Palestra Świętokrzyska Nr 9-10 2009 - Okręgowa Rada Adwokacka ...

PALESTRA ŚWIIĘTOKRZYSKA PISMO ŚWIĘTOKRZYSKIEJ IZBY ADWOKACKIEJ W KIELCACH
W wypełnionym do ostatniego miejsca baraku teatralnym czterej muzycy francuscy wykonali
blisko godzinne dzieło Messiaena. Kompozytor poprzedził koncert słowem o Apokalipsie.
Wrażenie muzyczne było ogromne, jeńcy z różnych stron Europy, różnych stanów i kondycji,
wprost chłonęli tę muzykę, która była dla nich objawieniem i niosła wsparcie duchowe,
wewnętrzne wzbogacenie i nadzieję. Potem Messiaen często powtarzał, że nigdy dotąd jego
muzyka nie była wysłuchana i odebrana z taką uwagą i oddaniem, stanowiła tak głębokie
przeżycie dla słuchaczy. Przestrzegał też, żeby nie kojarzyć znaczenia tytułu utworu o końcu
Czasu z rzeczywistością wojenną i ciężką dolą jeniecką. Przesłaniem jego idei był koniec
Czasu apokaliptycznego, Czasu, który stanowi przejście do bezkresnej Wieczności.
Czy w tym historycznym wydarzeniu w Stalagu, 15 stycznia 1941 r., uczestniczył
Świętosław Krawczyński Nie pozostawił na ten temat żadnych wspomnień ani zapisków, jak
zresztą żaden z obecnych tam Polaków. Wydaje się to nam dzisiaj dziwne, ale nikt z jeńców
polskich, nawet ci najczęściej stykający się z Messiaenem, na tym koncercie prawdopodobnie
nie byli. Nie wiemy dlaczego. Fakt ten pozostanie jako jedna z wielu tajemnic życia obozu
zgorzeleckiego, prawdopodobnie niemożliwy już do wyjaśnienia. Dwa tygodnie później, 29
stycznia 1941 r., wszyscy podchorążowie polscy wraz ze Świętosławem Krawczyńskim zostają
wywiezieni do innego obozu. Tak urywają się kontakty z Messiaenem, wzajemne relacje i
współpraca. Messiaen zresztą pozostanie już niedługo w niewoli. Zostanie zwolniony w marcu
tego roku i odtransportowany do Francji. Krawczyński przebywał wtedy dopiero w drugim
obozie w Fulen i do wyzwolenia czekała go jeszcze długa droga.
Messiaen po powrocie do Paryża podejmuje przerwaną wojną pracę organisty u Św.
Trójcy i zostaje mianowany wykładowcą Konserwatorium Paryskiego. Przed nim początek
nowego etapu wspaniale rozkwitającej twórczości, o rozwoju której będziemy się dowiadywali
z prasy i radia oraz z programów europejskich festiwali muzycznych. Wkrótce osiągnął
pozycję wysoce indywidualną, inną niż pozostali wielcy kompozytorzy w muzyce europejskiej
i stał się jednym z wielkich klasyków muzyki XX wieku. Odwiedził Polskę tylko jeden raz w
1989 r., Katowice, przejazdem Częstochowę i Warszawę, gdzie w Filharmonii Narodowej
miało miejsce wykonanie scen z dzieła koronującego jego twórczość, opery Święty Franciszek
z Asyżu. I to wykonanie w Warszawie przyniosło mu jeden z wielkich sukcesów artystycznych
i potwierdzenie, jak wielkie znaczenie ma jego muzyka dla słuchaczy otwartych na wartości
duchowe na całym świecie, również w Europie Centralnej.
Krawczyński w okolicznościach życia obozowego w Görlitz, na codzień, pozostawał blisko
wielkiego Messiaena, choć osoby skromnej, cichej i trudno przystępnej. Przysłuchiwał się jego
próbom muzycznym, których musiało być dużo, bo partytura Kwartetu na koniec Czasu jest
trudna. Na pewno Krawczyński przychodził także na wszystkie koncerty, przecież muzyka
klasyczna była jego wielkim umiłowaniem, a w rzeczywistości obozowej wręcz duchowym
pokarmem. Messiaena bardzo polubił i poważał, potrafił docenić jego niecodzienny świat
muzyczny, który w młodości nie był mu obcy. Na pewno Messiaen stanowił dla niego wielki
autorytet. Ślad tej relacji wrył się głęboko w świadomość i pamięć Krawczyńskiego i pozostał
na całe życie, a po latach wręcz chlubił się tą znajomością.
Pani Mieczysław Krawczyńska 32 lata po śmierci Męża pisze, że „Mąż często wspominał
kompozytora. Były to okazje szczególne – był wówczas w dobrym humorze, musiał być wtedy
odpowiedni nastrój, siedział zazwyczaj przy pianinie lub przy stole i dawał krótki,
okolicznościowy wstęp o swojej znajomości z jednym z najwybitniejszych współczesnych
42