Preuzmite peti broj (sic!)
Preuzmite peti broj (sic!) Preuzmite peti broj (sic!)
Anela Hakalović Nasilničke prakse tjelopisa: oblici interpretacije kolektivnog silovanja u Bosni i Hercegovini I am awake in a place where woman die. Jenny Holzer, Lustmord Ulazeći u prostor postraumatskog interpretiranja, intencije umjetnosti se kreću u dvostrukom smjeru; s jedne strane, naglašava se neuspjeh umjetnosti u suočavanju sa područjem ‘’stvarnog’’ traumatskog iskustva, posebno u onim slučajevima kada trauma dobiva i kolektivno obilježje, a s druge strane, naglašava se upravo potencijal umjetnosti, kao medija koji ne odslikava, nego podražava stvarnost, da (re)prezentira iskustvo koje često u svojoj parcijalnosti i fragmentarnosti izmiče riječima. I. U ovom tekstu želim tematizirati činjenicu kolektivnog silovanja iz proteklog rata na našim prostorima, te diskurzivne oblike reinterpretacije jednog iskustva lične traume i transfiguriranje intimnog u javno, privatnog u političko, realnog u simboličko, kao i posljedice tih transfiguracija. Postojanje kolektivnog silovanja i nedvosmislena polarizacija pozicija počinitelja i žrtve podliježu postratnim konstitucijama kolektivnih narativa, koje formiraju fantazmu koja se uspostavlja kao jedini okvir unutar kojeg je moguće svjedočenje. Ušutkivanje glasa žene kroz njegovo filtriranje u okviru nacionalnih narativa, stvara duboko opresivnu poziciju spram iskustva ženskog, gdje simbolička fantazma nacionalnog identiteta kastrira realnu poziciju ženskog iskustva. Nasilje koje je izvršeno nad ženskim tijelom u proteklom ratu, dakle nasilje silovanja, seksualnog zlostavljanja, u okviru različitih analiza uglavnom teži ka tome da se predstavi u službi stvaranja određenih ideoloških matrica koje ne samo da definiraju nacionalni identitet žrtava, nego i njihov spolni/rodni identitet, pri čemu se nedvosmisleno polarizira nacionalna, a ne spolno/rodna pozicija. Socijalne i antropološke analize kolektivnog silovanja u proteklom ratu na taj način definiraju prostor postratne socijalizacije žene, gdje se društvo kao subjekt socijaliziranja žene pojavljuje u poziciji terapeuta koji svoje fantazme projicira u priču žrtve/pacijentice. U okviru kolektivnog ratnog silovanja i njegovog interpretiranja posebno mjesto zauzima prostor ženskog tijela koje postaje mjesto obilježavanja i definiranja muške dominacije. Prostor ženskog tijela se u doslovnom i deleuzevskom smislu teritorijalizira, 20 izjednačavajući se sa prostorom zemlje koja svoj simbolički pandan pronalazi u figuri nacije/domovine. Na ovom mjestu se može postaviti pitanje: da li ovaj represivni oblik moći nacionalnog diskursa koji se u ovom slučaju manifestira u vidu instru- Interpretiranje kolektivnog silovanja u Bosni i Hercegovini iz proteklog rata može se definirati kroz dva osnovna smjera. Prvi smjer interpretacije potencira nacionalni identitet žrtava stvarajući romantičarske narative u okviru kojih se identitet žene definira kao identitet majke, sestre, kćerke... Ovakav tip interpretacije i postratnog pričanja o kolektivnom silovanju saučestvuje u konstruiranju kolektivnog identiteta kao izrazito i isključivalački klerikalnog. S druge strane, postoji i određeni korpus tekstova koji pitanju kolektivnog silovanja prilaze sa određenom znanstvenom distancom i koji izbjegavaju upadanje u ideologijski tip interpretiranja, ali ipak i pored toga u svom analiziranju ostavljaju po strani spolno/ rodni vid identiteta žrtava, smještajuću rodnu analizu tek unutar priče o nacionalnim (muškim) sukobima u proteklom ratu. !TeMAT 20 Teritorijaliziranje se u učenju Deleuze/Guattarija pojavljuje kao način na koji svaki socijus pokušava da kontroliše svoje polje. Teritorijaliziranje određuje tokove želje, kodira ih kanališe, utvrđuje moguće tokove mišljenja. Kao ilustracija za ovaj pojam može se navesti Deleuzev/Guattarijev model šizofreničara koji deteritorijalizira kodirane tokove. Model ‘’šizofreničareve šetnje’’ ova dvojica autora postuliraju nasuprot ‘’neurotičarevog sjedenja na kauču’’ Šizofrenična šetnja: to je bolji model od neurotičara koji leži na kauču’’, jer ukazuje na procesualnost, na nomadsko kretanje čija se priča, za razliku od neurotičareve, odupire dešifriranju značenja. ‘’Neurotičar ostaje smješten u rezidualnim ili veštačkim terotorijalnostima’’, a nasuprot njemu, šizofreničar ‘’svojim klecavim korakom, u neprestalnom seljenju, lutanju, posrtanju, hrli uvijek dalje u deteritorijalizaciju’’. Žil Delez/Feliks Gatari, Anti-Edip (Sremski Karlovci: Izdavačka knjižnica Zorana Stojanovića, 1990), 5 44 (sic!)
