZNIK 

I I PIELĘGNIAREK 

I E I POŁOŻNYCH 

O OKRĘGU 

WROCŁAWSKIEGO 

W O 

I LEGNICKIEGO 

I E G ISSN 1425–6584 

www.doipip.wroc.pl 

NUMER 9 (215) WRZESIEŃ 2009 

09 

WROCŁAW – LEGNICA

W NUMERZE .................................................str. 

INFORMACJE 

ŚWIŃSKA GRYPA ............................................2 

KONSULTANCI – OPINIE 

Kompetencje w pielęgniarstwie ................4 

Pielegniarki szkolne .....................................5 

Uprawnienia położnych ..............................6 

POŁOŻNICTWO 

Dla matki i dziecka... ...................................7 

PIELĘGNIARSTWO 

Konferencja w Toruniu ................................8 

Operacja tarczycy .......................................12 

Przewlekła niewydolność nerek ..............14 

NIe traćmy nadziei .....................................17 

OGŁOSZENIA 

Ogłoszenia ...................................................18 

PAMIĘĆ I SERCE ......................... 20-21 

Informacje, ogłoszenia c.d. ......................22 

Z Ministerstwa... ...................................23-26 

SPROSTOWANIE 

W moim artykule pt. „Kalendarium 

badań nad chorobami tarczycy” 

zakradł się błąd. W numerze 

7 / 213 / 2009 str. 12, 3 szpalta, 18 

wiersz od dołu jest Reyeyerdin a powinno 

być Reverdin. Przepraszam. 

Pragnę nadmienić „że Jaques Louis 

Reverdin był twórcą nowoczesnej 

chirurgii, położył także podwaliny 

pod nowoczesną chirurgię plastyczną: 

zasłynął udanymi przeszczepami 

skóry u pacjentów z rozległymi 

obrażeniami powłok. Ulepszał technikę 

chirurgiczną, wynalazł między 

innymi szew „Reverdina” używany 

przez chirurgów do dnia dzisiejszego. 

Jeszcze raz przepraszam. 

Olga Cicha. 

(wg. „Kronika medycyny” wydawnictwo 

„Kronika” Marian B. Michalik 

Warszawa 1994r.) 

Dolnośląska Okręgowa Izba 

Pielęgniarek i Położnych 

we Wrocławiu, 

ul. Powstańców Śląskich 50, 53–333 Wrocław, 

e–mail: info@doipip.wroc.pl 

tel. 364–04–44, 364–04–35, tel/fax. 373–20–56 


Konto Izby: (NOWE) 

Okręgowa Izba 


NOWY NUMER KONTA BANKOWE- 

GO, na który należy przekazywać składki 

członkowskie: 

Bank PEKAO S.A. O/Wrocław 

63 1240 6670 1111 0000 5641 0435 

GODZINY PRACY BIURA 

Dolnośląskiej Okręgowej Izby 


SEKRETARIAT I KSIĘGOWOŚĆ 

poniedziałek – czwartek – od 8 00 do 16 00 

z wyjątkiem wtorków i piątków 

wtorek – od 8 00 do 17 00 a w piątek do 15 00 

BIURO EWIDENCJI (wydaje, wymienia 

pra wo wykonywania zawodu) 

poniedziałek nieczynne dla petentów 

wtorek ......................................................10–17 

środa ...........................................................8–16 

czwartek ...................................................10–16 

piątek ..........................................................8–15 

KASA 

poniedziałek .................................. 10–16 

wtorek ............................................. 11–14 

środa .................................................. 8–15 

czwartek .......................................... 10–16 

piątek ..................................... NIECZYNNA 

BIBLIOTEKA 

wtorki .............................................. od 14 do 17 

piątki ................................................. od 9 do 14 

OKRĘGOWY RZECZNIK 

ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ 

Informacja w Biurze Izby 

PRZEWODNICZĄCA OKRĘGOWEGO 

SĄDU PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH 

Informacja w Biurze Izby 

DYŻURY RADCY PRAWNEGO 

poniedziałki 14 – 16; środa 14 – 17 (mgr E. Stasiak); 

KASA A POŻYCZKOWA 

O PRZY DOIPIP 

I P 

Bank PKO BP IV Oddział Wrocław, ul. Gepperta 4 

Nr: 56 1020 5242 0000 2702 0019 9224 

Informacje o stanie swojego konta w Kasie Pożyczkowej 

można uzyskać w czasie dyżuru 

w środy od 15 00 do 16 30 telefonicznie lub osobiście 

KSIĘGOWOŚĆ IZBY NIE PROWADZI KASY POŻYCZKOWEJ 

I NIE UDZIELA INFORMACJI 

W CIENIU CZEPKA 

niezależny miesięcznik 

pielęgniarek i po łoż nych 

okręgu wrocławskiego i le gnic kie go. 

(www.doipip.wroc.pl) 

Wydawca: 

Dolnośląska Okręgowa Izba 

Pielęgniarek i Po łoż nych 

we Wro cła wiu. 

Redaguje Prezydium DORPiP: 

Urszula Olechowska 

Leokadia Jędrzejewska 

Anna Szafran 

Dorota Pietrzak 

Mariola Górny 

Włodziwoj Sawicki 

Władysława Głowacz 

Grażyna Majewska-Kaźmierczak 

Beata Łabowicz 

Redakcja, redakcja techniczna, skład, korekta, 

grafika i przygotowanie do druku 

– Włodziwoj Sa wic ki 

Konsultacja polonistyczna 

mgr Katarzyna Sawicka 

Materiałów nieza mó wio nych re dak cja nie 

zwra ca, w tek stach pu bli ko wa nych za strzega 

so bie pra wo skró tów, zmian ty tu łów oraz 

po pra wek sty li stycz no–ję zy ko wych. 

Artykuły, listy, uwagi i inną ko re spon den cję 

prosimy nadsyłać na adres re dak cji: 

Dolnośląska Okrę go wa Izba 

Pielęgniarek i Położnych we Wro cła wiu, 

ul. Powstańców Śląskich 50, 

53–333 Wro cław, 

fax. 373–20–56 

e–mail: info@doipip.wroc.pl 

REDAKCJA NIE PONOSI 

ODPOWIEDZIALNOŚCI 

ZA TREŚĆ OGŁOSZEŃ I REKLAM 

I TEK STÓW SPONSOROWANYCH 

DOIPiP NIE PROWADZI POŚREDNICTWA 

PRACY W KRAJU I ZA GRA NI CĄ 

UWAGA: Nie przyjmujemy do pu bli ka cji 

tekstów przekazywanych telefonicznie! 

Nasza okładka: fot. arch.DOIPiP 

Ossolineum Wrocław 

Numer za mknię to 25.08.2009 r. 

Do druku przygotowano 1.09.2009 r. 

Nakład 3500 egz. 

Pismo nieodpłatnie rozprowadzane 

wśród członków Samorządu 

Pielęgniarek i Po łoż nych. 

Druk ABIS 

Wszystkie artykuły (i nie tylko) 

na str. www.doipip.wroc.pl

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy! 

Dumnie ogłoszony wszem i wobec „Rok wielkich rocznic” zwraca 

naszą uwagę, niezależnie, czy tego chcemy czy nie, na bolesną 

rocznicę wybuchu II wojny światowej. Chociaż dla większości z nas 

jest to historia, często znana z opowiadań babć lub pradziadków, 

stanowi jednak ważny element naszych dziejów, ku którym czasem 

należy podążyć choć wspomnieniem. Jedna z wojskowych 

piosenek owego mrocznego okresu mówiła, że „wolność krzyżami 

się mierzy..”, dlatego te krzyże pamięci ustawione na grobach 

naszych przodków przypominają dni walki i cenę, jaką zapłacił 

nasz naród w latach 1939 – 1945. 

Patrząc na tamte odległe chwile oczyma pielęgniarki, nie sposób 

zapomnieć o wszystkich tych młodych kobietach, które wypełniając 

zadania naszej profesji, aktywnie uczestniczyły w działaniach 

na licznych frontach wojny. Pielęgniarki, siostry PCK, sanitariuszki 

były obecne wszędzie tam, gdzie rozgrywała się walka. 

Ich oddanie i pomoc uratowały życie nie jednej osobie, nie 

jednemu żołnierzowi, choć ryzykowały wiele, często płacąc najwyższą 

cenę. 

Dziś inne są czasy i inne oczekiwania skierowane wobec pielęgniarek 

i położnych. Nikt nie oczekuje, że nasza praca będzie bezinteresowna, 

wręcz odwrotnie społeczeństwo wie, że tylko dobrze 

opłacani pracownicy są naprawdę oddani swoim obowiązkom. 

Zmieniło się także rozumienie sformułowania „dobry pracownik”. 

Dawniej była to osoba, która dokładnie znała swoją pracę, 

sumiennie ją wykonywała przez lata i rozumiała potrzebę swoich 

działań. Dziś to człowiek, który ustawicznie ponosi kwalifikacje. 

Im więcej ma „papierków”, dokumentów i zaświadczeń, tym bardziej 

jest ceniony (przez pracodawcę). Niezbyt istotne jest jego 

podejście do zawodu czy sumienność w pracy. Dawniej „dobry 

pracownik” szkolił się latami praktycznie, wszak ćwiczenie czyni 

mistrza. Dziś trzeba posiąść przede wszystkim teorię, a na stronę 

praktyczną przyjdzie czas później. Ongiś w 5-letnim Liceum Medycznym 

czy szkołach policealnych było dużo miejsca na ćwiczenia 

i praktyki pod okiem doświadczonych instruktorów nauki zawodu, 

dziś nad praktykami najlepiej spuścić zasłonę milczenia. Ale 

jest też druga strona medalu. Kiedyś nie było drobiazgowej dokumentacji, 

standaryzacji wszelkich działań, były za to wypracowane 

sposoby postępowania, które ułatwiały pracę pielęgniarkom. 

Każda z nich pracowała na określonym odcinku, wciąż praktycznie 

doskonaląc swoje umiejętności, dziś każda umiejętność musi 

być poświadczona kursem. Nawet po wielu latach praktyki na 

określonym odcinku, trzeba zrobić odpowiedni kurs, by dalej pracować 

na swoim stanowisku i wykonywać dobrze znane czynności. 

Dotyczy to także absolwentek studiów pielęgniarskich, które 

umiejętności nabyte na uczelni muszą potwierdzić dokumentami 

ukończenia kursu np. szczepień. 

Być może moje spostrzeżenia są zbyt ostre i zbyt dosłownie nazywają 

obecny stan w medycynie, ale wciąż cenię sobie profesjonalizm 

wypracowany przez działania praktyczne. Teorii może nauczyć 

się każdy, ale czy będzie dobrym praktykiem, nie wiadomo. 

Oby każdy, kto, podejmie prace w naszych zawodach, był człowiekiem 

wypełniającym ją sumiennie i zaangażowaniem. 

Redakcja 

Pieśń o żołnierzach z Westerplatte 

Kiedy się wypełniły dni 

i przyszło zginąć latem, 

prosto do nieba czwórkami szli 

żołnierze z Westerplatte. 

(A lato było piękne tego roku). 

I tak śpiewali: Ach, to nic, 

że tak bolały rany, 

bo jakże słodko teraz iść 

na te niebiańskie polany. 

(A na ziemi tego roku było tyle wrzosu na bukiety.) 

W Gdańsku staliśmy tak jak mur, 

gwiżdżąc na szwabską armatę, 

teraz wznosimy się wśród chmur, 


I śpiew słyszano taki: – By 

słoneczny czas wyzyskać, 

będziemy grzać się w ciepłe dni 

na rajskich wrzosowiskach. 

Lecz gdy wiatr zimny będzie dął 

i smutek krążył światem, 

w środek Warszawy spłyniemy w dół, 


Konstanty Ildefons Gałczyński, 1939 r.

Informacje 

Informacje Dolnośląskiej Okręgowej Rady 


UWAGA ŚWIŃSKA GRYPA 

KOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORA 

SANITARNEGO Z DNIA 11 CZERWCA 2009 r. 

W ZWIĄZKU Z OGŁOSZENIEM 

PRZEZ ŚWIATOWĄ ORGANIZACJĘ ZDROWIA 

(WHO) 6 FAZY PANDEMII GRYPY 

W dniu 11 czerwca 2009 r., uwzględniając 

m.in. aktualną sytuację epidemiologiczną grypy 

typu A/H1N1, Światowa Organizacja Zdrowia 

ogłosiła 6 fazę pandemii grypy. 

Faza 6, najwyższa w skali określonej przez 

WHO, występuje wtedy, gdy epidemia grypy 

wystąpi w przynajmniej jednym kraju, leżącym 

w innym regionie WHO, niż kraje, w których 

wcześniej potwierdzono epidemię i utrzymującą 

się transmisję wirusa z człowieka na człowieka 

(USA i Meksyk - Region WHO dla Ameryk). 

Utrzymująca się transmisja wirusa w społeczeństwie 

została stwierdzona również poza 

Regionem WHO dla Ameryk, a decyzja WHO 

wskazuje na konieczność zmodyfikowania działań 

w innych krajach dotkniętych tak, aby zminimalizować 

negatywne skutki choroby dla społeczeństwa. 

Ogłoszenie 6 fazy pandemii grypy nie oznacza, 

że wirus grypy typu A/H1N1 stał się bardziej 

zjadliwy. Nie oznacza również, że wirus 

spowoduje duże zaburzenia w codziennym funkcjonowaniu 

społeczeństwa. Oznacza jednak, że 

światowa pandemia trwa i że każdy kraj może 

zostać dotknięty, jednakże nikt nie może przewidzieć 

kiedy i jak szybko to nastąpi. 

Z możliwością ogłoszenia fazy 6 pandemii, liczono 

się już od momentu ogłoszenia fazy 5 (29 

kwietnia 2009 r.). Polska współpracowała i nadal 

współpracuje z innymi państwami członkowskimi 

Unii Europejskiej, Europejskim Centrum ds. 

Kontroli i Prewencji Chorób (ECDC), Komisją 

Europejską (EC), Światową Organizacją Zdrowia 

(WHO) oraz z innymi partnerami tak, aby 

zapewnić sprawną wymianę informacji, a tym 

samym skuteczne działanie. 

Kluczowe jest jednak, aby reakcja Polski i jej 

obywateli, jak też innych państw członkowskich 

UE, była proporcjonalna do zagrożenia. 

W momencie ogłoszenia fazy 5 podjęto właściwe 

działania, które stanowiły prawidłową reakcję 

na rozprzestrzenianie się wirusa typu A/ 

H1N1. Działania te będą kontynuowane i modyfikowane 

w zależności od rozwoju sytuacji epidemiologicznej 

w Polsce. 

Do tej pory w Polsce potwierdzono 7 przypadków 

zakażenia wirusem grypy typu A/H1N1. 

Osoby, które zostały zakażone wykazywały łagodne 

objawy i powróciły lub powracają do 

zdrowia. Podobna sytuacja ma miejsce w całej 

Europie, gdzie tylko u niewielkiego procenta 

osób zakażonych stwierdzono cięższy przebieg 

choroby. Dotyczyło to głównie osób cierpiących 

z powodu innych chorób przewlekłych. 

Osoby takie zwykle ciężej przechodzą zakażenie 

wirusem grypy. 

Podkreślić należy, że w 6 fazie pandemii nie 

wszystkie kraje zostaną natychmiast dotknięte 

epidemią. Należy wziąć pod uwagę możliwość, 

że większa epidemia w Europie może mieć miejsce 

jesienią. Mimo to niezwykle ważne jest, aby 

wszystkie kraje miały na uwadze możliwość wystąpienia 

transmisji wirusa wewnątrz kraju i podejmowały 

wszelkie niezbędne działania w oparciu 

o analizę sytuacji krajowej. 

„Biorąc pod uwagę liczbę przypadków zakażeń 

nowym wirusem grypy typu A(H1N1), zgłaszanych 

na całym świecie, WHO musiało ogłosić 

6 fazę pandemii grypy. Ogłoszenie 6 fazy oznacza, 

że epidemia grypy wywołanej wirusem wystąpiła 

na całym świecie. Sytuacja ta stanowi dla 

nas wyzwanie, jednak jest do opanowania. Życie 

w Europie toczy się normalnie, a krajowe służby 

odpowiedzialne za zdrowie publiczne przygotowują 

się do sezonu grypowego, który tej jesieni 

może być bardziej skomplikowany (trudniejszy) 

niż te wcześniejsze.” 

„Przewidujemy, że tego lata stale zgłaszane 

będą nowe przypadki zakażeń w całej Europie. 

Robocze przewidywania ECDC wskazują, 

że zwiększenie liczby przypadków może 

nastąpić jesienią, podczas sezonu grypowego 

w Europie” 

Zsuzsanna Jakab, ECDC Director 

2 W CIENIU CZEPKA

Informacje – Świńska grypa 

MINISTERSTWO ZDROWIA 

BIURO PRASY I PROMOCJI 

Warszawa, 03.08.2009 roku 

PRZYPOMNIENIE ZASAD POSTĘPOWANIA 

WOBEC OSÓB ZGŁASZAJĄCYCH SIĘ 

Z OBJAWAMI GRYPOPODOBNYMI 

DO LEKARZA PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ 

LUB SZPITALNEGO ODDZIAŁU RATUNKOWEGO 

ALBO IZBY PRZYJĘĆ 

W SZPITALU INNYM NIŻ ZAKAŹNY 

Krajowy Konsultant do spraw chorób zakaźnych oraz 

Krajowy Konsultant do Spraw Epidemiologii przypominają: 

Jeżeli pacjent zgłasza się do lekarza podstawowej 

opieki zdrowotnej lub szpitalnego oddziału ratunkowego 

albo izby przyjęć w szpitalu innym niż zakaźny 

z objawami grypopodobnymi obowiązują następujące 

zasady postępowania: 

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (lekarz izby 

przyjęć) dokonuje wywiadu epidemiologicznego i klinicznego, 

przeprowadza badanie fizykalne pacjenta. 

W przypadku stwierdzenia kontaktu z osobą chorą na 

grypę A/H1N1 lub przybycia w ciągu ostatnich 7 dni 

z kraju, gdzie szerzy się epidemicznie nowa grypa A/ 

H1N1 lekarz kieruje pacjenta do szpitala zakaźnego 

(oddziału zakaźnego), gdzie stosowane są procedury 

określone wcześniej przez Konsultanta Krajowego do 

spraw Chorób Zakaźnych. 

Uwaga: 

1. 

Jeżeli nie ma możliwości niezwłocznego przyjęcia pacjenta 

z objawami grypopodobnymi, w oczekiwaniu na 

badanie pacjent powinien być oddzielony od innych pacjentów 

oczekujących w izbie przyjęć (poczekalni); 

2. 

Pacjent powinien być poinformowany o podstawowych 

środkach ograniczających szerzenie się zakażeń 

(np. unikanie kontaktu twarzą w twarz, higiena kaszlu 

itd.); 

3. 

Ewentualny transport do szpitala zakaźnego odbywa 

się środkami transportu indywidualnego, z tym że 

nie ma konieczności dezynfekcji pojazdu. 

