Numri 3 - Famulliabinqes.com

FaJlltll/ia e Billfes, Viti II, 111: 3, Pasbket 2009
Tedashur besimtare,
Boton: Sh. R. "Irnzot
Bince, Viti, Kosove
Tel: 044211 081;
0280380645
Mark Sopi"
E-mail:
shr.imzotmarksopi@hotmail.com
www.farnulliabinqes.com
Ad USLIITI
internum
Pergjegjes:
Don Albert Demaj,
farnullitar
Lektor: Gjon Torna
Redaksia: Nue Beka,
Alfred Pjetri. Vilson Marku, Nue
Marku, Valentin Dodaj, Klodina
Gashi
Te krishteret kudo ne bote,
pra edhe ne ne Kosove,
krerntojme festen me te
madhe te besimit tone - Pashket.
Ne themelet e kesa] feste krishterimi
forcohet dhe perhapet qe dy
mije vite neper bete, si besim ijetes,
paqes. faljes dhe dashurise.
Pashket jan« festa me e vjeter fetare
ne bote, e cila festohet qe nga shek:
XVI para Krishtit, kur sie;lexojme ne
Bibel, Zoti cuditerisnt e liron popullin
e Izraelit nga roberia egjiptase. Pra,
Pashket pet izraelitet jani: feste fetare
dhe kombetare. Ndersa per popujt
tjere pagan si fenikasit, egjiptasit dhe
kiriezet, Pashket jane festa e filiimit te
pranveres apo edhe e vitit te ri.
Pot, per ne te krishteret Pasbket [ane
festa me e madhe e besimit tone pa te
eilen nuk ka kuptim as nje feste tjeter.
Nuk thote kot shen Pali: Nese Krishti
nuk esbt« nqjallur, atehere i kote
esht« besimi yne!
Dhe kete feste te madhe ne rend te
pare duhet tia urojme vet Krishtit. Ta
perqezojm« ate per titoren e madhe
ndaj mekatit, vdekjes dhe djallit.
Te testojme me Te nqaahenjimir: e
drites mbi terrin, te dashurise mbi
xhelozine, urrejtjen, te vertetes mbi
genjeshtren, te rnires dhe te drejtes
mbi te keqen dhe padrejtesire. Pastaj
per kete feste te madhe urimet tona
t!a drejtojme edhe Nenes se Krishtit
dhe nenez sone Zonjes se Bekuar. Ajo
qe para dy diteve ishte aq shume e
pikeituar dukee pare Birin e vet ne
ato mundime te hatashme pa pasur
mundest ti ridihmoje. Tani nga syte e
saj eshti: larguar trishtimi ivuajtjeve
dhe ivdekjes dhe ajo qezohet me Birin
e vet. Te qezohemi edhe me ato
qrate besnike dhe pak miq qe nuk
iu larguan Krishtit asnjehere, as ne
c;astet tne te veshtira te[etes se Tij- ne
Kalvare. Ato ishin te parat qe shkuan
per te vizituar varrin e tij, ato qe te
parat e pane Krishtin e ringjallur, ato
qe aq shume u gezuan per ringjalljen
e Mesuesit te tyre te dash ur.
veilezer dhe motra, ne kete feste te
bekuat, me te madhen te besimit
tone do tia utoime edhe njert tjetrit.
Mos te jete urimi yne vetem formal.
Por me ndjenja respekti dhe dashurie
te deshmojme se qezohemi kur e shohim
nierl tjetrin duke iestuar, duke u
qezuar. duke arritur suksese ne jete.
Le te riderlidhim simboliken e festes
se Pashkeve me historine tragjike te
popullit tone, ieili ishte i denuar padrejtesisiv:
duke perjetuar shtypje,
dhune, urrejtje gjate shume shekujve
te historise sone kombetare. Le te
nxjerrim mesim nga e kaluara jone,
dhe le te attesohemi duke u ringjallur
ne nje jete me te mire, per te jetuar te
sotmen ne paqe dhe dashuri dhe per
te krijuar nje ardhmeri me te tnire per
te gjithe.
Per keto qellime te shenjta, t'i lutemi
Zotit qe edhe kombi yne ne pergjithesi,
e ai katoiiki: ne vecanti te perjetoje
nje ringjallje te vertete. Nje ringjallje
te tille le ta perjetoje edhe bota, qe
ne vend te shekujve te perqjakshem,
sie;ka ndodhur deri me tani, te vijne
shekujt me lule e bukuri ngjyrash te
ylberit. Forca e Krishtit te ringjallur
qeite qezimi juaj pergjithmone!
Per shume mot Pashket te gjithe
besimtateve brenda dhe jashte Kosoves!
DonAlberti
2

Fal1lullia e Bil1reS, Viti II, 171:3, Pasbkiit 2009
~~ ~ " ztt=25 ~ ::s;;;::;;v ~ ::s:::::;;> ~ ::s::::;v ~ zs:::=;::t' ~ ::s;;;;;::;v ~ ::s::::::;as::s;;;;:::;;;;; ~ ~ ,..,
Kremtimi i festes se Pashkeve
PASHKET JANE FESTE E LIRISE Pashke: paraqesin festen Numri i ketyre diteve perqatitore na
me te madhe te besimit perkujton aqjerimin dhe lutjet e Jezu
Oe ne Beselidhjen e vjeter eshte tone, dhe ne te krishteret e Krishtit ne 'shkretetire. Mirepo edhe
kremtuar festa e Pashkeve kur izraelitet
perkujtonin daljen e te pareve te e ka ndryshuar boten, i ka per te dalur nga skllaveria e Egjiptit ne
konsiderojme si Feste e cila populli i Izraelit 40 vite kishte udhetuar
tyre nga roberia e Egjiptit. Dhe kjo liri ndryshuar raportet tona me liri. Keshtu pra edhe ne me kohen e
ndodhi neperrnjet Moisiut qe e kishte njeri-tjetrin dhe me Zotin, Kreshrneve kujtojme dhe perqatiternl
derquar vet Hyji. Mirepo dalja e izraeliteve
nga Egjipti, ishte vetern nje paralajmerirn
i planit te Zotit qe kishte me
neoDalja nga roberia e Egjiptit paralajrneronte
lirine e plote, lirine e shpirtit,
lirimin tone nga rnekati, lirimin nga pasoja
e rnekatit qe eshte vdekja.
