Palestra ÅwiÄtokrzyska Nr 1 2007 - OkrÄgowa Rada Adwokacka w ...
Palestra ÅwiÄtokrzyska Nr 1 2007 - OkrÄgowa Rada Adwokacka w ...
Palestra ÅwiÄtokrzyska Nr 1 2007 - OkrÄgowa Rada Adwokacka w ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
PALESTRA ŚWIĘTOKRZYSKA PISMO IZBY ADWOKACKIEJ W KIELCACH<br />
Państwa - Józef Piłsudski - wydał dekret<br />
z 8 lutego 1919 r. normujący organizację oraz<br />
kompetencje SN. SN stopniowo przejmował<br />
kompetencje swoich odpowiedników<br />
niemieckiego i austriackiego, a także przejął<br />
obowiązki austriackiego Najwyższego Trybunału<br />
Administracyjnego [NTA], które wypełniał do<br />
powołania polskiego NTA w 1922 r. Przejęcie<br />
obowiązków najwyższych sądów niemieckiego<br />
i austriackich pociągnęło za sobą reorganizację<br />
struktury wewnętrznej SN: okresowo powołano<br />
trzy dalsze izby (razem było pięć), w tym izbę<br />
Okres do unifikacji ustroju sądów powszechnych: 1921-1928/9<br />
dla spraw administracyjnych (do 1922 r.). SN<br />
orzekał w składzie trzyosobowym, ale mógł<br />
również orzekać w składzie całej izby, a nawet<br />
zgromadzenia ogólnego sędziów SN. Przy SN<br />
powołani byli prokuratorzy SN z pierwszym<br />
prokuratorem SN na czele.<br />
Na przełomie 1918/1919 r. zorganizowane<br />
zostało odrębne sądownictwo wojskowe,<br />
w strukturach, którego znajdował się osobny<br />
Najwyższy Sąd Wojskowy. Stan ten utrwaliła<br />
konstytucja i utrzymany został do końca II RP.<br />
W 1921 r. uchwalona została demokratyczna<br />
i liberalna konstytucja. Konstytucja przyjmowała<br />
Monteskiuszowską zasadę trójpodziału władz.<br />
Niezależne sądownictwo w tym systemie miało<br />
być gwarancją praw podmiotowych jednostki.<br />
M.in. jako zasady konstytucyjne stanowiła, że<br />
nikt nie może być pozbawiony sądu, któremu<br />
z mocy prawa podlega oraz że żadna ustawa nie<br />
może obywatelowi zamykać drogi sądowej.<br />
Zasadą konstytucyjną była m.in. niezawisłość<br />
sędziowska; sędziowie podlegali tylko ustawom.<br />
Mianowani byli przez prezydenta; byli<br />
nieusuwalni. Konstytucja gwarantowała sędziom<br />
immunitet. Konstytucja stanowiła tylko ogólnie,<br />
że ustrój wszystkich sądów uregulowany<br />
zostanie ustawami, ale dla SN czyniła wyjątek:<br />
normą konstytucyjną ustanawiała SN dla spraw<br />
cywilnych i karnych, przesądzając tym samym<br />
zakres jego kompetencji. Ponadto konstytucja<br />
przekazywała do kompetencji SN rozstrzyganie<br />
o ważności zaprotestowanych wyborów do<br />
parlamentu (sejmu oraz senatu).<br />
Podstawy prawne funkcjonowania oraz ustrój<br />
SN w następnych latach nie ulegały istotnej<br />
zmianie<br />
BIBLIOGRAFIA<br />
1. L. Garlicki, Z. Resich, M. Rybicki, S. Włodyka: Sąd Najwyższy w PRL. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1983.<br />
2. M. Pietrzak: Sąd Najwyższy w II Rzeczypospolitej. "Czasopismo Prawno-Historyczne" 1981, z. 1.<br />
3. A. Rzepliński: Sądownictwo w PRL. Polonia Book. Londyn 1990.<br />
4. S. Włodyka: Ustrój organów ochrony prawnej. Warszawa 1975.<br />
5. J. Malec: Od Trybunału Koronnego do Sądu Najwyższego. Z dziejów wymiaru sprawiedliwości ostatniej instancji w<br />
Polsce. [w:] Przez tysiąclecia: państwo - prawo - jednostka. Materiały ogólnopolskiej konferencji historyków prawa. Ustroń<br />
17-20 września 2000. Red. A. Lityński i M. Mikołajczyk, Tom 1, Katowice 2001.<br />
<strong>Nr</strong> 1, Wrzesień <strong>2007</strong><br />
32