Krajowy Konsultant 

do Spraw Chorób Zakaźnych 

(-) dr hab. n. med. Andrzej Horban 

Krajowy Konsultant 

do Spraw Epidemiologii 

(-) prof. dr hab. n. med. Andrzej Zieliński 

ZMIANA ZASAD POSTĘPOWANIA 

WOBEC OSÓB ZGŁASZAJĄCYCH SIĘ 

Z OBJAWAMI GRYPOPODOBNYMI DO LEKARZA 

Minister Zdrowia, po zasięgnięciu opinii 

krajowych konsultantów ds. Chorób Zakaźnych 

oraz ds. Epidemiologii rekomenduje zmianę zasad 

postępowania wobec osób zgłaszających się 

z objawami grypopodobnymi do lekarza na następujące: 

Osoba, u której wystąpią objawy grypowe 1 , 

zgłasza się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. 

Jeżeli nie ma możliwości niezwłocznego 

przyjęcia pacjenta z objawami grypopodobnymi, 

w oczekiwaniu na badanie pacjent powinien być 

oddzielony od innych pacjentów oczekujących 

w izbie przyjęć (poczekalni) lub nosić maseczkę. 

Osoba, która ma jeden lub więcej objawów 

grypy, powinna, w miarę możliwości, ograniczyć 

bliskie, w tym intymne, kontakty z innymi 

osobami i niezwłoczne powinna się zgłosić do 

lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. 

Lekarz przeprowadza wywiad w którym 

ustala, czy pacjent w okresie ostatnich 7 dni 

odbył podróż zagraniczną do jednego z krajów, 

w których nowa grypa szerzy się w populacji 

albo, czy pozostawał w kontakcie bezpośrednim 

w tym samym okresie z osobą lub osobami, 

podejrzanymi o zachorowanie na nową grypę 

A/H1N1. 

Po zebraniu wywiadu i zbadaniu pacjenta lekarz, 

jeżeli podejrzewa zakażenie wirusem nowej 

grypy A/H1N1 podejmuje decyzję o leczeniu 

w warunkach domowych lub hospitalizacji, biorąc 

pod uwagę stan kliniczny pacjenta. 

Rekomenduje się leczenie w warunkach domowych, 

jeżeli wskazania lekarskie nie wskazują 

na konieczność leczenia w warunkach szpitala 

zakaźnego. Leczenie w warunkach szpitala zakaźnego 

powinno dotyczyć w pierwszej kolejności 

ciężkich przypadków zachorowań. 

Jeżeli lekarz podstawowej opieki zdrowotnej 

podejmie decyzje o leczeniu w warunkach domowych, 

wdraża leczenie metodami skutecznymi 

dla grypy sezonowej oraz przekazuje choremu 

lub jego opiekunom (domownikom) zalecenia 

9 (215) 2009 

3

Informacje – Świńska grypa 

dotyczące opieki nad chorym na grypę w warunkach 

domowych, w tym o podstawowych 

środkach ograniczających szerzenie się zakażeń 

(częste mycie rąk, unikanie kontaktu twarzą 

w twarz, higiena kaszlu itd). Lekarz podstawowej 

opieki zdrowotnej informuje pacjenta, iż, 

w przypadku wystąpienia objawów grypowych 

u innych domowników – niezwłocznie powinni 

zgłosić się do lekarza. 

Jeżeli lekarz podejmie decyzję o konieczności 

hospitalizacji, wówczas kieruje chorego do 

najbliższego szpitala zakaźnego (oddziału zakaźnego). 

W szpitalu przeprowadza się diagnostykę 

w kierunku wykrycia wirusa grypy pobierając 

od pacjenta materiał do badania metodą 

biologii molekularnej (RT PCR), zgodnie z instrukcją 

Krajowego Ośrodka ds. Grypy (w załączeniu) 

i przesyła do jednego z laboratoriów 

wykonujących takie badanie (listę takich laboratoriów 

prowadzi Główny Inspektorat Sanitarny). 

W szpitalu zakaźnym obowiązują procedury 

określone przez Konsultanta Krajowego do 

spraw Chorób Zakaźnych. 

Transport osoby, u której wystąpią objawy 

grypowe nie powinien odbywać się środkami 

transportu zbiorowego. Środki transportu użyte 

do przewozu chorego lub podejrzanego o zachorowanie 

na grypę powinny podlegać właściwym 

zabiegom sanitarno-higienicznym (zmywanie 

powierzchni z użyciem detergentów itp.) . 

Warszawa, dnia 3 sierpnia 2009 r. 

Minister Zdrowia Ewa Kopacz 

Krajowy Konsultant ds. Epidemiologii 

prof. dr hab. n. med. Andrzej Zieliński 

Krajowy Konsultant do Spraw Chorób Zakaźnych 

dr hab. n. med. Andrzej Horban 

1 

Objawy nowej grypy A(H1N1) 

są podobne jak grypy sezonowej: 

gorączka 

kaszel 

ból gardła 

katar z płynną wydzieliną lub zatkanym 

nosem 

bóle mięśniowe i stawowe 

ból głowy 

dreszcze 

W około 25-30% przypadków nowej 

grypy mogą występować wymioty i 

biegunka 

Data utworzenia : 2009-08-04 10:38:14 

Autor: Tomasz Misztal 

Akademia Medyczna Wrocław, Wydział Zdrowia Publicznego, Zakład Nauki Zawodu, 

ul. K. Bartla 5, 50-367 Wrocław, tel. (071)3484219, fax. (071) 3432086. 

Konsultant Wojewódzki w dz. Pielęgniarstwa 

mgr Jolanta Kolasińska 

Wrocław 29.07.2009 r. 

OPINIA W SPRAWIE WYKONYWANIA, 

PRZEZ PIELĘGNIARKI W RAMACH SWOICH OBOWIĄZKÓW, 

CZYNNOŚCI NIE NALEŻĄCYCH DO KOMPETENCJI ZAWODOWYCH 

– WPROWADZANIA APARATURY DIAGNOSTYCZNEJ 

PODCZAS ENDOSKOPII DO WNĘTRZA CIAŁA LUDZKIEGO. 

Zawód pielęgniarki należy do zawodów regulowanych, 

czyli takich, którego wykonywanie 

zależy od spełnienia wymagań kwalifikacyjnych 

i warunków określanych w odrębnych 

przepisach państwowych i korporacyjnych. Podstawowym 

aktem prawnym regulującym wykonywanie 

zawodu pielęgniarki jest Ustawa z dnia 

5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej 

(Dz.U. Nr 57, poz.602 z 2001 r.). Szczegółowy 

zakres świadczeń wykonywanych bez zlecenia 

lekarskiego reguluje ponadto rozporządzenie 

Ministra Zdrowia z dnia 7 listopada 2007 r. 

w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, 

diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych 

udzielanych przez pielęgniarkę albo 

położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego 

(Dz. U. Nr 210, poz.1540). 

W ustawie o zawodach pielęgniarki i położnej 

określone zostały kompetencje pielęgniarki. 

Art. 4.1. mówi, że „Wykonywanie zawodu 

pielęgniarki polega na udzielaniu przez osobę 

posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone 

odpowiednimi dokumentami, świadczeń 

zdrowotnych, a w szczególności świadczeń pielęgnacyjnych, 

zapobiegawczych, diagnostycznych, 

leczniczych, rehabilitacyjnych oraz z zakresu 

promocji zdrowia. 

Wykonywanie świadczeń przez pielęgniarki 

jest zatem oparte o obowiązujący system kształcenia. 

Kwalifikacje pielęgniarki uzyskane w ramach 

kształcenia przeddyplomowego jak również 

podyplomowego w mojej ocenie nie stanowią 

podstawy do wykonywania czynności wchodzących 

w skład zabiegów endoskopowych. Pielęgniarka 

nie jest przygotowana do posługiwania 

się: tj. wprowadzania do wnętrza ciała ludzkiego; 

manipulowania aparaturą diagnostyczną 

wprowadzoną do wnętrza podczas badania endoskopowego. 

Rolą pielęgniarki jest opieka na 

pacjentem przed, w trakcie i po badaniu; asystowanie 

lekarzowi wykonującemu badanie, utrzymanie 

aparatury w gotowości do badania. 

Zwracam uwagę na fakt, iż pomimo że pielęgniarka 

zgodnie z Art. 22 p. 4 ustawy o zawodach 

pielęgniarki i położnej zobowiązana jest do 

4 W CIENIU CZEPKA

Konsultanci -opinie 

wykonywania zleceń lekarskich odnotowanych 

w dokumentacji medycznej to jednak zlecenia te 

powinny być zgodne z jej kompetencjami. Pielęgniarka 

ponosi zawsze, nawet w przypadku pisemnego 

zlecenia lekarskiego odpowiedzialność 

za prawidłowe wykonanie czynności. Mając zatem 

świadomość braku kompetencji nie powinna 

podejmować się wykonania czynności, które nie 

wchodzą w skład jej roli zawodowej. 

Zabiegi endoskopowe zarówno diagnostyczne 

jak i lecznicze (kolonoskopia, gastroskopia, 

bronchoskopia, artroskopia itd.) obciążone są 

niebezpieczeństwem wystąpienia powikłań 

groźnych dla zdrowia i życia pacjenta. 

W interesie pracodawcy jest zatem zadbać 

o to by świadczenia medyczne były realizowane 

przez pracowników posiadających kompetencje 

do ich świadczenia. 

Reasumując przejmowanie zadań nie należących 

do kompetencji pielęgniarki, wprowadzanie 

aparatury diagnostycznej podczas endoskopii 

do wnętrza ciała ludzkiego; manipulowanie 

aparaturą diagnostyczną wprowadzoną do wnętrza 

ciała ludzkiego podczas badania endoskopowego 

jest sprzeczne z zasadami wykonywania 

zawodu pielęgniarki, określonymi w obowiązującym 

prawie. 

KONSULTANT WOJEWÓDZKI w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego 

mgr Dorota Milecka 

Wrocław, 20.05 .2009 r 

OPINIA W SPRAWIE OPIEKI PIELĘGNIARKI ŚRODOWISKOWEJ 

ŚRODOWISKA NAUCZANIA I WYCHOWANIA NAD UCZNIAMI 

NA ORGANIZOWANYCH W SZKOŁACH PÓŁKOLONIACH 

W CZASIE FERII ZIMOWYCH I WAKACJACH. 


Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie 

zakresu i organizacji profilaktycznej opieki 

zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą, jasno 

określa zadania pielęgniarki. Zarówno lekarz 

jak i pielęgniarka w czasie ferii czy wakacji, nie 

sprawują profilaktycznej opieki zdrowotnej nad 

dziećmi i młodzież, ponieważ zadania wskazane 

w/w Rozporządzeniu muszą być zaplanowane, 

obejmujące określoną w umowie z NFZ populację 

uczniów danej szkoły, prowadzone metodycznie 

i dokumentowane. 

Opieka nad uczniami w czasie ferii, wakacji 

może mieć jedynie charakter: udzielania pomocy 

przedlekarskiej w przypadku nagłych zachorowań, 

urazów czy zatruć. Z całą pewnością jest 

to jedno z zadań w czasie realizacji profilaktycznej 

opieki zdrowotnej na rzecz uczniów, natomiast 

nie może to być jedyne zadanie ponieważ 

nie wypełnia istoty rozumienia profilaktycznej 

opieki zdrowotnej. 

Z uwagi na to, że pielęgniarka nie jest obecna 

przez cały czas pobytu uczniów w szkole(także 

w czasie trwania zajęć lekcyjnych), należy przyjąć, 

że głównym zadaniem pielęgniarki jest sprawowanie 

opieki profilaktycznej, a nie obecność 

na okoliczność nagłego zachorowania, czy urazu 

ucznia. Udzielanie pierwszej pomocy należy 

głównie do nauczycieli, zwłaszcza w czasie zajęć 

pozaszkolnych takich jak: wycieczki, „zielone 

szkoły”. W związku z powyższym nauczyciele 

i personel szkolny powinni być przeszkoleni 

w zakresie udzielania pierwszej pomocy, do 

momentu przybycia profesjonalnego pracownika 

medycznego czy pogotowia ratunkowego. 

Pielęgniarka powinna wspierać dyrektora szkoły 

w organizowaniu takich szkoleń. Rozporządzenie 

Ministra Edukacji Narodowej i Sportu, 

nakłada na dyrektora szkoły obowiązek zapewnienia 

bezpiecznych i higienicznych warunków 

pobytu w szkole, a także na zajęciach organizowanych 

przez szkołę. W związku z tym istnieje 

konieczność wyposażenia pomieszczeń szkoły, 

w szczególności pokoju nauczycielskiego, pracowni, 

warsztatów szkolnych, sali wf, kuchni 

w apteczkę zaopatrzoną w środki niezbędne do 

udzielania pierwszej pomocy i instrukcję o zasadach 

udzielania pierwszej pomocy. Należy 

zaznaczyć, że w/asortyment powinien być dostępny 

dla nauczycieli i innego personelu szkoły 

w czasie pobytu uczniów w szkole. 

Reasumując, pragnę podkreślić, że zabezpieczenie 

opieki nad uczniami w czasie ferii 

czy wakacji nie jest obowiązkiem pielęgniarki. 

Rozwiązaniem jest zawarcie odrębnej umowy 

Dyrektora szkoły z pielęgniarką na świadczenie 

opieki w przypadku nagłego zachorowania 

lub urazu. 

KONSULTANCI WOJEWÓDZCY 

W DZIEDZINACH: 

PIELĘGNIARSTWA – 

mgr JOLANTA KOLASIŃSKA, 

AM Wydział Nauk o Zdrowiu, 

ul. Bartla 5, 51-618 Wrocław, 

e-mail: WP-7@am.wroc.pl, 

tel. 0-71/ 348-42-10; 

348-42-19, fax: 343-20-86 

PIELĘGNIARSTWA 

W GINEKOLOGII 

I POŁOŻNICTWIE – 

mgr URSZULA ŻMIJEWSKA, 

Szpital Specjalistyczny 

im. A. Falkiewicza, 

ul. Warszawska 2, 52-114 Wrocław, 

tel. 0-71/342-86-31 wew. 344, 

604-93-94-55, 667-977-735 

PIELĘGNIARSTWA 

RODZINNEGO – 

EWA CHLEBEK, 

Caritas Archidiecezji Wrocławskiej, 

ul. Katedralna, 50-328 Wrocław, 

tel. 0-71/ 327-13-09, 668-021-032 

PIELĘGNIARSTWA W PEDIATRII – 

mgr DOROTA MILECKA 

Akademicki Szpital Kliniczny, 

ul. Borowska 213, 50-556 Wrocław 5 

tel. 071/733-11-90, 733-11-95, 662-232-595

Konsultanci -opinie 

KONSULTANT KRAJOWY W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA 

GINEKOLOGICZNEGO I POŁOŻNICZEGO 

mgr Leokadia Jędrzejewska 

adres do korespondencji: 54-207 Wrocław, ul. Na Ostatnim Groszu 70/12, 

tel. kom. 691 85 20 69, e-mail: l.jedrzejewska@wp.pl 

Zgodnie z §6 ust. 1 pkt. 1c rozporządzenia 

Ministra Zdrowia z dnia 7 listopada 2007 r. 

w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, 

diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych 

udzielanych przez pielęgniarkę albo 

położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego 

( Dz. U. Nr 210, poz.1540)- załącznik Nr 4, 

położna jest uprawniona w ramach świadczeń 

diagnostycznych do wykonywania badań diagnostycznych 

w tym do pobierania rozmazów 

cytologicznych. 

Konieczność uzyskiwania przez położne 

certyfikatu umiejętności w zakresie pobierania 

rozmazów cytologicznych wynika z warunków 

opracowanych na potrzeby realizacji populacyjnego 

Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania 

Raka Szyjki Macicy, gdzie warunkiem 

przystąpienia położnych do tego programu jest 

posiadanie certyfikatu kursu dokształcającego 

w zakresie Pierwotnej i Wtórnej Profilaktyki 

Raka Szyjki Macicy. 

Populacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego 

Wykrywania Raka Szyjki Macicy realizowany 

jest w oparciu o Ustawę z dnia 1 lipca 

2005 roku o ustanowieniu programu wieloletniego 

„Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych” 

(Dz.U. Nr 143. poz. 1200). 

Warunek posiadania certyfikatu przez położne 

został zawarty w zarządzeniu nr 80/2008/ 

DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia 

z dnia 14 października 2008 r. w sprawie określenia 

warunków zawierania i realizacji umów 

w rodzaju: ambulatoryjna opieka specjalistyczna 

- załącznik nr 3a, - Wymagania dotyczące 

świadczeniodawców realizujących świadczenia 

w poradniach specjalistycznych. Jednym z warunków 

zawarcia umowy na świadczenia w ga- 

Wrocław, dnia 9 marca 2009 r. 

OPINIA W SPRAWIE UPRAWNIEŃ POŁOŻNYCH DO POBIERANIA 

ROZMAZÓW CYTOLOGICZNYCH 

binecie ginekologiczno-położniczym jest zatrudnienie 

personelu z odpowiednimi kwalifikacjami 

w tym: lekarza (lekarz położnictwa i ginekologii 

lub specjalista położnictwa i ginekologii lub 

ginekologii onkologicznej), oraz położnej (położna 

albo położna posiadającą certyfikat opisany 

w zał. nr 6). Jeżeli położna nie bierze udziału 

ww. wskazanym Programie nie musi posiadać 

tego certyfikatu. 

Zdaniem konsultanta, pomimo, że położne 

posiadają uprawnienia do samodzielnego pobierania 

rozmazów cytologicznych bez zlecenia 

lekarskiego, to ukończenie kursu dokształcającego 

w tym zakresie, w sytuacji zmieniających 

się metod diagnostycznych, sposobu przechowywania 

preparatu itp., jest konieczne, bowiem 

zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 5 lipca 

1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej ( Dz. 

U. Nr 57, poz. 602 z dnia 12.09.2001 – tekst jednolity 

z późn. zm.) pielęgniarka, położna wykonuje 

zawód zgodnie z aktualna wiedzą medyczną, 

dostępnymi jej metodami i środkami, zgodnie 

z zasadami etyki zawodowej oraz ze szczególną 

starannością. 

Z literatury przedmiotu wynika, że badanie 

cytologiczne daje nawet do 40% przypadków 

wyniki fałszywie negatywne, czyli komórki rakowe 

pozostają nierozpoznane w badanym preparacie. 

Wynika to zazwyczaj z błędów metodologicznych 

w czasie pobierania wymazów – niewłaściwy 

materiał użyty do pobrania, niewłaściwe 

miejsce skąd pobrano komórki, złe warunki 

przechowywania preparatu i wiele innych. Amerykańscy 

patolodzy uważają, że 30% błędów cytologicznych 

jest efektem nieprawidłowego pobrania 

materiału. 