Keshtu pra per te mesuar dhe per te
kremtuar si duhet Pashket, Iypset pergatitja
e jone me urate dhe me vepra
bamirese per njeri-tjetrin. Festa e Pashkeve
na rneson se burim i jetes severtet
eshte Hyji dhe sejeta e jone nuk mund
te kete kuptim nese largohet nga Burimi
i vet (i jetes) qe eshte Hyji. Prandaj
ne me gezim perqatitemi dhe krerntojrne festen e Pashkeve,
KUPTIMII
SONE
PARAPERGATITJES
PARA PASHKEVE
Per te perjetuar festen e Pashkeve, Kisha Katolike ka
percaktuar paraperqatitjen 40 ditore, apo kohen e
kreshrneve, e cila njihet si kohe e agjerimit, e lutjeve
rne intensive, e veprave te ndryshme pendestare. Fjala
Kreshme vjen nga fjala latine Quadragesima qe do te
thote Katerdhjete sepse zqjate 40 dite nga e Merkure
e Perhire deri tek Pashket,
thjesht me festen e Pashkeve
bota dhe jeta ejone e
ka nje permbajtje te re, ka
nje cmim te ri te siguruar
nga vet Zoti. Fitorja e Jezu
Krishtit ne kryq esht« fitore
edhe ejona, sepse gjithe
ai tmerr, por edhe lavdia e
Ngjalljes ka ndodhur pet ne,
per ta mposhtur te keqen
ne jetet: e njeriut. Perket«
besimtari i qezohet kesa}
feste.
per daljen tone nga skllaveria e mekatit
ne jete (ne liri te vertete) me Hyjin,
dalim nga skllaveria e vdekjes ne jete
me Zotin.
Pashketja ne kremtim i fitores seJezusit
mbi kryqin dhe vdekjen. Kjo fitore eshte
fryt i dashurise se Hyjit per ne njerezit,
rneqe edhe ne na ka bere pjesetare te
kesaj fitore. Duke filluar nga keto fakte,
perqatitjet tona qjate kohes se Kreshmeve
kane rendesi te madhe.
Ne pra neperrnjet lutjeve, aqjerirnit
dhe veprave pendestare, vetedijesohemi
per dashurine e treguar te Hyjit
ndaj nesh. Ai zbret ne kryq per t'i kuptirnesuar
kryqet e jetes sone, zbret ne varr per t'i dhene
pergjigje vdekjes dhe per te na rnundesuar lirimin
tone nga trishtimi i varrit.
Keshtu pra Pashket nuk paraqesin vetern festen e Jezu
Krishtit, por ajo eshte feste e jone, eshte dite kur ne
lirohemi nga barra e rende e prinderve tane Adamit
dhe Eves - pra nga mekati i cili e ka sjellur vdekjen,
dhe ne kete dite ne prape na mundescher jeta me Zotin
i cili nuk njeh vdekje.
Nikolina
Simon SOPI
3

=, =
i ~ ::s::;:;;s: f!!2CJ c:s;;:P ~ z:s:::::::;;e: ::s:;;:::;;:: c:s:::;;;:;
Fa11ltl!lia e Bil7(i;s, Viti II, 11I: 3, Pasbket 2009
~ = = = = = =
I RIU PARA KRISHTIT
••
TE RINGJALLUR
JETA DHE Vl
Te dashur
te rinj!
Gjate Kohes se Kreshrneve u munduam qe t'i perkujtojrne
mundimet dhe vdekjen e Jezusit me pervujteri, lutje, pendese,
aqjerim
dhe barniresi.
Zoti yne Jezu Krishti per mekatet e njerezimit u ballafaqua me
dyzet dite mundime te renda, me torture si dhe vdekje ne Kryq
vetern per shelbirnin tone. Dhe pas kesa] periudhe mjah te
veshtir Jezusi nqadhenjeu mbi mekatin, mbi te keqen, e mundi
vdekjen duke u ringjallur dhe keshtu me ringjalljen e Tij, Ai na
deshmoi se vertet eshte Biri i Zotit dhe se vertet e do seeilin
prej nesh
Ne sl te rinj duhet me pervujteri te madhe te ndalemi e te
meditojme mbi mundimin, vdekjen dhe Ringjalljen Jezusit
dhe duhet t'i lutemi Atit qe kjo ringjallje e Birit te Tij te reflektoj
drejtperdrejt ne zemrat dhe jeten tone duke bere qe edhe jeta
jone me ringjalljen e Krishtit te shnderrohet ne nje jete krejtesisht
te re duke iu larguar rnekatit dhe veseve te shumta qe na
sfidojne gjate jetes sone. Te mundohemi qe jeta jone t'i pernqjan
jetes se Shen Palit i cili ishte i ri sikurse ne, por ishte armik i
perbetuar i Jezusit, mirepo jeta e tij nderroj rruqes per ne Damask
kur para tij u shfaq Krishti i ringjallur dhe pas ketij takimi
jetae Shen Palit te ri ndryshoi rrenjesisht duke u bere Apostull
i Ungjillit. Prandaj me rastin e ringjalljes se Jezusit ne me lutje
i kerkojrne qe, ashtu si e takoi te riun Palle te na shfaqet edhe
secilit prej nesh dhe vertet me vepra te mira te beherni deshrnitare
e te jetojme ne harmoni me fjalen e Hyjit.
Ja cka i porositi Papa Benedikti XVI te rinjte e botes ne diten
boterote te rinise: Te dash ur rnlq, ashtu si Pali, deshmoni
Krishtin! Bejani te njohur bashkernoshatareve dhe te rriturve
qe jane ne kerkim te shpreses se madhe qe tu jap kuptirn ekzistences
se tyre.
