Coś na Progu #10

More documents

Recommendations

Info

TEMAT NUMERU GRANICE INDYWIDUALNEJ PLASTYCZNOŚCI Herbert George Wells, pionier science fiction i jeden z najbardziej poczytnych pisarzy gatunku, napisał „Wyspę doktora Moreau” jako pożywkę dla toczącej się w tym czasie w Wielkiej Brytanii debaty na temat wiwisekcji przeprowadzanych na zwierzętach. Ta krótka opowieść poruszała zagadnienia dobrze znane i opisane wcześniej przez Wellsa – zawarł w niej postulaty ze swojego eseju „The Limits of Individual Plasticity”. Tłumaczył tam, że każde zwierzę może egzystować po przeprowadzeniu na nim szeregu chemicznych i chirurgicznych modyfikacji, nawet jeżeli biologicznie zupełnie przestanie przypominać swoją pierwotną formę. Uważał, że zmianie ulega jedynie fizyczna powłoka, natomiast kod genetyczny pozostaje taki sam – i jako taki jest gwarancją, że jeżeli dojdzie do rozmnażania, potomstwo zoperowanego i zmienionego zwierzęcia zupełnie nie będzie odbiegało od jego oryginalnej, niemodyfikowanej wersji. Powieść ukazała się rok po eseju, czyli w 1886 roku, i opowiadała o rozbitku Edwardzie Prendicku, który na skutek nieszczęśliwych okoliczności trafia na tajemniczą wyspę zarządzaną przez enigmatycznego chirurga, doktora Moreau. ORYGINALNA WYSPA WELLSA Prendick dostaje się tam statkiem transportowym razem z podwładnym doktora, Montgomerym, jego dziwacznym służącym M’Lingiem oraz klatkami pełnymi różnych zwierząt, wśród których znajduje się okazała puma. Rozbitek zostaje zakwaterowany w zewnętrznej części budynków i otrzymuje surowy zakaz opuszczania swojego pokoju. W pewnym momencie przypomina sobie, że nazwisko rezydenta wyspy – doktora Moreau – jest mu doskonale znane: kojarzy je ze znakomitym chirurgiem z Londynu, który zniknął tuż po tym, kiedy do opinii publicznej dotarły informacje o jego eksperymentach na żywych zwierzętach. Prendick uświadamia sobie, że przybywając na wyspę, odkrył laboratorium szalonego doktora. Jest tym faktem niezrażony, aż do momentu kiedy następnego dnia z pomieszczenia wywabiają go dźwięki wydawane przez torturowaną pumę. Doprowadzają one młodego podróżnika do szaleństwa, dlatego podejmuje on desperacką ucieczkę w głąb wyspy. Spłaszają go jednak obecne na wyspie istoty – kilka z nich, choć pozornie przypomina ludzi, nieodmiennie kojarzy mu się z wieprzami. Bohater ma też wrażenie, że ktoś na niego poluje, wraca więc do bezpiecznego pokoju. Następnego dnia ciekawość zaprowadza go do pomieszczenia laboratoryjnego, obłożonego zakazem wstępu. Tam dostrzega spowitą w bandaże postać ludzką, a wściekły Moreau wyrzuca go za drzwi. Przekonany, że na wyspie dokonuje się wiwisekcji na ludziach, Prendick ponownie ucieka do porastającego wyspę lasu, gdzie znów napotyka „tubylców” – dziwnych, zdeformowanych, zezwierzęconych ludzi, którzy deklamują mu swoje Prawo, przez co bohater dowiaduje się, że tutejsze stwory mają własny kodeks, zabraniający im jedzenia mięsa i chodzenia na czworaka. Pada kilkukrotnie powtórzone pytanie „Czyż nie jesteśmy ludźmi?”. Edward dochodzi do wniosku, że 42 COŚ NA PROGU