Mając na uwadze powyższe zdecydowanie 

uważam, że dyskusji powinny podlegać aktualnie 

obowiązujące zasady i sposób uzyskiwania 

certyfikatu w zakresie pobierania rozmazów cytologicznych, 

oraz kompetencji osób, które ukończyły 

studia drugiego stopnia na kierunku Położnictwo, 

a nie zasadność aktualizowania wiedzy 

i umiejętności zawodowych przez położne 

w ramach kształcenia podyplomowego. 

Koniecznym jest natomiast, podejmowanie 

dalszych działań mających na celu umożliwienie 

położnym, które posiadają certyfikaty, zawierania 

umów z NFZ na realizację I etapu diagnostycznego 

Populacyjnego Programu Profilaktyki 

i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki 

Macicy. Tylko takie działania mogą przyczynić 

się do wzrostu samodzielności zawodowej położnych 

oraz do poprawy efektywności realizowanego 

Programu. 

NOWE NUMERY 

TELEFONÓW 

DOIPIP 

Sekretariat tel/fax ....... 071 333 57 08 

.......................................071 373 20 56 

.......................................071 364 04 35 

...................................... 071 364 04 44 

....................................... 071 333 57 02 

Przewodnicząca ........... 071 333 57 03 

Wiceprzewodnicząca .. 071 333 57 10 

Sekretarz ......................071 333 57 04 

Skarbnik/Radca prawny 071 333 57 00 

Kasa .............................. 071 333 57 01 

Księgowość ...................071 333 57 06 

Biblioteka ..................... 071 333 57 05 

Ewidencja ..................... 071 333 57 09 

6 W CIENIU CZEPKA 

Rzecznik/Sąd ............... 071 333 57 07

Położnictwo 

Uczestniczki zjazdu 

Beata Dąbrowska, Elżbieta Gniadek, Monika Świdniak 

POŁOŻNICY I POŁOŻNE DLA MATKI I DZIECKA 

W dniach 1-3.06.2009 w Międzyzdrojach 

odbył się II Ogólnopolski Zjazd „Położnicy 

i położne dla matki i dziecka” pod patronatem 

Leokadii Jędrzejewskiej – Krajowego Konsultanta 

w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego 

i ginekologicznego oraz Wojciecha Puzyny 

Dyrektora Szpitala Specjalistycznego Św. Zofii 

w Warszawie. Patronat naukowy objął Oddział 

Zachodniopomorski Polskiego Towarzystwa 

Medycyny Perinatalnej, a Przewodniczącym 

Rady Programowo-Naukowej był Prof. Ryszard 

Poręba. 

Pierwszego dnia po uroczystym otwarciu 

zjazdu i słowie wstępnym Patronów Honorowych 

uczestnicy wysłuchali wykładu Radosława 

Tymińskiego „Status prawny płodu jako pacjenta”. 

Celem wykładu było przybliżenie kwestii 

problematyki płodu jako pacjenta, kontrowersyjności 

i niejednoznaczności niektórych 

prawnych rozwiązań. Mgr Tymiński udzielał 

klarownych odpowiedzi na pytania mające zasadnicze 

znaczenie w pracy z ciężarnymi, rodzącymi 

i nienarodzonymi dziećmi. „Czy prawo 

chroni płód Czy płód jest podmiotem praw pacjenta 

Kiedy płód staje się człowiekiem w sensie 

prawnym i jakie ma to konsekwencje 

Następnie zabrał głos Wojciech Puzyna. Myślą 

przewodnią wykładu była sentencja: „ Nasze 

przetrwanie zależy od tego na ile będziemy 

atrakcyjni dla pacjentek”. Pan Dyrektor mówił 

o rzeczywistym bezpieczeństwie, aktywnej 

opiece i przyjaznym partnerskim traktowaniu 

rodzących i ich dzieci, o dużej samodzielności 

(ale i odpowiedzialności) personelu położniczego 

i pielęgniarskiego w Szpitalu Św. Zofii. 

Przedstawił model opieki nad pacjentką i noworodkiem. 

Na podstawie badań przeprowadzonych 

w USA i Kanadzie udowodniono, że 

w miejscach gdzie położne mają większy samodzielny 

udział w opiece okołoporodowej, efekt 

tej opieki pod względem umieralności okołoporodowej 

jest lepszy niż w krajach gdzie cała odpowiedzialność 

spoczywa na lekarzach. Dr Puzyna 

nie pozostawił żadnych wątpliwości, że popularność 

i doskonałe wyniki (29,3 % ciec cesarskich) 

Szpitala św. Zofii są w znacznej mierze 

wynikiem samodzielnej pracy położnych. 

Na zakończenie obrad pierwszego dnia głos 

zabrał Prezes Komitetu Wspierającego Program 

Edukacji Poporodowej „Szkoła matek i 

ojców - razem łatwiej” Tomasz Grzegorzewski. 

W wyniku prowadzonej edukacji położnic 

rodzice uzyskują niezbędną wiedzę i motywację 

do karmienia naturalnego. Rodzice są przygotowani 

do właściwej pielęgnacji i opieki nad 

dzieckiem. Potrafią odpowiednio reagować w 

sytuacjach problemowych. 

Drugi dzień zjazdu rozpoczął Prof. Jacek 

Rudnicki wykładem „Kliniczne zastosowanie 

komórek macierzystych w neonatologii”. 

Wykorzystywanie komórek macierzystych 

i czynników wzrostu zawartych w krwi pępowinowej 

przyczynia się do ograniczenia skutków 

wcześniactwa i intensywnej terapii. U noworodków 

urodzonych przedwcześnie mogą 

one znaleźć zastosowanie w kilku pierwszych 

dobach życia w formie autohemotransfuzji pełnej 

krwi. W kolejnych tygodniach życia, aby komórki 

macierzyste i krwinki płodowe nie uległy 

degradacji ich użycie musi być połączone z zamrażaniem. 

Wcześniaki doznają uszkodzenia 

mózgowia i narządów zmysłów. Także inne powikłania 

takie jak dysplazja oskrzelowo-płucna, 

martwicze zapalenie jelit mogą być leczone 

komórkami macierzystymi. Dla noworodków 

donoszonych istotnym problemem jest niedotlenienie 

okołoporodowe spowodowane miedzy 

innymi odklejeniem łożyska, zakażeniami czy 

dystocją barkową. W takich sytuacjach transfuzja 

komórek macierzystych może stać się potencjalnym 

leczeniem dla chorób degeneracyjnych 

tkanek nerwowych, może eliminować i ograniczać 

skutki padaczki i porażenia mózgowego, 

poprawiając tym samym komfort życia dzieci 

z tymi chorobami. 

Następnie mogłyśmy wysłuchać wykładu 

Prof. Krzysztofa Preisa na temat 

„Wewnątrzmacicznej terapii płodu”, która 

może odbywać się w formie farmakoterapii lub 

leczenia zabiegowego. Podawanie leków i innych 

preparatów płodowi odbywa się poprzez podawanie 

leku matce (digoxin) lub przez nakłucie 

płodu pod kontrolą USG. Preparaty krwiopochodne 

(koncentraty krwinek czerwonych, albuminy, 

płytki krwi) podawane są przez nakłucie 

żyły pępowinowej. W leczeniu zabiegowym 

stosuje się techniki igłowe (nakłucie jamy ciała, 

zmiany patologicznej lub żyły pępowinowej) 

w celu wykonania punkcji przestrzeni płynowej 

drenażu płodowo-owodniowego oraz w przypadku 

patologii płodu takich jak: wodogłowie, 

wodonercze, podpęcherzowa przeszkoda w odpływie 

moczu, torbiele płuc i wysięki do jam 

ciała. Taką techniką leczone są patologie położnicze: 

małowodzie i wielowodzie. Igła jest wprowadzana 

do jamy owodni bez kontaktu z płodem. 

Takie zabiegi mogą mieć również znaczenie 

diagnostyczne. Uzyskany płyn owodniowy 

lub krew pępowinowa poddawane są badaniom 

genetycznym (ocena kariotypu płodu), mikrobiologicznym 

i biochemicznym. Leczenie fetoskopowe 

służy do laserowego zamknięcia naczyń 

na powierzchni łożyska w zespole TTTS, 

do leczenia skutków przepukliny przeponowej. 

Zabiegi na otwartej macicy stosuje się wyjątkowo 

rzadko ze względu na duże ryzyko powikłań 

u matki i płodu (zamknięcie przepukliny 

oponowo- rdzeniowej, guz krzyżowo-ogonowy 

u płodu). W przyszłości patologiczne struktury 

płodowe będą mogły być niszczone za pomocą 

radiotermoablacji. Na zakończenie swojego wykładu 

Prof. Preis nadmienił również o powikłaniach 

jakie mogą zaistnieć podczas wykonywania 

wyżej wymienionych zabiegów takich jak: 

zakażenia, przedwczesna czynność skurczowa, 

przedwczesne odklejenie łożyska oraz przedwczesne 

pęknięcie błon płodowych. 

Następny wykład prowadzony przez Magdalenę 

Witkiewicz – położną ze Szpitala Św. Zofii 

w Warszawie dotyczył sensu bólu w porodzie. 

Zdaniem wykładowcy poznanie jego pozytywnych 

aspektów pozwoli rodzącym kobietom łatwiej 

go zaakceptować. Ból ostrzega nas przed 

zagrożeniem. Dziecko atakuje ciało matki, która 

próbuje się bronić. Obrona to walka, a wal- 


7

Położnictwo 

Dr psychologii Naomi Mor omówiła rolę 

wspomnień i narracji, jako mechanizmów 

adaptacyjnych u chorych objętych opieką paliatywną. 

Pracując, jako psychoterapeuta w Hospicjum 

Domowym w Tel Avivie czuła potrzebę 

poznania myśli swoich pacjentów, chciała dowiedzieć 

się o nich jak najwięcej. Zaczęła czytać 

zapiski, pamiętniki, w których autorzy wyrażali 

swoje uczucia, myśli, przekazywali wieści, 

z którymi nie potrafili podzielić się z innymi. 

Podczas rozmów z osobami piszącymi uzyskała 

potwierdzenie, że pisanie ma efekt psychologiczny, 

pozwala dokonać wglądu w sposób 

adaptacji do choroby, radzenia sobie z chorobą 

a także uzyskanie równowagi uczuciowej. 

Dr Naomi przekonała, że osobiste zapiski pozwalają 

ocenić zachowanie pacjenta, pobudzają 

jego aktywność, pomagają w uzyskaniu kontroli 

nad sobą, w wyjaśnieniu własnych myśli, 

pomagają w przeorganizowaniu i zrozumieniu 

sytuacji, w której znalazł się piszący. 

Pisanie dzienników umożliwia wyrażenie 

trudnych odczuć w bezpiecznej formie, pozwaczyć 

według Pani Witkiewicz znaczy „poddać 

się”, „dać się ponieść”, „otworzyć się”. Ucieczka 

przed bólem to „wycofać się”, zamknąć się”. 

Broniąc się kobieta instynktownie przyjmuje 

takie pozycje i rusza się w taki sposób, aby 

uchronić swoje ciało przed uszkodzeniem. Ból 

w porodzie pojawia się okresowo. Skurcz to duży 

wzrost katecholamin (hormon stresu). Skokowe 

wydzielanie hormonu stresu podnosi poziom 

oxytocyny dzięki czemu nasila się czynność 

skurczowa i zwiększa się tolerancja na ból. 

Katecholaminy i oxytocyna stymulują wydzielanie 

endorfin – naturalnych uśmierzaczy bólu. 

Jeżeli katecholaminy nie są wydzielane skokowo 

tylko utrzymują się stale na wysokim poziomie, 

hamowane jest wydzielanie oxytocyny i endorfin. 

Bardzo często dochodzi do osłabienia lub 

zatrzymania akcji porodowej a ból odbierany 

jest jako silniejszy. Dlatego też bardzo ważne w 

porodzie są przerwy między skurczami, pełna 

relaksacja, aby został obniżony poziom stresu. 

Kiedy urodzi się dziecko poziom hormonów endorfin 

jest największy. Powodują one że kobieta 

jest szczęśliwa, radosna, w pełnej ekstazie. Stan 

matki po porodzie porównywany jest ze stanem 

zakochania, niezwykłej wrażliwości. Natomiast 

u dziecka pod koniec porodu wzrasta poziom adrenaliny, 

dlatego chętnie nawiązuje ono kontakt 

z matką. Ból zmienia matkę. Staje się silniejsza, 

pewniejsza siebie i swojej wartości.. 

Eliminowanie bólu, znieczulenie podczas 

porodu powoduje, że po porodzie nasze relacje 

z dzieckiem i jego dalsze wychowanie są 

utrudnione. 

Kobiety odczuwają lęk przed porodem 

i związanym z nim bólem, dlatego chcą rozwiązania 

ciąży przez cięcie cesarskie. Zagadnienia 

dotyczące tego zabiegu przedstawił w swoim 

wykładzie Prof. Ryszard Poręba. 

Ciecie cesarskie tak jak każda operacja niesie 

za sobą ryzyko powikłań około- i poporodowych 

oraz neonatologicznych. Wśród powikłań ciecia 

cesarskiego wymienia się większą śmiertelność 

matek, atonie, zaburzenia krzepliwości, uszkodzenia 

pęcherza moczowego, zator płynem owodniowym, 

niedrożność jelit, chorobę zakrzepowo-zatorową, 

niedokrwistość, posocznicę, niepłodność, 

ryzyko łożyska wrośniętego, przodującego 

oraz poronienia w kolejnej ciąży. 

Głównym powikłaniem cięcia cesarskiego 

dotyczącym noworodków są zaburzenia oddychania 

oraz większa umieralność okołoporodowa 

w następnych ciążach. Ciecie cesarskie jako 

operacja położnicza ma na celu ukończenie 

ciąży, gdy oczekiwanie na poród siłami natury 

stwarza zagrożenie dla matki i dziecka. Niestety 

problemem ostatnich lat jest cięcie cesarskie na 

życzenie ciężarnej, a zakres autonomii pacjentki 

w podejmowaniu decyzji w jaki sposób rozwiązać 

ciążę jest nadal kwestią sporną wśród prawników 

i położników. Prof. Poręba przedstawił rekomendacje 

PTG dotyczące wyżej wymienionej 

sytuacji, które zostały opracowane podczas 

sympozjum w maju 2008 r. W oparciu o Stanowisko 

Departamentu Prawnego Ministerstwa 

Zdrowia z dnia 28.08.2007 r. stanowisko PTG 

jest następujące: 

„Decyzja o chirurgicznym wkroczeniu w jamę 

brzuszną powinna należeć wyłącznie do lekarz 

specjalisty ginekologa – położnika, który 

opierając się na wiedzy, posiadanym doświadczeniu 

klinicznym oraz dogłębnej analizie indywidualnej 

sytuacji – wybiera rozwiązanie 

najbardziej korzystne dla zdrowia i życia pacjentki 

i jej dziecka”. 

Takich sytuacji można byłoby uniknąć gdyby 

społeczeństwo, a zwłaszcza kobiety ciężarne 

miały większą wiedzę na temat porodu siłami 

natury i możliwości radzenia sobie z bólem 

porodowym. Dlatego też, osoby zatrudnione 

w szkołach rodzenia powinny bardziej edukować 

ciężarne w kierunku psychoterapii oraz 

sposobów zmniejszania, a nie likwidowania bólu 

porodowego. Dzięki temu istniała by możliwość 

redukcji odsetek cięć cesarskich. 

Kolejny wykład przedstawił dr n. med. Włodzimierz 

Klimczak z Wojewódzkiego Szpitala 

Specjalistycznego w Zgierzu. Dotyczył on 

współpracy zespołów lekarsko- położniczych 

w sytuacjach nagłych. Stany nagłe to sytuacje, 

w których ratujemy ludzkie życie, podejmujemy 

szybkie decyzje i stawiamy właściwe diagnozy. 

Aby nasze działania miały powodzenie 

muszą być opracowane standardy oparte na 

doświadczeniu zespołu. To tego potrzebna jest 

indywidualna opinia lekarzy i położnych tworzących 

zespół. Muszą oni stanowić jedną całość. 

Bardzo ważna jest współpraca w zespole 

terapeutycznym, profesjonalizm, analizowanie 

dokumentacji medycznej oraz wymiana informacji. 

Duże znaczenie ma również posiadanie 

pełnego zabezpieczenia operacyjnego i laboratoryjnego 

w celu zmniejszenia zgonów matek 

i noworodków. 

Wszystkie wykłady wygłoszone podczas 

II Ogólnopolskiego Zjazdu „Położnicy i położne 

dla matki i dziecka” były bardzo interesujące. 

Mogłyśmy zdobyć nową wiedzę, spotkać 

ciekawych ludzi, wymienić poglądy i doświadczenie. 

mgr Mariola Góralska 

DCO Wrocław 

Oddział Chemioterapii 

W Toruniu odbyła się IX Ogólnopolska 

Konferencja Medycyny Paliatywnej 

Hospicjum 2009 oraz VII 

Ogólnopolskie Forum Onkologii 

i Psychoonkologii. 

Tematyką wiodącą tegorocznych 

wydarzeń medycznych były aktualne 

doniesienia, doświadczenia 

i problemy w opiece paliatywnej, 

onkologii i psychoonkologii. Dużo 

uwagi poświęcono także zagadnieniom 

rozwoju wolontariatu hospicyjnego. 

Komitet naukowy konferencji reprezentowany 

był przez znane osobistości 

środowiska medycznego. 

Gośćmi honorowymi tegorocznej 

Konferencji byli państwo Naomi 

i Gabriel Mor z Izraela, którzy 

wystąpili w Sesji Inauguracyjnej, 

poświęconej opiece paliatywnej 

w różnych kręgach kulturowych. 

8 W CIENIU CZEPKA

Pielęgniarstwo 

IX OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA 

MEDYCYNY PALIATYWNEJ HOSPICJUM 2009 

ORAZ VII OGÓLNOPOLSKIE FORUM ONKOLOGII 

I PSYCHOONKOLOGII – RELACJA 

lającej zachować prywatność, dostarcza narzędzia 

umożliwiającego natychmiastowe wyrażenie 

emocji, gdy osoba, która mogłaby wysłuchać 

chorego jest nieosiągalna. 

Dr Naomi zwróciła również uwagę na możliwości, 

jakie niesie współczesna technika. Omówiła 

komunikowanie się chorych poprzez blogi. 

Posługiwanie się blogami ma aspekt społeczny, 

bowiem piszący czuje się częścią grupy 

społecznej. Blogi pozwalają na relacjonowanie 

wydarzeń rozgrywających się w ciągu ostatnich 

godzin i natychmiastowe ich publikowanie. 

Chorzy mogą pozostać anonimowi, otrzymują 

odpowiedzi od internautów oraz wsparcie, online”. 

Wśród piszących są również tacy, którzy 

piszą listy do siebie, bez zamiaru ich wysłania. 

Listy takie pozwalają popatrzeć na swój stan 

z innego punktu widzenia. Pani Mor zakończyła 

swoje wystąpienie przesłaniem zachęcającym 

do stosowania takich narzędzi wyrażania emocji. 