Te mundohemi qe edhe ne ne jeten e perditshrne me besim te
plot ne Krishtin e ringjallur ta perhaplrn kete shprese per rreth
nesh.
Ne fund do te uroja te qjithe te krishtereve festen e Pashkeve e
ne vecanti te rinjve duke uruar qe pershendetja e pare te eilen
Krishti u beri apostujve te tij pasi u ringjall: Paqja me Ju, te jete
fryrnezirn per te rinjte e famullise sone qe duke dashur, respektuar
dhe nderuar te aferrnin te jetojrne ne paqen te eilen na e
dhuron Krishti i ringjallur.
Edison
Zef Marku
Ne nje dimer te acarte, ne fshatin e
lashte dhe martire, te varfer materi~lisht,
pa.r bujar e te pasur ne
shpirt, prane rrezave te mallt Karadak,
ne nje familje te ndershme, me vlera
te larta kornbetare dhe fetare, pikerisht
nga pasardhesit e rnartireve te Karadakut,
ne Binc;e te Vitise u linde Imzot Mark Sopi
me daten 26. shkurt 1938 nga prinderlt
Mhill dhe nena Marie. Edhe pse ishte mot i
ftohet, lindja e kesaj foshnje ngrohu zemrat
e familjes Sopi dhe miqve e dasharnireve
te kesaj familje. Qe ne fernijeti Imzot Mark
Sopi u tregua si ferniie inteligjent, i shkathet,
i heshtur, por i zellshern dhe gjithnje i
qatshern per t'iu ndihmuar bashkernoshatareve
te vet. Qysh si femije ishte qjithnje
aktiv ne Kishe kur vinte ndonje prift per te
meshuar e te eilit me kenaqesi iu gjendej
dhe i ndihmonte, ketu rnenjehere iu binte
njerezve ne sy pershpirteria e tij.
Shkollen fillore e perfundoi ne vendlindje,
dhe atehere kur u rrit dhe
kur si te te gjithe
rnoshataret e tij, pritej vetern dita se kur
do e fejojne e martojne, atehere, ai qjithe
ate deshire e vullnet te madh i cili shndrite
nga ai por te eilen deshire e mbajti qjate
ne zernren dhe shpirtin e vet, tashme nje
dite e shpalli publikisht dhe tha: Deshiroj te
behern meshtar! Ky lajme i habiti prinderit,
keshtu qe ata per te qene sa rne te sigurt
ne vendimin e tij, ne fillim i kundershtuan,
jo se nuk deshironln qe biri i tyre te ndjek
rruqen e Krishtit, por ata deshironin te jene
sa ma te sigurt ne vendimin e tij, sepse i ati
i tij qjithnje thoshte: Bir, me shkua ne rruqe
te meshtarise eshte lehre, por te qendrosh
e te behesh meshtar i vertete nuk eshte

:PRIMTARIA E IMlOT MARK 50PI
(1938-2006)
edhe lehre, Keshtu qjate qjithe kesaj kohe sa e vonoi
baba i tij, nena Mari si nje ne ne dhe grua shurne e
pershplrtshrne, gjate qjithe kesa] kohe me rruzare
ne dore lutej qe Zoti ta drejtoj e t'i ndihmoj atij ne
vendimin dhe deshiren e shprehur. Dhe se fundi kur
e pane se Marku i tyre qjithnje e rne teper forconte
vendimin e tij kernbenqules dhe te pathyeshern. se
fundi ata edhe e percollen birin e tyre per rruqen e
meshtarlse duke ia kushtuar popullit dhe Zotit. Me
siguri se ne kete vendim dhe rruqe ndikuan edukimi
fetar familjar, pastaj rneshtaret-rnisionar qe vinin
ne Bince si dhe vet biri i kesaj famullie meshtari i
ndjere Mark Sopi (+ 1888) e per te cilin nga familja e
vet dinte shurne rnire edhe Imzoti Mark Sopi.
Ora et labora -Iutu e puno
Pasi mori pelqirnin e prinderve, mesirnet i vazhdoi
ne seminarin diocezan ne Pazin (Kroaci). Nuk ishte
lehre per nje te ri, te lene te gjitha e te shkoje larg
vendlindjes. Por, ja ideali i tij, qe ishte vet Krishti,
ishte me i forte se te qjithe. Pas perfundimit te suksesshern
te gjimnazit klasik, ku la pershtypje shurne
te mira, ai vazhdon shkollimin,
ne Zagreb, ku edhe
i kreu dy vitet e para te filozofise. Edhe ketu motoja
e tij ishte lutu e puno. Me kete moto e qellirn,
duke pare punen dhe aftesite e tij, ipeshkvi i kohes
e derqon per vazhdimin e studimeve ne Rorne. Me
sukses te shkelqyeshern perfundoi edhe teologjine
ku u magjistrua edhe ate pikerisht ne ternen Martiret
e Karadakut 1846-~8 si pasardhes i tyre. Gjate
studimeve, pati rastin si meshtari i pare kosovar te
njihet edhe me te lurnturen Nene Tereza, te eilen
shpesh e shoqeroi dhe nga e cila drejtperdrejt u
njoftua lidhje me jeten dhe veprirntarine e saj, si
bij e popullit martir shqiptar. Gjitha keto ishin nje
mesirn, pervoje dhe force per rruqen dhe jeten e
eila e prite ne Kosove.
Jeta meshtarake
Kosova si vend i varfer kishte nevoja te shumta, por
nevoja rne e madhe ne ate kohe ishin meshtaret, te
eilet do e zbusnin mjerimin ne popull, do forcojne
popullin ne Fe, shprese e dashuri ndaj Zotit dhe te
afermit, Kurse, per kete mision ishte tashrne i pergatitur
dhe pajisur me Krishtin, imzot Mark Sopi, si
xhakon i cili do shugurohet ne vitin 1967 dhe rne pas
edhe si meshtar qe kete urdher e merr e shugurohet
me 29 qershor 1968, ne Kishen e shen Jeronimit (ilir)
ne Rorne. Pra, Imzot Mark Sopi qe ne fillim te veprimtarise
meshtarake hase ne veshtiresi, ne kryqe e vuajtje,
rnirepo me shprese ne Zotin ai iu pervesh punes
ne vreshtin e Zotit, pra ne Ipeshkvin Shkup-Prizren.
