Coś na Progu #10

TEMAT NUMERU
GRANICE INDYWIDUALNEJ PLASTYCZNOŚCI
Herbert George Wells, pionier science
fiction i jeden z najbardziej poczytnych pisarzy
gatunku, napisał „Wyspę doktora Moreau”
jako pożywkę dla toczącej się w tym czasie w
Wielkiej Brytanii debaty na temat wiwisekcji
przeprowadzanych na zwierzętach. Ta krótka
opowieść poruszała zagadnienia dobrze znane
i opisane wcześniej przez Wellsa – zawarł w
niej postulaty ze swojego eseju „The Limits of
Individual Plasticity”. Tłumaczył tam, że każde
zwierzę może egzystować po przeprowadzeniu
na nim szeregu chemicznych i chirurgicznych
modyfikacji, nawet jeżeli biologicznie zupełnie
przestanie przypominać swoją pierwotną
formę. Uważał, że zmianie ulega jedynie
fizyczna powłoka, natomiast kod genetyczny
pozostaje taki sam – i jako taki jest gwarancją,
że jeżeli dojdzie do rozmnażania, potomstwo
zoperowanego i zmienionego zwierzęcia
zupełnie nie będzie odbiegało od jego
oryginalnej, niemodyfikowanej wersji. Powieść
ukazała się rok po eseju, czyli w 1886 roku, i
opowiadała o rozbitku Edwardzie Prendicku,
który na skutek nieszczęśliwych okoliczności
trafia na tajemniczą wyspę zarządzaną przez
enigmatycznego chirurga, doktora Moreau.
ORYGINALNA WYSPA WELLSA
Prendick dostaje się tam statkiem
transportowym razem z podwładnym doktora,
Montgomerym, jego dziwacznym służącym
M’Lingiem oraz klatkami pełnymi różnych
zwierząt, wśród których znajduje się okazała
puma. Rozbitek zostaje zakwaterowany w
zewnętrznej części budynków i otrzymuje surowy
zakaz opuszczania swojego pokoju. W pewnym
momencie przypomina sobie, że nazwisko
rezydenta wyspy – doktora Moreau – jest mu
doskonale znane: kojarzy je ze znakomitym
chirurgiem z Londynu, który zniknął tuż po tym,
kiedy do opinii publicznej dotarły informacje o
jego eksperymentach na żywych zwierzętach.
Prendick uświadamia sobie, że przybywając na
wyspę, odkrył laboratorium szalonego doktora.
Jest tym faktem niezrażony, aż do momentu
kiedy następnego dnia z pomieszczenia
wywabiają go dźwięki wydawane przez
torturowaną pumę. Doprowadzają one
młodego podróżnika do szaleństwa, dlatego
podejmuje on desperacką ucieczkę w głąb
wyspy. Spłaszają go jednak obecne na wyspie
istoty – kilka z nich, choć pozornie przypomina
ludzi, nieodmiennie kojarzy mu się z wieprzami.
Bohater ma też wrażenie, że ktoś na niego
poluje, wraca więc do bezpiecznego pokoju.
Następnego dnia ciekawość zaprowadza go
do pomieszczenia laboratoryjnego, obłożonego
zakazem wstępu. Tam dostrzega spowitą w
bandaże postać ludzką, a wściekły Moreau
wyrzuca go za drzwi. Przekonany, że na wyspie
dokonuje się wiwisekcji na ludziach, Prendick
ponownie ucieka do porastającego wyspę lasu,
gdzie znów napotyka „tubylców” – dziwnych,
zdeformowanych, zezwierzęconych ludzi,
którzy deklamują mu swoje Prawo, przez co
bohater dowiaduje się, że tutejsze stwory mają
własny kodeks, zabraniający im jedzenia mięsa
i chodzenia na czworaka. Pada kilkukrotnie
powtórzone pytanie „Czyż nie jesteśmy
ludźmi?”. Edward dochodzi do wniosku, że
42 COŚ NA PROGU