Myślę, że są to dobre metody poznania chorego: 

jego marzeń, myśli, pragnień. Jest to także 

droga do zdobycia zaufania, udoskonalenia 

komunikacji z chorym, aby być przy nim i towarzyszyć 

zarówno pacjentowi jak i rodzinie 

na każdym etapie trwania choroby. 

Dr Gabriel Mor przedstawił program Domowej 

Opieki Paliatywnej oparty na bazie 

szpitala, z personelem szpitala, który został 

utworzony w Tel Avive. 

Program ten jest ukierunkowany na opiekę 

nad chorymi z chorobą nowotworową w schyłkowym 

okresie życia. Opiekę całodobową nad 

pacjentami w domu obejmują zespoły wielodyscyplinarne. 

Personel medyczny sprawujący opiekę jest 

wyszkolony teoretycznie i praktycznie w specjalnościach 

medycznych i pielęgniarskich 

ukierunkowanych na leczenie. Personel ten 

objęto, przeprowadzonym w szpitalu, specjalistycznym 

programem obejmującym podstawy 

Holistycznej Opieki, z ukierunkowaniem na po- 

trzebą dialogu. Wśród członków zespołu wybierany 

jest lider, czyli osoba, która ma najlepszy 

kontakt z chorym i jego rodziną. W każdej 

chwili istnieje możliwość kontaktu z osobami 

z zespołu, co daje pacjentowi ogromne poczucie 

bezpieczeństwa. 

Uważam, że w naszym województwie istnieje 

bardzo duże zapotrzebowanie na zespoły 

paliatywne opiekujące się chorymi w domu. 

Rodzina często jest zagubiona, nie potrafi 

zapewnić kompleksowej opieki, potrzebuje 

wsparcia. Zespół interdyscyplinarny zapewniłby 

ulgę w cierpieniu chorym, a rodzinie potrzebną 

pomoc zarówno w opiece nad chorym 

jak i w okresie osierocenia. Zespół opieki paliatywnej 

pracujący przy DCO swoją pomoc 

oferuje chorym w granicach miasta, a przecież 

każdy pacjent ma prawo do opieki niezależnie 

od miejsca zamieszkania. 

Prof. Łuczak w ostatnim wykładzie tej 

sesji przedstawił nowe wyzwania, jakie stoją 

przed zespołami opieki paliatywno-hospicyjnej. 

Poinformował, że w Polsce istnieje 

około 500 takich zespołów, przed którymi 

stoi pilne zadanie, którym jest upowszechnianie 

wiedzy i umiejętności w zakresie podstaw 

opieki paliatywnej (programy szkolenia studentów, 

lekarzy, pielęgniarek) oraz szeroko pojęta 

edukacja społeczeństwa. Działania te nabierają 

szczególnego znaczenia wobec nowych wezwań 

związanych z poszerzeniem opieki na chorych 

z ograniczającymi życie schorzeniami nie nowotworowymi. 

Profesor zwrócił uwagę na umiejętność dobrej 

komunikacji z chorym i rodzinami oraz 

uwzględnianie postępów medycznych: przekroczenie 

barier pokutujących w naszym społeczeństwie 

dotyczących stosowania morfiny, 

umieszczania chorego w hospicjum oraz obecności 

księdza w procesie leczenia i u schyłku 

życia. 

Tegoroczna konferencja podzielona była 

na VII sesji. 

Sesja I poświęcona była Onkologii dziecięcej. 

Profesor Danuta Perek przedstawiła wykład 

dotyczący zapobieganiu nudnościom 

i wymiotom u dzieci w przebiegu choroby 

nowotworowej. Omówiła znaczenie antagonistów 

serotoniny (ondensetron), które w głównej 

mierze zapobiegają wystąpieniu nudności i wymiotów 

wczesnych. Środki te nie zabezpieczają 

przedłużonych, czy tzw. późnych wymiotów. 

Sposób zapobiegania N i W stanowi nadal istotny 

problem kliniczny wymagający indywidualnego 

podejścia do każdego dziecka. 

Pracując na oddziale chemioterapii wiem, 

że N i W są wymieniane na pierwszym miejscu 

wśród problemów pielęgnacyjnych nurtujących 

pacjentów, dlatego bardzo istotną sprawą 

jest edukacja pacjenta i rodziny w zakresie 

stosowanych leków, właściwej diety podczas 

chemioterapii i po wyjściu chorego do domu, 

gdzie wymioty mogą utrzymywać się nawet 

do 2 tygodni. 

Postępy w opiece nad dziećmi chorującymi 

na nowotwory przedstawiła profesor Danuta 

Sońta-Jakimczyk. Pani profesor zaznaczyła, 

że choroby nowotworowe u dzieci dzięki 

współdziałaniu pediatrów, chirurgów, radioterapeutów 

i onkologów dziecięcych z nieuleczalnych 

bądź uleczalnych w kilku procentach, 

stały się uleczalne w 70-80% pod koniec XX 

wieku. Pani profesor szczegółowo omówiła 

zmiany organizacyjne, jakie przeprowadziła 

w oddziale hematologii, które dotyczyły: 

• całodobowej opieki przynajmniej jednego 

z rodziców 

• wprowadzenia tzw. urlopowania dzieci między 

cyklami leczenia 

• utworzenia oddziału dziennego pobytu 

• opieki w okresie terminalnym (hospicja) 

Ponadto szczególne zmiany dotyczyły: 


9


• centralnego dojścia dożylnego (typu Porth 

lub Broviac) 

• zwalczania bólu wynikającego z badań diagnostycznych 

lub postępu choroby 

• spełniania marzeń dzieci. 

Profesor zwróciła naszą uwagę na opiekę 

psychoonkologiczną, wyznając zasadę Platona: 

,,Szaleństwem byłaby chęć leczenia tylko 

ciała bez leczenia ducha”. 

Opieką psychologiczną należy objąć dziecko 

oraz rodziców i rodzeństwo. Należy również pamiętać 

o wyleczonych w dzieciństwie, poprzez 

zapewnienie im kontrolnych badań lekarskich, 

pomocy w uzyskaniu wykształcenia i w rozwiązywaniu 

problemów psychicznych. 

Profesor Sońta-Jakimczyk swój ciekawy wykład 

zakończyła ważnym stwierdzeniem potwierdzającym, 

zasadność utworzenia zespołów 

interdyscyplinarnych, które mogłyby sprostać 

tym wszystkim zadaniom. Myślę, że DCO 

we Wrocławiu chcąc utrzymać się w czołówce 

ośrodków wzorcowych w Polsce musi już dziś 

pomyśleć o powołaniu do życia takiego interdyscyplinarnego 

zespołu, nie licząc się z kosztami, 

nie bacząc na kryzys, bowiem satysfakcja 

pacjenta i wybór leczenia w naszym ośrodku 

przyniesie korzyści obu stronom. 

Kolejny wykład poświęcony był sztuce 

diagnozowania powiększonych węzłów 

chłonnych u dzieci wygłoszony przez prof. 

Jerzego Kowalczyka. 

Profesor omówił przyczyny powiększenia 

węzłów chłonnych oraz przedstawił objawy budzące 

niepokój onkologiczny, którymi są: 

• stale powiększający się węzeł chłonny 

• bolesność i twardość węzła 

• poty nocne 

• powiększony węzeł nadobojczykowy 

• świąd skóry. 

Zaznaczył, iż powiększone węzły chłonne 

towarzyszce infekcji leczone są antybiotykami 

przez 10-14 dni, a zmniejszanie się jego wielkości 

następuje dopiero po 7 dniach stosowania 

antybiotyku, co jest istotną wiadomością dla rodziców, 

którzy często domagają się zmiany leczenia 

po 3 dniach stosowania terapii. 

Sesję poświęconą onkologii dziecięcej zakończyła 

dr hab. med. Marzena Samardakiewicz, 

która omówiła problemy psychologiczne 

w opiece paliatywnej u dzieci. W swoim 

wykładzie podkreśliła ogromne znaczenie 

przekazywania małemu pacjentowi informacji 

o chorobie. Dziecko ma prawo wiedzieć, z jakiego 

powodu jest leczone, bowiem obraz choroby 

wytworzony przez dziecko ma wpływ na jego 

przystosowanie się do istniejącej sytuacji. 

Sesja II całkowicie poświęcona została 

znaczeniu wolontariatu w hospicjum. 

Ks. dr Piotr Krakowiak i mgr Anna Janowicz 

przedstawili stan wolontariatu hospicyjnego 

w Polsce i program Lubię pomagać. 

W Polsce wolontariat stał u podstaw początków 

ruchu hospicyjnego. Pomimo wysiłków 

czynionych przez wiele lat ciągle jest jeszcze 

wiele do zrobienia, szczególnie na etapie edukacji 

społecznej na temat końca życia. 

Akcja, Lubię pomagać zagościła w polskich 

szkołach. Większość ośrodków paliatywno-hospicyjnych 

aktywnie współpracuje ze szkołami, 

nauczycielami i uczniami w różnym wieku. 

Doświadczenia wielu ośrodków pokazują, 

że możliwe i bardzo owocne bywa zaangażowanie 

do wolontariatu nie tylko uczniów, z którymi 

nie ma żadnych kłopotów, ale również 

trudnej młodzieży i osób z grupy zagrożonej 

wykluczeniem społecznym. Nowym rodzajem 

wolontariatu nie zawsze dobrze postrzeganym 

jest wolontariat osób opuszczających placówki 

penitencjarne, mający być narzędziem uczenia 

akceptacji i tolerancji. W Polsce jest 15 ośrodków 

paliatywno-hospicyjnych współpracujących 

z zakładami karnymi lub aresztami śledczymi. 

Szansą w działaniu wolontariatu w przyszłości 

jest zaangażowanie dzieci i młodzieży 

niepełnosprawnej. Program rozwoju wolontariatu 

hospicyjnego chce również do pracy zachęcić 

grupę wiekową 50+, bowiem z badań 

ankietowych wynika, że do wolontariatu zgłaszają 

się przeważnie młodzież i seniorzy. Wolontariat 

hospicyjny w każdej formie, a zwłaszcza 

pomoc chorym i ich rodzinom może być doświadczeniem 

trwale zapisującym się w ludzkiej 

wrażliwości. 

Muszę w tym miejscu wspomnieć o grupie 

wolontariuszy z fundacji, Dobrze, że jesteś” 

pracujących na oddziale chemioterapii DCO. 

Są to osoby w różnym wieku, które pomagają 

naszym pacjentom, wypożyczają książki, rozmawiają, 

wypełniają czas, który tak bardzo im 

się dłuży. Z okazji świąt wykonują drobne upominki. 

Tak bardzo wrośli w nasze środowisko, 

że pacjenci nie wyobrażają sobie dnia bez obecności 

„żółtej koszulki”. 

Kolejny interesujący wykład wygłosił 

dr hab., med. Zbigniew Bohdan, który 

przedstawił drogę początkujących wolontariuszy, 

którzy przechodzą najpierw rozmowę 

kwalifikacyjną, potem odbywają kurs teoretyczny, 

spotykają się z innymi bardziej doświadczonymi 

wolontariuszami. Mają ćwiczenia 

pod nadzorem fachowym przy łóżku chorego. 

W końcu ukształtowani przez czas, przemyślenia, 

nowe doświadczenia otrzymują dyplom 

i wybierają formę działania bliską swoim 

wyborom i umiejętnościom. Hospicjum to zawsze 

praca zespołowa, komplementarna. Każdy 

członek zespołu jest równoważny. Tu każde 

spotkanie jest ważne i cenne, nawet te spędzone 

w bliskości i milczeniu. Bez stałej i głębokiej 

pracy nad sobą nie ma dobrego wolontariatu 

hospicyjnego. Wolontariusze otwierają okno 

na świat ludziom, których często życie ogranicza 

się do prostych czynności pielęgnacyjnych 

i leczniczych. Chorzy nie oczekują od wolontariuszy 

porady, potrzebne jest im zrozumienie i 

współczucie, świadomość, że inni podzielą ich 

ból. Profesor Bohdan na koniec zachęcał do wypróbowania 

się, sprawdzenia w wolontariacie. 

Dając tak niewiele jak odrobinę własnego czasu 

i przełamując lęk uczynienia pierwszego kroku 

można otrzymać udział doświadczenia w czyjejś 

drodze do wieczności…” 

Kolejna III sesja zatytułowana, Hipoterapia 

zawierała wykład mgr Marty Hamarowicz 

o terapii z udziałem zwierząt w opiece 

paliatywnej. Fundacja Razem Łatwiej – zwierzęta 

przełamują bariery działa w Warszawie od 

2006 r. Przygotowuje wolontariuszy i zwierzęta 

do pracy z chorymi. Zwierzęta są selektywnie 

dobierane. Przechodzą cykl szkoleń, egzaminy, 

aby w końcu podjąć prace w fundacji. 

Najczęściej są to małe psy, koty i świnki 

morskie. Pies terapeuta musi być łagodny, 

cierpliwy, akceptować ciężki dotyk pacjenta, 

tolerować ostre zapachy. Przed każdą wizytą 

sprawdzany jego stan zdrowia, kondycja psychiczna 

i fizyczna. Przed spotkaniem jest kąpany, 

wyczesany. 

Przewodnik ma przy sobie książeczkę psa, 

wodę, miskę, ręcznik i smakołyki. 

Zajęcia z udziałem psów prowadzone są 

w celu poprawy, jakości życia chorych leczonych 

w hospicjum św. Krzysztofa w Warszawie. 

Mają one charakter spontanicznej zabawy, 

rozmowy z psem, rozpraszają nudę. Bardzo 

zainteresowała mnie inicjatywa wprowadzania 

zwierząt do terapii, potwierdzająca znaną od 

wieków teorię, iż pies jest najlepszym przyjacielem 

człowieka, w tym przypadku dodatkowo 

pełni rolę ambasadora życia. 

Kolejna IV sesja zawierała wykłady o leczeniu 

bólu nowotworowego przygotowanego 

przez dr n., med. Małgorzatę Malec- 

10 W CIENIU CZEPKA


-Milewską i dr n.med. Andrzeja Stachowiaka 

o nowościach w postępowaniu w bólach 

przebijających, które z bólami neuropatycznymi 

są bardzo trudne w leczeniu. 

Przez 20 lat w leczeniu pacjentów z bólem nowotworowym 

o umiarkowanym i silnym nasileniu 

zgodnie z drabiną anelgetyczną Światowej 

Organizacji Zdrowia bardzo szeroko stosuje 

się opioidy. Należy przy tym pamiętać, 

że analgetyki opioidowe podane doustnie lub 

podskórnie początek działania osiągają po 30- 

-40 min., przy czym max. działanie pojawia się 

po 1-2 godz. Najczęściej stosowanym lekiem 

w leczeniu bólów przebijających jest morfina 

w tab. o szybkim uwalnianiu, której początek 

działania przeciwbólowego rozpoczyna się po 

około 30 minutach. Od kilku miesiącu na polskim 

rynku dostępny jest nowy preparat opioidu 

o początku działania ok.10 minut. Lek nosi 

nazwę Effentora i jest fentanylem w postaci 

podjęzykowych tabletek musujących. Z uwagi 

na wysoką cenę (ok.35 zł. za tab.) i brak refundacji 

jego dostępność dla pacjentów jest niestety 

utrudniona. 

Dr Andrzej Stachowiak omówił także 

dobór analgetyku opioidowego w ciężkich 

uszkodzeniach wątroby. Zwrócił uwagę, że 

schemat podawania opioidów w chorobach tego 

narządu będzie polegał na zmniejszeniu pojedynczej 

dawki i /lub wydłużeniu odstępu pomiędzy 

kolejnymi dawkami. 

Nie powinny być stosowane leki jak kodeina 

i tramadol, a stosowanie transdermalnego 

fentanylu nie powinno być zalecana z uwagi 

na nieprzewidywalną absorpcję, związaną 

ze spadkiem przepływu krwi w skórze. 

Podsumowanie pięciu lat działalności Zespołu 

Domowego Leczenia Respiratorem 

w Domu Sue Ryder w Bydgoszczy dokonał 

lek. med. Mariusz Wachulski. Zespół ten powstał 

w 2002 roku w ramach opieki paliatywnej 

Domu Sue Ryder w odpowiedzi na zgłaszane 

potrzeby ze strony pacjentów i ich rodzin. Średni 

czas oczekiwania pacjentów na włączenie do 

programu wentylacji domowej wynosił w latach 

2003-2008 około cztery miesiące. Około siedmiu 

pacjentów umierało rocznie w oczekiwaniu 

na włączenie do opieki. Aktualnie drugim 

ważnym problemem w obejmowaniu zgłaszających 

się pacjentów opieką jest szybkość pozyskania 

i szkolenia kadry medycznej na określonym 

terenie działania zespołu. Braki kadrowe 

mogą stać się hamulcem rozwoju opieki długoterminowej. 

Zdaniem pana Mariusza Wachulskiego, 

(które w pełni popieram), aby doprowadzić 

do zmniejszenia zbędnej śmiertelności 

należy wydłużyć listę specjalności lekarskich 

i pielęgniarskich mogących sprawować opiekę 

nad pacjentami wentylowanymi mechanicznie 

w warunkach domowych oraz przyspieszyć podejmowanie 

decyzji w OW NFZ. 

Kolejne dwa wykłady w tej sesji omawiały 

leczenie żywieniowe w opiece paliatywnej 

przedstawione przez dr n. med. Przemysława 

Matrasa i żywienie dojelitowe w warunkach 

domowych przygotowane przez lek. 

med. Wojciecha Jaroszewskiego. Podstawowym 

celem terapii żywieniowej u pacjentów 

onkologicznych jest zapobieganie pogłębianiu 

się niedożywienia, a często niestety spowolnienie 

tylko tego nieuchronnego procesu. Na uwadze 

należy mieć jakość życia pacjentów. Bardzo 

ważnym elementem jest świadoma zgoda 

chorego na leczenie oraz jego udział i zaangażowanie. 

Żywienie dojelitowe w opiece paliatywnej 

niesie za sobą pewne dylematy etyczne. 

Dotyczą one stosowania leczenia żywieniowego 

u pacjentów z nieuleczalnym nowotworem 

w stadium zaawansowanym. Polskie Towarzystwa 

Żywienia Pozajelitowego przyznają każdemu 

pacjentowi prawo do leczenia żywieniowego 

i nawadniania w okresie terminalnym. Zaprzestanie 

leczenia żywieniowego jest wskazane 

dopiero, gdy staje się ono zbyt męczące dla 

pacjenta lub na jego wyraźne życzenie. 

Sesję zakończyła pani mgr Bogumiła 

Zgorzelak, która omówiła problem zakażeń 

szpitalnych, wdrażanych procedur mających 

na celu zminimalizowanie tego problemu 

w hospicjum im. Ks. Jerzego Popiełuszki 

w Bydgoszczy. 

Pani mgr Marzena Słomińska przy dużym 

zainteresowaniu przedstawiła znaczenie 

wspomagania leczenia wyciągiem Reishi 

w chorobie nowotworowej. Swoje właściwości 

lecznicze zawdzięcza zawartym w nim substancjom 

(zgromadzonych głównie w zarodnikach). 