Me tu kthyer nga Roma, ernerohet famullitar ne Ferizaj,
vetern pak kohe rne vone dmth vitin 1969 edhe
sekretar i te ndjerit Imzot Nike Prela, te cilat detyra i
kreu me perkushtirn deri ne vitin 1974 kur ernerohet
famullitar i ri ne ZlIakuqan. Ishte kjo prape sprove,
sepse kjo famulli atehere nurnerohej si famullia rne
e madhe ne Ipeshkvi, mirepo sprovat nuk kane te
ndalur. Si meshtar i ri, rnenjehere fillon punen e vet
pervec asaj pastorale edhe ate ne ndertime, Nderton
pa kursye veten shurnä kisha, kapela ... Gjithnje
ishte aty ku e kerkonte nevoja dhe besimtari. Nuk
ndalej, duke mbajtur mesime ne fshatra te larqeta e te
varfra (ku ishte veshtire te depertoj kemba e njeriut),
rnirepo kurte nuk u ndal e te mos iu qoj te qjltheve
Krishtin. Ketu me veteflijirn te pashoq qendroi perplot
17 vite ku la qjurrne te pashlyeshme ne zemrat
e te qjithe besimtareve te atyre aneve pa dallim feje,
race 0 kornbi, per te qjithe ishte baba, vella, keshilltar,
nqushellues e mesues i vertet. Fryti i punes dhe
jetes se tij beri, qe shurne te rinj e te reja nga famullia
e tij te ndjekin rruqen e meshtarise, rregulltarise e qe
sot ja ne meshtar e motra eilet veprojne ane e rnbare
Kosoves dhe Shqiperise. Ne jeten e tij nuk ngeli asnje
5

hape as kontributi ne lerni intelektuale. Vite me radhe
ishte bashkepunetore i revistes sone Drita, ku ne vazhdimesi
shkroi mbi Baca Kole dhe famullitari duke
pasqyruar jeten e nje meshtari dhe komunikimin e tij
me besimtar (qe u botua si liber),
Prape nga fillimi
Dhe ne vitin 1991, pas hapjes se Shqiperise e rrezimit
te diktatures sä eqer 50 vjecare te komunizmit,
don Marku, meshtar tashrne pak edhe i shtyre ne
rnoshe, nuk ngurroi vullnetarisht te shkon atje per t'i
ndihmuar vellait e rnotres njeri ne nevoje, e nevojat
ishin te rnedha kurse varferia e skajshme. Behet famullitar
i Milotit me shurne filiale. Edhe ketu rnenjehere
i perfitoi zemrat e njerezve dhe me flijim te papare filloi
punen e vet, tashrne sikur te ishte thuajse meshtar
ne moshe te re. Pra, Zoti i epte force e fuqi dhe nuk
ndalej nate e dite se bashku me vellain e tij meshtar
don Damjan Kurti-n, pikerisht si dy apostuj ne unqjillezirn
dhe perhapje te fese e shpetirn te shpirtrave,
te eilet kishin etje e uri per mesime fetare. Ketu ishte
edhe kryetar i Caritasit qe gjendej ne qytetin e lashte,
ne Durres. Ketu sherbeu ne lutje e heshtje pa u ndalur
fare kater vite, pikerisht deri diten kur Ati i Shenjte
Papa GjonPali 11e erneron ipeshkev dhe ia beson jo
tashrne ndonje farnulli, por lpeshkvine e Kosoves,
Per Crucem ad Lucem - Nepermjet
deri tek Drita
Kryqit
Ishte kjo motoja e tij si ipeshkev, si bari ne krye te
Kishes martire. Nuk qe kjo moto e rastesishme. Ai zgjodhi
kete duke analizuar te gjithe jeten dhe veprimtarine
e vet, pra jete e eila ishte dhe do e pret ende,
pra: Neperrnjet Kryqit deri tek Drita. Dhe pikerisht kjo
edhe ishte jeta e tij, edhe tash si ipeshkev e presin
shume pune, angazhime. U zgjodh ipeshkev ne kohe
pa kohe, kur Kosoves i kanosej rreziku dhe mbi te
shfaqeshin e fluturonin rete e ererat e zeza, Kosova
kercenohej me lufte, Papa Gjon Pali 11me 6.1.1996
e shuguron ipeshkev ne Baziliken e shen Pjetrit ne
Rorne se bashku me 13 ipeshkvij tjere. Me pjesernarrje
te shume besimtareve shqiptar nga Kosova, Shqiperia
e rne qjere. Ishte kenaqesi e vecante dhe ndere per
Kishen e shurnevuajtur te Kosoves edhe per faktin se
tashrne ndoshta pas qindra vitesh, ne krye te kesaj Kishe
vjen nje shqiptar si bari dhe bir i saj.Ishte i vetedijshern
rrethanave, e dinte se nuk do ta kete aspak lehte, mirepo
si qjithrnone, filloi misionin e vet ne heshtje, me urate e
libra ne dore...
