Palestra Świętokrzyska Nr 9-10 2009 - Okręgowa Rada Adwokacka ...

PALESTRA ŚWIIĘTOKRZYSKA PISMO ŚWIĘTOKRZYSKIEJ IZBY ADWOKACKIEJ W KIELCACH
dr Robert Kuśnierz
Instytut Historii Akademii Pomorskiej w Słupsku
Eugene and Daymel Shklar Fellow, Harvard University
Kanibalizm podczas Wielkiego Głodu na Ukrainie (1932-1933)
Ukraina przez stulecia była jednym z większych producentów zboża w Europie. Jednak
zmieniło to się pod władzą bolszewików. Destrukcyjna polityka w dziedzinie rolnej –
kolektywizacja, rozkułaczanie, nadmierne kontyngenty i bezwzględne rekwizycje zboża –
rozpoczęta w 1929 r. przez Stalina, doprowadziła rolnictwo ukraińskie do ruiny, a chłopów do
straszliwego głodu (ukr. hołodomor), który w latach 1932-1933 pochłonął co najmniej 3 mln
osób. Najbardziej potworną konsekwencją głodu były akty antropofagii.
Głód działał na psychikę ludzką w różnoraki sposób. Jedni umierali w swoich domach w
samotności, inni próbowali się ratować udając się miast w poszukiwaniu lepszej doli, jeszcze
inni posuwali się do aktów kanibalizmu. Z punktu widzenia medycznego organizm człowieka,
który nie dostaje pożywienia zjada własne białko (katabolizm). Codziennie spada waga ciała.
Pojawiają się ostre bóle żołądka, które po jakimś czasie zanikają. Człowiek wpada w letarg,
jest otępiały. Dochodzi do ostrych zaburzeń umysłowych, mogą się pojawić omamy.
Z powodu głodu – mówił jeden ze świadków – „ludzie zatracili wszelkie ludzkie uczucia i
stali się dzikimi zwierzętami zjadającymi swoje dzieci”. O faktach kanibalizmu była mowa w
ściśle tajnych raportach partyjnych, milicji i GPU, potwierdzają to także naoczni świadkowie.
Do pierwszych aktów ludożerstwa doszło już na początku marca 1932 r. Wiele aktów
kanibalizmu popełnili rodzice, którzy zabijali swoje własne dzieci próbując ratować przed
śmiercią siebie, jak i pozostałe dzieci.
22 sierpnia 1932 r. zastępca naczelnika milicji rejonu berdiańskiego (obwód
dniepropietrowski) Rudow informował główny zarząd milicji w Charkowie oraz władze
obwodowe i GPU o faktach kanibalizmu we wsi Sofijiwka. W dokumencie tym była mowa, że
6 lipca 1932 r. mieszkaniec miasta Berdiańsk Nikołaj Czułkow zawiadomił o zaginięciu
swojej półtorarocznej córki Walentyny, która była pod opieką jego byłej żony Kseni
Bołotnikowej – mieszkanki wsi Sofijiwka. W wyniku śledztwa ustalono, że kobieta mająca na
utrzymaniu dwójkę dzieci, za pracę w kołchozie w 1931 r. otrzymała 133 kg zboża. W
grudniu 1931 r. nie mając karmy dla zwierząt zarżnęła krowę i świnię. Wtedy skończyły się
jej zapasy zboża, odtąd spożywała jedynie mięso zarżniętych zwierząt.
Na początku marca 1932 r. zapasy mięsa również się skończyły, Bołotnikowa odżywiała
się już tylko wywarem z kości. Z powodu braku żywności kobieta zaczęła puchnąć. Kilka razy
bezskutecznie zwracała się o pomoc do rady wiejskiej i zarządu artelu. Nie mając nadziei na
uzyskanie jakiejkolwiek pomocy kobieta postanowiła zabić i zjeść własną córkę.
Pod koniec marca 1932 r. kiedy usnął syn, zawołała do siebie córeczkę, następnie
wziąwszy nóż stołowy poderżnęła jej krtań. Później położyła jej ciało na ławce, przykryła i
poszła spać. Następnego dnia odcięła dziewczynce głowę i włożyła do kotła. Pozostałą część
ciała pokroiła na kawałki i zakopała w gnoju. Po przeszukaniu gospodarstwa funkcjonariusze
milicji znaleźli tam porąbane zwłoki dziewczynki.
28