Stosowanie Oxycell (Reishi) z dużym powodzeniem 

wspomaga radio- i chemioterapię poprawia 

komfort życia, obniża prawdopodobieństwo 

wystąpienia przerzutów oraz zmniejsza agresywność 

raka. Wielu specjalistów zaleca reishi 

w okresie trwania chemioterapii, gdyż znacznie 

obniża to skutki uboczne, takie jak zmęczenie, 

wypadanie włosów, ryzyko infekcji, utrata 

apetytu czy bolesność. Ponadto udowodniono, 

że grzybki te poprzez wspomaganie funkcjonowania 

systemu immunologicznego usprawniają 

przebieg terapii antynowotworowej. Stosowanie 

reishi znacznie polepsza, jakość życia 

osób cierpiących na nowotwory. W Japonii i 

Austrii oficjalnie został uznany, jako lek przeciwnowotworowy. 

Może kolej na przeprowadzenie 

badań klinicznych i zarejestrowanie tego 

preparatu w Polsce. 

Rak płuc był tematem V sesji. 

Dr n.med. Tomasz Mierzwa omówił epidemiologię 

tego najczęściej występującego 

u mężczyzn nowotworu oraz trzecim, co do 

kolejności u kobiet. Badania socjologiczne 

wykazały, że regularnie i okazyjnie pali tytoń 

blisko 40% osób. Dym tytoniowy zawiera ok. 

4 tys. związków chemicznych, z tego ponad 40 

to substancje rakotwórcze (m.in. cyjanowodór, 

arsen, aceton). Dane te są przerażające! 

Możemy sami uchronić się przed tym schorzeniem 

stosując podstawową profilaktykę, jaką 

jest rzucenie palenia, co podkreślił również 

d n. med. Jerzy Tujakowski, który omówił postępy 

w diagnostyce i leczeniu tego powszechnego 

nowotworu. 

Sesja VI to omówienie przez dr n. hum. 

Ryszarda Szaniawskiego bieżących problemów 

hospicjów w Polsce. Najważniejsze z nich 

to: wzrastające oczekiwania wobec opieki paliatywnej, 

rola NFZ, rola władz samorządowych, 

a także wyzwania marketingowe. Dr Szaniawski 

zakończył swoje wystąpienie słowami, które 

wywołały u mnie dreszcz emocji: 

…ludzie umierają tylko jeden raz, dlatego 

trzeba zrobić wszystko, jak należy! 

To stwierdzenie powinno dać wiele do myślenia 

decydentom, od których zależy nakład 

środków finansowych na hospicja, w których 

przebywają chorzy u schyłku życia. 

Mgr Agnieszka Lewicka-Rabska ukazała 

zastosowanie marketingu w działalności 

hospicyjnej. Marketing to sposób dotarcia do 

odbiorcy. Choć hospicja o klienta-pacjenta walczyć 

nie muszą, to na równi z innymi usługodawcami 

świadczeń medycznych zobowiązane 

są do skutecznej i sprawnej gospodarki finansowej 

obejmującej m.in. pozyskiwanie środków 

na utrzymanie poszczególnych jednostek. 

Ostatnia sesja Konferencji dotyczyła diagnostyki 

i leczenia chorób nowotworowych. 

Niestety ze względów czasowych i organizacyjnej 

nie mogłam w niej uczestniczyć. 

Konferencja w Toruniu dobiegła końca. Była 

bardzo bogata w treści. Mam nadzieję, że 

pomimo kryzysu takie naukowe spotkania będą 

odbywały się, co roku. Służą one nie tylko 

pogłębieniu wiedzy, ale również są okazją na 

zobaczenie i posłuchanie osobistości znanych 

w naszym środowisku. 


11


Olga Cicha piel. dypl. – Szpital MSWi A Wrocław. 

Aleksandra Lisowska piel. dypl.– IV Wojskowy Szpital Kliniczny Wrocław. 

ROLA PIELĘGNIARKI W OPIECE NAD CHORYM 

PRZYGOTOWYWANYM DO OPERACJI TARCZYCY 

W ODDZIALE CHIRURGICZNYM, 

SALI OPERACYJNEJ 

I ODDZIALE INTENSYWNEJ OPIEKI. 

W okresie przygotowania przedoperacyjnego, 

operacji rola zespołu 

pielęgniarskiego z oddziału chirurgicznego, 

intensywnego nadzoru, 

a także pielęgniarki anestezjologicznej 

oraz instrumentariuszki jest 

kluczowa w procesie prawidłowego 

leczenia i decyduje o jego końcowym 

sukcesie. 

Naczelną zasadą przygotowania jest stan eutyreozy 

u pacjenta, który gwarantuje bezpieczeństwo 

zabiegu. Wskazana jest konsultacja 

przedoperacyjna przez lekarza endokrynologa, 

okulistę i laryngologa. 

Do operacji chory winien być optymalnie 

przygotowany zarówno fizycznie jak i psychicznie. 

Dlatego też nie można nie docenić 

znaczenia roli pielęgniarki zarówno w przygotowaniu 

chorego do operacji, jak i w opiece 

pooperacyjnej. Operacje tarczycy są z reguły 

zabiegami planowymi, za wyjątkiem bardzo 

rzadkich ratujących życie operacji nagłych, ze 

wskazań życiowych, są to przeważnie wczesne 

powikłania pooperacyjne (krwotok, porażenie 

obu strun głosowych, uszkodzenie i zapadnięcie 

tchawicy). Przygotowanie przebiega 

więc spokojnie, planowo i ma na celu minimalizację 

wszystkich zagrożeń i stresu. Wszelki 

pośpiech i działania nie planowane mogą 

spowodować tragiczne w skutkach powikłania 

takie jak przełom tarczycowy lub nawrót 

nadczynności. 

Wszyscy pacjenci odczuwają lęk i niepokój 

przed zabiegiem operacyjnym. Profesjonalna 

rozmowa i zebranie wywiadu przez pielęgniarkę 

jest jednym z najważniejszych sposobów 

przygotowujących psychicznie pacjenta. 

Taktowne, spokojne, rzeczowe i co najważniejsze 

zgodne z prawdą wyjaśnienie kwestii 

dotyczących operacji, znieczulenia, procesu 

zdrowienia czy ewentualnych powikłań budują 

zaufanie pacjenta do zespołu leczącego 

i działają terapeutycznie i uspokajająco. Pielęgniarka 

prowadzi oczywiście edukację chorego 

w ramach swojej wiedzy i kompetencji. 

Należy pamiętać , że obowiązuje ją tajemnica 

medyczna. 

Bardzo ważna jest zgoda chorego na operację 

wyrażona w formie pisemnej zgody i ustnego 

potwierdzenia woli. 

Przygotowanie pola operacyjnego nie nastręcza 

trudności. Na szyi w miejscu planowanego 

cięcia nie ma zarostu, mężczyźni winni 

rano ogolić się. W wyjątkowych przypadkach 

– wole zamostkowe, należy ogolić klatkę piersiową. 

Pacjent może jeść i przyjmować płyny 

do 22.00, a następnie należy mu wykonać lewatywę, 

którą można powtórzyć rano. Absolutnie 

konieczne jest powstrzymanie się na 6 godzin 

przed operacją od przyjmowania posiłków oraz 

na 2 godziny od przyjmowania napojów. 

Wykonujemy podstawowe badania: Rtg. 

klatki piersiowej i szyi, oznaczamy grupę krwi, 

oraz wykonujemy próbę krzyżowa i zamawiamy 

2 jednostki masy erytrocytarnej w przypadku 

spodziewanego krwawienia w czasie 

operacji. Należy także u pacjenta dokonać pomiaru 

temperatury, wagi i wzrostu. Prowadzimy 

profilaktykę p/zakrzepową zgodną z doktryną 

przyjętą na oddziale (heparyna, kompresoterapia 

– bandażowanie nóg, pończochy 

uciskowe itd.). 

Na dzień przed planowaną operacją tarczycy 

anestezjolog przeprowadza rozmowę 

z chorym. Ustala rodzaj znieczulenia i odbiera 

podpisaną zgodę pacjenta na proponowaną 

procedurę anestezjologiczną. Ma ona również 

na celu stwierdzenie stanu chorego a zwłaszcza 

potwierdzić eutyreozę, oraz rozpoznać inne 

zagrożenia według skali ASA (American 

Society of Anesthesiologists), która umożliwia 

klasyfikację stanu fizycznego pacjenta 

i ustalenie rokowania u chorego poddawanego 

znieczuleniu i operacji a zwłaszcza ryzyka 

śmiertelności . 

ASA I – zdrowy pacjent, śmiertelność 0,1%; 

ASA II – pacjent obciążony niewielką lub 

średnio ciężką chorobą ogólnoustrojową 

bez zaburzeń czynnościowych, śmiertelność 

0,2%; 

ASA III – pacjent obciążony poważną chorobą 

ogólnoustrojową z wyraźnymi ograniczeniami 

czynnościowymi, śmiertelność 

1,8%; 

ASA IV – pacjent obciążony poważną chorobą 

ogólnoustrojową stale zagrażającą życiu, 

śmiertelność 7,8%; 

ASA V – pacjent umierający, bez szans przeżycia 

24 godzin, niezależnie od sposobu 

leczenia operacyjnego lub nieoperacyjnego, 

śmiertelność 9,4%; 

dodatek litery E oznacza operację w trybie 

nagłym. W ośrodkach transplantacyjnych 

można spotkać termin ASA VI – oznacza pa- 

12 W CIENIU CZEPKA


cjenta u którego stwierdzono śmierć mózgową 

(dawca narządów). 

Inne skale np. NYHA (New York Heart 

Assotiation) jest używana do oceny wydolności 

układu krążenia; czy CCS (Canadian 

Cardiovascular Society) wieloczynnikowy 

zmodyfikowany wskaźnik ryzyka w przypadku 

operacji tarczycy mają wartość jedynie pomocniczą. 

Zostaje ustalone, które leki należy odstawić 

zwłaszcza kwas acetylosalicylowy, pochodne 

dikumarolu czy leki psychotropowe, a które 

kontynuować zwracając uwagę na profilaktykę 

p/zakrzepowo-zatorową. Następnie anestezjolog 

zleca premedykację tj. podanie leków 

na 1-2 godz. przed operacją i wpisuje do karty 

premedykacyjno-konsultacyjnej. Ma to na 

celu uspokojenie pacjenta, zniesienie reakcji 

lękowych, ułatwienie wprowadzenia do narkozy 

oraz zapobiega nawrotowi nadczynności 

tarczycy. 

Pielęgniarka oddziału chirurgicznego 

winna dopilnować wyjęcia protez zębowych, 

zdjęcia protez ortopedycznych, okularów, 

szkieł kontaktowych, biżuterii i innych 

przedmiotów metalowych. Należy je umieścić 

w dobrze oznaczonym pojemniku w bezpiecznym 

miejscu np. depozyt, sejf. Kobiety w dniu 

operacji winny być bez makijażu i nie malować 

paznokci. Nie należy operować w czasie 

menstruacji ze względu na ryzyko zwiększonego 

krwawienia. 

Prawidłowa opieka pielęgnacyjna zapewni 

bowiem choremu bezpieczeństwo 

oraz komfort całego okresu terapeutycznego 

a szczególnie okołooperacyjnego i zapobieganie 

panicznym reakcjom ze strony chorego 

– psychozy. Pacjentowi wyjaśniamy, że 

może on mieć w okresie pooperacyjnym trudności 

w połykaniu i mówieniu, może pojawić 

się przejściowa chrypka, że może mieć trudności 

w poruszaniu głową. 

Przed zabiegiem dopilnowujemy, aby chory 

opróżnił pęcherz moczowy. Generalną zasadą 

jest przewiezienie pacjenta bezpośrednio 

przed operacją. Dołączamy dokumentację 

medyczną oraz odpowiedni identyfikator 

na nadgarstku. Pacjenta w przypadku operacji 

planowanej nie należy wieźć bez uprzedniej 

premedykacji. 

W śluzie sali operacyjnej pielęgniarka z oddziału 

przekazuje chorego pielęgniarce anestezjologicznej 

i anestezjologowi. Po przełożeniu 

na transportowy system operacyjny chory 

jest przewożony na stół operacyjny, gdzie 

pielęgniarka anestezjologiczna zakłada pełne 

monitorowanie, oraz wykonuje wkłucie do żyły 

obwodowej. Intubację wykonujemy najczęściej 

tzw. rurką zbrojoną na prowadnicy odporną 

na przypadkowe zgięcia czy ucisk przez zespół 

operujący. Nad głową pacjenta przymocowujemy 

do stołu pałąk w celu dodatkowego 

zabezpieczenia rury intubacyjnej, przymocowania 

bielizny operacyjnej i zapewnienia dostępu 

do głowy zespołowi anestezjologicznemu. 

Jest to szczególnie istotne z powodu specyficznego 

ustawienia zespołu operującego. 

Operator stoi po prawej stronie operowanego 

na wysokości szyi a naprzeciwko I asysta, powyżej 

odwiedzionych ramion od strony głowy 

II i III asysta. 

Pomoc pielęgniarki anestezjologicznej 

i instrumentariuszki w prawidłowym ułożeniu 

chorego na stole operacyjnym z odwiedzionymi 

ramionami i prawidłowo odchyloną 

i zabezpieczoną głową jest jednym 

z czynników decydujących o prawidłowym 

dostępie operacyjnym i „komforcie” chirurga 

w czasie operacji. Zapobiega groźnym 

powikłaniom często lekceważonym jakim 

jest jatrogenna dyskopatia szyjna a nawet 

jatrogenne podwichnięcie kręgów szyjnych 

prowadzące do zaburzeń ruchomości czucia 

w obrębie kończyn górnych, niedowładów, 

długotrwałej rehabilitacji a nawet inwalidztwa. 

Pomoc pielęgniarki w ułożeniu głowy 

chorego po operacji bez nadmiernego odwiedzenia 

zapobiega uczuciu „odrywania głowy” 

i zmniejsza ból w ranie pooperacyjnej. 

Po operacji obowiązkowo pacjent powinien 

przebywać na sali pooperacyjnej, gdzie 

zespół anestezjologiczny ma możliwość bezpiecznego 

wybudzenia i monitorowania stanu 

operowanego. Można także wykryć zaistniałe 

lub zagrażające powikłania pooperacyjne 

takie jak: krwotok, przełom chirurgiczny, 

uszkodzenie lub zapadnięcie tchawicy, 

porażenie strun głosowych, obrzęk 

krtani i nagłośni i bez problemu natychmiast 

interweniować – reoperacja lub decyzja 

o przekazaniu na oddział intensywnej 

terapii. Może też zaistnieć konieczność tzw. 

przedłużonej intubacji z powodu podejrzenia 

niedrożności dróg oddechowych lub wykonania 

tracheostomii. Następnie chory w śluzie 

przekazywany jest pielęgniarce oraz lekarzowi 

z oddziału chirurgicznego wraz z całą dokumentacją 

uzupełnioną przez konsultacje anestezjologiczną 

z określeniem ilości płynów infuzyjnych, 

leków, badań, oraz sposobu obserwacji 

i pielęgnacji operowanego i opisem zabiegu 

przez chirurga. 

Na oddziale chirurgicznym we wczesnym 

okresie pooperacyjnym tj. do 24 godz. należy 

szczegółowo monitorować i dokumentować: 

a) temperaturę, 

b) SaO2, 

c) tętno, 

d) oddechy, 

e) ciśnienie tętnicze krwi, 

f) stan przytomności, 

g) poziom lęku, 

h) wykonać badania podstawowe krwi: pełna 

gazometria, morfologia, poziom cukru, 

mocznik, elektrolity z Ca i Mg , 

i) wykonać EKG lub podłączyć pacjenta do 

monitora, 

j) kontrola diurezy z bilansem płynów, 

k) obserwować wilgotność oraz barwę skóry 

i błon śluzowych. 

Pielęgniarka na sali budzeń, sali pooperacyjnej, 

oddziale chirurgicznym winna obserwować 

okolicę szyi, ranę pooperacyjną, 

dreny Redona, obwód szyi, napięcie skóry 

szyi, objawy uciskowe na tchawicę, naczynia 

krwionośne, przełyk. Doraźnie stosujemy 

tlenoterapię. 

Należy o każdych zaburzeniach czy patologiach 

a nawet podejrzeniach informować lekarza 

prowadzącego i dyżurnego. 

Opieka i pielęgnacja rany pooperacyjnej 

najczęściej prowadzona jest na oddziale przez 

pielęgniarkę opatrunkową specjalnie przeszkoloną 

do tego celu. Rany na szyi goją się w większości 

przez rychłozrost i bardzo szybko do 

5 dni. Opatrunek zmieniamy codziennie lub 

częściej w zależności od wskazań (np. wyciek 

treści krwistej) z zachowaniem zasad aseptyki. 

Należy zapisywać obserwacje i zgłaszać 

wszystkie zmiany w obrębie rany. W pierwszej 

dobie należy sprawdzić czy drenaż działa, rejestrować 

ilość treści i jej wygląd oraz upewnić 

się czy rurka jest drożna i czy ssanie odpowiednie. 

Dreny usuwamy wówczas, gdy ilość drenowanej 

treści jest minimalna, ułatwi to gojenie 

przez rychłozrost. Szwy usuwamy, gdy rana 

zagoiła się lub na wyraźne polecenie chirurga 

najczęściej 3-5 doby pooperacyjnej. 

Ból po operacji tarczycy nie jest szczególnie 

nasilony. Najczęściej wymaga leczenia 

farmakologicznego przez dwie doby po 

zabiegu. Ból pooperacyjny jest spowodowany 

działaniami chirurgicznymi i pojawia się po 

ustąpieniu śródoperacyjnej analgezji. Należy 


13


pamiętać, że prawidłowe ułożenie głowy bez 

nadmiernego odwiedzenia zmniejsza ból. 

W tym celu układamy chorego w pozycji 

półwysokiej lub wysokiej na grzbiecie, z głową 

oparta o poduszkę aby chory nadmiernie nie 

napinał ani nie zginał szyi oraz informujemy 

o sposobie podtrzymywania głowy. 

Pionizacja pacjenta może nastąpić w zależności 

od ogólnego samopoczucia chorego 

od 6-12 godzin od wybudzenia chorego. Jeżeli 

powróciła efektywna czynność połykania 

zwykle 6-12 godzin po operacji przystępujemy 

do podawania płynów obojętnych, raczej 

chłodnych. W pierwszej dobie powracamy do 

diety normalnej. 

Przypominamy o stosowaniu ćwiczeń szyi 

w pełnym zakresie ruchów pod kontrolą fizykoterapeuty, 

oraz wykonywaniu inhalacji. 

Zakończenie: 

Rozwój nauk medycznych i takich specjalności 

lekarskich jak endokrynologia i tyreologia 

wymusiły szereg zmian w doktrynie 

pielęgniarskiej. W niniejszej pracy pragnę 

podkreślić szereg zagadnień istotnych 

dla każdej z nas. 