Vizitonte thuajse cdo famulli, perkrahte bijte e tij meshtar,
iu epte zemere i forconte ne fe e shpreseper nje te ardhme
rne fatlume per Kishendhe popullin shqiptar kudo eshte
ai. Ndihmonte skarnnoret te eilet edhe vet personalisht i
vizitonte shpeshhere,
Ne sherbim te Zotit dhe kombit
Ajo qe perqatitej me vite e ndoshta edhe shekuj erdhi,
pra situata politike qjithnje keqesohej ne Kosove, Filloi
edhe lufta definitive e shqiptareve te Kosoves per
liri dhe pavaresi, Gjate luftes qjithnje qendroi prane
meshtareve dhe besirntareve duke i forcuar e duke u
lutur per qjithe popullin qe te shpetoj e dal nga lufta
si nqadhenjyes dhe me sa me pak derne. Kosova doli
nga lufta me shurne viktima, te zhdukur e me shume
derne materiale. Kishte nevoje populli per nje fjale te
mire, per ndertirne e rindertime dhe edhe per buke,
Nuk pati njeri qe nuk e perjetoi rnlreslne, dashurine,
afersine dhe ndihrnen e tij.
Lirisht mund te themi se nuk ka rnase qe mund te di
per ndihmat qe mori e ofroi qjate kohes se pasluftes e
qe kaluan neper duar te tija e bashkepunetoreve te tij.
Lirisht mund te themi se Ai plotesisht zbatoi urdhrin
e Zotit: Duaje Zotin me qjithe zerner dhe te afermin
tend si vetveten!
Peratdhe
Sikur qe i doli zot popullit, grigjes se tij para luftes,
qjate luftes po ashtu veproi edhe pas luftes, kur Kosova
kishte nevoje per urti. Se 5'1 kishte autoritet dhe
besim nderkornbetar treqojne edhe faktet qe shpeshhere
ftohej ne konferenca e mbledhje te ndryshme,
per te deshrnuar mbi pervujterine. miresine, dashurine
dhe tolerancen nder shqiptare, si dhe aftesite qe
ka populli shqiptar per te qeverisur me vetveten. Ketu
shkepusirn deklaraten e tij ne kongresin amerikan,
(ishin edhe .don Lush Gjergji e don Shan Zefi) me 15-
. 2S.V.2005. Shkurtimisht shkepusin disa detaje ne pyetje
e perqjiqje te Imzot Markut qe ishin me 18 maj,
ora 10.30 mi n;

Fa1Jlu//ia e Billfiis, Viti II, 111: 3, PtlSbket 2009
~~ ~ ;;;::;;;> ~ '=" ~ ;;;::;;;> ~ '=" ~ ~

~,
Fomul/io e Billfi1:r,Viti II, 111: 3, Posbket 2009
~ :z:::;: ~ ~ c:s:::=;;;:: ~ q;;;::;: ~

Frllll/l//ia e Billfiis, Viii II, 111: 3, Pasbket 2009
~~ ::s::;;;:::;::; ~ ~ ~ :ac;:;:: ~ z:c;;:t';; ~~ ::s;;;;;;::;;v ~ :::s;;;:;;:;:> ~ ::s;;;:;» ~
jdesej gjithnje edhe per kandidate dhe serninariste, I ka
dash ur thirrjet dhe ka lutur per rnotra, meshtare,
Posa e kishte formuar bashkesine e motrave ne Bince,
shkoi t'i vizitonte te sernuret ne Dunav, afer Zheqres. E
kerkoi lejen nga Ipeshkvi dr.5miljan Cekada, si dhe ndihrnen
e barniresve, e ndertoi shtepine montazhe ne
Dunav, prane kishes se Shna Prenes, E hapi edhe ambulancen
dhe Caritasin. Kuvendin e quajti Kuvendi i Ipeshkvit
Gnidovec. Prape edhe atje pati shume pune. Ka lutur
qe t'i vinin ne ndihrne motrat dhe ato kane ardhur si vullnetare.
E ka rregulluar kulmin e kishes si edhe brendine
e saj. Me veshtiresi te medha e ndertoi edhe rruqen deri
ne Dunav.
Plotesisht iu kushtua te sernureve dhe te varferve te
eilet vinin nga fshatra te shurnte. Njerezit e donin dhe
e quanin Motra e madhe. Ne Dunav ka punuar 27 vite.
Pa marre parasysh perkatesine fetare apo kornbetare,
iu ndihmonte te qjitheve. Ne vitin 1989 me te ardhurat
qe kishte fituar nga familja e vet me lejen e Eproreve e
bleu shtepine edhe token ne Gllaviqice, Ku ajo vet e filloi
misioni dhe rne pasper shurne vi te e vazhduan motrat
tjera. M.Otilia ishte shume e pervuajtur, punetore dhe
rnirenjohese ndaj Zotit per cdo te rnire, Ishte perplot
me dashuri. Ka aqjeruar dhe lutur qe nje dite motrat
Bijat e Dashurise Hyjnore te shkojne ne Shqiperi. Zoti ia
ka plotesuar lutjen, ne vitin 1992 motrat shkuan ne Shqiperi.
Kur filloje ta lere forca erdhi ne kuvendin tone ne Bince,
ku ne lutje ia kushtoje lotit pleqerine dhe sernundjen.
Gjate luftes ne Kosove, ajo nuk ishte e vetedijshrne per
ate c;:farepo ndodh, por ne nje moment iu tha motrave:
Mos keni frike asqje nuk do t'iu ndodh! Kaloi ne amshim
me 24. 04. 1999. Varrimin e saj e udhehoqi don Lush
Gjergji me pjesernarrje te Motrave dhe pak besimtareve
qe nuk ishin larguar nga shtepite e veta.
Ajo sherbeu 38 vite rne dashuri te vecante ne Kosoven
tone. Motra e Madhe, ishte per te qjithe Nene dhe Meter,
ne vec;:anti per te sernure dhe te varfer. Ne motrat dhe
besirntaret e vizitojrne varrin e saj ndezim qirinj dhe
qojrne lule. Falenderojrne Hyjin per m. Otile e eila na rnesoi
te bejme mire dhe te flijohemi per te rniren e Kishes,
te sernureve dhe te te varferve, Ajo ne cdo te sernure e
njeri te varfer e takonte fytyren e Krishtit te vuajtur dhe
kete porosi ne keto dite te shenjta na porosit te qjitheve:
te duam, te ndihmojrne dhe te falim ata qe kane nevoje
per ne. Pushofte ne paqe!
