Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Estet<strong>sic</strong>!a<br />
nomijskim strategijama neprestano skoljava pojedinca, u aktualnoj estetici predstavlja jedan od relikata<br />
postmodernizma, 3 koji je namrijeo u naslijeđe averziju prema grandioznosti verbalno-ideoloških vidokruga<br />
i uopšte analitičkih struktura. Kada govorimo o klišetiziranosti forme trivijaliziranog stvarnosnog<br />
romana, čijim se strukturama problematizira i uobličava tranzicijska svakodnevnica, onda prvenstveno<br />
razmišljamo o oskudnosti i shematičnosti u konstruiranju verbalno-ideoloških vidokruga. O nedjelotvornosti<br />
i automatiziranosti formi uopšte.<br />
Tako se dezintegracije nacionalističkih struktura u aktualnoj tranzicijskoj poetici kritičkog mimetizma<br />
odvija svagda plošno, apriorno, nehermeneutično, klišetizirano (mi protiv njih), nacional-kapitalistički<br />
narativ koji zarobljava pojedinca se nikada ne usvaja, niti se iscrpljuje, raščinjava ili prokazuje, struktura<br />
se ne razvija niti pruža prostor oživotvorenju opozicionih verbalno-ideoloških vidokruga. Mi nikad ne<br />
znamo kakav je to jezik i šta tu ne valja kod zatočnika s kojim se tranzicijska literatura razračunava.<br />
Kako govore Koje su im ideje Ko su uopšte oni<br />
Sve to što je po<strong>broj</strong>ano i izostalo jesu legitimne stavke strukture, koja je konstituisana različitim društvenim<br />
jezicima, različitim društvenim i istorijskim glasovima koji nastanjuju jezik, raznolikim verbalnoideološkim<br />
vidokruzima, dajući mu konkretna osmišljenja - koji bivaju dijalogizirani u djelu ne u ime puke<br />
igre mišljenjima i propitivanja postojanja bez ikakvog zaključka, nego u ime organizovanja “u elastičan<br />
stilski sistem koji izražava diferenciranu društveno-ideološku poziciju autora u govornoj raznolikosti<br />
epohe.” 4 Znači, književnost ipak nešto znači, a politička kategorija i pozicija autora ipak postoji u govornoj<br />
razvedenosti epohe: autor ipak nešto govori organizujući strukturu, označavajući sopstvenu poziciju<br />
u govornoj raznolikosti, a djelo nije znak koji se nezavršeno i sveudilj diferencira. Sljedstveno tome,<br />
književnost ima neku funkciju, književnost se može propitivati na osnovu neke političko-etičke odgovornosti,<br />
u književnosti se mogu pročitati data mjesta šutnje koju u nju unosi ideologija svojim tabuima,<br />
u jezičkim znakovima postoji minimalan semantički identitet i postoji minimum istine u značenja svijeta,<br />
prema kojem djelo otvara put. Dakle antropološki prosedei, revival sadašnjosti, tog jedinog perioda<br />
koji nije doživio svoje oživotvorenje u okviru postmodernističke književnosti, kako piše Močnik, bili bi<br />
prosedei prave alternativne književnosti. Vrijedna kritička umjetnost - Brochova, Musilova, Mannova,<br />
Pekićeva, Kiševa, Selimovićeva, Krležina - funkcionirala je u formi esejističko-narativnih montažnih<br />
sklopova sadašnjice, konstituišući estetiku koja je trebala navesti gledaoca da preispita svoja uvjerenja,<br />
da ih uspoređuje s onim koja promovira književno djelo, da dešifruje sve te ideološke, društvene, političke<br />
i etičke implikacije, te da autor ostavi tragove u konstituisanju univerzalnih vrijednosti. Izostavivši<br />
različite vidokruge u govornoj raznolikosti tranzicijske epohe, recentna književnost, što zbog postmodernističkog<br />
ludizma i trivijalizma, što zbog nacional-realitičke potkupljivosti, sasma je umaknula svojoj<br />
političko-etičkoj zadaći da prerađuje i razjašnjava zlokobne totalitarističke, i tranzicijske i ratne narative<br />
u postjugoslovenskim društvima, efektnim i sugestivnim prosedeima.<br />
Rečeno konkretnije, još uvijek se u postjugoslovenskoj tranzicijskoj estetici nije dogodio drugi val uobličenja<br />
krvavog ratnog iskustva i zloćudnog tranzicijskog poraća, tačnije: rat i tranzicija još uvijek nisu<br />
sagledani iz druge perspektive, mimo poetike svjedočenja - to jest, ta iskustva fakcionalna, ta svjedočenja<br />
stvarnih učesnika, nikada nisu postala predmetom šireg svjetonazornog, romaneskno-esejističkog,<br />
antropološkog, gnoseološkog kulturno-političkog projekta, te su stabilni dokumentaristički žanrovi<br />
antiratne literature koja je pružila tačnu perspektivu na događanja i otvorili put prema istini zbivanja,<br />
unekoliko prokockane. Da ne govorimo o tome što se troše i danas, što povijesnopoetičku i žanrovsku<br />
praksu odvodi u grotesknost i posvemašnju oskudnost.<br />
Uredu - ratna epoha u postjugoslovenskom okružju jeste bila sva u diskontinuitetu, rasapu, i povijesnopoetičke<br />
forme su se pod tim pritiskom fragmentarizirale, postajući slične stvarnosti, performativno je<br />
predočavajući. - Ali kakvo je stanje danas, je li ratna epoha završena Zašto su i danas onda forme u<br />
diskontinuitetu Je li to svejednako živimo u doba neodređenosti Ili je to u pitanju postmodernistička<br />
averzija prema saznanju i konstataciji Hoćemo li se iznenaditi ukoliko živimo u epohi formiranja sasvim<br />
konkretnih totalitarističkih - kapitalističko-multikulturalističkih - narativa, kojima u političkim i kulturnim<br />
formama treba uspostaviti dostojnu protutezu U epohi narativa koje dekonstrukcija može samo<br />
ojačati i mimikrirati. Kako bi povijesnopoetičke forme izgledale danas ako bi tim narativima postajale<br />
slične Koji je to povijesnopoetički modus koji bi ih mogao označiti<br />
3<br />
Fredric Jameson. Postmodernizam ili kulturna logika kasnog kapitalizma. U: Postmoderna - nova epoha ili zabluda. Naprijed,<br />
Zagreb, 1988.<br />
4<br />
Mihail Bahtin. O romanu. Nolit, Beograd, 1990.<br />
(<strong>sic</strong>!)<br />
97
Change language