Bibliografia: 

– Cashman J.N. i in.: Ocena przedoperacyjna. 

Podstawy znieczulenia i medycyny stanów 

ostrych. D.W.Publishing Co. Szczecin 

2002 r. 

– Cicha O.: Powikłania po operacji tarczycy, 

wczesne, późne ze szczególnym uwzględnieniem 

przełomu w nadczynności i niedoczynności 

oraz zaburzeń elektrolitowych 

wapń i magnez. Wrocław. AM. Praca licencjacka. 

2009 r. Promotor dr n. med. Paweł 

Wróblewski. 

– Ciechanowicz W., red.: Pielęgniarstwo ćwiczenia. 

T. 1 i 2. Wyd. III. PZWL, Warszawa 

2006 r. 

– Ciuruś M. : Pielęgniarstwo operacyjne. Wyd. 

III, Makmed, Lublin 2007 r 

– Grzebieniak Z. red.: Zarys chirurgii. Wyd. 

AM we Wrocławiu, 2002 r. 

– Kamiński B., Kűbler A. red.: Anestezjologia 

i intensywna terapia. Warszawa. PZWL. 

2000r. 

– Kapała W.: Pielęgniarstwo w chirurgii. Wydawnictwo 

Czelej. Lublin 2006 r. 

– Rosenberg P., Kanto J., Nuttinen L., red.: 

Anestezjologia. Wyd. III. Gdańsk. Nouvs 

Orbis. 1995 r. 

– Zahradniczek K. red.: Pielęgniarstwo. 

PZWL, Warszawa 2004 r. 

mgr Grażyna Kaczmarek 

Przewlekła niewydolność nerek 

( PNN ) to nieodwracalne, postępujące 

uszkodzenie i przebudowa nerek 

z upośledzeniem ich czynności. 

Prowadzi do zmiany składu oraz objętości 

płynów ustrojowych, a także 

dysfunkcji i uszkodzenia innych narządów 

i /lub układów. Jest to zespół 

chorobowy, który może przez 

wiele lat toczyć się skrycie nie wywołując 

dolegliwości, gdyż narastanie 

objawów klinicznych jest bardzo 

wolne. U niektórych pacjentów PNN 

jest więc rozpoznawana przypadkowo 

w trakcie badań zlecanych z innych 

przyczyn. W takich przypadkach 

czasami trudne lub wręcz niemożliwe 

jest ustalenie pierwotnej 

przyczyny, która doprowadziła do 

rozwoju niewydolności. 

• PRZYCZYNY 

PNN może rozwinąć się w przebiegu wielu 

chorób pierwotnie toczących się w nerkach (np. 

kłębuszkowe zapalenie nerek, odmiedniczkowe 

zapalenie nerek, wielotorbielowate zwyrodnienie 

nerek, kamica nerkowa), lub też wtórnie 

niszczących nerki (np. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, 

toczeń trzewny).. Najczęściej przyczyną 

przewlekłej niewydolności nerek jest: 

• nefropatia cukrzycowa do 35%, 

• nefropatia nadciśnieniowa – 25%, 

• przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek 

– 10%, 

• przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie 

nerek – 10%, 

• nefropatia analgetyczna – około 5%, 

• zwyrodnienie torbielowate nerek – 

około 5%. (wykres obok) 

• OBJAWY 

Objawy PNN pojawiają się i nasilają w miarę 

niszczenia nerek. 

Ze względu na obecność różnych objawów 

związanych z pogorszeniem funkcji nerek przyjęto 

podział przewlekłej niewydolności nerek 

na 3 okresy: 

I okres PNN przebiega bez żadnych objawów 

klinicznych. Jest to okres utajony. 

Funkcjonuje >50% miąższu nerek. Obecność 

choroby można rozpoznać na podstawie badania 

zagęszczania moczu i za pomocą klirensu 

kreatyniny. Zaburzenia zdolności zagęszczania 

moczu mogą przejawiać się wydalaniem większej 

objętości moczu i koniecznością oddawania 

moczu w nocy (nykturia). W tym okresie 

przewlekłej niewydolności nerek rozpoznaje 

się najczęściej u chorych, którzy wcześniej 

leczyli się z powodu przewlekłych chorób nerek 

(zapalenia kłębuszkowe, odmiedniczkowe), 

prowadzących do rozwoju przewlekłej niewydolności 

nerek lub gdy przy leczeniu innego 

schorzenia oznaczono klirens kreatyniny. Pacjent 

z rozpoznaną utajoną przewlekłą niewydolnością 

nerek powinien pozostawać pod stałą 

opieką lekarską. W tym okresie nie stosuje 

się specyficznego leczenia dietetyczno-farmakologicznego, 

natomiast wszelkie choroby mogące 

dodatkowo upośledzać funkcję nerek muszą 

być odpowiednio wcześnie rozpoznawane 

i aktywnie leczone! 

II okres PNN to wyrównywanie. Wejście 

w tę fazę choroby oznacza, że zniszczeniu 

przez proces chorobowy uległo więcej niż 

14 W CIENIU CZEPKA


PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK 

50 % czynnego miąższu nerkowego. We krwi 

pacjentów obserwuje się podwyższenie stężeń 

mocznika i kreatyniny. W tym okresie zaczynają 

się rozwijać się niektóre zaburzenia. 

Objawy są widoczne dla samego chorego jak 

i dla osób w jego otoczeniu. Są to zarówno objawy 

ogólne m.in. osłabienie, uczucie zmęczenia, 

obrzęki, jak i objawy ze strony poszczególnych 

układów np. 

− objawy ze strony ukł. pokarmowego: niesmak 

w ustach, nudności, wymioty, brak 

apetytu. 

− objawy psychiczne: depresja, niepokój, psychozy, 

zaburzenia snu, 

− objawy oczne: zaburzenia widzenia, oczopląs. 

− objawy neurologiczne: bóle głowy, drżenie mięśniowe, 

przeczulica, upośledzenie słuchu. 

− objawy ze strony ukł. krążenia: nadciśnienie 

tętnicze, ból w okolicy serca, nadmierne 

zmęczenie, duszność wysiłkowa i/lub 

spoczynkowa, obrzęki, zaburzenia rytmu 

serca. 

− objawy ze strony ukł. oddechowego: duszność, 

bóle przy oddychaniu, zaburzenie oddechu. 

− objawy ze strony ukł. ruchu: bóle kostno-stawowe, 

osłabienie i zaniki mięśni. 

− objawy ze strony ukł. krwionośnego: niedokrwistość, 

skłonność do krwawień. 

− objawy ze strony narządów płciowych: obniżony 

popęd płciowy, impotencja, niepłodność, 

zaburzenia miesiączkowania. 

− objawy ze strony ukł. odpornościowego: 

skłonność do zakażeń. 

Na tym etapie chory może wykonywać swoje 

codzienne czynności domowe i zawodowe 

w większości przypadków bez większych ograniczeń. 

Poza systematyczną kontrolą lekarską 

konieczne jest także przestrzeganie przepisanej 

diety i regularne leczenie farmakologiczne. 

Należy intensywnie leczyć wszelkie schorzenia 

przejściowo upośledzające czynność nerek. 

III okres PNN niewyrównana niewydolność 

nerek – występuje, gdy ilość czynnego 

miąższu nerek spadnie poniżej 25%. W tym 

okresie objawy kliniczne i zaburzenia biochemiczne 

narastają. Znacznie obniża się zdolność 

chorego do wykonywania codziennych 

czynności domowych i zawodowych. Pamiętajmy, 

że objawy ze strony różnych narządów 

mogą pojawiać się w różnych okresach, a u poszczególnych 

chorych różnią się również nasileniem. 

Generalnie pacjenci, u których PNN 

rozwija się wolniej, są do niej lepiej zaadaptowani. 

W tym okresie konieczne jest intensywne 

i systematyczne leczenie dietetyczno-farmakologiczne 

i korygowanie wszelkich czynników 

mogących pogarszać funkcję czynnej części nerek. 

Okresowo pacjenci mogą wymagać leczenia 

szpitalnego. 

Mocznica (schyłkowa niewydolność nerek) 

- jest to ostatni etap niewyrównanej niewydolności 

nerek, w którym funkcjonujące kilka procent 

miąższu nerek nie wystarcza do utrzymania 

równowagi procesów życiowych, 

występują liczne, niekiedy burzliwe 

objawy kliniczne zagrażające życiu i 

konieczne staje się wdrożenie leczenia 

nerkozastępczego. 

• ROZPOZNANIE 

W diagnostyce i monitorowaniu 

przebiegu PNN określa się następujące 

parametry: 

− stężenie mocznika, 

− stężenie kreatyniny; 

− zdolność nerek do oczyszczania krwi 

z kreatyniny ( klirens kreatyniny) - znając 

stężenie kreatyniny we krwi i w moczu 

oraz objętość wydalonego moczu 

można wyliczyć ile krwi oczyszczają 

nerki z kreatyniny w określonej jednostce 

czasu. Wynik zwykle podaje się w ml/min i 

upraszczając można przyjąć, że odpowiada 

on procentowi czynnego miąższu nerek. Stąd 

też wynik np. 50 ml/min mówi, że czynne 

jest ok. 50% miąższu nerek. 

− stężenie jonów we krwi (sód, potas, wapń 

i fosfor), 

− morfologię krwi - wraz z postępem niewydolności 

nerek u pacjentów pojawia się niedokrwistość. 

− równowagę kwasowo-zasadową. 

• LECZENIE 

Leczenie PNN zależy od stopnia jej zaawansowania. 

Przy mniejszym uszkodzeniu nerek 

stosuje się odpowiednio dobrane leczenie zachowawcze 

dietetyczno-farmakologiczne, natomiast 

mocznica wymaga zastosowania tzw. 

leczenia nerkozastępczego. 

Leczenie zachowawcze ma na celu zapobieganie 

dalszemu postępowi choroby oraz leczenie 

występujących objawów. Schemat takiego 

leczenia w każdym przypadku jest uzależniony 

od pierwotnej przyczyny przewlekłej niewydolności 

nerek oraz występowania chorób 

towarzyszących. 

Leczenie dietetyczne: 

− płyny – spożywanie odpowiedniej objętości 

płynów jest ważne u każdego człowieka. 

W zależności od okresu przewlekłej niewydolności 

nerek organizm może potrzebować 

różnej ilości płynów. W początkowym okresie 

przewlekłej niewydolności nerek, kiedy 

nerki nie są w stanie właściwie zagęścić moczu 

i pacjent wydala jego duże ilości, musi 

uzupełniać płyny, aby nie dopuścić do odwodnienia 

organizmu. Z kolei w zaawansowanej 

przewlekłej niewydolności nerek 

istnieje tendencja do zatrzymywania wody 

w organizmie i tworzenia się obrzęków. Konieczne 

jest wówczas odpowiednie zmniejszenie 

spożycia wody i odpowiednie leczenie 

moczopędne przy pomocy leków. Bardzo 

przydatna jest częsta kontrola wagi - wszelkie 

zauważone znaczące zmiany wagi >1-2 kg 

(zarówno przybywanie na wadze jak i chudnięcie) 

pacjent musi zgłosić lekarzowi, 


15


− sól kuchenna – sód zawarty w soli kuchennej 

oraz wielu przyprawach i środkach konserwujących 

żywność jest pierwiastkiem 

sprzyjającym zatrzymywaniu wody w organizmie 

oraz powstawaniu nadciśnienia tętniczego. 

Stąd już we wczesnym okresie choroby 

wskazane jest ograniczenie jego spożycia, 

− potas – zarówno zbyt duże jak też zbyt małe 

stężenie potasu we krwi może wywoływać 

niebezpieczne zaburzenia pracy serca i mięśni. 

Większość leków moczopędnych powoduje 

wydalanie potasu z moczem i jego niedobór. 

Ponieważ pierwiastek ten wydala się 

przede wszystkim z moczem, zmniejszenie 

wydalania moczu w późniejszych okresach 

PNN może powodować zagrażający życiu 

wzrost potasu we krwi! Dlatego też określanie 

stężenia potasu i korygowanie jego 

stężenia m.in. przez zmianę diety jest rutynowym 

postępowaniem u pacjentów z przewlekłej 

niewydolności nerek, 

− wapń i fosfor – są to pierwiastki wchodzące 

w skład kości, ponadto wapń bierze udział 

w wielu procesach metabolicznych i zapewnia 

prawidłową pracę mięśni. Wapń i fosfor 

są nierozerwalnie ze sobą powiązane – gdy 

wzrasta poziom wapnia, maleje poziom fosforu 

i odwrotnie. Już we wczesnym okresie 

choroby nerki tracą zdolność do efektywnego 

usuwania fosforu z organizmu i zwiększa 

się jego stężenie we krwi. Równocześnie 

nerki produkują mniej aktywnej witaminy 

D, co dodatkowo wywołuje spadek stężenia 

wapnia we krwi. Zaburzona równowaga 

tzw. gospodarki wapniowo-fosforanowej 

pobudza gruczoły przytarczyc do produkcji 

parathormonu - hormonu, którego głównym 

zadaniem jest wyrównanie istniejących zaburzeń. 

Parathormon „zabiera” wapń z kości, 

co powoduje ich osłabienie, może powodować 

bóle i grozi występowaniem złamań. 

Wysoki poziom fosforanów jest z kolei 

przyczyną uporczywego świądu. Ograniczenie 

spożycia fosforu oraz uzupełnianie niedoborów 

wapnia są podstawą wyrównywania 

zaburzeń tych jonów. Oprócz właściwej 

diety zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej 

koryguje się odpowiednimi lekami, 

− białko – dieta uboga w białko zmniejsza 

nasilenie objawów PNN, a także powoduje 

zwolnienie tempa niszczenia miąższu nerek. 

Spożywane białko powinno być pełnowartościowe 

i dostarczać wszystkich koniecznych 

aminokwasów. 

Leczenie farmakologiczne obejmuje: 

− kontrolę nadciśnienia, 

− leczenie zakażeń i innych chorób współistniejących, 

− leczenie zaburzeń gospodarki wapniowo- 

-fosforanowej: stosowane są preparaty wapnia, 

które mają podwyższyć jego poziom we 

krwi, związki wiążące fosforany w surowicy 

zapobiegające wchłanianiu ich do krwi oraz 

preparaty witaminy D ułatwiające wchłanianie 

i wykorzystanie wapnia w organizmie, 

− leczenie anemii – od kilku lat można skutecznie 

leczyć niedokrwistość związaną 

z niewydolnością nerek. Stało się to możliwe 

dzięki wyprodukowaniu syntetycznego 

hormonu erytropoetyny, który stosuje się 

w zastrzykach podskórnych. Właściwie dobrana 

dawka erytropoetyny wraz ze stosowaniem 

odpowiednich witamin i żelaza pozwala 

na uzyskanie prawidłowych wartości 

morfologii krwi. Ważne jest również unikanie 

leków działających toksycznie na nerki 

(nefrotoksycznych), które mogą dodatkowo 

pogorszyć, przejściowo lub trwale, już upośledzone 

funkcjonowanie nerek. Niektóre leki 

działają toksycznie u wszystkich pacjentów, 

inne natomiast pogarszają funkcję niewydolnych 

nerek, albo działają szkodliwie 

jedynie w określonych chorobach. 

Leczenie nerkozastępcze 

Formy leczenia nerkozastępczego to: 

− hemodializa, 

− dializa otrzewnowa, 

− przeszczep nerki. 

• ROKOWANIE w PNN jest zawsze 

poważne. Ponieważ rozwija się ona w przebiegu 

wielu schorzeń, poza samym rozpoznaniem 

PNN duży wpływ na rokowanie ma także rozpoznanie 

pierwotnej przyczyny tej niewydolności. 

Ze względu na zróżnicowany przebieg różnych 

chorób, w przypadku niektórych pacjentów istnieje 

duże ryzyko szybkiego postępu niewydolności 

aż do stadium mocznicy, podczas gdy u innych 

chorych stabilna choć upośledzona funkcja 

nerek przez wiele lat może umożliwiać im 

normalne życie. Niemniej, gdy pacjent wcześnie 

znajdzie się pod opieką specjalistycznej poradni 

nefrologicznej, stosuje się do zaleceń lekarskich 

i dietetycznych oraz prowadzi odpowiedni 

tryb życia, to okres leczenia zachowawczego 

oraz dializoterapii może trwać wiele lat. 

• Rola pielęgniarki 

W chorobach nerek na pierwszy plan wysuwa 

się rola edukacyjna pielęgniarki. Mając kontakt 

z chorymi w różnych miejscach (przychodnia, 

szpital, poradnie itp.) i na różnych etapach 

choroby pielęgniarki powinny nauczyć chorego 

samoobserwacji i samobadania. Należy pamiętać, 

że nefropatia cukrzycowa i nadciśnieniowa 

to jedne z głównych przyczyn PNN. Pielęgniarka 

powinna nauczyć chorego, bądź kogoś 

z jego bliskich, wykonywać proste badania jak 

pomiar poziomu cukru i ciśnienia tętniczego 

krwi. Trzeba choremu uświadomić jak ważne 

jest to, by wyniki badań były starannie zapisywane 

w dzienniczku samoobserwacji chorego. 

Tylko wtedy, w czasie wizyty kontrolnej, lekarz 

będzie mógł się na nich oprzeć w diagnostyce 

i ocenie choroby. Należy zwrócić uwagę 

chorego na ilość wydalanego moczu (zbyt dużo 

lub zbyt mało), nykturię. Kolejną ogromnie 

ważna sprawą jest edukacja dietetyczna chorego. 

W sposób przystępny trzeba choremu przybliżyć 

zasady żywienia, ograniczenia, produkty 

i płyny wskazane dla niego w zależności od 

okresu choroby. 

Pielęgniarka aktywnie uczestniczy w procesie 

diagnostycznym, pobiera materiał do badań 

laboratoryjnych, wykonuje zlecenia lekarskie, 

podaje leki. Konieczna jest wiedza co do 

działania leków, dróg podawania, a także działania 

ubocznego preparatów. 

W dalszym ciągu obowiązuje nas zasada 

– Przed podaniem sprawdź lek 3 razy! (nazwa 

leku, dawka, data ważności). 

Niejednokrotnie diagnostyka chorób nerek 

nie jest prosta, a objawy jednoznaczne. Chorzy 

trafiają do różnych poradni czy na oddziały 

(okulistyka, neurologia itd.), gdyż w PNN 

dochodzi do zaburzeń w pracy wielu narządów 

i układów. 

Zatem nie tylko pielęgniarki na oddziałach 

nefrologicznych powinny znać przyczyny 

i objawy PNN, rozumieć mechanizm 

powstawania choroby, by móc świadomie 

uczestniczyć w procesie leczenia, a także odpowiadać 

na pytania chorego. 

Bibliografia: 

– „Nefrologia” 

pod red A. Książka, B Rutkowskiego 

– „Nefrologia” 

C. Craig Tisher, Ch. S.Wilcox 

–“Dializoterapia w praktyce pielęgniarskiej” 

pod red. B. Rutkowskiego 

16 W CIENIU CZEPKA

Ku pokrzepieniu... 