M Franciska Kola
~;;'Qen(Jrt
Im
,nje vje{'1' lteAngli
Pa5'p~rfundi~it te~atures%e Pl'tlhFras;tl
shkoja ne Angli, me perkrahjen e familjes dhe te
- rnotres Linda Perqeqa, Fatrniresisht rie katoliket
kemi pasur gjithmone dhe ende kerni motra te
nderit shume te mira, te dashura aktive, nje
nderto eshTeedhe motra Lip,@.il.
Pas festavete fund vitit u vendosa ne Angli ku pata
mundesin qe te jem edhe une ne mesin e shume
studenteve te mbar botes, atjepata nje pritje te
[ashtezakonshrne nga anae motrave dhestu-
-denteve te eilätishin.tEVer,cJpsljra aty me te eilat
me vone krijova lidhjete ngushte shoqerore. At je
ishin njerezit shurne te sjellshern dhe te vec;:anet
per sa i perket kultures. Shkolla ne te eilen kam
punuar eshte e udhehequr nga motrat e nderit,
ne ate shkolle rnesoriin afer 300
anCla:zh()i(~e
nxeneSve.
t'iu ndihmoja gjateoreve te mesimit. Nxeneslt
ishin te sjellshem dheishin te Kenaqur me punen
time, zhvillonim aktivitete te ndryshme sportive
kulturore ett~arn vi~ituar qytete te neryshme te
iAp9'\isedh~;.pj~nd.(2r"qytet q~ me.ka,len persh-
. typjete medha ishte üverpool,
Gjatekesa] vizite u njoha per se aferrni me shurne
gjera te eilat me pare ishln vetern endrra per
mua kurse realizimi i tyre ishte nje eksperience e
jashtezakon!5hme e eila qjlthrnone do te rnbetet
" nekujtesentiTe.
Florfna David Koliqi

~,
FOllltlllio e Billfiis, Viii II, 111~3, POJbket2009
~ ""="" ~
o:s;;;;:;;t'
~ "=' ~ ""="" ~ '
~ "C> ~ "C>. ~ •.
Naishte
njehere...
Shume kohe me pare ekzistonte nje ishull,
ku jetonin te gjitha ndjenjat e njerezve:
Humori i mire, Merzia, Dituria ... dhe ashtu
si qjithe ndjenjat tjera, edhe Dashuria.
Nje dite ndjenjat e rnoren lajmin e keq, se
ishulli do te perrnbytej. Keshtu qe te qjithe
perqatiten anijet dhe po e braktisin ishullin.
Vetern Dashuria deshironte te priste
deri ne momentin e fundit. Para se ishulli
te fundosej, Dashuria kerkoj ndihme. Pasuria
po kalonte me nje anije luksoze perpara
Dashurise. Ajo e pyeti: Pasuri, a mund
te me rnarresh me vete Jo, nuk mundem.
Ne anijen time une kam shume ar dhe
argjend. Nuk ka me vend per ty. Atehere
Dashuria pyeti Krenarme. e cila po kalonte
me nje anije te mrekullueshme para saj:
Krenari, te lutern, a mund te me rnarresh
me vete
Dashuri, nuk munde te te marr me vefe ...u
pergjigj Krenaria, Ketu cdo gje eshte perfekt.
Ti nuk mund ta prishesh.
Ne vazhdim, Dashuria pyeti Merzitjen, e
cila po kalonte pran saj:
Merzitje te lutem, me merr me vete, Ah
Dashuri tha Merzia, jam aq e rnerzitur, sa
me duhet te rri vetern. Edhe Humor! i mire
po kalonte para Dashurise, por qe aq i
könaqur, sa nuk e deqjoi qe Dashuria po e
therriste,
Pa pritur u deqjua nje ze: Eja Dashuri, te
marr une me vete Ishte nje ze i moshuar, ai
qe foli, Dashuria ishte aq rniränjohese dhe
e lumtur, sa qe harroi ta pyeste te moshuarin
per emrin. Kur rnberriten ne toke ai iku.
Dashuria e vuri re se i ishte shume borxhli,
prandaj pyeti Diturine: Dituri, a mund te
me thuash se kush me ndihmoi
Ishte Koha i pergjigji Dituria. Koha pyeti
Dashuria, perse me ndihmoi Koha
Dhe Dituria i tha: Sepse vetern Koha e
kupton, se sa e rendesishrne eshte ne jete
Dashuria!
Pergatiti: Liridona Kriste Gashi
14

Kriza globale financiare,
Ndikimi i krizes ekonomike
financiare ne ekonomine e Kosoves
Jam nje student i ekonomlse ne
prag te diplomimit. Gjate hulum-
• timeve te mia ne internet, revista
ekonomike, dhe shtypin ditore
kame hasur ne disa artikuj qe e sqaronin
ne menyre te thjeshte krlzen aktuale.
Gjithcka filloi me sulmet e 2001, kur qeveria amerikane
nga frika e nje recesioni i uli normat e interesit
nga 6 ne 2%. Ulja enormes te interesit eshte praktike
e njohur cdohere kur pritet nje nqadalesirn ekonomik
pasi ne kete menyre stimulohet marrja e kredive
dhe rritja ekonomike. Mirepo ulja nga 6 ne 2 % ishte
shume e madhe . Kjo solli nje rritje te madhe te numrit
te kredimarresve kryesisht per blerjen e shtepive,
mes tyre kishte edhe njerez qe realisht nuk ishin negjendje
te kthejne kredite. Rritja e kerkeses per shtepi
logjikisht solli ne rritjen e crnimit te shtepive, dhe kjo
zgjati disa vite rresht deri ne 2007.