tutejsi mieszkańcy czczą Moreau, nazywając go „Panem Domu Cierpienia” oraz „Tym, który stwarza, leczy, koi i zadaje rany”. Jak się później okazuje, pokraczne istoty są efektem doświadczeń Moreau. To „zwierzęta, ale zwierzęta uczłowieczone. Arcydzieła sztuki chirurgicznej” 1 . Szalony naukowiec pragnie właściwie jednego – poznania granic plastyczności żywego organizmu. Od dwudziestu lat (włączając dziewięcioletnią praktykę w Londynie, który musiał opuścić, kiedy z jego mieszkania wybiegł obiekt jego eksperymentu – potwornie zniekształcony pies), wyzuty ze współczucia i wszelkiej moralności, realizował swoje naukowe pasje, dając się całkowicie opętać wizji stworzenia człowieka idealnego. Komponował go z ciał różnych zwierząt, ingerował we wszelkie tkanki i kości, formował stopy i dłonie, dawał zdolność mowy. A tak spreparowaną istotę uczył – przede wszystkim panującego na wyspie Prawa. Moreau jest jednak typem naukowca niespełnionego, wiecznie niezadowolonego z wyników swojej pracy. Jego twory nie są doskonałe – uzyskują wyprostowaną postawę i ludzką mowę, potrafią wykonywać proste czynności związane z codziennością i pamiętają, czego się od nich oczekuje... Ale posiadają również sporo cech zwierzęcych, co nadaje ich wyglądowi pokraczności, a zachowaniu – specyficznej dzikości i płochliwości. Dodatkowo z czasem ulegają regresji, nawrotowi cech zwierzęcych, co nieodmiennie złości szalonego doktora, mającego zamiar dotrzeć niemożliwie daleko w dziedzinie chirurgii. Owoce nieudanych eksperymentów odsyłane są do maleńkiej osady w głębi wyspy, gdzie pozostawione same sobie TEMAT NUMERU stanowią dziwaczną społeczność. Są wśród nich takie dziwolągi jak buntujący się przeciwko Prawu człowiek-leopard, złośliwy hieno-wieprz czy bliżej niezidentyfikowany zarośnięty gęstą sierścią Odmawiacz Prawa, będący kimś w rodzaju starosty. Zwierzoludy cierpią, choć nie są w stanie pojąć istoty swej niedoli. Próbują żyć jak ich kreator, jak ludzie, choć jest to bardziej parodia prawdziwego życia. Odczuwają również niedogodności związane z nawrotem cech zwierzęcych – zachowania zgodne z Prawem są zupełnie sprzeczne z ich naturą, jednak za niesubordynację Moreau grozi im powrotem do „Domu Bólu”. I choć ponowne odwiedziny w laboratorium przyprawiają istoty o konwulsyjny strach, to natura niejednokrotnie okazuje się dużo silniejsza od sztucznie skonstruowanej ludzkiej siły woli. I jak nietrudno się domyślić, wkrótce „dzieci” Moreau zwracają się przeciwko stwórcy. Dystopiczna powieść Wellsa to pesymistyczny obraz rzeczywistości, do jakiej prowadzi ludzi próba przeciwstawiania się prawom natury i pycha, z jaką usiłują zabawiać się w Boga-demiurga. Można pokusić się o stwierdzenie, że przy współczesnych dylematach etycznych, jakimi jest klonowanie czy genetyczna modyfikacja istot żywych, książka pozostaje równie aktualna co w XIX wieku. W roku 1898, dwa lata po wydaniu „Wyspy doktora Moreau”, powstały 1 Herbert. G. Wells, Wyspa Doktora Moreau, ALFA: 1988, s. 81. COŚ NA PROGU 43
Page 3 and 4: S P I T R E Ś C I TEMAT NUMERU - S
Page 5 and 6: TEMAT NUMERU Wojciech Sawłowicz 1,
Page 7 and 8: konstrukcję i 130-konny 2 silnik V
Page 9 and 10: TEMAT NUMERU ZBUDUJ WŁASNEGO FRANK
Page 11 and 12: które pozwalało na pięć i pół
Page 13 and 14: Iwanow był doktorem Uniwersytetu C
Page 15 and 16: TEMAT NUMERU Na przestrzeni kilkudz
Page 17 and 18: Batmana, musicie zatriumfować nad
Page 19 and 20: wać wszystkie tablice logarytmiczn