Myśli Jana Pawła II wybrała 

Mariola Marynicz-Hyla 

NIE TRAĆMY NADZIEI! 

Jak zawsze słowa Jana Pawła II 

były dla wielu z nas pokrzepieniem 

w trudnych sytuacjach. Myślę, że 

będą one umocnieniem i w czasach 

obecnych, kiedy wśród wielu przeciwności 

przychodzi nam dźwigać 

codzienny krzyż i niejednokrotnie 

staczać batalie o przetrwanie. 

piel. dypl. Urszula Kołomańska 

Okręgowy Szpital Kolejowy 

we Wrocławiu 

„Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych 

braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili 

(Mt 25,40). Tymi słowami Chrystusa zwracał 

się do Was, pracujących w tym szpitalu i poprzez 

Was do WSZYSTKICH PRACOWNIKÓW SŁUŻ- 

BY ZDROWIA W POLSCE. 

„Żywię wielkie uznanie i szacunek dla Waszej 

pracy. Wymaga ona poświęcenia i oddania 

choremu człowiekowi, a przez to ma tak głęboko 

ewangeliczny wymiar. W perspektywie wiary, 

Wasza posługa jawi się jako służba samemu 

Chrystusowi, tajemniczo obecnemu w doświadczonym 

cierpieniem człowieku. Dlatego Wasz 

zawód jest godny największego szacunku. Jest 

to misja, którą najlepiej określa słowo „powołanie”. 

DOBRZE WIEM, W JAK NIEZWYKLE 

TRUDNYCH WARUNKACH MUSICIE NIE- 

RAZ PRACOWAĆ. Mam nadzieję, że wszelkie 

problemy Służby Zdrowia w Polsce zostaną rozwiązane 

w sposób mądry i sprawiedliwy – dla 

dobra pacjentów i tych, którzy się o nich troszczą. 

Dziękuje dzisiaj za tę wielkoduszną i spełnianą 

z poświęceniem pracę. Za to, że ciężar 

cierpienia i bólu swych sióstr i braci bierzecie 

niejako na swoje barki, chcąc im ulżyć i przywrócić 

upragnione zdrowie. Moje «Bóg zapłać» 

wyrażam w szczególny sposób tym wszystkim, 

którzy stoją odważnie po stronie prawa Bożego, 

kierującego ludzkim życiem. 

Dziękuję z całego serca polskim lekarzom, 

piel. dypl. Halina Dębosz 

Okręgowy Szpital Kolejowy 

we Wrocławiu 

PIELĘGNIARKOM i wszystkim przedstawicielom 

świata medycznego, którzy prawo Boże «nie 

zabijaj» stawiają ponad to, co dopuszcza prawo 

ludzkie. Dziękuję za to świadectwo, które dajecie 

zwłaszcza w ostatnich czasach. 

Proszę Was: z wytrwałością i entuzjazmem 

kontynuujcie Swój chwalebny obowiązek służby 

życiu we wszystkich jego wymiarach, według 

właściwych Wam specjalności. Moja modlitwa 

będzie Was wspierać w tej służbie”. 

Niech słowa Jana Pawła II będą także świadectwem 

Jego obecności wśród chorych, cierpiących, 

a także i tych, którym przychodzi realizować 

to powołanie. On przychodzi z mocą 

modlitwy. Sługo Boży Janie Pawle II wstawiaj 

się za nami! 

DOLNOŚLĄSKI OŚRODEK 

KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO 

KADR MEDYCZNYCH SP. Z O. O. 

53 – 137 Wrocław; al. Wiśniowa 36 

tel/fax: 071 / 343 04 16; e-mail: dokpkm@o2.pl 

Informujemy, iż SZCZEGÓŁOWY PLAN SZKOLEŃ 

został zamieszczony w numerze sierpniowym 

Jest dostępny również na stronie internetowej naszej Izby: 



17

Informacje 

Legnicki Zakład Doskonalenia Zawodowego 

ul. D. Chłapowskiego 13, 59-220 Legnica 

Ogłasza nabór na rok szkolny 2009/2010 do: 

1. Policealnej Szkoły Farmaceutycznej 

LZDZ w Legnicy, ul. D. Chłapowskiego 13 

tel. 076-856-58-99, 076-856-06-00 

www.legnickizdz.edu.pl 

2. Policealnego Studium Farmaceutycznego 

LZDZ w Świdnicy, ul. Traugutta 7 

tel. 074-851-31-57 

www.sced.pl 

na kierunku 

Technik Farmaceutyczny 

dla młodzieży i dorosłych. 

3. Policealnej Szkoły Technik Ortopeda LZDZ 

w Legnicy, ul. D. Chłapowskiego 13 

tel. 076-856-58-99, 076-856-06-00 

www.legnickizdz.edu.pl 

4. Policealnej Szkoły Technik Ortopeda LZDZ 

w Świdnicy, ul. Traugutta 7 

tel. 074-851-31-57 

www.sced.pl 

na kierunku 

Technik Ortopeda 

dla dorosłych i młodzieży. 

Szkoły posiadają uprawnienia szkoły publicznej. 

Wyższa Szkoła Medyczna LZDZ 

w Legnicy 

ul. D. Chłapowskiego 13, 59-220 Legnica 

I. 

Poszukuje kandydatów na stanowisko: 

WYKŁADOWCA (1 etat) 

Wymagania: 

• mgr pielęgniarstwa oraz doktorat w zakresie 

nauk medycznych, 

• prawo wykonywania zawodu pielęgniarki. 

Zainteresowane osoby prosimy o przesłanie aplikacji 

zawierającej CV na adres: kadry@wsmlegnica.pl 

„Wyrażam zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych 

zawartych w ofercie pracy dla potrzeb procesu rekrutacji zgodnie 

z ustawą z dnia 27.08.1997 r. Dz. U. Z 2002 r., nr 101, poz. 923 ze 

zmianami.” 

II. 

Ogłasza rekrutację na rok akademicki 2009/2010 na 

studia niestacjonarne na kierunku: 

„Ratownictwo Medyczne” 

Więcej informacji na stronie Uczelni: 

www.wsmlegnica.pl 

W dziekanacie Uczelni: 

ul. Mickiewicza 36, pokój 104 

Oraz pod numerami telefonu: 

076 724 – 51 – 58 

076 724 – 51 – 60 

APEL O POMOC DO WSZYSTKICH LUDZI DOBREJ WOLI 

Ciechanów, dnia.16.07.2OO9 r. czerpała wszelkie regulaminowe możliwości udzielenia pomocy. 

W imieniu Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Ciechanowie 

Zwracamy się z prośbą (-) o pomoc, która nawet w naj- 

zwracam się (-) o pomoc finansową dla naszej mniejszym zakresie poprawi sytuację naszej koleżanki. 

koleżanki Beaty Szymczak, która ma 6,5 letnie dziecko z 

nieuleczalną chorobą Hallervordena-Spatza; powodującą Wpłaty prosimy kierować na nasze konto: 

odkładanie się żelaza w mózgu. Aktualnie znalazła się w bardzo 

45 1020 1592 0000 2602 0073 0739 z dopiskiem „dla Beaty” 

trudnej sytuacji życiowej i materialnej. W chwili obecnej 

dziecko ma założoną gastrostomię, jest leżące z niedowładem 

Przewodnicząca 

spastycznym 4-kończynowym, musi mieć zapewnioną opiekę Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Ciechanowie 

całodobową. Mąż musiał zrezygnować z pracy, aby opiekować 

mgr Bożena Michniak 

się dzieckiem. Obecnie tylko Pani Beata jest jedynym żywicielem 

rodziny, a na utrzymaniu mają jeszcze jedno młodsze 

OKRĘGOWA IZBA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH W CIECHANOWIE_ 

06-400 CIECHANÓW ul. Płocka 32 

dziecko. 

18 

TEL/FAX (023) 672-24-17 tel. 673-11-61 

W CIENIU CZEPKA 

Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych w Ciechanowie wy- 

oipipciechanow.webpark.pl, e-mail: oipipciechanowwp.pl

Informacje 

Fundacja Kobieta i Natura 

zaprasza na 

szkolenie dla położnych: 

„Poprawa jakości porodu i opieki poporodowej.” 

WND-POKL.08.01.01-02-268/08 

Fundacja Kobieta i Natura organizuje szkolenie dla Położnych z Dolnego Śląska 

pt. „Poprawa jakości porodu i opieki poporodowej”. 

Półroczne szkolenie jest bezpłatne i finansowane 

przez Europejski Fundusz Społeczny. 

Celem szkolenia jest podniesienie 

kwalifikacji zawodowych położnych. 

Wykłady poprowadzą wysokiej klasy wykładowcy z Polski i zagranicy. 

Uczestniczki szkolenia zostaną wybrane w drodze konkursu. 

Osoby zainteresowane prosimy o kontakt przez adres: 

e-mail: 

lub pod nr tel. 071/7828824, 695093320 

w godz. 8.30 – 16.00 (pn.–pt.). 

Ostateczny termin dostarczenia dokumentów zgłoszeniowych 

mija dnia 30 września 2009 r. 

Więcej informacji na 

www.szkolenie.kobietainatura.pl 

Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską 

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 


19

Pamięć i serce 

„Jedne drzwi otwierają się, inne zamykają, 

a my musimy żyć dalej...” 

Serdeczne wyrazy współczucia i słowa otuchy 

Naszej Koleżance JUSTYNIE BIELERZEWSKIEJ 

z powodu śmierci Mamy 

składają 

Pielęgniarka Naczelna, Pielęgniarka Oddziałowa 

pielęgniarki, położne ZP ZOZ w Miliczu 

Nie umiera ten, 

kto żyje w sercach i w pamięci innych” 

Wyrazy szczerego żalu i słowa otuchy 

GRAŻYNIE ŚWIĄTEK 

z powodu śmierci Teściowej 

składają Pielęgniarki 

Kliniki Neurologicznej 

Akademickiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu 

Jedne drzwi otwierają się, inne zamykają, 

a my musimy żyć dalej… 

Koleżance IRENIE STACHURSKIEJ 

wyrazy współczucia i słowa otuchy 

z powodu śmierci Męża 

składają koleżanki i koledzy 

z oddziału VI C 

Zatrzymaj upływający czas we wspomnieniach 

a przede wszystkim pamiętaj o pięknych chwilach 

by nigdy nie poszły w zapomnienie. 

DANUCIE SIEKIERA i Jej rodzinie 

wyrazy głębokiego współczucia oraz słowa otuchy 


Składają koleżanki z Kliniki Kardiologii 

4 Wojskowego Szpitala Klinicznego 

z Polikliniką we Wrocławiu 

Naszej Drogiej Koleżance 

DANUCIE ROGOŻ 

wyrazy szczerego współczucia i słowa otuchy 

z powodu śmierci Taty 

Rozłąka jest naszym losem. 

Spotkanie naszą nadzieją. 

składają współpracownicy 

NZOZ „RONDO-MED” we Wrocławiu 

BASI KLIŃSKIEJ 

serdeczne wyrazy współczucia 

z powodu śmierci Taty 

składają pracownicy Bloku Operacyjnego 

oraz koleżanki i koledzy 

z Okręgowego Szpitala Kolejowego 

we Wrocławiu 

„Bywa nieraz, że stajemy w obliczu prawd, 

dla których brakuje słów” 

Jan Paweł II 

DOROCIE PIOTROWSKIEJ i Jej Rodzinie 

Wyrazy szczerego współczucia i słowa otuch 


składają koleżanki z SPSK Nr 1 

we Wrocławiu 

MAŁGORZACIE PAŁCE 

Wyrazy współczucia z powodu śmierci Mamy 

składają koleżanki z Oddziału 

Anestezjologii i Intensywnej Terapii 

z WSS we Wrocławiu przy ul. Kamieńskiego 73a 

20 W CIENIU CZEPKA

Pamięć i serce 

Są ludzie niezastąpieni, 

A nam przychodzi żyć bez nich. 

IRENIE STACHURSKIEJ 

wyrazy głębokiego współczucia 



z DCChP ul. Grabiszyńska 105 

Wyrazy szczerego współczucia i słowa otuchy Koleżance 

EWIE JEZIERSKIEJ 

z powodu śmierci Teściowej 

składają Przełożona Pielęgniarek, 

Pielęgniarka Oddziałowa oraz Pielęgniarki 

Kliniki Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej 

i Endokrynologicznej oraz Kliniki Chirurgii Przewodu 

Pokarmowego SPSK Nr 1 we Wrocławiu 

Zamknęły się ukochane oczy. 

Spoczęły spracowane ręce. 

Przestało bić kochane serce. 

GRAŻYNIE NIECHCIELSKIEJ i Jej rodzinie 

szczere wyrazy współczucia i słowa otuchy 

z powodu śmierci Mamy. 

Składają koleżanki z Kliniki Kardiologii 

4 Wojskowego Szpitala Klinicznego 

z Polikliniką we Wrocławiu 

Wyrazy szczerego współczucia i słowa otuchy 

Koleżance MARII CHOMIUK 

z powodu śmierci Ojca 

składają Przełożona Pielęgniarek, 

Pielęgniarka Oddziałowa 

oraz Pielęgniarki Kliniki Chirurgii Serca 

SPSK Nr 1 we Wrocławiu 

„Odszedłeś cicho i bez pożegnania’ 

Jak ten, co nie chce swym odejściem smucić, 

Jak ten, co wierzy w chwili rozstania’ 

Że ma niebawem z dobrą wieścią wrócić” 

Drogiej Koleżance MARIOLI SZYMAŃSKIEJ 

wyrazy szczerego współczucia i słowa otuchy 

z powodu śmierci Ojca 

składają 

Pielęgniarka Naczelna, 

Pielęgniarka Oddziałowa OAiIT 

pielęgniarki, położne ZP ZOZ w MIliczu 

Szczere wyrazy współczucia dla naszej koleżanki 

SYLWII MARGASIŃSKIEJ z powodu śmierci Ojca 


z Oddziału Klinicznego Neurochirurgii ASK 

Naszej Drogiej Koleżance MAŁGOSI KRZYMIŃSKIEJ 

wyrazy szczerego żalu i słowa otuchy 

z powodu śmierci Mamy 

składają Pielęgniarki z Oddz. Chirurgicznego 

ze szpitala w Głogowie 

Czas zapamiętać Twoje kroki 

i Twoje dłonie; zapach chleba 

by kiedy przyjdzie Sen głęboki 

ruszyć za Tobą w stronę Nieba... 

ANI PANEK 

serdeczne wyrazy współczucia z powodu śmierci Mamy 

składają pracownicy Bloku Operacyjnego 

oraz koleżanki i koledzy 

z Okręgowego Szpitala Kolejowego 

we Wrocławiu 


21

Informacje 

G.B. MANAGEMENT 

DZIAŁ DOSKONALENIA ŚREDNICH KADR MEDYCZNYCH 

Biuro / szkoła/adres do korespondencji: 50-230 Wrocław, ul. Trzebnicka 42 

tel/fax (071) 78 33 285; (071) 78 36 911 

e-mail: gbm@ddskm.pl; www.ddskm.pl 

Plan szkoleń na drugie półrocze 2009 r. 

L.p. Rodzaje szkolenia Czas trwania Termin realizacji Cena PLN 

KURS DOKSZTAŁCAJĄCY 

1. Profilaktyka zakażeń szpitalnych 5 dni 19-23.X 235 zł 

1. Endoskopia dla pielęgniarek 

2. 

KURS SPECJALISTYCZNY 

Przygotowanie i podawanie leków przeciwnowotworowych 

u dorosłych dla pielęgniarek i położnych 

teoria: 12 dni 

praktyka: 13 dni 

teoria: 3 dni 


teoria: 8 dni 

3. Żywienie enteralne i parenteralne dla pielęgniarek 


KURS KWALIFIKACYJNY 

1. Pielęgniarstwo rodzinne dla pielęgniarek 

teoria: 6 m-cy ( 285h) 

dni praktyka: 29 dni 

15,16,17,22,23,24.X 

12,13,14,19,20,21.IX 

17-19.IX. 2009 

5-9,12.X. 

1,2,3,15,16,17.X 

29,30,31.X (1) 

690 zł* 

390 zł* 

500 zł* 

1600 zł* 

• (1) pozostałe terminy uczestnicy otrzymają w pierwszym dniu szkolenia 

• *możliwość opłaty w ratach 

• Zgłoszenia należy dokonywać na załączonym formularzu listownie lub elektronicznie. O przyjęciu na dany kurs dokształcający oraz specjalistyczny 

decyduje kolejność zgłoszeń. Osoby, które nie zakwalifikowały się na bieżące szkolenie będą przyjęte w kolejnym terminie. 

• Kandydat zakwalifikowany na kurs otrzymuje zawiadomienie w formie pisemnej. W sytuacji dużego zainteresowania danym kursem dokształcającym, 

może być on realizowany również na życzenie w Państwa placówce, tylko dla jej pracowników. Termin, miejsce i organizacja kursu 

ustalone będą wówczas indywidualnie. 

• Zajęcia teoretyczne odbywają się w siedzibie firmy G.M. Management, przy ul. Trzebnickiej 42 we Wrocławiu 

• Organizator informuje, iż podane terminy rozpoczęcia i zakończenia planowanych szkoleń mogą ulec przesunięciom spowodowanym przez brak 

kompletu osób na dany rodzaj kursu. 

więcej informacji na www.ddskm.pl 

ZWIĄZEK PRACODAWCÓW PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH WARMII I MAZUR 

10-691 Olsztyn, ul Gębika 8/4, tel 783 985 303; NIP: 7393741925, Regon: 280393502 

W.P. Urszula Olechowska 

Przewodnicząca Dolnośląskiej Okręgowej 

Izby Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu 

Olsztyn 13.07.2009 r. 

Szanowna Pani 

Miło nam poinformować że, w dniu 23 kwietnia 2009 w Olsztynie w Sądzie Rejonowym VIII Wydział Gospodarczy Krajowego 

Rejestru Sądowego, przedstawiciele świadczeniodawców Pielęgniarek i Położnych założyli Związek Pracodawców Pielęgniarek 

i Położnych Warmii i Mazur na mocy którego zobowiązali się działać na rzecz Pielęgniarek i Położnych. 

Mamy nadzieję na nawiązanie konstruktywnej współpracy. 

Z poważaniem 

PREZES 

Bożena Korejwo 

22 W CIENIU CZEPKA

Wykaz uczelni uprawnionych do prowadzenia studiów pomostowych 

OGŁOSZENIE O WYBORZE OFERT WYKONAWCZYCH 

/ ogł. o zamówieniu opubl. w TED Nr 2009 / S 12 – 016632 w dniu 20.01.2009r. / 

Warszawa, dnia 29 lipca 2009r. 