Ne 2007 filluan problemet, tregu u ngop, kerkesa per
shtepi ra ndjeshern. Problem tjeter ishin kredimarresit
te cilit nuk ishin ne gjendje t'i kthenin kredite keshtu
qe cmimi i shtepive filloi te bie. Ne nje moment crnirni
i shtepive te reja u be me i ulet sesa sasia e kredise
qe u kishte ngelur atyre qe i blene shtepite ne kohen
e bumit . Kjo beri qe shume kredirnarres t'i anulojne
kontratat, kjo sepse hipoteka e vetme ishte shtepia te
cilin e kishin biere vlera reale e te ciles tashme ishte me
e ulet sesavlera qe u kishte ngelur per te paguar. Askush
nuk do paguante 300.000$ per nje shtepi qe mund ta
bien per 200.000$. U formua nje circulus viciosus, sa me
teper kredi marres i anulonin kontratat aq me teper binte
vlera e shtepive derisa disa banka bankrotuan.
Ato 700 miliarde $ qeveria do t'I perder per bierjen e detyrimeve
te kredi marresve, dmth nese une kam marre
nje kredi ne nje banke,shteti do te paguan te gjitha detyrimet
e mia ne ate banke, kurse une ne vend qe t'i paguaj
bankes do t'i paguaj shtetit. Ne kete rnänyre bankat jane
te sigurta ndersa rrezikun e moskthimit te kredise e merr
shteti. pra eshte thjesht rrezik, por ka rnundesi qe shteti
te fitoje nga e qjithe kjo, nese arrin te arketoje me teper
sesavlera qe do tu paguan bankave.
15

Te qjithe e dirne sa e veshtire eshte te marresh nje
kredi ne banke, sidomos per konsum, sie;:eshte blerja e
shtepise. Ne kete rast bankat amerikane kane aprovuar
kredi me nje lehtesi te madhe
dhe cka eshte me e keqja
si hipoteke kane pranuar vete shtepine qe ka qene objekt
i kredi marrjes. Do te pyesni si mundet qe bankat me
te mira te botes te japin
manipulimi,
kredi aq te keqija. Ketu qendron
ato banka e dinin se jane aq te rnedha sa qe
shteti nuk mund t'i lejon vetes t'i bankrotoje. Pra ata e
dinin se edhe nese njerezit nuk do te ishin ne gjendje t'i
kthejne kredite shteti do te paraqitej si shpetimtar,
Kashumedite qe Boten eka perfshire njekrize ekonomike
globale. Situata ekonomike ne Kosove, edhe pa krizen
globale ekonomike, ka pasur veshtiresi te rnedha. Zhvillimi
ekonomik i Kosoves, eshte pothuaj i pahetueshern
ne perqindjet qe zakonisht behen, dhe ajo tash e disa
vjet äshte ne te ashtuquajturen faze emergjente. Kosova
nuk eshte prekur ne menyre direkte nga kriza globale
financiare, por, rneqjithate, institucionet kosovare duhet
te jene te perqatitura ne rast te kercenirnit nga kjo situate.
Kriza financiare ne tregun boteror ka ndikuar edhe
ne ngritjen e e;:mimeve te produkteve te ndryshme ne
tregun kosovar. Eksperte te ekonornise thone se shkak
i kesa] eshte se komuniteti i biznesit varet kryesisht nga
kredite dhe importi. Eksperte financiare kane shprehur
shqetesim se kriza e sistemit te kredive do te ndikoje
edhe mbi vendet e varfra dhe vendet ne zhvillim. Kriza financiare
boterote nuk ka pasur ndikim te drejtperdrejte
deri tani ne ekonornine e Kosoves, por nuk ka shpetuar
pa u prekurTrusti Pensional i Kosoves.
Perfaqesues te institucioneve dhe eksperte te ekonomise,
thone se kriza globale ekonomike do te ndikoje ne
investimet e huaja ne Kosove. Ata vleresojne se ne mungese
te ketyre investimeve, do te rendohet me shurne
gjendja ekonomiko-sociale. Autoritetet kosovare theksojne
se kriza ekonomike globale e qjysmes se dyte te vitit
te kaluar ka ndikuar ne nivelin e investimeve te huaja
ne Kosove. Meqjithate, ata thone se jane te kenaqur me
nivelin e investimeve te huaja cilat ja ne bere ne Kosove
gjate vitit te kaluar. Ndersa, eksperte te ceshtjeve ekonomike
konsiderojne se pervec krizes globale e cila do te
ndikoje ne investime, ne Kosove duhet te krijohet edhe
nje ambient i sigurt ne rnenyre qe te joshen investltoret
e ndryshöm boterote.
Sipas mendimit te shurne eksperteve funksionimi i kapitalizmit
ne formen e tanishme eshte i pamundur pas
kesaj krize dhe sistemi i cili do te mbijetoje kete krize
ne te ardhmen do te jete ndonje forme e kapitalizmit
shteteror, Kjo argumentohet me intervenimin
e presidentit Bush ne nacionalizimin e disa bankave
si dhe ndarja e 800 rniliarde dollere per tejkalimin e
krizes nga presidenti Obama. Me deklaraten e cituar
te Xhorxh Sorosit per mbarimin e kapitalizmit liberal
nuk pajtohen shume ekonomist eminente bashkekohore,
kurse ata rnbeshteten ne fuqine e rlperterltjes te
kapitalizmit i cili qe nga viti 1929, ka nurneruar mbi 13
kriza te cilat ja ne tejkaluar
Perqatiti:
Leonard Sare Nuja
me sukses.
Aktivitet 2009
te ndryshme
Edhe sivjet kemi pas shume aktivitete
ne famul/ine tone. Muaji janar ishte i dhimbshem,
kishim disa vdekje! Ndersa aktivitet e mbajtura
sivjet deri tani [ane:
75./1.2009. Ne liqjeraten Dua te jem i lirel Famullitari
yne shurne bukur e shpjegoi temen te bazuar
ne letrat e shen Palit, zgjoi interesim te madh
tek te rinjte te eilet diskutuan shume.
77./1.2009. Ishte nje vjetori i Pavaresise se Kosoves.
Para dite kishim takimin me fernije, e ne
rnbrernje nje koktej per nd er te ketij pervjetori.