Foto: Almedin Zukić mentalizacije iskustva traume silovanih žena u trop uokviren nacionalnom fantazmom, može biti foucaultovski produktivan i nasuprot diskursu moći otvoriti diskurs otpora Da li jedan od prostora moguće alternatizacije dominantnom ideološkom diskursu može ponuditi i umjetnost Umjetnost suočena sa jednom ovakvom temom upada u procjep historijske odgovornosti i svoje fikcijske naravi. Ulazeći u prostor postraumatskog interpretiranja, intencije umjetnosti se kreću u dvostrukom smjeru; s jedne strane, naglašava se neuspjeh umjetnosti u suočavanju sa područjem ‘’stvarnog’’ traumatskog iskustva, posebno u onim slučajevima kada trauma dobiva i kolektivno obilježje, a s druge strane, naglašava se upravo potencijal umjetnosti, kao medija koji ne odslikava, nego podražava stvarnost, da (re) prezentira iskustvo koje često u svojoj parcijalnosti i fragmentarnosti izmiče riječima. Posttraumatsko interpretiranje podrazumijeva pronalaženje figure koja će u nekom razumljivom obliku predočiti iskustvo traumatičnog, a da pri tome ta figura operira sa određenom dozom transparentnosti koja će omogućiti izbjegavanje manipulacije figuriranim sadržajima. II. Interpretiranje kolektivnog silovanja u Bosni i Hercegovini iz proteklog rata može se definirati kroz dva osnovna smjera. Prvi smjer interpretaci- je potencira nacionalni identitet žrtava stvarajući romantičarske narative u okviru kojih se identitet žene definira kao identitet majke, sestre, kćerke... Ovakav tip interpretacije i postratnog pričanja o kolektivnom silovanju saučestvuje u konstruiranju kolektivnog identiteta kao izrazito i isključivalački klerikalnog. S druge strane, postoji i određeni korpus tekstova koji pitanju kolektivnog silovanja prilaze sa određenom znanstvenom distancom i koji izbjegavaju upadanje u ideologijski tip interpretiranja, ali ipak i pored toga u svom analiziranju ostavljaju po strani spolno/rodni vid identiteta žrtava, smještajuću rodnu analizu tek unutar priče o nacionalnim (muškim) sukobima u proteklom ratu. Romantičarski pristup je isključivalački jer namjerno konstituira model žrtve u službi određenih ideologijskih intencija. Problem sa ovim pristupom nije u toliko u tome što naglašava jasnu nacionalnu polarizaciju žrtve i zločinca, nego prije u tome što u postratnom interpretiranju i postuliranju mogućih načina socijalizacije žrtava otvaraju samo jedan tip društvene inicijacije žrtava koji ima prefiks nacionalnog. Primjer ovakvog pristupa možemo pronaći u specijalnom izdanju časopisa Behar čiji je temat posvećen kolektivnom silovanju, a u čijem se uvodnom dijelu kaže da je ‘’silovanje Muslimanki u BiH zapravo silovanje Bosne i cijelog zapadnog Balkana’’. 21 Temat časopisa je nastojanje da se čuje glas ‘’naših žena’’ jer silovanje kao nešto što podrazumijeva ‘’dvoje ili više ljudi između kojih zjapi emotivni, 21 Sead Begović, ‘’Samo da me lupanje srca ne otkrije’’, Behar, časopis za kulturu i društvena pitanja: 90/91 (2009), 3. (sic!) 45
- Page 1 and 2: (sic!) Sarajevo | Maj | Juni |2010
- Page 3 and 4: 08 Osman Zukić Savremeni otpadnik
- Page 5 and 6: ! boldirano Tačka druga: Kič. Fes
- Page 7 and 8: !infospjev Historiografski infospje
- Page 9 and 10: (sic!)! prikazi vodi pripovjedača
- Page 11 and 12: ! prikazi Treća situacija koja pok
- Page 13 and 14: ! prikazi djevska determinanta povi
- Page 15 and 16: !stav Kenan Efendić Mediji i meton
- Page 17 and 18: Odmah valja reći da su mediji u Bo
- Page 19 and 20: !stav i reprezentativnom nivou funk