ZAKŁAD ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH PRZY MINISTRZE ZDROWIA; 02 – 326 Warszawa, Al. Jerozolimskie 155, p.115, tel. 0-22/ 88 33 512,faks: 0-22/ 88 33 

513 niniejszym informuje o wyborze ofert wykonawczych w postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego znak spr.: ZZP - 01/09 w sprawie 

wyboru uczelni uprawnionych do prowadzenia, dla pielęgniarek i położnych, studiów pomostowych, które rozpoczną się w 2009 r. -dot. 

naboru jesiennego dla uczelni, które podpisały umowę ramową – W RAMACH PROJEKTU SYSTEMOWEGO „KSZTAŁCENIE ZAWODOWE PIELĘGNIAREK 

I POŁOŻNYCH W RAMACH STUDIÓW POMOSTOWYCH ”, WSPÓŁFINANSOWANEGO ZE ŚRODKÓW EFS, W RAMACH PRIORYTETU II, DZIAŁANIA 

2.3, PODDZIAŁANIE 2.3.2 PO KL (PROGRAM OPERACYJNY – KAPITAŁ LUDZKI NA LATA 2007-2013). 

-Wspólny słownik zamówień (kod CPV) : 80. 32. 00. 00 – 3 (nr CPC : 92 – nr kat. 24 – Usługi edukacyjne i szkoleniowe) 

Kwota jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie pierwszego semestru studiów, które rozpoczną się jesienią 2009 r. wynosi: 10 161 624,-PLN. 

Uzasadnienie wyboru: Wybrane oferty odpowiadają wszystkim wymaganiom określonym w ZAPROSZENIU DO SKŁADANIA OFERT WYKONAWCZYCH 

i w Ustawie - Prawo zamówień publicznych (t.j.- Dz.U. Nr 223/2007, poz.1655 ze zm. Dz.U. Nr 171/2008, poz.1058) oraz zostały uznane za najkorzystniejsze w oparciu 

o podane kryteria wyboru (najniższa cena – 100%). 

WYKAZ OFERT WYKONAWCZYCH OTWARTYCH W DNIU 20.07.2009 r. W SPRAWIE WYBORU UCZELNI UPRAWNIONYCH DO 

PROWADZENIA, DLA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH, STUDIÓW POMOSTOWYCH ROZPOCZYNAJĄCYCH SIĘ JESIENIĄ 2009 r. 

POZYCJA W 

RANKINGU 

NAZWA I ADRES WYKONAWCY 

CENA OFERTY WYKONAWCZEJ 

KOSZT 1 SEMESTRU/OSOBĘ [PLN] 

OFEROWANA 

LICZBA MIEJSC*/ 

OFEROWANA CENA 

CAŁKOWITA [PLN] 

1 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA ul. Staszica 1, 33-300 Nowy Sącz 1 700,- 60 102 000,- 

2 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA ul. Mickiewicza 21, 38-500 Sanok 1 702,- 60 102 120,- 

3 UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI COLLEGIUM MEDICUM ul. Św. Anny 12, 31-008 Kraków 1 705,- 180 306 900,- 

4 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA ul. Nowy Świat 4, 62-800 Kalisz 1 800,- 170 306 000,- 

5 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA ul. Armii Krajowej 7, 48-300 Nysa 1 800,- 100 180 000,- 

6 POWIŚLAŃSKA SZKOŁA WYŻSZA ul. 11 listopada 29, 82- 500 Kwidzyn 1 875,- 90 168 750,- 

7 KRAKOWSKA AKADEMIA ul. G.H. Grudzińskiego 1, 30-705 Kraków 1 890,- 100 189 000,- 

8 PODHALAŃSKA PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAW. ul. Kokoszków 71, 34-400 Nowy Targ 1 899,- 60 113 940,- 

9 WYŻSZA SZKOŁA BIZNESU I PRZEDSIĘBIORCZOŚCI ul. Akademicka 12, 27-400 Ostrowiec Świętokrz. 1 900,- 100 190 000,- 

10 SZKOŁA WYŻSZA IM. PAWŁA WŁODKOWICA Al. Kilińskiego 12, 09-402 Płock 1 900,- 100 190 000,- 

11 

ŚLĄSKA WYŻSZA SZKOŁA ZARZĄDZANIA ul. Krasińskiego 2, 40-952 Katowice ZAMIEJSCOWY 

WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU ul. Budowlanych 156, 43-100 Tychy 

1 900,- 100 190 000,- 

12 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA ul. Mickiewicza 8, 33-100 Tarnów 1 900,- 100 190 000,- 

13 AKADEMIA POMORSKA ul. Arciszewskiego 22a, 76-200 Słupsk 1 925,- 100 192 500,- 

14 WYŻSZA SZKOŁA GOSPODARKI KRAJOWEJ ul. Lelewela 7, 99-300 Kutno 1 950,- 100 195 000,- 

15 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA ul. Czarnieckiego 16, 37-500 Jarosław 1 950,- 150 292 500,- 

16 WYŻSZA SZKOŁA PLANOWANIA STRATEGICZNEGO ul. Kościelna 6, 41-303 Dąbrowa Górnicza 1 950,- 260 507 000,- 

17 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA Rynek 1, 38-400 Krosno 1 980,- 80 158 400,- 

18 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZK. INFORM. I PRZEDSIĘB. ul. Akademicka 14, 18-400 Łomża 1 980,- 100 198 000,- 

19 WYŻSZA SZKOŁA FINANSÓW I ZARZĄDZANIA ul. Sokołowska 172, 08-110 Siedlce 1 990,- 100 199 000,- 

20 WYŻSZA SZKOŁA MEDYCZNA ul. Wojska Polskiego 6, 41-200 Sosnowiec 1 990,- 150 298 500,- 

21 GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY ul. Marii Skłodowskiej-Curie 3A, 80-210 Gdańsk 1 999,- 160 319 840, 

22 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA ul. Przyjaźni 1, 62-510 Konin 2 000,- 50 100 000,- 

23 AKADEMIA POLONIJNA ul. Pułaskiego 4/6, 42-200 Częstochowa 2 000,- 100 200 000,- 

24 BESKIDZKA WYŻSZA SZKOŁA UMIEJĘTNOŚCI ul. Grunwaldzka 5, 34-300 Żywiec 2 000,- 50 100 000,- 

25 POMORSKA AKADEMIA MEDYCZNA ul. Rybacka 1, 70-204 Szczecin 2 000,- 190 380 000,- 

26 AKADEMIA MEDYCZNA IM. PIASTÓW ŚLĄSKICH ul. Pasteura 1, 50-367 Wrocław 2 000,- 140 280 000,- 

27 WYŻSZA SZKOŁA EKONOMII I INNOWACJI ul. Mełgiewska 7/9, 20-209 Lublin 2 000,- 100 200 000,- 

28 WYŻSZA SZKOŁA ZARZĄDZANIA ul. Rząsawska 40, 42-209 Częstochowa 2 000,- 200 400 000,- 

29 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA ul. Sidorska 95/97, 21-500 Biała Podlaska 2 000,- 100 200 000,- 

30 ELBLĄSKA UCZELNIA HUMANISTYCZNO-EKONOMICZNA ul. Lotnicza 2, 82-300 Elbląg 2 000,94- 100 200 094,- 

31 AH-E W ŁODZI, WYDZIAŁ ZAMIEJSCOWY W WARSZAWIE ul. Jagiellońska 71, 00-992 Warszawa 2 040,- 100 204 000,- 

32 WYŻSZA SZKOŁA NAUK STOSOWANYCH ul. Królowej Jadwigi 18, 41-704 Ruda Śląska 2 050,- 210 430 500,- 

33 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA ul. Kolbego 8, 32-600 Oświęcim 2 050,- 30 61 500,- 

34 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA ul. Narutowicza 9, 06-400 Ciechanów 2 075,- 100 207 500,- 


23

Wykaz uczelni uprawnionych do prowadzenia studiów pomostowych 

35 

UNIWERSYTET MIKOŁAJA KOPERNIKA ul. Gagarina 11, 87-100 Toruń 

COLLEGIUM MEDICUM IM. L. RYDYGIERA ul. Jagiellońska 13-15, 85-067 Bydgoszcz 

2 075,- 175 363 125,- 

36 WYŻSZA SZKOŁA ZARZĄDZANIA I ADMINISTRACJI ul. Akademicka 4, 22-400 Zamość 2 095,- 100 209 500,- 

37 UNIWERSYTET RZESZOWSKI ul. Rejtana 16c, 35-959 Rzeszów 2 100,- 141 296 100,- 

38 RADOMSKA SZKOŁA WYŻSZA ul. Zubrzyckiego 2, 26-600 Radom 2 100,- 150 315 000,- 

39 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA ul. Podchorążych 10, 64-920 Piła 2 100,- 60 126 000,- 

40 AKADEMIA HUMANISTYCZNO - EKONOMICZNA ul. Rewolucji 1905 r. nr 64, 90-222 Łódź 2 100,- 200 420 000,- 

41 WYŻSZA SZKOŁA MEDYCZNA LZDZ ul. Chłapowskiego 13, 59-220 Legnica 2 149,- 170 365 330,- 

42 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA ul. Teofila Noniewicza 10, 16-400 Suwałki 2 150,- 75 161 250,- 

43 KASZUBSKO-POMORSKA SZKOŁA WYŻSZA ul. Dworcowa 7, 84-200 Wejherowo 2 150,- 70 150 500,- 

44 

45 

46 

do- 

AKADEMIA TECHNICZNO-HUMANISTYCZNA ul. Willowa 2, 43-309 Bielsko-Biała (2 200,- 

datkowa oferta z dnia 27.07.2009 r. ) 

PAŃSTWOWA MED. WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA ul. Katowicka 68, 45-060 Opole (2 200,- 

dodatkowa oferta z dnia 27.07.2009 r.) 

UNIWERSYTET HUMANISTYCZNO – PRZYRODNICZY ul. Żeromskiego 5, 25-369 Kielce 

1 650,- 80 132 000,- 

1 798,- 

2 200,- dodatkowa oferta z dnia 

27.07.2009 r. : 1 900,- 

38 

( z oferowanych 

160 miejsc )** 

68 324,- 

( dla 160 miejsc : 

287 680,- ) 

Łącznie 5 149 10 

160 173,- 

210 399 000,- 

47 

WYŻSZA SZKOŁA HUMANISTYCZNO -EKONOMICZNA ul. Piwna 3, 87-800 Włocławek 2 200,- dodatkowa oferta z dnia 

27.07.2009 r. : 1 990,- 

100 199 000,- 

48 UNIWERSYTET WARMIŃSKO-MAZURSKI ul. M. Oczapowskiego 2, 10-957 Olsztyn, Kortowo 2 225,- 60 133 500,- 

49 WYŻSZA SZKOŁA AGROBIZNESU ul. Studencka 19, 18-400 Łomża 2 225,- 150 333 750,- 

50 UNIWERSYTET MEDYCZNY Al. Tadeusza Kościuszki 4, 90-419 Łódź 2 300,- 100 230 000,- 

51 WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY ul. Żwirki i Wigury 61, 02-091 Warszawa 2 575,- 161 414 575,- 

- KOLEGIUM KARKONOSKIE ul. Lwówecka 18, 58-503 Jelenia Góra 5 brak oferty wykonawczej - - 

- WYŻSZA SZKOŁA UMIEJĘTNOŚCI ZAWODOWYCH ul. 1-go Maja 10, 28-400 Pińczów brak oferty wykonawczej - - 

UWAGA : 

Powyższym uczelniom ( w rankingu ofert wykonawczych znajdującym się na pozycjach od 1 do 45 ) zostanie udzielone zamówienie. 

** ( dot. oferty wykonawczej nr 45 w rankingu ofert ) - w ramach posiadanych środków finansowych na 2009 r. dofinansowanie może przekroczyć 38 miejsc (maksymalnie 

160 miejsc), w sytuacji, gdy ostateczna liczba miejsc faktycznie wykorzystanych ( w związku z zakończeniem naboru przez wykonawców) będzie mniejsza niż liczba 

miejsc zaoferowanych przez wykonawców w ofertach wykonawczych. W przypadku niewykorzystania środków finansowych w kwocie wyższej niż 219 356,- zł, 

zamawiający udzieli zamówienia wykonawcy/om kolejnemu/ym z listy rankingowej najkorzystniejszych ofert wg zaoferowanych cen. 

* / zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2 lipca 2009 r. w sprawie limitów przyjęć na studia medyczne ( Dz. U. Nr 109/2009 r., poz. 914 ). 

ŻADEN WYKONAWCA NIE ZOSTAŁ WYKLUCZONY ; ŻADNA Z OFERT WYKONAWCZYCH NIE ZOSTAŁA ODRZUCONA – ŁĄCZNIE WYBRANO 45 OFERT 

WYKONAWCZYCH 

URSZULA CZAJKA – Z-CA PRZEWODNICZĄCEGO KOMISJI PRZETARGOWEJ; ZDZISŁAW CHMIELEWSKI – DYREKTOR ZAKŁADU ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH PRZY MZ 

Informacja dla osób, które zgłosiły chęć uczestnictwa w Konferencji 

z cyklu Akademia Pielęgniarstwa na temat 

„Rola Pielęgniarki w opiece nad pacjentem 

w oddziałach intensywnej terapii” 

Rejestracja uczestników od godz. 8.30. 

Rozpoczęcie Konferencji g. 9.00 

Serdecznie zapraszamy 

W dniu 25 września 2009 r. o godz. 17:00 

w Klinice Chirurgii Przewodu Pokarmowego i Chirurgii Ogólnej 

Wrocław ul. M. Curie - Skłodowskiej 66 

ODBĘDZIE SIĘ SPOTKANIE PIELĘGNIAREK I ASYSTENTÓW 

ENDOSKOPOWYCH Z REGIONU DOLNOŚLĄSKIEGO. 

Kontakt z zastępcą przewodniczącej Grupy Endoskopii Polskiego 

Towarzystwa Gastroenterologii – Krystyna Sas 609569899 

lub przewodniczącą regionu Dolnośląskiego 

– Jolanta Rabias 603419109, 0717842199. 

Zarząd Oddziału 

Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego 

serdecznie zaprasza na cykl spotkań, 

które odbędą się w Sali Konferencyjnej 

Okręgowego Szpitala Kolejowego 

we Wrocławiu 

17.09.09 godz. 13.00 

dr Izabella Uchmonowicz 

– Resuscytacja krążeniowa – nowe standardy 

15.10.09 godz. 13.00 

prof. dr hab. Krystyna Marskocha-Mączka 

– Profilaktyka chorób jelita grubego 

19.11.09. godz. 13.00 

mgr Teresa Fichtner-Jeruzal 

– Etos zawodu pielęgniarki 

24 W CIENIU CZEPKA

Informacje z Ministerstwa Zdrowia 

Ministerstwo Zdrowia – Departament Pielęgniarek i Położnych informuje o możliwości kształcenia 

pielęgniarek i położnych w ramach Projektu systemowego „Kształcenie zawodowe pielęgniarek 

i położnych w ramach studiów pomostowych” współfinansowanego z Europejskiego Funduszu 

Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytetu II, Działania 2.3, 

Poddziałania 2.3.2 Doskonalenie zawodowe kadr medycznych 

Beneficjent systemowy: Ministerstwo Zdrowia - Departament 


Wykonawcy Projektu: Uczelnie wybrane w ramach postępowania 

przetargowego do prowadzenia studiów pomostowych w ramach 

Projektu 

Cel ogólny Projektu: 

• uzyskanie tytułu licencjata pielęgniarstwa/położnictwa, 

• zwiększenie motywacji uczestników projektu do rozwoju 

kariery zawodowej i dalszego uzupełniania kwalifikacji 

zawodowych, np. dwuletnich studiów magisterskich, 

• podniesienie poziomu samooceny na gruncie zawodowym 

oraz społecznym. 

Do udziału w Projekcie uprawnione są pielęgniarki i położne: 

• posiadające świadectwo dojrzałości, 

• będące absolwentami: pięcioletnich liceów medycznych, 

dwuletnich medycznych szkół zawodowych, dwuipółletnich 

medycznych szkół zawodowych i trzyletnich medycznych 

szkół zawodowych, 

• posiadające prawo wykonywania zawodu, 

• zatrudnione w zawodzie pielęgniarki/położnej, 

• zakwalifikowane do Projektu po rekrutacji zgodnej 

z kryteriami wybranej Uczelni. 

Realizacja Projektu: 

• uruchomiono studia pomostowe i dokonano pierwszego 

naboru w październiku 2008 przez 32 uczelnie wybrane 

w ramach postępowania przetargowego do prowadzenia 

studiów pomostowych w ramach Projektu, studia rozpoczęło 

2909 pielęgniarek i położnych, 

• dokonano kolejnego naboru w lutym 2009 przez 9 uczelni 

wybranych w ramach postępowania przetargowego, 

studia rozpoczęło 365 pielęgniarek i położnych, 

• najbliższy nabór rozpocznie się w październiku 2009, 

• czas trwania studiów wynosi od dwóch do pięciu semestrów, 

w zależności od wykształcenia zawodowego pielęgniarki/położnej, 

• podmiotem odpowiedzialnym za rekrutację, termin naboru, 

wymagane dokumenty są uczelnie prowadzące 

studia pomostowe, wybrane w ramach postępowania 

przetargowego, 

• warunki uczestnictwa w Projekcie określa umowa zawarta 

pomiędzy Uczelnią a uczestnikiem Projektu (pielęgniarką/położną), 

• udział własny pielęgniarki/położnej we współfinansowaniu 

kosztów jednego semestru studiów pomostowych 

nie może przekroczyć 350 złotych w 2009 roku, 

• dofinansowanie obejmuje pielęgniarki/położne przez 

cały okres studiów na wszystkich ścieżkach kształcenia, 

• ostatni nabór będzie przeprowadzony w roku akademickim 

2012/2013, 

• zakończenie Projektu nastąpi w 2015 roku. 

• kwota przeznaczona na realizację Projektu wynosi 

około 180 mln złotych 

Rezultat Projektu: 

• dofinansowaniem studiów pomostowych w latach 

2008-2015 ma zostać objętych 24 tysiące pielęgniarek 

i położnych, 

Informacje na temat projektu: 

• w zakładce „Pielęgniarki i położne”, 

• Ministerstwo Zdrowia, Departament Pielęgniarek i Położnych 

ul. Długa 38/40, 00-238 Warszawa tel. 22 635 

58 40, fax. 22 831 21 77. 

WAŻNE! 

• dyplomy i świadectwa uzyskane w poprzednich systemach 

kształcenia pielęgniarek i położnych są ważne 

na terenie Polski, a ukończenie studiów pomostowych 

nie jest obowiązkowe, 

• data graniczna kształcenia na studiach pomostowych 

2010/2011 została zniesiona 

Ogłoszenie współfinansowane jest przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 


25

Plakat współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 

człowiek – najlepsza inwestycja 

Ministerstwo Zdrowia, Departament Pielęgniarek i Położnych, ul. Miodowa 15, 00-952 Warszawa, tel. 022/53-00-207, 635-58-40, fax 022/831-21-77 

www.mz.gov.pl, www.zdrowie.gov.pl, www.efs.gov.pl

WRZESIEŃ 2009 ( 1128 kB) - Dolnośląska Okręgowa Izba ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?