24./1.2009. Per here te pare organizuam karnavalet
ne famulline tone, Ishte vertet kenaqesi
te shikosh fernijet aq bukur te maskuar. Berne
nje shetitje nepär fshat nga kisha e Binces deri
te kisha ne Kabash, duke zgjuar kureshtjen e
kalirntareve.
7.1/1.2009. Farnulline tone e vizituan seminaristet
me pergjegjesine e tyre Don Anton Ukaj.
Meshen e udhehoqi don Antoni, ndersa seminaristet
ministruan dhe lexuan leximet. Pas dite
ishte Iiqjerata: Fol, 0 Zot, sherbetori yt, deqjon!
Don Antoni foli per thirrjen shenjte, si ta
zbulojrnö planin e Zotit ne jeten tone, Ndersa
~
16

Falllul/ia e Bil1(ifs, Viti 1I, 11I: 3, Pasbket 2009
~~ zs;;;:::;:;;> ~ ;;;:::;;;:z: ~ :::;;;;;:;::;;: ~ :::;;;:=::;;;v ~ zc:c:;;:v ~ z:s;;::;;;v ~ zs;;;;;::;;;>::s:::::;;v ~ ~.
.
serninaristet folen per pervojen e
thirrjes. U lutern qe te kete thirrje
te reja meshtarake apo rregulltare
edhe ne farnulline tone.
4.11I.2009. Duke e pörkrahur idene
e fernijeve tane formuam edhe
shcqaten e tyre te quajtur Shen
Dominik Savio. Kryetar me vota te
lira u zgjodh Driton Simani, sekretare
Filloreta Toma, arketar Daniell
Dodaj. Anetaret tjere jane: Kristina
Idrizi, Irena Martini, Florijan
Gashi dhe Patrik Maliqi. Oellirni i
Shoqates eshte te bashkoje dhe
orqanizoje aktivitete te ndryshme
per fernijet tane.
14.11I.2009. Organizuam udhen e
kryqit ne Stubell per besirntaret
tane, Ishte kenaqesi e vecante,
Shoqata e fernijeve vetem per
femije organizoi udhen e kryqit
edhe me 4.IV. ku rnoren pjese me
teper se 100 fernije qe atje shkuan
me dy autobuse.
22.11I.2009. Famullitari me keshilltaret
e kishes organizoi nje debat
me kryefarniljaret e farnullise
sone. Ishte ky takimi i pare i ketij
Iloji ne farnulline tone, ku haptas
u diskutuan per shurne qjera me
interes per farnulline tone,
Tani te rinjte dhe fernijet po perqatiten
per festen e Pashkeve, ku
kemi perqatitur nje drarne mbi
Mundimet e Krishtit, pastaj koktejin
qe do te mbahet pas rneshes
Diten e Pashkeve ne Kabash dhe
ne Bince, si dhe shperndarja e
vezeve. Te henen e Pashkeve do te
kemi meshen per te moshuarit!
Perqatiti: Klodina Kriste Gashi.
Udha e kryqit me fiimijii! Stubiill, 4.1V.2009.
Pse ...
Per te soten here ne jet en time,
sot, u ndava nga babai e ne na ime e semucr
dhe e brengosur per mua ...
U ndava nga ata qe rne pr-iten e vucjten bcshke
me mua;
U ndava nga shume shqiptore te rnjere. qe gjinden
neper kampe e livadhe te Maqedonise;
U ndava nga ke+c. te eilet presin dire me te mira,
si~ pres e ne te eilet shpresoj edhe une:
U ndava nga rniqre e mi te dashur;
U ndava e u shkeputo nga trojet tona shqiptare;
U ndava me shprese e ne pritje ...gjithnje, duke menduar
te njerezir ne kosoven e perqjckur:
U ndava me besim se se shpejti do te kthehesha ...
Marjan Scbaj Sopi
(Flijimi Ngadhnjycs)
17

j:cJl1ltflliae Binfiis, Viti II, 111: 3, Pasbket 2009
~ ...~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~"
.. z:s::::;;;:e ~ ze:s;;;;:;:;;c c:c::;:: ~ z::s:;:;;;;;;:: es::::> e:s:;;;:::;;;:; .
.. :.:.
Kronika e famullise
Paqezimet:
1. Elisa, Sebe dhe Marie Lushi, Kabash, lind ur rne 17.X dhe paqezuar
rne 29.XII.2008.
2. Fernanda, Albert dhe Elizabeta Gega, Bince, lindur 31.XII.2008
dhe paqezuar rne 8.11.2009.
Femijeve dhe prinderve te tyre jete te qjate dhe te lumtur ne hiri
te Zotit!
Urime!
Kane kaluar ne amshim:
1. Prenk Sedaj, vdiq ne moshen 78 vjecare ne Frankfurt me
28.XII.2008.
2. Luz Llukiqi, vdiq ne moshen 72 vjecare ne Zagreb rne 13.1.2009.
3. Angjelina Kurti, vdiq ne rnoshen 73 vjecare ne Ulqin me
26.1.2009.
4. Marie Idrizi, vdiq ne rnoshen 76 vjec;are ne Gjilan rne 28.1.2009.
5. Mike Sopi, vdiq ne rnoshen 59 vjecare ne Zagreb rne 1.11.2009.
6. Jozef Koliqi, vdiq ne moshän 60 vjecare ne Gjermani me
2.11.2009.
Varrimi i te gjitheve u be ne varrezat e tamul/ise
sone. Pushofshin ne paqe! Familjareve
te tyre ngushel/ime!
18

FaJllul!ia e Bil7fes, Viti II, 171: 3, PaJhket 2009
~~ . ~ ::s;;;;::;v ~ ::s;;;:::;::r ~ :::s:;:;;::;;:; ~ ::sc;;> ~ ::z::=;;:v ~ :::s::::2' ~
Falenderojmö
sponzoröt tanö:
Shtypshkronja "KGT"
Prishtinö
Albert Sedaj
Benjamin Sedaj
Jeronim Nuici
Kristö Nui