Coś na Progu #10

odprysków kina nowej przygody – nie oferowało niczego,
co mogło dorównać dziełom z „Nowego Hollywood”, jak
„Czas Apokalipsy” czy „Chinatown”. Elekcja Reagana była
również ostatecznym gwoździem do trumny dla boomu na
polityczne horrory, prowokujących inteligencję i wrażliwość
widzów przez całe lata 70. W jego erze nie uświadczyliśmy
już horrorów na miarę „A jednak żyje” Larry’ego Cohena czy
„Teksańskiej masakry piłą mechaniczną” Tobe’a Hoopera.
George A. Romero, mistrz społeczno-politycznej satyry,
nakręcił w 1985 roku trzecią odsłonę swojej serii zombie,
„Dzień umarłych”, ale ta wyjątkowo ponura groteska została
zupełnie niezrozumiana przez krytyków i publiczność
pragnącą radosnej i kolorowej rozrywki dla całej rodziny.
To, co się podobało Amerykanom i zarazem stanowiło
dobry przykład kina ultra-Reaganowskiego, to filmy
pokroju „Czerwonego świtu” Johna Miliusa z 1984 roku.
Obraz mający wszystkie znamiona kina nowej przygody
w wydaniu konserwatywnym był głęboko zakorzeniony w
antykomunizmie i celebracji przemocy w imię patriotyzmu.
Wróg, z jakim przyszło się zmagać bohaterom filmu, przybierał
globalną twarz: Sowieci, Kubańczycy i Nikaraguańczycy
tworzyli triumwirat zagranicznych nacji, które administracja
Reagana zajadle demonizowała. Choć dwa pierwsze od dawna
były bastionem komunizmu na świecie, Nikaraguę obarczano
jako głównego sprawcę terroryzmu w Ameryce Środkowej.
Filmy „Nowego Hollywood” zazwyczaj spoglądały w głąb
własnego kraju, by szukać zła, natomiast te z doby Reagana
odnalazły go za granicą.
Jednym z nielicznych twórców, którzy zdobyli się na
krytykę tamtego okresu, był mistrz kina gatunkowego
John Carpenter. Z wszystkich amerykańskich autorów
zaczynających kręcić w latach 70. Carpenter do czasu „Oni
żyją” był zdecydowanie najbardziej gatunkowo różnorodny.
Był także twórcą wyjątkowo obficie czerpiącym z kina klasy
B lat 50. Carpenter od początku wypracował sobie miano
twórcy uniwersalnego: nie tylko reżyserował i produkował
swoje filmy, ale także pisał scenariusze, sporadycznie w
nich grał i przede wszystkim komponował własne ścieżki
dźwiękowe. W jego filmach motywem przewodnim często
była historia grupy ludzi trzymających się razem podczas
walki z niewyjaśnionymi lub nieznanymi siłami z zewnątrz.
Obsesję tę zdradził już w swoim drugim filmie, „Atak
na posterunek 13” z 1976 roku, porażającym policyjnym
VARIA
thrillerze, inteligentnie czerpiącym ze schematu fabularnego
„Rio Bravo” Howarda Hawksa. W 1978 roku nakręcił swoje
opus magnum „Halloween”, bez wątpienia najbardziej
wpływowy horror ostatnich trzech dekad XX wieku. A także
apogeum slasherów, bo nikt później nie dorównał perfekcji
Carpentera w wykorzystywaniu „stalkującej” kamery i
umiejętności podglądania bohaterów oczami mordercy.
Gdzie każdy następny slasher tylko zwiększał posokę,
„Halloween” było generalnie bezkrwawe.
Po tym filmie, jednym z największych sukcesów kina
niezależnego w historii, reżyser nakręcił jeszcze kilka
kultowych obrazów, w których pierwsze skrzypce
grał Kurt Russell.
Futurystyczna dystopia
„Ucieczki z Nowego
Jorku” to wzór w swojej
kategorii, „Wielka draka
w chińskiej dzielnicy” to
nieodparte kino nowej
przygody, a „Coś” to,
według niektórych
opinii, najwybitniejszy
horror science-fiction,
jaki powstał do tej
pory. Jednak pomijając
zimnowojenny kontekst historii w „Coś” i zakodowane
poglądy „Ataku na posterunek 13”, Carpenter raczej stronił
od politycznych podtekstów w swoich filmach. Zmianą
okazał się „Oni żyją”, wyprodukowany w 1988 roku, pod
koniec ery Reagana.
Pomysł na film wyszedł z dwóch stron: opowiadania
„Eight O’ Clock in the Morning” Raya Nelsona z lat 60., które
opisywało inwazję obcych z ukrycia, łudząco przypominającą
tę z „Inwazji porywaczy ciał”, oraz historii „Nada” z antologii
komiksowej „Alien Encounters”. Scenariusz spleciono z
kilku źródeł, dlatego Carpenter postanowił użyć pseudonimu
Frank Armitrage, zaczerpniętego z twórczości jednego z
jego ulubionych pisarzy grozy, H.P. Lovecrafta, mianowicie
ze „Zgrozy w Dunwich”. Nie po raz pierwszy reżyser sięgał
do spuścizny pisarza, bo wcześniej, w filmie „Coś”, dało
się zauważyć luźną inspirację mini powieścią „W górach
szaleństwa”.
„Oni żyją”, fantastyczny melanż satyrycznego science-
COŚ NA PROGU 55