Coś na Progu #10

STREFA KRYMINAŁU I SENSACJI
czyli
niskobudżetowe kino afroamerykańskie, kręcone często
przez reżyserów amatorów. Było skierowane przede wszystkim
do czarnej publiczności, ale zyskało fanów nie tylko wśród
tej grupy docelowej. Blaxploitation dotykało problemów
biedy i rasizmu, a w filmach stosowano specyficzny slang,
odchodząc od standardów wyznaczanych przez kino stylu
zerowego. W tych produkcjach czarnym charakterem był
ktoś spoza kręgów afroamerykańskich, najczęściej biały. W
„Żyj i pozwól umrzeć”, w którym debiutował Roger Moore,
James Bond został skonfrontowany z tą rzeczywistością.
Angielski gentelman zostaje wrzucony nie do swojego
gatunku i próbuje w nim jakoś egzystować. Przeciwnikiem
Bonda zostaje dr Kananga, który uosabia samym sobą
blaxploitation. Trudno nie zgodzić się z tym, że „Żyj i pozwól
umrzeć” jest najbardziej czarnym ze wszystkich filmów o
agencie 007 i równie stereotypowym jak reszta czarnego
kina lat 70. Można by przez niego wysnuć podejrzenie, że
cała afroamerykańska społeczność w Stanach Zjednoczonych
powiązana jest ze światkiem przestępczym.
Kolejnym z filmów o Jamesie Bondzie był „Człowiek
ze złotym pistoletem”. Nawiązywał on bezpośrednio do
kryzysu energetycznego z lat 1973-74, a gdy film trafiał do
kin, problem z ropą naftową był wciąż numerem jeden w
Wielkiej Brytanii. W filmie przedstawiono urządzenie
korzystające z energii słonecznej, mogące zażegnać
kryzys. Trafiło to w gusta publiczności, która zaczęła
dostrzegać w Jamesie Bondzie prawdziwego bohatera,
transponującego problemy rzeczywiste na świat fikcji i
rozprawiającego się z nimi. Bond pokazywał przykład do
działania. Kibicowano mu w jego starciu ze Scaramangą
(niezależnym płatnym mordercą z nietypowym
charakterystycznym znakiem: trzecim sutkiem), tak
jakby od tego wyniku miała zależeć przyszłość Wielkiej
Brytanii. Wcześniejsi antagoniści Bonda oznaczali
się podobnymi priorytetami – jeden z nich chciał
zatopić Ziemię, drugi się wzbogacić, trzeci wywołać
masowy konflikt... Te motywacje były podobne,
zachowując – raz lepiej, raz gorzej – kanon książek
Fleminga. Podejście do kreowania postaci tego
typu zmienił dopiero kolejny film o Bondzie.
Wytwórnia EON Productions, która produkuje
i posiada prawa do wszystkich filmów z Jamesem
Bondem, postanowiła uczynić coś ryzykownego –
stworzyć postać Hugona Draxa, właściciela firmy zajmującej
się produkcją wahadłowców kosmicznych, posiadacza
praw do wieży Eiffla, bezwzględnego przedsiębiorcy.
Choć nie był to pierwszy i nie ostatni szalony milioner, z
którymi zmierzyć musiał się Bond, to jednak historia jego
powstania nie wzięła się znikąd – film „Moonraker” odcinał
kupony od szału na science-fiction, jaki zapoczątkowały
„Gwiezdne wojny”. Celem Hugona Draxa była eksterminacja
całej ludzkości poza malutką grupką, która żyć miałaby na
sześciu wahadłowcach kosmicznych, a po niedługim czasie
zeszłaby znów na Ziemię, tworząc nową rasę panów. Dzięki
tym zabiegom „Moonraker” zebrał bardzo różne opinie –
od tych nacechowanych mocno pozytywnie, aż po te, które
utrzymane są w bardzo złym charakterze, zarzucające serii
filmów odejście od kanonu. Taktyka „odcinania kuponów”
jednak okazała się bardzo skuteczna – obraz stał się jednym
z najbardziej kasowych filmów o Jamesie Bondzie: na całym
świecie zarobił ponad 210 milionów dolarów z budżetem na
poziomie 34 milionów. Rekord kasowości zachował aż do
wejścia do kin filmu „GoldenEye”.
Lata 80. zakończyły erę, w której wrogowie Jamesa
Bonda chcieli zniszczyć świat lub też nim zawładnąć.
Być może dlatego, że łatwiej było uwierzyć w istnienie
78 COŚ NA PROGU