- Page 21 and 22: Niko u bosanskohercegovačkim medij
- Page 23 and 24: !stav Jasmina Bajramović Yes, We C
- Page 25 and 26: fonu “ženskog” djelovanja (pro
- Page 27 and 28: !stav Također, Majkićeva baštini
- Page 29 and 30: Ne pripadati nikome znači misliti
- Page 31 and 32: Ilić: Nisam nameravao da eksploati
- Page 33 and 34: !TeMAT Jasna Kovo / Tko se boji že
- Page 35 and 36: !TeMAT lo, ženstvenost jedne musli
- Page 37 and 38: Foto: Almedin Zukić Ako je seksual
- Page 39 and 40: !TeMAT U polju nagosti i odjevenost
- Page 41 and 42: godina kako se zvanično ‘’otkr
- Page 43: Foto: Almedin Zukić !TeMAT rević,
- Page 47 and 48: !TeMAT navodi Salecl, u ratu nastoj
- Page 49 and 50: !TeMAT Harun Dinarević Gušenje er
- Page 51 and 52: Foto: Almedin Zukić trava, preko r
- Page 53 and 54: !TeMAT Maja Abadžija Konzumiranje
- Page 55 and 56: Foto: Almedin Zukić sprege ženstv
- Page 57 and 58: !TeMAT Pratiti kanon i u korak ga d
- Page 59 and 60: Kao primjer može poslužiti Nura B
- Page 61 and 62: ! CITAT “Misao vječnog vraćanja
- Page 63 and 64: ! poezijaDelila Repuh Toplo je bilo
- Page 65 and 66: Zvjezdana Marković Buđenje (Awake
- Page 67 and 68: Marko Raguž ! pROZa Spavači dobri
- Page 69 and 70: “Već smo odrasli ljudi. Mnoge se
- Page 71 and 72: Već sam postajao nestrpljiv. Nije
- Page 73 and 74: Harun je, također, potonuo. Nismo
- Page 75 and 76: kako bi mu se dokazalo opsjenarstvo
- Page 77 and 78: 1. Na čelu države stoji metafizi
- Page 79 and 80: sic!ranje Mirnes Sokolović Šlager
- Page 81 and 82: SPISAK - Najprvo ja, Hadžija Roćk
- Page 83 and 84: Vedran Lopandić Ferhatova pjesma i
- Page 85 and 86: !sicomantija Edin Salčinović X-Fi
- Page 87 and 88: pocetnike Prilog br. 3 IZVOD IZ MAT
- Page 89 and 90: Njime govore, samo kao maternjim je
- Page 91 and 92: Sic!: Pa, da. Šta je onda uopšte
- Page 93 and 94: sic!esej Almir Kolar Kijevski Simpt
Anela Hakalović<br />
Nasilničke prakse<br />
tjelopisa:<br />
oblici interpretacije<br />
kolektivnog<br />
silovanja u Bosni<br />
i Hercegovini<br />
I am awake in a place where woman die.<br />
Jenny Holzer, Lustmord<br />
Ulazeći u prostor postraumatskog interpretiranja,<br />
intencije umjetnosti se kreću u dvostrukom<br />
smjeru; s jedne strane, naglašava se neuspjeh<br />
umjetnosti u suočavanju sa područjem ‘’stvarnog’’<br />
traumatskog iskustva, posebno u onim slučajevima<br />
kada trauma dobiva i kolektivno obilježje, a<br />
s druge strane, naglašava se upravo potencijal<br />
umjetnosti, kao medija koji ne odslikava, nego<br />
podražava stvarnost, da (re)prezentira iskustvo<br />
koje često u svojoj parcijalnosti i fragmentarnosti<br />
izmiče riječima.<br />
I.<br />
U ovom tekstu želim tematizirati činjenicu kolektivnog<br />
silovanja iz proteklog rata na našim prostorima,<br />
te diskurzivne oblike reinterpretacije<br />
jednog iskustva lične traume i transfiguriranje<br />
intimnog u javno, privatnog u političko, realnog<br />
u simboličko, kao i posljedice tih transfiguracija.<br />
Postojanje kolektivnog silovanja i nedvosmislena<br />
polarizacija pozicija počinitelja i žrtve podliježu<br />
postratnim konstitucijama kolektivnih narativa,<br />
koje formiraju fantazmu koja se uspostavlja kao<br />
jedini okvir unutar kojeg je moguće svjedočenje.<br />
Ušutkivanje glasa žene kroz njegovo filtriranje u<br />
okviru nacionalnih narativa, stvara duboko opresivnu<br />
poziciju spram iskustva ženskog, gdje simbolička<br />