Page 21 and 22: tego słynny patent Edisona, skonst
Page 23 and 24: akterie. Do tego miał dziwną obse
Page 25 and 26: że na miejscu nie odnaleziono jesz
Page 27 and 28: Dopiero boskie tchnienie życia spr
Page 29 and 30: że podanie o praskim Golemie zosta
Page 31 and 32: filmów 7 jak „Nosferatu - symfon
Page 33 and 34: TEMAT NUMERU 731 PAULINA ANACKA BAD
Page 35 and 36: wieku i płci, nie szczędząc przy
Page 37 and 38: TEMAT NUMERU Odrażający, zły i z
Page 39 and 40: EGIPSKA ESKAPADA W 1928 roku księ
Page 41: inwestorów. Wraz z zakończeniem w
Page 45 and 46: na człowieka, arcydziełem chirurg
Page 47 and 48: impulsy, sprawiając nosicielom nie
Page 49 and 50: TEMAT NUMERU Dwuskrzydłowe drzwi u
Page 51 and 52: zamyślony, nieobecny. Jego myśli
Page 53 and 54: Nie dopuszczał do swojej świadomo
Page 55 and 56: odprysków kina nowej przygody - ni
Page 57 and 58: VARIA wygłoszony przez Nadę po wk
Page 59 and 60: VARIA pisanie jest trudne. Nauczył
Page 61 and 62: monstrualnej maszkary z koszmarów
Page 63 and 64: VARIA wyrwa mu uszy, po czym przyk
Page 65 and 66: The Toxic Crusaders „Toksyczny M
Page 67 and 68: podobny riddle box możemy znaleź
Page 69 and 70: he’s pickin fights with his best
Page 71 and 72: STREFA KRYMINAŁU I SENSACJI od „
Page 73 and 74: STREFA KRYMINAŁU I SENSACJI niej,
Page 75 and 76: STREFA KRYMINAŁU I SENSACJI zeznaw
Page 77 and 78: STREFA KRYMINAŁU I SENSACJI WIDMO
Page 79 and 80: STREFA KRYMINAŁU I SENSACJI barona
Page 81 and 82: STREFA KRYMINAŁU I SENSACJI się p
Page 83 and 84: - Potrzebuję tej ekspertyzy na dzi
Page 85 and 86: jego rozmówca - co pozytywy, któr
Page 87 and 88: mężczyzna, który go wcześniej p
Page 89 and 90: wywiązywała się ze swoich obowi
Page 91 and 92: pułku. Ta kombinacja jest moim zda
Page 93 and 94:
yło takiego zakamarku ani zakątka
Page 95 and 96:
“Nie miał więc pan żadnej wied
Page 97 and 98:
międzyczasie pisuję opowiadania.
Page 99 and 100:
poczytne. Wszystko stało się nauk
Page 101 and 102:
odpowiednią dla zaspokojenia swoje
Page 103 and 104:
nastawieniem aparatury zamieszam w
Page 105 and 106:
krwawy ślad. Sullivan popłynął
Page 107 and 108:
zrobiło się mokre i lepkie, a po
Page 109 and 110:
i odepchnął od siebie młodzieńc
Page 111 and 112:
yło teraz najważniejsze. Frank wi
Page 113 and 114:
piętnaście lat praktyki w moim w
Page 115 and 116:
jako jedna z nielicznych handlował
Page 117 and 118:
Tequili usta, przez co prawie zerwa
Page 119 and 120:
powiedział, spoglądając na dopal
Page 121 and 122:
CDN... COŚ NA PROGU 121
Page 123 and 124:
GRY RETRO I BEZ PRĄDU woźny! Hawk
Page 125 and 126:
GRY RETRO I BEZ PRĄDU rozprowadza
Page 127 and 128:
STREFA GIER wszystko, co tylko się
Page 129 and 130:
STREFA GIER powstał szał na Mad M
Page 131 and 132:
ESEJ/FELIETON ROBERT LOUIS STEVENSO
Page 133 and 134:
to robiłem i nic nie szło do przo
Page 135 and 136:
„Wyspą szkieletów”, nie wiedz
Page 137 and 138:
ESEJ/FELIETON Rzeczywiście tak si
Page 139 and 140:
ESEJ/FELIETON powtórnie, dzicy mog
Page 141 and 142:
COŚ NA PROGU 141
Page 143 and 144:
COŚ NA PROGU 143
Page 145 and 146:
COŚ NA PROGU 145
Page 147 and 148:
COŚ NA PROGU 147
Page 149 and 150:
RETRO DZIEWCZYNY Edwige Fenech KUNK
show all

Coś na Progu #10

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?