Coś na Progu #10
W numerze znajdziecie między innymi opowiadania Raya Bradbury'ego i Ernesta Bramaha, wywiad z Juliuszem Vernem, esej Roberta Louisa Stevensona na temat "Wyspy Skarbów" oraz niepublikowany dotąd komiks na podstawie "Rękopisu znalezionego w butli" Edgara Allana Poego. Temat przewodni to SZALENI NAUKOWCY. Piszemy m. in. o Nikoli Tesli i Izaaku Newtonie, fenomenie popkulturowych doktorów na przykładzie Emmeta Browna z "Powrotu do przyszłości" oraz odrażającego Antona Phibesa, a ponadto prawdziwych szalonych naukowcach!
W numerze znajdziecie między innymi opowiadania Raya Bradbury'ego i Ernesta Bramaha, wywiad z Juliuszem Vernem, esej Roberta Louisa Stevensona na temat "Wyspy Skarbów" oraz niepublikowany dotąd komiks na podstawie "Rękopisu znalezionego w butli" Edgara Allana Poego.
Temat przewodni to SZALENI NAUKOWCY. Piszemy m. in. o Nikoli Tesli i Izaaku Newtonie, fenomenie popkulturowych doktorów na przykładzie Emmeta Browna z "Powrotu do przyszłości" oraz odrażającego Antona Phibesa, a ponadto prawdziwych szalonych naukowcach!
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
że podanie o praskim Golemie zostało spopularyzowane<br />
w tak dużym stopniu, wiąże się z tym, co zasyg<strong>na</strong>lizowane<br />
zostało już <strong>na</strong> początku rozważań. Echa legend potrzebują<br />
miejsc, w których mogą rozbrzmiewać. Takie okoliczności <strong>na</strong><br />
pewno sprzyjają w Pradze, gdzie Sy<strong>na</strong>goga Staronowa wciąż<br />
funkcjonuje jako swoisty grób stwora, którego szczątki mają<br />
być przechowywane jako pamiątka, użyte zaś ponownie w<br />
momencie, gdy <strong>na</strong>ród Żydowski spotka zagrożenie. Chełmska<br />
świątynia, rozsławio<strong>na</strong> po części przez Baal-Szema, przestała<br />
zaś istnieć w 1941 roku w trakcie działań wojennych. Stąd<br />
też w pamięci pielęgnujemy głównie tylko jedną, czeską<br />
wersję tej przypowieści. Szczęśliwie, powracano do niej<br />
niejednokrotnie. Na własny użytek Golema chciało ożywić<br />
bowiem tak literatura, jak i kino.<br />
Szatan z Pragi ojcem<br />
kolejnego Golem<br />
Twórcą <strong>na</strong>jlepiej kojarzonym z Pragą jest dzisiaj Franz<br />
Kafka. Niemieckojęzyczny pisarz spędził w niej całe życie,<br />
pozostawiając po sobie literackie dziedzictwo, z którego<br />
<strong>na</strong>jlepiej kojarzymy i wyodrębniamy postać jednostki<br />
będącej w wiecznym poczuciu zagrożenia wynikającego z<br />
otaczającego świata, jak w słynnym „Procesie”. Stosunkowo<br />
mało mówi się wciąż jed<strong>na</strong>k o tym, że tuż przed Kafką –<br />
zwłaszcza jeśli chodzi o krytykę opresyjnego aparatu państwa<br />
– był inny osobliwy twórca zamieszkujący dzisiejszą stolicę<br />
Czech.<br />
Gustav Meyrink. Ekscentryczny Austriak, dandys, mistyk,<br />
twórca, który <strong>na</strong> początku kariery zawodowej zajmował się<br />
TEMAT NUMERU<br />
bankowością, do Pragi przeniósł się w 1884 roku. Mając 16<br />
lat, szybko <strong>na</strong>wiązał kontakty z tamtejszym środowiskiem<br />
literackim, zaczy<strong>na</strong>jąc rozumieć, że artystycz<strong>na</strong> ścieżka daje<br />
mu zdecydowanie więcej satysfakcji niż przesiadywanie<br />
w ciasnych, krępujących wyobraźnię murach instytucji<br />
związanych z fi<strong>na</strong>nsjerą. Będąc urzędnikiem, po godzi<strong>na</strong>ch<br />
pracy prowadził jed<strong>na</strong>k życie zawadiaki, dandysa, któremu<br />
nie obce są uciechy cielesne – miał zatargi z prawem, a także<br />
okresy poszukiwania duchowych doświadczeń. Meyrink<br />
został wtajemniczony w Kabałę, interesował się wiedzą<br />
wedyjską i okultyzmem. Rozdźwięk pomiędzy realnością a<br />
fantazmatami i szalonymi ideami zauważalny był przez to nie<br />
tylko w życiu, ale później także w sztuce praskiego artysty.<br />
Na początku swoim piórem oddawał on hołd klasykom<br />
powieści grozy i fantastyki. Makabreska, czarny humor i<br />
<strong>na</strong>strój niesamowitości odsyłały do twórczości Edgara Alla<strong>na</strong><br />
Poe’ego i E.T.A. Hoffman<strong>na</strong>. Z czasem Meyrink wypracował<br />
jed<strong>na</strong>k własny styl opowieści, często powracając do klimatu<br />
starej i mrocznej Pragi. Musiała wywrzeć o<strong>na</strong> <strong>na</strong> niego<br />
niepomierny wpływ, skoro powracał do niej często, pomimo<br />
tego że jego <strong>na</strong>jbardziej z<strong>na</strong>ne dzieła powstały w Szwajcarii<br />
i Bawarii. Najbardziej dojrzałe próby literackie udało mu<br />
się zaprezentować jako przedstawicielowi ekspresjonizmu,<br />
powszechne uz<strong>na</strong>nie zyskał zaś dzięki powieściom „Noc<br />
Walpurgii” 6 i „Golem”.<br />
W tej ostatniej autor zasięgnął do dobrze już <strong>na</strong>m z<strong>na</strong>nej<br />
legendy o Golemie, stworzonej w XVI-wiecznej Pradze przez<br />
6 W tym miejscu znów kłania <strong>na</strong>m się nobliwy staruszek, Johann<br />
Wolfgan von Goethe. To właśnie dzięki jego „Faustowi” do masowej<br />
świadomości trafił wizerunek góry Brocken, miejsca sabatu czarownic<br />
odbywającego się w noc z 30 kwietnia <strong>na</strong> 1 maja, którego obchodom<br />
przewodziła nordycka bogini śmierci Hel.<br />
COŚ NA PROGU 29
Change language