fantazma nacionalnog identiteta kastrira<br />
realnu poziciju ženskog iskustva. Nasilje koje je<br />
izvršeno nad ženskim tijelom u proteklom ratu,<br />
dakle nasilje silovanja, seksualnog zlostavljanja,<br />
u okviru različitih analiza uglavnom teži ka tome<br />
da se predstavi u službi stvaranja određenih ideoloških<br />
matrica koje ne samo da definiraju nacionalni<br />
identitet žrtava, nego i njihov spolni/rodni<br />
identitet, pri čemu se nedvosmisleno polarizira<br />
nacionalna, a ne spolno/rodna pozicija. Socijalne<br />
i antropološke analize kolektivnog silovanja<br />
u proteklom ratu na taj način definiraju prostor<br />
postratne socijalizacije žene, gdje se društvo kao<br />
subjekt socijaliziranja žene pojavljuje u poziciji<br />
terapeuta koji svoje fantazme projicira u priču<br />
žrtve/pacijentice. U okviru kolektivnog ratnog<br />
silovanja i njegovog interpretiranja posebno mjesto<br />
zauzima prostor ženskog tijela koje postaje<br />
mjesto obilježavanja i definiranja muške dominacije.<br />
Prostor ženskog tijela se u doslovnom i<br />
deleuzevskom smislu teritorijalizira, 20 izjednačavajući<br />
se sa prostorom zemlje koja svoj simbolički<br />
pandan pronalazi u figuri nacije/domovine.<br />
Na ovom mjestu se može postaviti pitanje: da li<br />
ovaj represivni oblik moći nacionalnog diskursa<br />
koji se u ovom slučaju manifestira u vidu instru-<br />
Interpretiranje kolektivnog silovanja u<br />
Bosni i Hercegovini iz proteklog rata može<br />
se definirati kroz dva osnovna smjera. Prvi<br />
smjer interpretacije potencira nacionalni<br />
identitet žrtava stvarajući romantičarske<br />
narative u okviru kojih se identitet žene<br />
definira kao identitet majke, sestre, kćerke...<br />
Ovakav tip interpretacije i postratnog pričanja<br />
o kolektivnom silovanju saučestvuje<br />
u konstruiranju kolektivnog identiteta kao<br />
izrazito i isključivalački klerikalnog. S druge<br />
strane, postoji i određeni korpus tekstova<br />
koji pitanju kolektivnog silovanja prilaze<br />
sa određenom znanstvenom distancom i<br />
koji izbjegavaju upadanje u ideologijski tip<br />
interpretiranja, ali ipak i pored toga u svom<br />
analiziranju ostavljaju po strani spolno/<br />
rodni vid identiteta žrtava, smještajuću<br />
rodnu analizu tek unutar priče o nacionalnim<br />
(muškim) sukobima u proteklom ratu.<br />
!TeMAT<br />
20<br />
Teritorijaliziranje se u učenju Deleuze/Guattarija pojavljuje kao način na koji svaki socijus pokušava da kontroliše svoje polje.<br />
Teritorijaliziranje određuje tokove želje, kodira ih kanališe, utvrđuje moguće tokove mišljenja. Kao ilustracija za ovaj pojam<br />
može se navesti Deleuzev/Guattarijev model šizofreničara koji deteritorijalizira kodirane tokove. Model ‘’šizofreničareve<br />
šetnje’’ ova dvojica autora postuliraju nasuprot ‘’neurotičarevog sjedenja na kauču’’ Šizofrenična šetnja: to je bolji model od<br />
neurotičara koji leži na kauču’’, jer ukazuje na procesualnost, na nomadsko kretanje čija se priča, za razliku od neurotičareve,<br />
odupire dešifriranju značenja. ‘’Neurotičar ostaje smješten u rezidualnim ili veštačkim terotorijalnostima’’, a nasuprot njemu,<br />
šizofreničar ‘’svojim klecavim korakom, u neprestalnom seljenju, lutanju, posrtanju, hrli uvijek dalje u deteritorijalizaciju’’. Žil<br />
Delez/Feliks Gatari, Anti-Edip (Sremski Karlovci: Izdavačka knjižnica Zorana Stojanovića, 1990), 5<br />
44<br />
(<strong>sic</strong>!)
Change language